1-2. Ko nkulu munango adapfunzira chani pankhani yopereka malangizo?

 MAGOLE yazinji kumbuyo, akulu adazungira mulongo yemwe adamala nthawe itali ne kubwera kumisonkhano. Nkulu yemwe angatsogolera macheza adawerengera mulongo ule malemba yazinji yolewa va kugumanika pamisonkhano. Iye ambaganiza kuti ulendo waubusa wafamba bwino. Koma pomwe iye na munzake angalaira, mulongo ule adawauza kuti: ‘Imwepo abale palibe chomwe munkudziwa pa mabvuto yomwe ninkugumana nayo.’ Abale wale adapereka malangizo kwa mulongo akanati kumubvunza kuti ankugumana na mabvuto yanyi. Vimwevi vidamuchitisa kuwona kuti malangizo yomwe wapasiwa ni yosathandiza.

² Patsogolo pake nkulu yemwe adawerenga malemba ule adalewa kuti: ‘Panthawe mweyi nidawona ninge mulongo moyu alibe ulemu. Koma paningaganizira bwinobwino, nidazindikira kuti panthawe mweire nidandoyenda na malemba yoyenerera m’malo moyenda na mibvunzo yoyenerera ninge yakuti: ‘Ko munkugumana na mabvuto yanyi pamoyo wanu?’ ‘Manje inepano ningakuthandizeni tani?’’ Nkulu moyu adapfunzirapo kanthu pa vomwe vidachitika ivi. Ntsiku zino iye ni nkulu wachifundo ndipo abusa bwino nkhosa.

3. Ko mumpingu ni mbani yemwe angafune kupereka malangizo?

 ³ Pakuti akulu ni abusa, iwo anaudindo wopereka malangizo vikafunika kuteno. Koma wanthu anango mumpingu angafune kuperekambo malangizo. Mwakulinganiza, m’bale panango mulongo angafune kupereka malangizo yochokera m’Baibolo kwa shamwali wake. (Sal. 141:5; Miy. 25:12) Ndipo mulongo wachikulire angafune ‘kulangiza mulongo wachitsikana’ ninge mwaikufotokozera lemba ya Tito 2:3-5. Ndipo  azibereki ali pomwe na udindo wolangiza na kutsuula wana wawo nthawe na nthawe. Ndipomwapa olo kuti nkhani ino inkuyenderatu sitiriti kwa akulu mumpingu, ni yothandiza kwa tose kuti malangizo yathu yambakhale ‘yokondweresa mtima.’—Miy. 27:9.

4. Ko tikambirane chani munkhani ino?

⁴ Munkhani ino tikambirane mibvunzo yanayi aya pankhani yopereka malangizo: (1) Ko timbapereke malangizo na cholinga chiponi? (2) Ko malangizo ni yofunikadi? (3) Ni mbani achadekana kupereka malangizo? (4) Ko mungachite tani kuti mupereke malangizo yothandiza?

5. Ko munthu angatambire mosashupa malangizo ya akulu peno iwo ankuyapereka tani? (1 Akorinto 13:4, 7)

⁵ Akulu achakonda maninge abale na alongo wawo. Nthawe zinango angawonese chikondi chimwechi mwa kupereka malangizo kwa munthu yemwe ankuchita vinthu voipa. (Agal. 6:1) Akanati kupereka malangizo, akulu achadekana kuganizira mpfundo zomwe Paulo adafotokoza pankhani yowonesa chikondi. Iye adati: ‘Chikondi ni chodekha ndipo ni chabwino mtima. . . . Chifuchira vinthu vose, chikhulupirira vinthu vose, chidikhira vinthu vose ndipo chipirira vinthu vose.’ (Lewengani 1 Akorinto 13:4, 7.) Kuganizira mavesi mwaya kungamuthandize nkulu kuwona bwino volinga vake pakupereka malangizo kuti akambirane na m’bale wake mwachikondi. Peno m’bale yemwe ankupasiwa malangizo wazindikira kuti akulu ankumuganizira, angatambire mosashupa malangizo yawapasiwa.—Aro. 12:10.

