1, 2. ¿Toni kiajsikamatik se tokniuj tayekankej akin kiyolmajxitij se tokniuj siuat?

 MIAK xiujmej achto, ome tokniuan tayekananij kikalpanojkej se tokniuj siuat akin uejkaujya amo yajtoya nechikolmej. Semej tokniuan kiixtajtoltilij miak tajkuilolmej tein ika tajtouaj ke moneki se yas nechikolmej. Tokniuj tayekankej kinemilij ke semi kiyolchikaujkaj tokniuj siuat, sayoj ke keman yajtoyajya kiniluij: “Namejuan nion tepitsin nankimatij tein nikpanotok”. Tokniuan amo kitajtanijkaj toni ouijkayomej kipanotoya, ta sayoj kiyolmajxitijkaj. Yejua ika, tokniuj siuat amo kimachilij ke kipaleuijkaj.

² Tokniuj tayekankej akin kiixtajtoltilij tajkuilolmej kielnamiki tein panok: “Ijkuak niknemilij ke amo motasojkamatia. Sayoj ke keman okachi itech nitanemilij tein panok, nikitak ke amo monekia nikixtajtoltilis nochi nejon tajkuilolmej tein niknemilij ke kipaleuiskia, ta okachi kuali yeskia maj nikchiuiliani netajtanilmej kemej nejin: ‘¿Keniuj tietok?’, ‘¿keniuj timomachilia?’, ‘¿keniuj uelis nimitspaleuis?’”. Nejin tokniuj tayekankej kiajsikamatik se taman tein semi moneki uan axkan keman kinpaleuia oksekin mochikaua kinajsikamatis.

3. ¿Akonimej uelis tayolmajxitiskej?

 ³ Kemej tokniuan tayekananij ichkatajpianij, kemansa moneki kinyolmajxitiskej tokniuan. Sayoj ke okseki tokniuan itech nechikol xa no monekis tayolmajxitiskej. Kemej neskayot,  aksa xa monekis kiyolmajxitis ika Biblia se itasojikniuj (Sal. 141:5; Prov. 25:12). Oso se tokniuj siuat akin okachi xiuej xa monekis kiyolmajxitis se tokniuj siuat akin ayamo xiuej, xa porin amo kichiujtok seki taman kemej tein moijtoua itech Tito 2:3-5. Uan miakpa, tetatmej moneki kinyolmajxitiskej ininkoneuan. Yejua ika, maski nejin tamachtilis mochijchiuak kemej kinpaleuis tokniuan tayekananij, tinochin uelis techpaleuis maj tikmatikan keniuj uelis titayolmajxitiskej kemej tapaleuis uan tayolchikauas, tayolmajxitilis tein ‘teyolpaktia’ (Prov. 27:9).

4. ¿Katiyejua netajtanilmej tiknankiliskej itech nejin tamachtilis?

⁴ Itech nejin tamachtilis tiknankiliskej nejin naui netajtanilmej: ¿toni moneki techolinis maj titayolmajxitikan?, ¿yekmelauj moneki titayolmajxitiskej?, ¿akoni monekiskia tayolmajxitis? Uan ¿toni techpaleuis maj kuali titayolmajxitikan?

5. ¿Keyej okachi kinekiskej kikakiskej itayolmajxitilis se tayekankej komo kitemaka ika netasojtalis? (1 Corintios 13:4, 7).

⁵ Tayekananij kintasojtaj tokniuan, uan kemansa kinextiaj nejon keman kiyolmajxitiaj aksa akin xa kichiujtok teisa tein uelis kichiuas maj tajtako (Gál. 6:1). Sayoj ke, keman se tokniuj tayekankej kiyolmajxititi aksa kuali yeskia maj itech tanemili seki taman tein kijtoj tatitanil Pablo keman ika tajtoj netasojtalis. Yejua kijtoj ke akin tetasojta “kixikoa tajyouilis [...] kipia teiknelilis [...], kineltokatinemi sayo ten kuali. Uan [...] nachipa kiyolikachixtinemi Dios itanejnekilis, uan nachipa kijyouijtinemi tataman ouijkayome” (xikonixtajtolti 1 Corintios 13:4, 7). Komo tokniuj tayekankej itech tanemilia nejin tajkuilolmej, kipaleuis maj kiita ox yejua netasojtalis kiolinia maj tayolmajxiti. Akin kiyolmajxitiaj xa kinekis kikakis tein kiluiaj, komo kimachilia ke akin kiyolmajxitia yekmelauj ika motekipachoua (Rom. 12:10).

