1-2. Ginani egi ndriyathu moyo a gi hevbudego maningano ni gu ningeya wusingalagadzi?

MYAGYANA hwane, madhota mavili ma di endreya ndriyathu moyo nya nyamayi a nga ba a si hongoli mitshanganoni khu tepo nyo khaguri. Lidhota limwedo li di yeyedza ndriyathu milowo nyo khaguri maningano ni gu manega mitshanganoni. Uye a di pimisa gu khuye liendro lile li tiyiside ndriyathu nya nyamayi, ganiolu tepo uye ni limbe lidhota va nga duga, ndriyathu nya nyamayi a di khuye: “Enu kha mu pwisisi giemo gyangu.” Vandriyathu va di ningeya wusingalagadzi na va si gu pheye khu gu wudzisa ndriyathu nya nyamayi maningano ni sigaradzo a tshanganago naso. Kha nga handro wakone, wusingalagadzi va mu ningidego kha wa mu phasa.

² Lidhota lile li nga mu yeyedza milowo li di ganeya gu khilo: “Nyi di pimisa gu kheni ndriyathu wule nya nyamayi a di si yeyedzi githawo, ganiolu nyi tugude gu kheni nyi di mu yeyedzide milowo yatshavbo yi vbwetegago vbavbandze nya gu mu gire siwudziso si vbwetegago nya nga ‘So gimbiya kharini womini gwago?’ ‘Nyi nga gu phasa kharini?’ Lidhota leli li hevbude gilo nya lisima ga esi si dugeledego. Muhuno ilo, li na ni pweya wusiwana nigu muhavisi nya wadi.

3. Khu mani adzina a nga ningeyago wusingalagadzi libandlani?

 ³ Kha nga vahavisi, madhota ma na ni rwalo nyo ningeye wusingalagadzi tepo si vbwetegago gu gira isoso. Ambari ulolo, dzimbe dzitepo adzina vambe libandlani va nga ningeya wusingalagadzi vambe vandriyathu. Khu giyeyedzo, ndriyathu nya mwama mwendro ndriyathu nya nyamayi adzina a nga ningeya wusingalagadzi wu seketedwego omu nya Bhibhiliya ga pari yaye. (Ndzi. 141:5; Mav. 25:12) Mwendro ndriyathu nya nyamayi a dandridego khu tanga adzina a nga ningeya wusingalagadzi “vanyamayi nya vaphya”, nya nga esi si ganedwago omu ga Tito 2:3-5. Khu lisine,  vavelegi tepo yatshavbo va yede gu hevbudza sanana sawe silo nya sadi. Ambari olu ndrima yeyi yi giredwego madhota nya libandla, hatshavbo hi nga phasega khu gu hevbula dzindziya edzi hi nga ningeyago khidzo wusingalagadzi wu phasago ni owu wu kutsago, wu na resago “gutsaka monyoni.” — Mav. 27:9.

4. Ginani hi na gi hevbulago avba nya ndrima yeyi?

⁴ Avba nya ndrima yeyi, hi na bhula khu 4 siwudziso maningano ni gu ningeya wusingalagadzi: 1) Khu gevbini gighelo nya gyadi gi hi girago hi ningeya wusingalagadzi? 2) Ina wusingalagadzi wowo wu ngu vbwetega? 3) Khu mani a yedego gu ningeya wusingalagadzi? 4) U nga ningeya kharini wusingalagadzi wu phasago?

5. Khu ginani si na vbevbugeyago vathu gu dzumeya wusingalagadzi nya madhota wa gu ningedwa khu ndziya nya lihaladzo? (1 Vakorinto 13:4, 7)

⁵ Madhota ma ngu haladza vandriyawe. Dzimbe dzitepo, ayo ma gu yeyedza lihaladzo lolo, khu gu ninga wusingalagadzi muthu nyo khaguri a vbwetago gu thegeya mu gighohoni. (Gal. 6:1) Na va si gu ganeyi ni muthu yoyo, khyadi ngudzu gu madhota ma pheya khu gu dundrugeya khu silo nyo khaguri esi Pawulo a ganedego maningano ni lihaladzo. “Lihaladzo li na ni gutimisela. . . .  Lihaladzo li ngu rwala satshavbo, li gu khodwa satshavbo, li gu tumba gikhati gyatshavbo ni guhunisela satshavbo.” (Leri 1 Vakorinto 13:4, 7.) Lidhota la gu dundrugeya gwadi khu mavhesi yaya nya Bhibhiliya, li na si kodza gu ningeya wusingalagadzi khu ndziya nya lihaladzo. A gu tshuka muthu a hakha wusingalagadzi a wona gu khuye lidhota li ngu khathala khuye, uye a na dzumeya wusingalagadzi a ningwago. — Rom. 12:10.

