1-2. Kansi m’bale muyakine ephunzilapo chinji pa nkhani yopeleka malangizo?

 VYAKA vinyinji vapita, akulu aŵili echiyanyungila mulongo muyakine wamene enze eleka kupezeka pamisonkhano kwa kanthawe. Mmozi mwa akulu amene awo ewonesha mulongo wamene uyo malemba ayakine onena za kupezeka pamisonkhano. Yove ewona kuti ulwendo wamene uyo wamulimbikisa mulongo, koma penzenyamuka pamozi na nkulu muyake, wala mulongo enena kuti, “Abale, mwewo mumvwishalini chilichonse chokhuza mavuto wangu.” Abale amene awo, epeleka malangizo paliye kumukonsha mulongo za mavuto ŵenzekumana nawo na mwavilili vinthu pa moyo wake. Vokonkhapo vake, mulongo wamene uyo aliyewone malangizo ŵawo kunkhala oyavya.

² Wala nkulu wamene emuwonesha malemba mulongo, enena kuti: “Pa nthawe yamene iyo niganiza kuti mulongo wamene uyo aliyetembeje malangizo amene awo. Koma peniganizila nkhani yamene iyi, nimvwisha kuti nenze nifotokoza malemba onse oyenelela mmalo mofotokoza makonsho onse oyenelela monga akuti, ‘Kansi n’chinji chankhala chukuchitikilani pa moyo wanu?’ ‘Kansi ningayavyeko tyani?’” Nkulu wamene uyo ephunzilapo kanthu pa vinthu vimuchitikila. Ndipo pano patunena, yove ni nkulu wachifundo komasoti wothandiza.

3. Kansi niŵani mumpingo amene angapeleke malangizo?

 ³ Monga achiŵeta, akulu ali na udindo wopeleka malangizo keno pangafunikile. Olo n’tetyo, nthawe ziyakine ŵanthu ayakine mumpingo angafunikile kupeleka malangizo. Mwachisanzo, m’bale olo mulongo angapeleke malangizo ofumila m’Baibolo ku muyake. (Sal. 141:5; Miy. 25:12) Olo mulongo wachikulile ‘angaŵalangize asimbi’ nkhani ziyakine monga zutomolewa pa  Tito 2:3-5. Ndipo kulaŵila chendi, makolo kanyinji-kanyinji ofunika kuŵalangiza ŵana noŵaphunzisa kuti akochita viweme. Tetyo, olo kuti nkhani yamene iyi makamaka yuluta kuli akulu, tonse tingapindule mwa kukambilanasoti njila ziyakine zatingapelekele malangizo amene angankhale oyavya, olimbikisa komasoti ‘okata ntima.’—Miy. 27:9.

4. Kansi tikambilane chinji mu nkhani ino?

⁴ Mu nkhani ino, tikambilane makonsho okwana 4 okhuza mwatingapelekele malangizo: (1) Kansi chifukwa chiweme chopelekela malangizo n’chotyani? (2) Kansi pofunikila chendi kupeleka malangizo? (3) Kansi niŵani ofunika kupeleka malangizo? (4) Kansi mungapeleke tyani malangizo okata ntima?

5. Ndaŵa yanji ŵanthu angalondele mosavuta malangizo ŵa nkulu keno oŵapeleka mwachikondi? (1 Akorinto 13:4, 7)

⁵ Akulu oŵakonda ngako abale komasoti alongo. Nthawe ziyakine ove owonesha chikondi chamene ichi mwa kulangiza munthu wamene wayamba kuyenda pa njila yophoniyeka. (Aga. 6:1) Akaliyelaŵila naye munthu, ni bwino kuti nkulu ayambe waganizila viyakine mwa vinthu vechitomola Paulo vokhuza chikondi. Yove enena kuti: “Chikondi n’choleza ntima komasoti n’chiweme ntima. . . . Chufwichila vinthu vonse, chukhulupilila vinthu vonse, chulindilila vinthu vonse, chupilila vinthu vonse.” (Ŵelengani 1 Akorinto 13:4, 7.) Keno nkulu oŵaganizila ngako mavesi amene aŵa a m’Baibolo, vingamuyavye kusimikijila kuti opeleka malangizo amene awo mwachikondi. Munthu wamene opasiwa malangizo akawona kuti nkulu wamene uyo omuganizila, n’vowonekelatu kuti angavomele malangizo amene awo mosavuta.—Aro. 12:10.