6. ¿Toni kuali neskayot kikauak Pablo kemej tayolmajxitiaya?

⁶ Tokniuan tayekananij uelis kichiuaskej kemej tatitanil Pablo keman tayolmajxitiskej. Kemej neskayot, yejua kinyolmajxitij tokniuan akin nemiaj Tesalónica keman kiitak ke monekia. Sayoj ke itech amamej tein kinijkuilouilij, yekinika kinyolchikauak porin kisentokayaj kitekitiliayaj Jiova, kichiuayaj ika netasojtalis uan taxikojtoyaj. No itech tanemilij tein kipanotoyaj uan kiniluij ke kimatia ke kipiayaj ouijkayomej uan ke semi kintajyouiltijtoyaj (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4). Uan hasta kiniluij ke kinkauiliayaj se kuali neskayot okseki tokniuan (1 Tes. 1:8, 9). ¡Tokniuan akin nemiaj Tesalónica xa semi yolpakkej keman Pablo kinyolchikauak! Yejuan kimatiaj ke semi kintasojtaya. Yejua ika, semi kinpaleuij tein kinyolmajxitij itech ome amamej tein kinijkuilouilij (1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12).

7. ¿Keyej kemansa aksa amo kiuelkaki tein kiyolmajxitiaj?

⁷ Komo amo titayolmajxitiaj kemej moneki, uelis panos tein kijtoj se tokniuj akin uejkaujya tayekankej: “Sekin amo kiuelkakij keman se kinyolmajxitia, amo porin amo kuali yetok tein se kiniluia, ta porin amo se kichiua ika netasojtalis”. ¿Toni techmachtia nejin? Ke amo ouij tekisa se kikakis tein teyolmajxitiaj keman akin tayolmajxitia kichiua porin techtasojta uan amo porin kualantok.

8. ¿Toni monekiskia motajtanis se tokniuj tayekankej achto ke kiyolmajxitis aksa?

⁸ Tokniuan tayekananij amo monekiskia  niman kiyolmajxitiskej aksa, ta achto monekiskia motajtaniskej: “¿Yekmelauj moneki nikyolmajxitis? ¿Yekmelauj kichiujtok teisa tein amo kuali? ¿Yekmelauj kichiujtok teisa tein Biblia kijtoua ke amo kuali yetok, oso sayoj kichiujtok teisa tein nejua amo nikchiuaskia?”. Se tokniuj tayekankej akin tamatkej amo “niman kijtoua teisa” (Prov. 29:20). Komo tayekankej amo kiyekmati ox moneki kiyolmajxitis se tokniuj, uelis kitajtanis okse tayekankej ox no kinemilia ke tokniuj kichiujtok teisa tein Biblia kijtoua ke amo kuali yetok, uan ke moneki kiyolmajxitiskej (2 Tim. 3:16, 17).

9. Keman tokniuan tayekananij kinekiskej kiyolmajxitiskej aksa ika taken tein motalilia uan kemej mochijchiua, ¿keniuj uelis kichiuaskej kemej Pablo? (1 Timoteo 2:9, 10).

⁹ Maj tikitakan se neskayot. Maj tiknemilikan ke se tayekankej amo kuali kiita keniuj motakentia oso mochijchiua se tokniuj. Yejua ika, ueliskia motajtanis: “¿Yekmelauj kichiujtok teisa tein Biblia kijtoua ke amo kuali yetok?”. Kemej amo kineki kiluis sayoj tein yejua kinemilia, ueliskia kitajtanis keniuj kiita okse tayekankej, oso okse tokniuj akin chikauak itakuaujtamatilis uan ueliskia kisenitaskej tein Pablo kijtoj keman ika tajtoj taken uan kemej se mochijchiua (xikonixtajtolti 1 Timoteo 2:9, 10). Pablo amo kiixtalij katiyejua taken uelis motalilis aksa uan katiyejua amo, ta tein tayolmajxitij techpaleuia maj tikixpejpenakan taken tein kuali moita uan tein kinamiki motalilis se itekitikauj Dios. Yejua kimatia ke itekitikauan Dios, ueli kiixpejpenaj keniuj motakentiskej uan keniuj mochijchiuaskej, sayoj maj amo kitapanauilikan tein Biblia kijtoua. Keman tayekananij kinemilijtoskej ox moneki kiyolmajxitiskej se tokniuj, monekiskia kiitaskej ox motalilia taken tein kuali moita uan tein kinamiki motalilis se itekitikauj Dios.