6. Ko mtumi Paulo adatisiyira chitsanzo chabwino chiponi?

⁶ Mtumi Paulo yemwe wenzembo nkulu adasiya chitsanzo chabwino maninge. Mwakulinganiza, padawona kuti abale wake ku Tesalonika angadekana kupasiwa malangizo, iye alibe kuzeza. Podiya kuti venze teno, pakuwanembera makalata ambayamba wawatembeja pa basa yabwino yomwe ankuchita, chikondi chomwe ankuwonesa na kupirira kwawo. Iye ambawonesa pomwe kuti ankubvesa mabvuto yomwe ankugumana nayo ndipo olo kuti ankudzudziwa iwo ankupirira. (1 Ates. 1:3; 2 Ates. 1:4) Mpakana iye adafika pakuwauza kuti ankupereka chitsanzo chabwino kwa Akhrisitu anango. (1 Ates. 1:8, 9) Ni vosachita kubvunza kuti iwo adakondwa maninge pakuwona kuti Paulo ankuwatembeja tene! Vimbachita kuwonekeratu kuti Paulo angawakonda maninge abale wake. Ndipomwapa iye adawona kuti vingakhale bwino kuyamba wawatembeja abale wake wa ku Tesalonika akanati kuwapasa malangizo.—1 Ates. 4:1, 3-5, 11; 2 Ates. 3:11, 12.

7. Ko nchani chingachitise kuti munthu alambe malangizo?

⁷ Ko nchani chidakachitika adakati alibe kuwatenga bwino pakuwapasa malangizo? Nkulu munango wodziwa vizinji adalewa kuti: ‘Wanthu azinji alamba malangizo osati ndawa ni yoipa, koma ndawa yakuti yalibe kuperekewa mwachikondi.’ Ko tinkupfunzira chani pamwapa? Tinkupfunzira kuti vikhala vosashupa kutambira malangizo peno yaperekewa mwachikondi, osati kumbachita kukalipa.

8. Ko nkulu angafunike kudzibvunza mibvunzo yaponi akanati kupereka malangizo?

⁸ Akulu osati ambathamingire kupereka malangizo. Akanati kupereka malangizo, nkulu achadekana kudzibvunza kuti: ‘Ko ninkufunikadi kuyankhulapo chinthu? Ndine wotsimikiza kuti munthu moyu ankuchita  vinthu vophonyeka? Ko ilipo lamulo ya m’Baibolo yomwe ilambiza vomwe iye ankuchita? Panango tandosiyana maganizo?’ Akulu wanzeru achapewa ‘kuthamingira kuyankhula.’ (Miy. 29:20) Peno nkulu alilini wotsimikiza kuti munthu muyo ankufunika kupasiwa malangizo, angachite bwino kubvunzako nkulu mwanzake nkuwona peno pangafunikedi kupereka malangizo.—2 Tim. 3:16, 17.

9. Ko tingamutewedzere tani Paulo popereka malangizo ya kavalidwe na kudzikhuzisa? (1 Timoteyo 2:9, 10)

⁹ Ganizirani chitsanzo ichi. Tilinganize kuti nkulu wazindikira kuti Mkhrisitu munango ankufunika kupasiwa malangizo pankhani ya kavalidwe na kudzikhuzisa. Nkulu muyo angafunike kudzibvunza kuti: ‘Ko panachifukwa chobveka cha m’Malemba choperekera malangizo?’ M’malo mopereka malangizo ndawa ya momwe ankuwonera vinthu, angachite bwino kubvunzako nkulu mwanzake panango wofalisa wodziwa vizinji kuti abveko maganizo yake. Angawonere pabodzi malangizo ya Paulo yolewa va kudzikhuzisa. (Lewengani 1 Timoteyo 2:9, 10.) Paulo adapereka mpfundo zothandiza kwa Akhrisitu pankhani ya kavalidwe na kudzikhuzisa munjira yopereka ulemu. Koma Paulo alibe kuleweratu ndandanda ya vomwe Akhrisitu achadekana kuchita panango kupewa. Iye adadziwa kuti iwo pawokha angakwanise kusankhula mwanzeru pakuphatisa basa Malemba. Ndipomwapa nkulu akafuna kupereka malangizo, ambadziwe kuti wofalisa aliyese anaufulu wosankha momwe angavalire na kudzikhuzisa mwaulemu.