6. Giyeyedzo muni Pawulo a ningedego?

⁶ Mupostoli Pawulo kha nga lidhota a vegide giyeyedzo nya gyadi. Khu giyeyedzo, Pawulo a ningede wusingalagadzi vandriyathu Vatesalonika tepo va nga ba va wu vbweta. Ganiolu, gupheya a di va zundza khu thumo wawe nyo tumbege, thumo va wu giredego khu lihaladzo ni gu timiseya gwawe. Uye gambe a di gu dundrugeya khu womi wawe, nigu a va embede gu khuye a di gu dziti edzi womi wawe wu nga ba wu si vbevbugi khidzo nigu avo va ngu emisana ni gu wugedwa. (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4) Uye gambe embede vandriyathu vava gu khuye, avo va diri giyeyedzo nya gyadi ga mambe Makristo. (1 Tes. 1:8, 9) Avo va tsakide gundzu kholu Pawulo a nga va zundza. Kha si kanakanisi gu khiso Pawulo a di gu va haladza ngudzu va ndriyaye. Khiso si nga gira gu omu nya malangaliya yaye, a ningeya wusingalagadzi wu phasago Vatesalonika. — 1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12.

7. Khu ginani adzina muthu nyo khaguri a nga hakhago wusingalagadzi khu ndziya nya mba yadi?

⁷ Ginani gi nga giregago ha gu mba ningeya wusingalagadzi khu dziya nya yadi? Lidhota limwedo li vidzidwego la ri khilo: “Vathu nyo khaguri kha va hakhi gwadi wusingalagadzi na siri khu gu ba gi romo gilo nyo khaguri gi nga hosega avbo nya wusingalagadzi, ganiolu khu kotani nya olu wu nga mba ningedwa khu ndziya nya lihaladzo.” Ginani hi nga gi hevbulago khesi? Si ngu vbevbuga gu dzumeya wusingalagadzi wu ningedwago khu ndziya nya lihaladzo, na siri khu ndziya nya mba yadi.

8. Ginani lidhota li yedego gu dzi wudzisa na li si hungi gu ninga wusingalagadzi muthu nyo khaguri?

⁸ Madhota kha ma yeli gu vbiredziseya gu ningeya wusingalagadzi. Na li si gu ningeyi wusingalagadzi, lidhota li yede gu dzi wudzisa khilo: ‘Ina kamo nyi yede gu ganeya gilo nyo khaguri? Ina nyi ngu tiyisega gu kheni esi muthu nyo khaguri a girago si vivbide? Ina Bhibhiliya yo ganeya gu khiyo esi a girago si vivbide? Mwendro  esi a girago so hambana ni esi eni nyi nga hadzi gu gira?’ Madhota ma gu na ni wugengeyi ma ngu potsa “guvbiredzela gu ganela.” (Mav. 29:20) Lidhota la gu mba tiyisega gu khilo li yede gu ningeya wusingalagadzi muthu nyo khaguri, ilo adzina li nga lomba limbe lidhota gasi nilo li wona gu khilo ina ndriyathu a gu gira gilo nyo khaguri gi gu mba gimbeleyana ni esi Bhibhiliya yi ganeyago gani, ni gu a yedwe gu ningwa wusingalagadzi. — 2 Thim. 3:16, 17.