6. Kansi ntumwi Paulo epeleka chisanzo chiweme chotyani?

⁶ Ntumwi Paulo epeleka chisanzo chiweme ngako monga nkulu. Mwachisanzo, abale aku Tesalonika pechifunikila malangizo, Paulo aliyenyalanyaze kuŵapasa malangizo ŵenzefunikila. Olo n’tetyo, m’makalata ŵake oluta kuli Akhilisitu aku Tesalonika, Paulo choyamba eŵatembeja chifukwa cha ntchito yawo yokhulupilika, ntchito yawo yachikondi komasoti kupilila kwawo. Yove eganizilasoti mwevenzele vinthu pa moyo wawo, ndipo mowama ntima eŵasimikijila kuti enzeziŵa za mavuto ŵenzekumana nawo pa moyo wawo komasoti kuti enzepilila chinzunzo mokhulupilika. (1 Ates. 1:3; 2 Ates. 1:4) Yove mpaka euja abale amene awo kuti enze chisanzo kuli Akhilisitu ayakine. (1 Ates. 1:8, 9) Ove ewamijiwa ngakosoti chifukwa cholimbikisiwa mwachikondi na Paulo! N’vosakaikisha kuti Paulo enzeŵakonda ngako abale. Niye chifukwa chake ekwanisha kupeleka malangizo okata ntima m’makalata ŵake onse oluta kuli Atesalonika.—1 Ates. 4:1, 3-5, 11; 2 Ates. 3:11, 12.

7. Kansi n’chinji chingachitishe kuti munthu akane malangizo?

⁷ Kansi chingachitike n’chinji keno tiliyepeleke malangizo mu njila yoyenelela? Nkulu muyakine wamene oziŵa vinyinji enena kuti, “Ayakine okana malangizo osati chifukwa chakuti malangizo amene awo ali na vuto iliyonse, koma chifukwa chakuti aliyepelekewe mwachikondi.” Kansi sewo tingaphunzilepo chinji pali vamene ivi? Malangizo onkhala osavuta kuŵavomela keno apelekewa mwachikondi osati mokalipa.

8. Kansi nkulu ofunika kulikonsha makonsho otyani akafuna kupeleka malangizo kuli munthu muyakine?

⁸ Akulu ofunikalini kuutukila kupeleka malangizo. Akaliyepeleka malangizo, nkulu ofunika kulikonsha kuti: ‘Kansi pamene apa nufunika kulaŵilapo kanthu? Kansi nusimikijila kuti vakuchita munthu muyakine ni vophoniyeka? Kansi Baibolo yunena kuti vakuchita yove ni vophoniyeka? Olo vinthu vakuchita yove vangosiyana  tyala na vaningachite newo?’ Mwanzelu, akulu opewa kuchita vinthu ‘akaliyeganizila pa mawu [ŵawo].’ (Miy. 29:20) Keno nkulu osimikijilalini kuti ofunika kupeleka malangizo kuli munthu muyakine, angasenge nkulu muyake kuti afotokoze keno yove naye owona kuti m’bale wamene uyo ochita vinthu visakatijana na mfundo za m’Baibolo ndipo ofunikila malangizo.—2 Tim. 3:16, 17.

9. Kansi tuphunzila chinji kufumila pa chisanzo cha Paulo pa nkhani yopeleka malangizo okhuza kavwalidwe komasoti kuliwamililisha? (1 Timoteyo 2:9, 10)

⁹ Ganizilani chisanzo ichi. Tiyelekezele kuti nkulu odela nkhaŵa Mkhilisitu muyakine pa nkhani yosankha vovwala olo pa kuliwamililisha. Nkulu wamene uyo angalikonshe kuti, ‘Kansi m’Baibolo muli mfundo iyakine yunena za nkhani yamene iyi?’ Chifukwa chakuti nkulu wamene uyo ofunalini kufotokoza va mmutu mwake, angakonshe malingalilo kuli nkulu muyakine olo kuli wofalisa wotang’a mwauzimu kuti afotokoze maganizo ŵake. Ali pamozi, ove angawelejesoti kukambilana malangizo a Paulo okhuza kavwalidwe komasoti kuliwamililisha. (Ŵelengani 1 Timoteyo 2:9, 10.) Paulo efotokoza mfundo ziyakine zikulu-zikulu powoneshesha kuti kavwalidwe ka Mkhilisitu kofunika kunkhala koyenelela, kaulemu komasoti kanzelu. Koma Paulo aliyeike ndandanda ya vovwala vakufunika kuvwala Mkhilisitu olo vasafunika kuvwala. Yove enzeziŵa kuti abale na alongo angavwale vovwala vakufuna, malinga keno vushushanalini na mfundo za m’Malemba. Tetyo, kuti awone keno malangizo amene awo ni oyenelela, akulu ofunika kuganizila keno vosankha va munthu wamene uyo vuwonesha kulichefya komasoti kuzindikila.