10. Nchani chingatithandize kuti timbalemekeze vomwe anango asankha?

¹⁰ Tingachite bwino kudziwa kuti olo Akhrisitu awiri wokhuma mwauzimu angasalule vinthu vosiyana, koma vichikhala vobvumizika. Tichadekanalini kuwaikhira malamulo abale na alongo wathu pankhani ya chabwino na choipa.—Aro. 14:10.

11-12. Ko nkulu angadzibvunze mibvunzo yaponi akanati kupereka malangizo, ndipo ndawa chani?

¹¹ Peno malangizo ni yofunikadi, manje ni mbani achadekana kuyapereka? Nkulu akanati kupereka malangizo kwa mulongo wolowodwa panango kwa mwana, angachite bwino kuyamba wadziwisa msolo wa banja ndawa panango iye angafune kuti alangize yekha. * Apo neye angafune kuti apereke ni akulu, koma iye akhalepo. Ndipo ninge mwatafotokozera mu  ndime 3, nthawe zinango vingakhale bwino maninge kuti mulongo wachitsikana alangiziwe na mulongo wachikulire.

¹² Onani pomwe chinthu chinango chomwe chingathandize nkulu. Iye angafunike kudzibvunza  kuti: ‘Ko inepano ndine woyenerera kulangiza munthu moyu, panango angaphindule maninge achilangiziwa na munthu munango?’ Mwakulinganiza, munthu yemwe ashupika na maganizo yodziwona kuti alibe na basa, angaphindule maninge peno angapasiwe malangizo na nkulu yemwe wenzembo na bvuto mweyo kusiyana na munthu yemwe akanati wakhalako nayo. Viri teno ndawa nkulu muyo angamuchitire chifundo maninge na kumubvesa ndipo iye angatambire mosashupa malangizo yake. Olo viri teno, akulu wose anaudindo wothandiza abale na alongo wawo kuchinja vinthu pophatisa basa Malemba olo kuti alibe kugumanako na bvuto mweyo. Ndipomwapa ni vodikana maninge kuti malangizo yambaperekewe podiya kuti yemwe ankuyapereka alibe kugumanako na bvuto mwiyo.

13-14. Ndawa chani akulu angachite bwino kuyamba abvesera akanati kupereka malangizo?

¹³ Mumbakhale wokonzeka kubvesera. Nkulu akambakonzekera kukapereka malangizo, achadekana kudzibvunza kuti: ‘Ko ninkudziwako chani pa vomwe vinkuchitikira m’bale wangu? Ko iye ankugumana na vinthu viponi pamoyo wake? Ko pali mabvuto yomwe iye ankugumana nayo yomwe inepano ninkuyadziwalini? Ko iye manjeuno angafunike kuthandiziwa maninge pa mbali iponi?’

¹⁴ Mpfundo yogumanika pa Yakobo 1:19 ni yothandiza maninge kwa womwe ankufuna kupereka malangizo. Yakobo adanemba kuti: ‘Aliyese akhale wofulumiza kubva, wodekha poyankhula na wosafulumiza kukalipa.’ Nthawe zinango nkulu angaganize kuti ankuidziwa kale nkhani yose, koma ko ni shuwadi? Lemba ya Miyambo 18:13 inkutikumbusa kuti: ‘Munthu akambadawirira nkhani akanati kuibvesa, ni wopusa ndipo achita manyazi.’ Vingakhale bwino maninge kudziwa nkhani yose kuchokera kwa munichiro. Vimwevi vinkuphatanidzapo kubvesera tikanati tadawirira. Kumbukirani vomwe vidachitikira m’bale watafotokoza kumayambiriro kwa nkhani ino. Iye adazindikira kuti akanati kuwerenga malemba yewenze adakonzekera, angadekana kuyamba wamubvunza mulongo kuti: ‘Ko munkugumana na mabvuto yanyi pamoyo wanu?’ ‘Manje inepano ningakuthandizeni tani?’ Peno akulu angayesese kuyamba aidziwa nkhani, angapereke malangizo yothandiza maninge kwa abale na alongo wawo.