9. Ginani hi gi hevbulago khu Pawulo maningano ni edzi hi nga ningeyago khidzo wusingalagadzi nya ma ambalelo? (1 Thimoti 2:9, 10)

⁹ Nga wona giyeyedzo nyo khaguri. Nga dundrugeya lidhota nyo khaguri li garadzegago khu kotani nya ma ambalelo ya ndriyathu nyo khaguri. Lidhota li nga dzi wudzisa gu khilo: ‘Ina Milowo yi ngu nyi ninga gighelo nyo ganeye gilo nyo khaguri?’ Khu kotani nya olu lidhota li ngu mba vbweta gu ningeya mawonelo yalo, ilo adzina li nga wudzisa limbe lidhota mwendro ndriyathu a vidzidwego gasi a ninga mawonelo yaye khu silo sesi. Vatshavbo va nga wona gambe wusingalagadzi wa Pawulo maningano ni ma ambalelo. (Leri 1 Thimoti 2:9, 10.) Pawulo sasamedzide matshina nya milayo nyo khaguri ma yeyedzago gu khayo Mukristo a yede gu ambala sombo si yelago ni esi si yeyedzago githawo. Ganiolu, Pawulo kha vega milayo maningano ni sombo esi muthu a yedego gu ambala ni esi a gu mba yela gu ambala. Uye a di gu dziti gu khuye vandriyathu va nga ambala ni gevbini gya gu mba dwanisana ni esi Bhibhiliya yi si ganeyago. Khu kharato, tepo madhota ma hungago gu ningeya wusingalagadzi ma yede gu wona gu khayo ina sombo sa muthu yoyo a hathago gu ambala si ngu yeyedza githawo gani.

10. Ginani hi yedego gu gi dundruga maningano ni esi muthu a hathago gu gira?

¹⁰ Si na ni lisima gu dundruga gu khethu vandriyathu vavili va nga hatha silo nya gu hambane, ganiolu isoso kha si thuli gu khiso esi mumbe a hathidego khyadi nigu sa mumbe khandri sadi. Ethu kha hi yeli gu gurumedza vandriyathu gu khethu va gira esi hi dundrugeyago gu khethu khyadi. — Rom. 14:10.

11-12. A gu bari gu wusingalagadzi wu ngu vbwetega, khu sevbini siwudziso esi lidhota li yedego gu dzi gira nigu khu ginani?

¹¹ Sa gu wonega gu khiso gu ngu lombega gu ningedwa wusingalagadzi, gi ngu khuga giwudziso gi gu khigyo: Khu mani a yedego gu ningeya wusingalagadzi wowo? Lidhota na li si gu ningeye wusingalagadzi ga ndriyathu nya nyamayi a tshadhidego mwendro gyanana, adzina li nga pheya khu gu wudzisa hungo nya ndranga oyu a dzina a nga hungago gu si khathaleya abune. * Mwendro hungo nya ndranga adzina a nga lomba gu manega nuye tepo lidhota li ningeyago wusingalagadzi. Nigu kha  nga si khumbugidwego avba nya  ndrimana 3, adzina si nga lomba gu ndriyathu nya nyamayi a dandridego khu tanga a ninga wusingalagadzi muphya nyo khaguri.

¹² Gu na ni gimbe gilo egi lidhota li yedego gu gi dundrugeya. Lidhota adzina li nga dzi wudzisa gu khilo: ‘Ina nyi ngu yedwa khu gu ningeya wusingalagadzi wowu mwendro si di hadzi gu duga gwadi mumbe muthu a gu wu ningeya?’ Khu giyeyedzo, muthu a tshanganago ni gigaradzo nyo khaleye gu dzi wonela vbavbatshi, adzina si nga mu vbevbugeya gu hakha gwadi wusingalagadzi wa lidhota li emisanidego ni gigaradzo gya gimwegyo gu hambana ni oyu a nga ne gu emisana ni gigaradzo gyogyo. Adzina lidhota li emisanidego ni gigaradzo gya gimwegyo, li nga pwisisa gwadi muthu yoyo li bwe li ganeya khu ndziya eyi si na mu girago a dzegeya gu dzumeya wusingalagadzi. Ambari ulolo, madhota yatshavbo ma na ni thumo nya gu tiyise ni gu kutsa vandriyathu gu tshukwadzisa silo nyo khaguri esi milowo yi lombago gu hi gira. Khu kharato, nya lisima gu ningeya wusingalagadzi ambari nari lidhota li nga mba emisana ni gigaradzo gya gimwegyo.

13-14. Khu ginani si gu na ni lisima gu lidhota li engiseya gwadi?

