1, 2. ¿Tlake kiyekok se ueuejtlakatl kema kitlajtolmakak se tosiuaikni?

UEJKAJKIA, omej ueuejtlakamej yajkej kipaxalouaj se tosiuaikni katli ayokmo mosentilijtoya. Se tlen nopa toikni kipouilik se keski textos kampa kamanalti kenke tlauel ipati timosentilisej. Toikni moiljuik tlauel kipaleuik tlen kichijtoya, uan kema nechka kisteuaskiaj, tosiuaikni kiniljuik: “Inmojuantij amo inkimatij yon se kentsi tlake kuesoli nikixnamiki”. Toikniuaj san kitlajtolmakakej, uan amo kitlatsintokijkej tlake kuesoli kiixnamikiyaya. Tosiuaikni kiyolmatki amo kipaleuijkej.

² Toikni katli kipouilik nopa textos, kiijtoua: “Kema tosiuaikni kiampa kiijtok, nimoiljuik amo techtlepanitayaya. Teipa nikitak na nimokuapolojtoya, pampa amo kinamikiyaya nijpouilis nochi nopa textos. Tlauel kuali tlaj achtoui nijtlatsintokijtoskia: ‘¿Kenijkatsa tiitstok?’, ‘¿kenijkatsa timomachilia?’, ‘¿kenijkatsa uelis nimitspaleuis?’”. Tlen panok, kipaleuik ni ueuejtlakatl ma kiyeko se tlamantli tlen tlauel ipati, uan nama tlauel kuali kinpaleuia sekinok pampa nojkia kiyolmati tlen kinpano.

3. ¿Ajkia inijuantij uelis tetlajtolmakasej?

 ³ Maske ueuejtlakamej kinamiki tetlajtolmakasej, kemantika nojkia uelis kichiuasej sekinok toikniuaj. Se neskayotl, uelis se akajya moneki kitlajtolmakas ika Biblia se iuampo (Sal. 141:5; Prov. 25:12). O se tosiuaikni katli ya ueyi, uelis monekis kitlajtolmakas se tosiuaikni katli ayamo kipia miak xiuitl ma kichiua tlen kiijtoua Tito 2:3-5. Uan tetajmej moneki nochipa kintlajtolmakasej uan kinpaleuisej ininkoneuaj. Yeka, maske ni tlamachtili tlauel kinpaleuis ueuejtlakamej, moneki sejse tojuantij nojkia  ma tikitakaj kenijkatsa techpaleuis uan kiampa kuali titetlajtolmakasej uan tikinpaleuisej sekinok (Prov. 27:9).

4. ¿Tlake tlajtlanili tijnankilisej ipan ni tlamachtili?

⁴ Ipan ni tlamachtili tijnankilisej naui tlajtlanili, uan kiampa tijmatisej kenijkatsa titetlajtolmakasej: 1) ¿Kenke nijneki nitetlajtolmakas? 2) ¿Moneki nijchiuas? 3) ¿Ajkia kinamiki tetlajtolmakas? 4) ¿Kenijkatsa tlen nikijtos kinpaleuis sekinok?

5. Kej kiijtoua 1 Corintios 13:4, 7, ¿kenke kema se akajya kitlajtolmakaj ika tlaiknelili uelis nima kichiuas tlen kiiljuiaj?

⁵ Ueuejtlakamej tlauel kinikneliaj toikniuaj. Uan kemantika kiampa kinextiaj kema kitlajtolmakaj se akajya katli amo kuali monejnemiltia (Gál. 6:1). Kema se ueuejtlakatl tetlajtolmakas, tlauel ipati tlaj moiljuis tlen nopa tlaiknelili katli apóstol Pablo kiijtok: “Se tlen teiknelia kipia iyolo ininuaya sekinok uan kinchiuilia tlen kuali. [...] Kiijiyouia nochi tlamantli tlen uala uan motemachia para asis tlen kuali. Nochipa kichia para sekinok ma kichiuakaj tlen kuali” (xijpoua 1 Corintios 13:4, 7). Tlaj nopa ueuejtlakatl moyoliljuis ipan tlen kiijtoua ni textos, kipaleuis ma kiita tlaj kineki tetlajtolmakas pampa teiknelia uan kichiuas kej kinamiki. Kema se akajya kitlajtolmakaj uan kichiuaj ika tlaiknelili, uelis nima kichiuas tlen kiiljuiaj (Rom. 12:10).

6. ¿Kenijkatsa tetlajtolmakayaya Pablo?