15. Ko akulu angaiphatise tani basa mpfundo ya pa Miyambo 27:23?

¹⁵ Adziweni bwino abale na alongo wanu. Ninga mwatawonera kale, kupereka malangizo yabwino sikuti nkundowerenga malemba panango kuwawuza vochita abale. Abale na alongo wathu achadekana kuzindikira kuti isepano tiwabvesa, tiwaikhira nzeru ndipo ndise wofunisisa kuwathandiza. (Lewengani Miyambo 27:23.) Akulu achadekana kukhala paushamwali wolimba maninge na abale na alongo wawo.

16. Ko nchani chingathandize akulu kuti ambapereke malangizo yabwino?

 ¹⁶ Akulu achadekanalini kuwonesa kuti ni wopanikizika maninge ndipo nthawe yomwe angayankhule na abale wawo ni pomwe aphonyesa basi. Koma iwo achadekana kumbacheza na abale na alongo nthawe na nthawe na kuwatsimikizira kuti adzawasiyelini akakhala pabvuto. Nkulu munango wodziwa vizinji adalewa kuti: ‘Mukayesesa kuchita vimwevi mudzakhale nawo pa ushamwali. Ndipo ikadzafika nthawe yowapasa malangizo mudzamangikelini.’ Vikakhala tene malangizo yashupalini kuyatambira.

17. Ko akulu achadekana kukhala odekha na wabwino mtima makamaka panthawe iponi?

¹⁷ Khalani odekha na wabwino mtima. Ni vabwino maninge kukhala wodekha makamaka peno munthu yambe na yambe ankuphatisalini basa malangizo yatamupasa kuchokera m’Baibolo. Ndipo nkulu achadekanalini kuthamingira kukalipa ndawa yakuti munthu ankuphatisalini basa malangizo. Pakulewa va Yesu, Baibolo idaleweratu kuti: ‘Ntsanga yophwanyika adzaidzongelini, ndipo lambi yogaka pang’ono adzaidzimwiretulini.’ (Mat. 12:20) Ndipomwapa akulu popemphera pawokha angachite bwino kukumbira Yahova kuti adalise munthu yemwe ankufunika kupasiwa malangizo nakuti akwanise kuyaphatisira basa. M’bale yemwe ankupasiwa malangizo angafunikane nthawe kuti aganizire vawauziwa. Nkulu akayesesa kukhala wodekha na wabwino mtima, angathandize kuti munthu abvesere malangizo. Koma malangizo yambachokere m’Mawu ya Mulungu.

18. (a) Ko timbazindikire chani tikambapereka malangizo? (b) Ninge momwe foto inkuwonesera, ko azibereki ankukambirana chani?

¹⁸ Pfunziranipo kanthu pa vophonya vanu. Pakuti ndise ochimwa, tingakwaniselini kutewedza malangizo yose ya munkhani ino mosaphonyesako. (Yak. 3:2) Isepano timbaphonyese basi, ndipo vimwevi vikachitika timbayesese kupfunzirapo kanthu. Abale na alongo wathu akazindikira kuti tiwakonda,  angashupikelini kutikhululukira tikayankhula panango kuwachitira vinthu voipa.—Onani pomwe bokosi yakuti: “ Mawu kwa azibereki.”

19. Ko tingachite tani kuti tikondwerese mtima wa abale na alongo wathu?

¹⁹ Ninge mwatawonera, ninkhanilini ing’ono kuti tikwanise kupereka malangizo yabwino. Isepano na munthu watinkufuna kupasa malangizo tose ndise wochimwa. Mbakumbukirani mpfundo zatapfunzira munkhani ino. Nthawe zose mumbapereke malangizo pachifukwa chabwino. Zindikirani pomwe kuti malangizo ni yofunika ndipo imwepo ndimwe munthu woyenerera kuyapereka. Mukanati kupasa munthu malangizo, mubvunzeni mosamala kuti mubvese mabvuto yomwe ankugumana nayo. Yesesani kuwona vinthu ninge momwe iye ankuviwonera. Khalani pa ushamwali na abale na alongo wanu. Ayi kuyebwa kuti cholinga chathu sikuti nkundofuna kupereka malangizo yabwino, koma kuti yakhale pomwe ‘yokondweresa mtima.’—Miy. 27:9.