10. Kansi tufunika kukumbukila chinji pa nkhani ya vosankha va ŵanthu ayakine?

¹⁰ N’chinthu chofunika ngako kukumbukila kuti abale aŵili angasankhe vinthu vosiyana, koma vutanthauzalini kuti mmozi wasankha bwino ndipo muyakine aliyesankhe bwino. Tufunikalini kuyeja kukakamija abale ŵasu kuti achite vinthu vatuwona sewo kuti niye viweme.—Aro. 14:10.

11-12. Keno pofunika kupelekewa malangizo, kansi nkulu ofunika kulikonsha makonsho otyani, ndipo ndaŵa yanji?

¹¹ Keno n’vowonekelatu kuti munthu muyakine ofunikila malangizo, konsho ingankhale yakuti, Kansi niŵani ofunikila kumupasa malangizo? Nkulu akaliyepeleka malangizo kuli mulongo wolunguliwa olo kuli mwana, ofunika kukambilana na mutu wa banja wamene payakine angasankhe kuti aisamalile yeka nkhani yamene iyo. * Olo mutu wa banja angasenge kuti ankhalepo pamene nkulu wamene uyo pakupeleka malangizo. Komasoti, monga mwatafotokozela mu  ndime 3, pangankhale nthawe iweme yamene  mulongo wachikulile yangafunikile kupeleka malangizo kuli mulongo wachisimbi.

¹² Palisoti chinthu chiyakine chakufunika kuchiganizila nkulu. Nkulu angalikonshe kuti, ‘Kansi newo niye ningapeleke malangizo amene aŵa olo vingankhale bwino keno muyakine angalaŵile naye?’ Mwachisanzo, vingankhale vosavuta kuti munthu wamene oliwona kuti ni watyala-tyala amvwishile malangizo ofumila kuli nkulu, wamene elimvwapo kale teti. Payakine nkulu wamene elimvwapo kale tetyo angamumvwishile luweme munthu wamene uyo nomuuja vinthu vamene vingamukhutilishe. Olo n’tetyo, akulu onse ali na udindo wolimbikisa abale na alongo kuchinja kuti akochita vinthu mokatijana na vakufotokoza Malemba. Tetyo, n’chinthu chofunika ngako kuti malangizo akopelekewa, olo kuti nkulu wamene opeleka malangizo amene awo viliyemuchitikilepo vamene ivo.

13-14. Ndaŵa yanji n’chinthu chofunika kuti akulu akonkhala okonzeka kumvwishila?

¹³ Mukonkhala okonzeka kumvwishila. Keno nkulu okonzekela kuti akapeleke malangizo, ofunika kulikonsha kuti: ‘Kansi nuziŵapo chinji chokhuza mwavilili vinthu pa moyo wa Mkhilisitu wamene uyu? Kansi n’chinji chuchitika pa moyo wake? Kansi okumana na mavuto amene newo nuŵaziŵalini? Lomba kansi yove ofunikila ngako chinji palipano?’

¹⁴ Mfundo yupezeka pa Yakobo 1:19 yukata ntchito makamaka kuli ŵala ofuna kupeleka malangizo. Yakobo elemba kuti: “Munthu aliyense ankhale wokulumija kumvwa, wosisikaniya polaŵila, wosakulumija kukalipa.” Nkulu payakine angaganize kuti oziŵa mwavilili vinthu pa moyo wa munthu wakufuna kuyavya, koma kansi oviziŵa chendi? Lemba ya Miyambo 18:13 yutikumbusha kuti: “Munthu aliyense woyankhila nkhani akaliyeimvwisha ni wopusa ndipo ochita nsoni.” Tetyo, n’chinthu chiweme kusenga munthu wamene uyo kuti afotokoze mwavilili vinthu pa moyo wake. Vamene ivi vupamikijapo kumvwishila mukaliyelaŵilapo kalikonse. Kumbukilani vechiphunzilapo nkulu watatomola kumayambililo kwa ino nkhani. Yove echizamvwisha kuti mmalo moyamba makambilano pofotokoza vinthu vechikonzekela, poyamba enzefunikila kumukonsha wala mulongo makonsho monga akuti: “Kansi n’chinji chankhala chukuchitikilani pa moyo wanu?” “Kansi ningayavyeko tyani?” Keno akulu opatula nthawe kuti aziŵe mwavilili vinthu pa moyo wa munthu wakufuna kuyavya, n’vowonekelatu kuti angayavye abale na alongo noŵalimbikisa.

15. Kansi akulu angaikatishile tyani ntchito mfundo yupezeka pa Miyambo 27:23?

¹⁵ Mukoŵaziŵa luweme abale na alongo. Monga mwatafotokozela kumayambililo, kupeleka malangizo okata ntima kupamikijapo vinyinji osati tyala kungoŵelenga malemba ayakine olo kufotokoza mfundo ziyakine. Abale ŵasu komasoti alongo ofunika kulimvwa kuti tuŵaganizila, tuŵamvwisha komasoti kuti tufuna kuŵayavya. (Ŵelengani Miyambo 27:23.) Akulu ofunika kuchita vonse vangakwanishe kuti akokatijana ngako na abale ŵawo komasoti alongo.