10. ¿Toni moneki tikelnamikiskej keman tikitaskej toni kiixpejpenaj oksekin?

¹⁰ Moneki tikelnamikiskej ke ome tokniuan uelis tataman taixpejpenaskej keman kichiuaskej teisa. Sayoj ke nejon amo kijtosneki ke se tokniuj kuali taixpejpena uan okse amo. Yejua ika, maj amo tikinchikaujkauikan tokniuan maj kichiuakan tein tejuan tiknemiliaj ke kuali yetok (Rom. 14:10).

11, 12. Komo moneki kiyolmajxitiskej se tokniuj, ¿toni monekiskia motajtanis se tayekankej uan keyej?

¹¹ Komo tokniuan tayekananij kinemiliaj ke yekmelauj moneki kiyolmajxitiskej se tokniuj, moneki motajtaniskej akoni monekiskia kiyolmajxitis. Kemej neskayot, achto ke se tokniuj tayekankej kiyolmajxitis se tokniuj siuat akin kipia inamik, se okichpil oso se siuapil, monekiskia achto iuan tajtos inamik tokniuj siuat, oso ipopaj okichpil oso siuapil porin xa kinekis yejua kiyolmajxitis, oso yetos  keman tokniuj kiyolmajxitis. * Uan komo moneki kiyolmajxitiskej se tokniuj ichpoch, xa okachi kuali yeski maj kiyolmajxiti se tokniuj siuat akin okachi xiuej, kemej moijtoj itech  párrafo 3.

¹² Se tokniuj tayekankej no monekiskia motajtanis: “¿Kinamiki maj nejua nikyolmajxiti, oso okachi kuali maj okse tokniuj kichiua?”. Kemej neskayot, se tokniuj akin kimachilia ke amo kipatiuitaj, xa kuali kikakis keman kiyolmajxitiskej komo kichiua se tokniuj tayekankej akin momachiliaya kemej yejua, porin kiajsikamatis uan kualtsin kinojnotsas. Sayoj ke, nochin tayekananij moneki kinyolchikauaskej tokniuan maj kichiuakan tein Biblia kijtoua komo kiitaj ke teisa amo kiyekchiujtokej. Yejua ika, keman kiitaskej ke se tokniuj moneki kipatas teisa, maj kiyolmajxitikan.

13, 14. ¿Keyej tokniuan tayekananij moneki kuali tekakiskej?

¹³ Moneki kuali tiontekakis. Keman se tokniuj tayekankej momachtijtos achto ke tayolmajxitis monekiskia motajtanis: “¿Yekmelauj nikmati toni kipanotok tokniuj? ¿Kipia ouijkayomej tein amo nikmati? ¿Toni okachi uelis kipaleuis?”.

¹⁴ Tein kijtoua Santiago 1:19 moneki kichiuaskej nochin akin tayolmajxitiaj. Santiago kijkuiloj: “Sejse de namejuan ximoijsiuilikan para xikakikan [...]. Pero xiyolikachiakan para xitajtokan uan no xiyolikachiakan para xikualanikan”. Se tokniuj tayekankej amo monekiskia kinemilis ke kimatia nochi tein kipanotok tokniuj akin kiyolmajxititi. Proverbios 18:13 techelnamiktia: “Keman se tanankilia achto ke se kitamikakis teisa, se kinextia ke amo se tamati uan se mopinaujtia”. Okachi kuali maj tayekankej kitajtani tokniuj toni kipanotok uan maj kikaki achto ke kiluis teisa. Yejua nejon kiajsikamatik tokniuj tayekankej akin ika titajtojkej ipeujyan nejin tamachtilis. Kiitak ke achto ke ika tajtoskia tamachtilis tein kiajsika, monekia kichiuilis tokniuj siuat netajtanilmej kemej nejin “¿keniuj tietok?”, “¿keniuj timomachilia?”, “¿keniuj uelis nimitspaleuis?”. Komo tokniuan tayekananij mochikauaj kimatiskej toni kipanotokej tokniuan, xa okachi uelis kinpaleuiskej uan kinyolchikauaskej.

15. ¿Keniuj tokniuan tayekananij uelis kichiuaskej tein kijtoua Proverbios 27:23?

