1-2. Kodi m’bale munango adapfunza ciyani pa nkhani yakupereka malango?

 MAGOLE mazinji m’mbuyomu, akulu awiri wa gwere adayenda kukawona mpfumakazi yomwe idamala nthawe izinji ikuyenda lini ku mitsonkhano. M’bodzi mwa akuluwo adalatiza mpfumakaziyo mavesi yomwe yambalewa bza kufunika kwa kugumanika pa mitsonkhano. M’baleyo akhakumbuka kuti ailimbikisa mpfumakaziyo. Tsono pomwe akuluwo akhagoneka, mpfumakaziyo idalewa kuti: “Abale, imwepo mungadadziwa mabvuto yomwe ndikugumana nayo, mungadalewa lini bzimwebzi.” Abalewo adathamangira kupereka malango uko akhadziwa lini mabvuto yomwe mpfumakaziyo ikhagumana nayo. Ndipopa mpfumakaziyo iribe kulimbikisidwa na malangoyo.

² Pomwe akhakumbukira bzomwe bzidacitikabzo, m’bale omwe adalatiza mpfumakaziyo mavesi adalewa kuti: “Pa nthawe imweyo, ndidakumbuka kuti mpfumakaziyo ikhatenda lini malangoyo. Tsono pomwe ndidakumbukira bwino-bwino, ndidawona kuti ndidailatizadi inde mavesi yakuthemera, tsono ndiribe kufika na mibvunzo yakuthemera, ninga yakuti: ‘Kodi mukugumana na mabvuto yaponi pa moyo wanu?’ ‘Kodi ningakuthandizeni tani?’” Mkulu wa gwereyo adapfunza cinthu cakufunika kwene-kwene na bzomwe bzidamucitikirabzo. Ntsiku zino iye ni mkulu wa gwere wabwino kwene-kwene omwe ambatetekera mwatceru na kuthandiza abale.

3. Kodi mbani omwe angapereke malango m’gwere?

 ³ Pakuti akulu wa gwere ni abusa, iwo ana udindo bwakupereka malango bzikafunikira. Tsono nthawe zinango, abale winango m’gwere angaperekembo malango. M’bale ayai mpfumakazi angapereke malango kuna xamwali wace. (Salimo 141:5; Mimwani 25:12) Ayai mpfumakazi yacikulire ingapase ‘malango atsikana’  pa nkhani ninga zomwe ziri pa Tito 2:3-5. Ndipo nthawe zinango abereki angapereke malango na kutsimula wana wawo. Ndipopa, napo kuti nkhaniyi yanembedwera akulu, tentsenefe tingagumane phindu mwa kuwona bzomwe tingacite kuti tipereke malango yabwino na yomwe yan’dzacitisa kuti “mtima ukondwe.”—Mimwani 27:9.

4. Kodi mu nkhani ino tin’tawira mibvunzo iponi?

⁴ Mu nkhani ino, ifepano tin’tawira mibvunzo minai pa nkhani yakupereka malango: (1) Thangwe ranyi tikufuna kupereka malango? (2) Kodi malango yamweya ngakufunikadi? (3) Mbani an’funika kupereka malango? (4) Kodi mungapereke tani malango yabwino?