⁶ Ueuejtlakamej uelis kinpaleuis tlen Pablo kichijki. Se neskayotl, kema kiitak monekiyaya kintlajtolmakas toikniuaj tlen Tesalónica, ya nima kichijki. Kema kintlajkuiljuiliyaya, achtoui kintlaskamatilik pampa kuali tlatekipanojtoyaj, kichijtoyaj ika tlaiknelili uan kiijiyouijtoyaj miak tlamantli. Nojkia, moiljuik kenijkatsa itstoyaj uan kiniljuik ya kimatiyaya tlake tlamantli kiijiyouijtoyaj uan nojkia kimatiyaya kenijkatsa kintlatsakuiltiyayaj (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4). Uan kiniljuik tlen kichiuayayaj tlauel kinpaleuiyaya sekinok toikniuaj (1 Tes. 1:8, 9). ¡Tlauel yolpajkej kema kinyolchikajki! Inijuantij kiitakej Pablo nelnelia kinikneliyaya. Yeka, nima kichijkej tlen kiniljuik ipan nopa ome amatlajkuiloli (1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12).

7. ¿Kenke se akajya uelis kualanis kema kitlajtolmakaj?

⁷ Tlaj kema titetlajtolmakaj amo tijchiuaj kej kinamiki, uelis panos kej kiijtok se ueuejtlakatl katli miak xiuitl kiampa tlatekipanojtok. Ya kiijtoua: “Kema se akajya amo kitlajtolmakaj ika tlaiknelili, uelis kichiuas ma kualani pampa amo kipaktik kej kiiljuijkej”. ¿Tlake techmachtia? Tlaj techtlajtolmakaj ika tlaiknelili, techpaleuia ma tijchiuakaj tlen techiljuiaj, uan kema techkualankanojnotsaj tijmatij ouij tijchiuasej.

8. ¿Tlake kinamiki motlatsintokis se ueuejtlakatl kema ayamo tetlajtolmaka?

⁸ Se ueuejtlakatl amo kinamiki nima tetlajtolmakatiuetsis. Achtoui moneki motlatsintokis: “¿Nelia moneki ma nikiljui se tlamantli? ¿Nelia nijmati kichiua tlen amo kuali? ¿Kiixpano Biblia, o kichiua se tlamantli tlen na amo nijchiuaskia?”. Se ueuejtlakatl katli tlalnamiki amo nimantsi kiijtojtiuetsis se tlenijki (Prov. 29:20). Uan tlaj amo kimati tlake kichiuas, uajka uelis kiiljuis seyok ueuejtlakatl ma kipaleui, kiampa uelis kimatis tlaj kinamiki tetlajtolmakas o amo (2 Tim. 3:16, 17).

9. Kej kiijtoua 1 Timoteo 2:9, 10, ¿kenijkatsa ueuejtlakamej uelis kichiuasej kej Pablo kema kiitasej se akajya amo kuali moyoyontia?

 ⁹ Ma tikitakaj se neskayotl. Se ueuejtlakatl kitekipachoua kej moyoyontia se toikni. Ueliskia motlatsintokis: “¿Moneki nijtlajtolmakas pampa kiixpano tlen Biblia tetlajtolmaka?”. Tlaj ni ueuejtlakatl amo kineki kitlajtolmakas san ika tlen ya moiljuia, uajka ueliskia kitlatsintokis seyok ueuejtlakatl o seyok toikni katli kuali tlaneltoka. Kiampa sansejko kiitasej kenijkatsa Pablo kiijtok moneki timoyoyontisej (xijpoua 1 Timoteo 2:9, 10). Pablo amo kiijtojtiajki tlake kinamiki tijchiuasej uan tlake amo. Ya san kiijtok tlen Biblia tetlajtolmaka techpaleuis kuali ma tijtlapejpenikaj kenijkatsa timoyoyontisej uan tijchiuasej kej kinamiki. Pablo kuali kimatiyaya nochi Cristo itokilijkauaj moneki kiitasej kenijkatsa moyoyontisej uan kenijkatsa moyejyektlalisej, uan kiampa amo kiixpanosej tlen Biblia kiijtoua. Yeka, tlaj ueuejtlakamej kitlajtolmakasej se akajya, achtoui moneki kiitasej tlaj nelnelia amo kuali moyoyontia.

10. ¿Tlake techpaleuis ma tijtlepanitakaj tlen kiijtouaj sekinok?

¹⁰ Moneki tikilnamikisej maske omej toikniuaj kuali tlaneltokaj, amo sanse kiijtosej se tlamantli. Kema kiampa pano, amo kiijtosneki se amo kuali tlen kiijtok uan nopa seyok kena. Yeka, amo ma tikinchiualtikaj toikniuaj ma kichiuakaj se tlenijki, san pampa timoiljuiaj tlauel kuali se tlamantli o amo (Rom. 14:10).