¹⁵ Kuali xikonixmati tokniuan. Kemej tikitakej ipeujyan nejin tamachtilis, komo tiknekij maj akin tikyolmajxitiaj kikaki tein tikiluiaj, amo sayoj moneki tikixtajtoltiliskej seki tajkuilolmej uan tikiluiskej seki taman tein uelis kichiuas. Tokniuan moneki kimachiliskej ke ininka timotekipachouaj, ke tikinajsikamatij uan ke tiknekij tikinpaleuiskej (xikonixtajtolti Proverbios 27:23). Tayekananij moneki mochikauaskej kuali mouikaskej iniuan tokniuan takamej uan siuamej.

16. ¿Toni uelis kichiuaskej tayekananij tein tapaleuis maj kinkakikan keman tayolmajxitiaj?

 ¹⁶ Tokniuan amo moneki kinemiliskej ke tayekananij sayoj iniuan tajtouaj keman kinekij kinyolmajxitiskej. Yejua ika, moneki nochipa iniuan tajtoskej uan kinpaleuiskej keman kipiaskej ouijkayomej. Se tokniuj akin uejkaujya tayekankej kijtoua ke komo kichiuaj nejon, kuali mouikaskej iniuan tokniuan. No kijtoua: “Nejon tapaleuis keman monekis se kiyolmajxitis aksa porin okachi amo ouij tekisas”. Uan akin kiyolmajxitiaj, okachi amo ouij kikisas kikakis tayolmajxitilis.

17. ¿Kemanian okachi moneki maj tokniuan tayekananij amo yolijsiuikan uan maj kinextikan netasojtalis?

¹⁷ Amo xionyolijsiui uan xikonnexti netasojtalis. Okachiok moneki nejin keman se tokniuj yekinika amo kineki kichiuas tein Biblia tayolmajxitia. Tokniuan tayekananij amo moneki kualaniskej, ta moneki kichiuaskej kemej Jesús. Itech Biblia moijtojka ke kichiuaskia nejin: “Amo kipostekis akat tein ipa postektokya nion kiseuis tauiloni tein ipa seuisnekia” (Mat. 12:20, TNM). Yejua ika tokniuj tayekankej uelis kitajtanis Jiova maj kipaleui tokniuj akin kiyolmajxitij, maj kiita keyej monekia kiyolmajxitiskej uan maj kichiua. Xa tokniuj moneki itech tanemilisok tein kiluijkej. Komo tokniuj tayekankej amo yolijsiui uan kinextia netasojtalis, akin kiyolmajxitij okachi amo ouij kikisas kichiuas tein kiluij. Tein melauj, tayolmajxitilis nochipa moneki kisas itech iTajtol Dios.

18. 1) ¿Toni moneki tikelnamikiskej keman titayolmajxitiskej? 2) Kemej moita itech taixkopin uan recuadro, ¿itech toni moneki tanemiliskej tetatmej achto ke kiyolmajxitiskej se ininkonetsin?

¹⁸ Xionmochikaua amo tikonchiuasok tein achto ika tionmopoloj. Kemej nochin timopolouaj amo uelis senkis kuali tikchiuaskej tein motayolmajxitij itech nejin tamachtilis (Sant. 3:2). Ipa timopoloskej, sayoj ke moneki timochikauaskej amo oksepa tikpiaskejok nejon nepololmej. Komo tokniuan kiitaj ke tikintasojtaj, okachi amo ouij kinkisas techtapojpoluiskej komo tikchiuaj oso tikijtouaj teisa tein kinyolkokos (no xikonita recuadro “ Tein tikiniluiaj tetatmej”).

19. ¿Keniuj uelis titayolmajxitiskej kemej kinyolpaktis tokniuan?

¹⁹ Kemej tikitakej, ouij tekisa kuali se tayolmajxitis. Tinochin titajtakolejkej, akin tayolmajxitiaj uan akin kinyolmajxitiaj. Yejua ika maj tikelnamikikan tein tikitakej itech nejin tamachtilis. Keman tikyolmajxitiskej aksa maj tikchiuakan porin tiktasojtaj. Uan no, maj achto tikitakan ox yekmelauj moneki se kiyolmajxitis uan akoni monekiskia kichiuas. Maj tikchiuilikan netajtanilmej uan maj kuali tikakikan porin nejon techpaleuis maj tikmatikan toni kipanotok. Maj timochikauakan tikajsikamatiskej. Maj tikinnextilikan tokniuan ke tikintasojtaj uan maj kuali timouikakan iniuan. Maj tikelnamikikan ke tiktemouaj titayolmajxitiskej kemej tapaleuis uan teyolpaktis (Prov. 27:9).