5. Thangwe ranyi akulu akapereka malango mwa lufoyi bzimbakhala bzakupusa munthu kubvuma malangoyo? (1 Akolinto 13:4, 7)

⁵ Akulu wa gwere ambafuna abale na mpfumakazi zawo. Ndipo nthawe zinango, iwo ambalatiza lufoyi limweri mwakupereka malango kwa munthu omwe akucita cinthu comwe cingamuyendese mu njira yakuipa. (Agalatiya 6:1) Tsono pomwe mkulu wa gwere akanati kulewalewa na munthuyo, iye an’funika kukumbukira bzomwe mpostolo Paulo adalewa pa nkhani ya lufoyi. Iye adati: “Lufoyi limbapirira ndipo ndakudeka mtima. . . . Limbampsinkha bzinthu bzentse, limbakhulupira bzinthu bzentse, limbadikhira bzinthu bzentse ndipo limbapirira bzinthu bzentse.” (Werengani 1 Akolinto 13:4, 7.) Kukumbukira bwino-bwino mavesi yamweya kun’dzathandiza mkuluyo kuwona thangwe lomwe akuperekera malangoyo na kuwona penu akuyapereka thangwe ra lufoyi. M’bale omwe akuuzidwa malangoyo akawona kuti mkuluyo akupereka malango thangwe rakuti ambacita naye thupo, bzingamunese lini kuyaphatisa basa.—Aroma 12:10.

6. Kodi n’ciyani comwe mpostolo Paulo adacita ndipo tingamutewezere tani?

⁶ Mpostolo Paulo akhali mkulu wa gwere wabwino ndipo tingamutewezere. Kumbukirani kuti pomwe Paulo akhafuna kupereka malango kuna abale wa ku Tesalonika, iye alibe kuzeza kucita bzimwebzo. Tsono pomwe akhanati kuwapasa malangoyo, mpostolo Paulo adayamba kuwatenda thangwe ra basa lomwe akhacita mwakukhulupirika, lufoyi lawo na kupirira kwawo. Iye adakumbukirambo bza moyo wawo ndipo adawauza kuti akhadziwa kuti bzinthu bzikhali lini bzakupusa kuna iwo nakuti iwo akhapirira pomwe akhazunzidwa. (1 Atesalonika 1:3; 2 Atesalonika 1:4) Ndipo iye adawauzambo kuti abale winango akhafunikambo kutewezera bzomwe iwo akhacita. (1 Atesalonika 1:8, 9) Iwo adakomedwa kwene-kwene thangwe Paulo adawatenda! Bzikuwonekeratu padeca kuti Paulo akhafuna abale wace. Ndipopa iye adakwanisa kupereka malango yabwino m’matsamba mawiri yomwe iye adanembera abale wace wa ku Tesalonika.—1 Atesalonika 4:1, 3-5, 11; 2 Atesalonika 3:11, 12.

7. N’ciyani comwe cingacitise kuti munthu alambe malango?

⁷ Kodi n’ciyani comwe cingacitike tikasaya kupereka bwino malango? Mkulu munango waluso, adalewa kuti: “Wanthu winango ambalamba kutetekera malango sikuti thangwe ngakuphonyeka, koma thangwe rakuti yalibe kuperekedwa mwa lufoyi.” Kodi tikupfunza ciyani na bzimwebzi? Tikupfunza kuti bzimbakhala bzakupusa munthu kubvuma malango bzikakhala kuti malangoyo yaperekedwa mwa lufoyi, sikuti mwakucita kukalipa.

8. Kodi mkulu wa gwere an’funika kubzibvunza ciyani akafuna kupereka malango kwa munthu?

⁸ Akulu an’funika lini kumbandothamangira kupereka malango. Pomwe mkulu wa gwere akanati kupereka malango, iye an’funika kubzibvunza kuti: ‘Kodi nin’funikadi kulewa ciri-centse pa nkhaniyi? Kodi bzomwe munthuyu akucitabzi mpsakuipadi? Kodi Bibliya limbalewambo kuti mpsakuipa? Ayai ningati bzidandosiyana na  bzomwe ningadacita ningadakhala ndine?’ Akulu wanzeru ambatcenkha ‘kuthamangira kulewalewa.’ (Mimwani 29:20) Penu mkulu akudziwa lini bwino-bwino kuti mpsakuthemera kupereka malango kwa munthu, bzingakhale bwino kuceza na mwanzace kuti awone penu munthuyo waphonyadi mitemo ya m’Bibliya ndipo an’funikadi kupasidwa malango.—2 Timotio 3:16, 17.