11, 12. ¿Tlake moneki motlatsintokis se ueuejtlakatl kema monekis tetlajtolmakas, uan kenke?

¹¹ Tlaj tikitaj kinamiki kitlajtolmakasej se akajya, moneki timotlatsintokisej ajkia moneki kichiuas. Se neskayotl, tlaj ueuejtlakamej monekis kitlajtolmakasej se tosiuaikni katli monamiktijtok, achtoui moneki kamanaltisej iuaya iueue. Uan tlaj kitlajtolmakasej se piltelpokatsi, achtoui moneki kamanaltisej ininuaya itatauaj. Uelis iueue nopa tosiuaikni o itatauaj tlen nopa piltelpokatsi, kinekisej inijuantij kinpaleuisej o itstosej kema ueuejtlakamej kintlajtolmakasej. * O tlaj eli se tosiuaikni katli nojua ichpokatl, uelis monekis ma kitlajtolmaka se tosiuaikni katli kipia miak xiuitl, kej tikijtojkej ipan  párrafo 3.

¹² Se ueuejtlakatl nojkia ueliskia motlatsintokis: “¿Kinamiki na ma nijtlajtolmaka toikni, o itstok seyok katli ueliskia kichiuas?”. Se neskayotl, tlaj se akajya kiyolmati amo ipati, uelis tlauel kipaleuis tlaj kitlajtolmakas se ueuejtlakatl  katli nojkia kiampa kiyolmajtok, pampa kiampa kimatis kenijkatsa kikamanaljuis. Maske kiampa kichiuas, nochi ueuejtlakamej moneki kinpaleuisej toikniuaj ma kipatlakaj se keski tlamantli uan ma monejnemiltikaj kej Biblia tlamachtia. Uan tlaj se akajya moneki kitlalnamiktisej, moneki kipaleuisej.

13, 14. ¿Kenke ueuejtlakamej moneki kuali tetlakakilisej?

¹³Kuali xijkaki tlen mitsiljuiaj. Kema se ueuejtlakatl kitemoua se tlamachtili pampa tetlajtolmakas, moneki motlatsintokis: “¿Nelnelia nijmati kenijkatsa itstok toikni? ¿Nijmati tlake kiixnamiki? ¿Uelis kipia se kuesoli tlen amo nijmati? ¿Tlake nelnelia uelis kipaleuis?”.

¹⁴ Tlen kiijtoua Santiago 1:19, tlauel kinpaleuia katli tetlajtolmakaj. Santiago kiijtok: “Nimantsi xijtlakakilikaj kuali kema seyok inmechkamauia. [...] Xikinkamauikaj ika yamaktsi, uan kema inkinekij inkualanisej, achtoui ximoiljuikaj intla kuali inkualanisej o axtle”. Se ueuejtlakatl amo kinamiki moiljuis kimati nochi tlen kipanotok katli kitlajtolmakas. Proverbios 18:13 kiijtoua: “Nelia se uiuiyotl uan se pinaualistli intla titlanankilis kema noja aya tijkaktok nochi”. Yeka, tlauel ipati achtoui kitlatsintokisej se toikni uan kuali kitlakakilisej. Ya nopa kiyekok nopa ueuejtlakatl katli tikijtojkej ipan párrafo se uan ome. Kiitak maske mokualchijchijtoya ika se tlamachtili, amo monekiyaya ya nopa kiiljuis. Tlauel kuali tlaj achtoui kitlatsintokijtoskia: “¿Kenijkatsa tiitstok?”, “¿kenijkatsa timomachilia?”, “¿kenijkatsa uelis nimitspaleuis?”. Tlaj ueuejtlakamej nelnelia motekipachouaj ipan tlen kinpano toikniuaj, tlen kiniljuisej tlauel kinpaleuis uan kinyolchikauas.

15. ¿Kenijkatsa ueuejtlakamej uelis kichiuasej tlen kiijtoua Proverbios 27:23?

¹⁵Kuali xikinixmati toikniuaj. Kej tikitakej, tlaj ueuejtlakamej kinekij ma kipaleui tlen kiiljuisej se akajya, amo san moneki kipouilisej textos uan kiiljuisej ma kichiua se keski tlamantli. Toikniuaj moneki kiyolmatisej ueuejtlakamej nelnelia kintekipachoua tlen kinpano, kinkuamachiliaj uan nelia kinekij kinpaleuisej (xijpoua Proverbios 27:23). Ueuejtlakamej moneki kichiuasej kampeka kuali mouampojchiuasej ininuaya toikniuaj uan tosiuaikniuaj.