16. Kansi n’chinji chingayavye akulu kuti akopeleka malangizo okata ntima?

 ¹⁶ Akulu ofunika kupewa kuchitisha abale na alongo kuganiza kuti akungofuna kulaŵila  nawo pa nthawe tyala yakufuna kuŵapasa malangizo. Mmalomwake, ove ofunika kutandala pafupi-pafupi na abale komasoti alongo, powonesha kuti odela nkhaŵa aliyense payeka pakulimbana na mavuto. Nkulu muyakine woziŵa vinthu vinyinji enena kuti: “Keno mwewo mungachite vamene ivi, munkhale azishamwali ŵawo aweme. Pavuli pake mukazafunikila kupeleka malangizo, vingazankhala vosavuta kuŵapeleka.” Ndipo munthu wamukuti mukapase malangizo, akaŵavomele mosavuta.

17. Kansi ni pa nthawe yotyani makamaka pamene nkulu pakufunika kunkhala woleza ntima na muweme ntima?

¹⁷ Mukonkhala oleza ntima komasoti aweme ntima. Kuleza ntima na kuwama ntima n’kofunika ngako makamaka keno munthu poyamba ofunalini kukonkheja vayunena Baibolo. Nkulu ofunikalini kukhumudwa keno m’bale olo mulongo wamene wapasiwa malangizo okana kuŵalondela olo kuŵakatishila ntchito. Pofotokoza za Yesu, Baibolo inenelatu kuti: “Tete yofwaika azaisasanthelini ndipo laiti yuyaka azaizimwelini.” (Mt. 12:20) N’chifukwa chake m’mapemphelo ŵake a payeka, nkulu angasenge Yehova kuti amuyavye wala munthu ofunikila malangizo, nomuyavya kumvwisha chifukwa chawapasiliwa malangizo amene awo noŵakatishila ntchito. M’bale wamene wapasiwa malangizo, payakine angatole nthawe itali akaliganizila vawaujiwa. Keno nkulu olaŵila moleza ntima komasoti mowama ntima, vunkhala vosavuta kuti m’bale wamene uyo amvwishile malangizo amene awo. Kulaŵila chendi, nthawe zonse malangizo ofunika kunkhala ofumila m’Mawu a Mulungu.

18. (a) Keno tupeleka malangizo, kansi tufunika kukumbukila chinji? (b) Monga mwachuwoneshela chithunzi pamozi na kabokosi, kansi makolo okambilana chinji?

¹⁸ Mukophunzilapo kanthu pa vophoniya vanu. Chifukwa chakuti tiliye ungwilo, tingakwanishiletulini kukonkheja ndendende vatakambilana mu nkhani ino. (Yak. 3:2) N’chendi kuti tikophoniya, koma keno taphoniya tufunika kuyeja-yeja kuphunzilapo kanthu pa vinthu vataphoniya. Keno abale ŵasu komasoti alongo olimvwa kuti tuŵakonda, mosakaikila vizankhale vosavuta  kuti atikhululukile keno taŵakhumudwisa na chinthu chilichonse chatalaŵila olo chatachita.—Onanisoti bokosi yakuti “ Vinthu vofunika ngako vakufunika kukumbukila makolo.”

19. Kansi tingachite tyani kuti malangizo ŵatupeleka akokondwelesha mitima ya abale ŵasu komasoti alongo?

¹⁹ Monga mwatawonela, n’chinthulini chipepu kupeleka malangizo okata ntima. Sewo tiliye ungwilo, komasoti ŵala ŵanthu ŵatupasa malangizo nawo aliye ungwilo. Tetyo, mukokumbukila mfundo zatakambilana mu nkhani ino. Mukowoneshesha kuti malangizo amene awo muŵapeleka na cholinga chiweme. Mukowonesheshasoti kuti pofunikila chendi malangizo komasoti kuti nimwe woyenelela kupeleka malangizo amene awo. Mukaliyepeleka malangizo, mukokonsha makonsho nomvwishila mwatchelu kuti mumvwishishe mavuto ŵakukumana nawo munthu wamene uyo. Mukoyeja kuwona vinthu mwakuviwonela yove. Mukonkhala aweme ntima, nokulisha ushamwali wapantima na abale ŵanu komasoti alongo. Mukokumbukila kuti cholinga chochitila vamene ivi n’chakuti: Tufuna kuti malangizo ŵasu, osati tyala akonkhala okata ntima koma akonkhalasoti “osavuta kuŵavomela.”—Miy. 27:9.