9. Kodi tikupfunza ciyani na Paulo pa nkhani yakupereka malango yakulewa bza kabvalidwe na kubzidekesa? (1 Timotio 2:9, 10)

⁹ Mbatikumbukireni ibzi. Tiyezezere kuti mkulu wa gwere akucita thupo na kabvalidwe pabodzi na kubzidekesa kwa m’bale ayai mpfumakazi inango. Mkuluyo angabzibvunze kuti: ‘Kodi pana mathangwe ya m’Bibliya kuti ndipereke malangoya?’ Pakuti mkuluyo an’funa lini kundofotokoza bzinthu bza mu msolo mwace, iye angabvunze mkulu mwanzace ayai Mkristau munango wakukhwima mwauzimu kuti adziwe kuti iye akuwonambo tani nkhaniyo. Ndipo iwo angawonembo pabodzi malango yomwe mpostolo Paulo adapereka pa nkhani ya kabvalidwe na kubzidekesa. (Werengani 1 Timotio 2:9, 10.) Paulo adafotokoza malango yabwino. Iye adalewa kuti Akristau an’funika kubvala mwakuthemera, mwa ulemu na mwakukumbuka bwino. Tsono Paulo alibe kuleweratu kuti n’ciyani comwe munthu angabvale na comwe angabvale lini. Iye adawona kuti Mkristau ali-wentse ana ufulu bwakusankhula yekha bzakubvala mwakubverana na bzomwe Bibliya limbapfunzisa. Ndipopa pomwe akulu akukumbukira bza kupereka malango, iwo an’funika kuyamba kuwonesesa penu kabvalidwe ka munthuyo kakulatiza ulemu na nzeru zabwino ayai ne.

10. Kodi n’ciyani cin’dzatithandiza kuti timbalemekeze ufulu bwa anzathu?

¹⁰ Mpsabwino kumbakumbukira kuti Akristau awiri wakukhwima angacite bzinthu bzakusiyana koma bzentsenebzo bzicikhala bzabwino. Tin’funika lini kumbangingimiza abale na mpfumakazi zathu kuti ambacite bzomwe ifepano tikuwona kuti mpsabwino.—Aroma 14:10.

11-12. Kodi mkulu wa gwere akafuna kupereka malango an’funika kubzibvunza ciyani, ndipo n’thangwe ranyi?

¹¹ Pakuti bzawonekeratu padeca kuti malango ngakufunika, tsapano mbvunzo omwe ukubwera ngwakuti: Mbani an’funika kuyapereka? Pomwe mkulu wa gwere akanati kupereka malango kwa mpfumakazi yakulowodwa ayai mwana, iye angaceze na msolo wa banja la munthuyo, thangwe pinango msolo wa banjayo angafune kupereka yekha malangoyo. * Ayai msolo wa banjayo angakumbire kuti adzakhale alipombo pomwe mkuluyo an’dzakhala akupereka malango. Ninga momwe yalewera  ndime 3, nthawe zinango bzingakhale bwino kuti mpfumakazi yacikulire ndiyo ipereke malango kuna mpfumakazi zacitsikana.

¹² Tsono ciripo pomwe cinthu cinango comwe mkulu wa gwere an’funika kucikumbukira. Mkulu wa gwere an’funika kubzibvunza kuti: ‘Kodi ndine munthu wakuthemera kukapereka  malangoya, ayai bzingadakhala bwino yacikaperekedwa na munthu munango?’ Tiyezezere kuti pana munthu omwe ana bvuto la kubziwona kuti ngwakusaya kufunika. Kwa iye, bzingakhale bzakupusa kubvuma malango yakucokera kwa mkulu omwe adagumanambo kale na bvuto libodzi-bodziri. Bzikuwoneka kuti mkulu omwe adagumanambo kale na bvuto libodzi-bodziri angakwanise kubvesesa bzomwe munthuyo akugumana nabzo ndipo angakalewe mafala yomwe yangamupase mphanvu. Napo bziri tenepo, akulu wentse ana udindo bwa kulimbikisa na kuthandiza abale na mpfumakazi kucinja bzinthu pa moyo wawo kuti bzibverane na bzomwe Bibliya limbalewa. Ndipopa mpsakufunika basi kuti mkulu apereke malango kwa munthu napo kuti iye akanati kugumanambo kale na bvuto lomwe munthuyo akugumana nalo.