16. ¿Tlake moneki kichiuasej ueuejtlakamej uan kiampa toikniuaj kinpaleuis kema kintlajtolmakasej?

¹⁶ Ueuejtlakamej amo kinekij ma moiljuikaj toikniuaj san kamanaltij ininuaya kema kintlajtolmakaj. Yeka, tlauel ipati kichiuasej kampeka nochipa kamanaltisej ininuaya uan kinextisej kintekipachoua kema kiixnamikij se keski kuesoli. Se ueuejtlakatl katli miak xiuitl  kiampa tlatekipanojtok kiijtoua kema ueuejtlakamej kiampa kichiuaj, kinpaleuia ma mouampojchiuakaj ininuaya. Nojkia kiijtoua: “Kema toikniuaj monekis ma kintlajtolmakakaj, ueuejtlakamej amo ouij kimatisej tetlajtolmakasej”. Uan katli kitlajtomakasej amo ouij kimatis kichiuas tlen kiiljuisej.

17. ¿Kema moneki kinextisej ueuejtlakamej kipiaj ininyolo uan teikneliaj?

¹⁷Xijnexti tijpia moyolo uan titeiknelia. Kema se akajya amo kineki kichiuas tlen kitlajtolmakaj o amo nima kichiua, ueuejtlakamej moneki kinextisej kipiaj ininyolo uan teikneliaj. Moneki kichiuasej kej Jesús, amo kinamiki kualanisej tlaj se akajya kiampa kichiua. Se tlajtolpanextili kiijtok ni tlamantli tlen ya: “Amo kipostekis yon se akatl, uan amo kiseuis yon se mecha tlen kichijchijtokej ika lino katli popokatok, uan kichiuas ma onka tlen xitlauak” (Mat. 12:20, TNM). Yeka, se ueuejtlakatl uelis kiiljuis Jehová ma kipaleui toikni kiitas tlauel ipati tlen kitlajtolmakakej uan tlauel kipaleuis. Uelis monekis panos se keski tonali uan kiampa kuali moiljuis tlen kitlajtolmakakej. Tlaj nopa ueuejtlakatl kinextia kipia iyolo uan teiknelia, toikni mosentlalis ipan tlen kitlajtolmakakej uan amo kej kiiljuijkej. Yeka, tlauel ipati nochipa kitekiuisej Biblia kema tetlajtolmakasej.

18. 1) ¿Tlake kinamiki tikilnamikisej kema titetlajtolmakasej? 2) Kej nesi ipan tlaixkopinkayomej uan recuadro, ¿tlake moneki kiitasej tetajmej kema kitlajtolmakasej se ininkone?

¹⁸Xijyeko se keski tlamantli kema timokuapoloua. Nochi timokuapolouaj, yeka amo uelis nochi kuali tijchiuasej tlen tijyekojkej ipan ni tlamachtili (Sant. 3:2). Kemantika uelis tijchiuasej tlen amo kinamiki. Kema kiampa panos, moneki tijyekosej se keski tlamantli kema timokuapolouaj. Tlaj toikniuaj kiitaj nelia tikinikneliaj, amo ouij kimatisej techtlapojpoljuisej tlaj tijchiuaj o tikijtouaj tlen uelis kinyolkokos (nojkia xikita recuadro “ Tlen tetajmej kinpaleuis”).

19. ¿Tlake uelis tijchiuasej uan kiampa amo tikinyolkokosej toikniuaj?

¹⁹ Kej tikitstokej, kemantika eli ouij tijtlajtolmakasej se akajya uan tijchiuasej nelnelia ma kipaleui. Nochi titlajtlakolejkej: katli tetlajtolmakaj uan katli kintlajtolmakaj. Yeka, ma tikilnamikikaj textos tlen tikixtonkej ipan ni tlamachtili. Kema titetlajtolmakasej, ma tikilnamikikaj kenke tijnekij tijchiuasej. Nojkia, ma tikitakaj tlaj nelia moneki titetlajtolmakasej uan ajkia kinamiki kichiuas. Ma tikintlasintokikaj toikniuaj uan kuali ma tikintlakakilikaj, nopa techpaleuis ma tijmatikaj tlake nelnelia kinpano. Ma tijchiuakaj kampeka tijyolmatisej tlen kinpano toikniuaj, ma tikiniknelikaj uan ma timouampojchiuakaj ininuaya. Nochipa ma tikilnamikikaj: kema titetlajtomakaj, tijnekij ma kinpaleui uan ma yolpakikaj ika tlen tikiniljuisej (Prov. 27:9).