13-14. Thangwe ranyi mkulu wa gwere an’funika kumbayamba watetekera pomwe akanati kupereka malango?

¹³ Mbatetekerani mwatceru. Pomwe mkulu wa gwere akukonzekera kupereka malango, iye an’funika kubzibvunza kuti: ‘Kodi ndikudziwa mabvuto yomwe m’bale ayai mpfumakaziyi ikugumana nayo? Kodi n’ciyani comwe cikucitika pa moyo wace? Kodi pana bvuto linango lomwe iye akugumana nalo lomwe inepano ndikulidziwa lini? Kodi n’ciyani kwene-kwene comwe iye akufuna tsapanopali?’

¹⁴ Mafala yomwe yali pa Tiyago 1:19 yambaphata basa kwa omwe ambapereka malango. Tiyago adanemba kuti: “Munthu ali-wentse ambafulumize kubvesesa, ambacedwe kulewalewa ndipo aleke kumbafulumiza kukalipa.” Nthawe zinango mkulu angakumbuke kuti akudziwa bzentse pa nkhani inango, pomwe bziri lini tenepo. Mimwani 18:13 ambatikumbusa kuti: “Kutawira nkhani yomwe ukanati kuibvesesa, n’kupusa ndipo umbanyala.” Mpsabwino kubvesesa nkhaniyo mwakucita kubvunza munthuyo kuti iye afotokoze yekha. Ndipopa mkulu an’funika kuyamba watetekera bwino-bwino munthuyo pomwe akanati kupereka malango. Kumbukirani bzomwe adapfunza mkulu ule omwe tamufotokoza kumayambiriro kwa nkhani ino. Iye adazindikira kuti akhafunika kuyamba kubvunza mpfumakaziyo mibvunzo ninga yakuti: “Kodi mukugumana na mabvuto yaponi pa moyo wanu?” “Kodi ningakuthandizeni tani?” Sikuti kundofikira kufotokoza mavesi yomwe akhadakonzekera. Akuluwo angadacita bzimwebzi, pinango angadakwanisa kuthandiza na kulimbikisa mpfumakaziyo.

15. Kodi akulu angaphatise tani basa nfundo yomwe iri pa Mimwani 27:23?

¹⁵ Mbawadziwani bwino abale na mpfumakazi zanu. Ninga momwe talewera pakuyamba pale, kupereka malango kumbathandauza lini kundowerengera munthu mavesi yakucepa ayai kumuuza bzinthu bzinango bzomwe angacite. Abale na mpfumakazi zathu ambafuna kubzibva kuti timbawafuna, timbadziwa bzomwe akugumana nabzo nakuti tikufuna kuwathandiza. (Werengani Mimwani 27:23.) Akulu an’funika kucita ciri-centse kuti akhale axamwali wa abale na mpfumakazi zawo.

16. Kodi n’ciyani cin’dzathandiza mkulu wa gwere kuti apereke malango yabwino?

¹⁶ Akulu angafune lini kuti abale na mpfumakazi zawo ambakumbuke kuti iwo ana bzizinji  bzakucita ndipo ambafuna kuceza nawo akakhala kuti aphonya cinthu basi. Ndipopa, akuluwo ambaceza na abale na mpfumakazi kawiri-kawiri na kulatiza kuti ambacita nawo thupo akakhala akugumana na mabvuto. Mkulu munango waluso adalewa kuti: “Imwepo mukacita bzimwebzi, mun’dzakhala axamwali wawo wapamtima. Ndipo bzin’dzakunesani lini kupereka malango bzikadzakhala bzikufunikira.” Ndipo omwe mukumupasa malangoyo bzin’dzamunesambo lini kuyabvuma.

17. Kodi ni nthawe iponi maka-maka yomwe mkulu wa gwere an’funika kukhala wakupirira na wakudeka mtima?

¹⁷ Mbakhalani wakudeka mtima na wakupirira. Kukhala wakudeka mtima na wakupirira n’kwakufunika, maka-maka bzikakhala kuti munthu akulamba kuphatisa basa malango yakucokera m’Bibliya yomwe apasidwa. Mkulu wa gwere an’funika kumbatcenkha msambo wakumbakalipa bzikakhala kuti munthu walamba kutetekera ayai kuphatisa basa malango yomwe iye wapereka. Pakulewa bza Jezu, Bibliya limbati: “Iye an’dzamaliza lini kutcola phesi lomwe ndakutcoka kale pang’ono, ndipo an’dzathimisa lini kandiyero yomwe ikadacoka utsi.” (Mateu 12:20) Pomwe mkulu wa gwere akucita mipembo yace ya payekha, iye angakumbire Yahova kuti athandize m’bale omwe an’funa kumupasa malango kuwona kuti n’thangwe ranyi malangoyo ngakufunika kwa iye na kuyaphatisa basa. Pinango pangafunikire nthawe kuti m’bale omwe wapasidwa malangoyo akumbukire bwino-bwino malango yomwe apasidwayo. Mkulu wa gwere akakhala wakupirira ndipo akambalewalewa mwakudeka mtima, bzin’dzakhala bzakusaya kunesa kwa m’baleyo kutetekera malango yace. Tsono nthawe zentse malangoyo yan’funika kucokera m’Fala la Mulungu.

18. (a) Kodi tin’funika kukumbukira ciyani tikafuna kupereka malango? (b) Ninga momwe cikulatizira cithunzi-thunzi comwe cikubverana na kwadruyi, kodi aberekiwa akuceza ciyani?

¹⁸ Mbapfunzani na kuphonya kwanu. Pakuti ifepano ndife wakuperewera, tin’kwanisa lini kuphatisa basa bwino-bwino nfundo zentse zomwe tapfunza mu nkhani ino. (Tiyago 3:2) Ifepano tingaphonye. Tsono tikaphonya, tin’funika kupfunza na kuphonya kwathuko. Abale na mpfumakazi akazindikira kuti timbawafuna, bzin’dzakhala bzakupusa kuti atilekerere tikalewa  ayai kucita cinthu comwe alibe kukomedwa naco.—Onani kwadru yakuti: “ Bzomwe Abereki An’funika Kukumbukira.”

19. Kodi tingacite tani kuti abale na mpfumakazi akomedwe na malango yathu?

¹⁹ Mu nkhani ino, ifepano takwanisa kuwona kuti mpsakunesa kupereka malango yabwino. Ifepano ndife wakuperewera ndipo omwe tingawapase malangowo mbakuperewerambo. Pomwe mukupereka malango, mbakumbukirani nfundo zomwe mwapfunza mu nkhani ino. Onesesani kuti mukupereka malangoyo thangwe ra lufoyi. Ndipo, mbakumbukiranimbo penu malangoyo ngakufunikadi nakuti imwepo ndimwe munthu wakuthemera kuyapereka. Pomwe mukanati kupereka malango, citani mibvunzo kwa munthuyo ndipo mutetekereni bwino-bwino kuti mudziwe mabvuto yomwe iye akugumana nayo. Yezerani kudziwa kuti iye akuiwona tani nkhaniyo. Khalani wakudeka mtima, ndipo mbacitani uxamwali na abale na mpfumakazi zanu. Kumbukirani kuti bzomwe tikufuna ni kundocitisa lini kuti malango yathu yakhale yabwino koma tikufunambo kuti malangoyo yacitise kuti “mtima ukondwe.”—Mimwani 27:9.