¹³Dzi emiseye gu engiseya. Tepo lidhota li dzi dongiseyago gasi gu ningeya wusingalagadzi li yede gu dzi wudzisa gu khilo: ‘Ginani nyi gitigo maningano khu giemo gya ndriyathu yoyu? Ginani gi dugeleyago womini gwaye? Ina uye a ngu emisana ni sigaradzo esi eni nyi si sitigo? Mwendro ginani a gi vbwetago ngudzu olu?’

¹⁴ Litshina li gomogo ga Jakobe 1:19 li na phasa vale va ningeyago wusingalagadzi. Jakobe lovide gu khuye: “Muthu ni muthu a na vbiredze gupwa, a hwela gu ganela, a hwela gu goroga.” Lidhota li nga pimisa gu khilo li ngu siti satshavbo si pategago, ganiolu li ngu siti satshavbo kamo? Libhuku la Mavingu 18:13 la gu hi dundrugisa gu khilo: “Uye a vbiredzelago gu hakha na si gu yingisi, a gu yeyedza wupumbu ni gu dzi thela dzitshoni.” Khyadi ngudzu gu lomba muthu yoyo a gu tshamuseya giemo gyaye. Khu kharato, lidhota li yede gu engiseya gwadi na li si ganeye. Dundruga khesi lidhota li si hevbudego, li khumbugidwego gupheyani nya ndrima yeyi. Uye tugude gu khuye na si gu ningeye wusingalagadzi, gupheya uye a di yede gu gira siwudziso nya nga: “So gimbiya kharini womini gwago?” “Nyi nga gu phasa kharini?” Madhota ma gu dzi garadzeya guti satshavbo si pategago, ayo ma na si kodza gu phasa ni gu tiyisa vandriyawe.

15. Madhota ma nga thumisa kharini litshina li gomogo ga Mavingu 27:23?

¹⁵Dzi garadzeye guti gwadi tshambi. Kha nga si khumbugidwego gupheyani, gu ningeya wusingalagadzi wu phasago kha si pati basi gu leri milowo nyo khaguri mwendro gu ningeya mawonelo. Vandriyathu va gu vbweta gu dzipwa na hi gu va khathaleya, ni gu dziti gu khavo hi ngu va pwisisa ni gu ethu hi ngu dzina gu va phasa. (Leri Mavingu 27:23.) Madhota ma yede gu gira wupari ni vandriyathu.

16. Ginani gi na phasago madhota gu ningeya wusingalagadzi wu phasago?

 ¹⁶ Madhota kha ma vbweti gu khayo vandriyawe va pimisa gu khavo va nga ganeya navo basi tepo ayo ma vbwetago gu va ninga wusingalagadzi. Wulangani nya isoso, ayo ma yede gu ganeya tepo yatshavbo ni vandriyawe ma yeyedza gu khayo ma ngu garadzega tepo avo va emisanago ni sigaradzo. “Wa gu gira isoso,” u na yeyedza gu khuwe u lidhota li vidzidwego ni gu, “u na khala pari ya vandriyathu. Khavbovbo, tepo u vbwetago gu ningeya wusingalagadzi si na gu vbevbugeya ngudzu gu wu ningeya.” Nigu, oyu a hakhago wusingalagadzi a nuye si na mu vbevbugeya gu wu dzumeya.

17. Lidhota lini ngudzungudzu li yedego gu yeyedza gu laphisa monyo ni wuwadi?

¹⁷Khala muthu nya wadi ni gu laphisa monyo. Gu laphisa monyo ni wuwadi si na vbwetega tepo muthu nyo khaguri a bombago wusingalagadzi nya Bhibhiliya gupheyani. Lidhota kha li yeli gu goroga a gu tshuka ndriyathu nya mwama mwendro nya nyamayi a hakhago wusingalagadzi a si wu dzumeyi mwendro gu wu thumisa. Bhibhiliya ya gu ganeya esi khu Jesu: “Kha gi na nga vbedzisa tshava yi fanyegidego, ne kha gi na nga tshima litirisido li ngo tuvigago.” (Mat. 12:20) Khu kharato, ga milombelo yalo, lidhota li nga lomba Jehovha gasi gu phasa oyu a ningidwego wusingalagadzi ni gu mu phasa gu pwisisa gighelo nya wusingalagadzi wowo ni gu wu thumisa. Ndriyathu a ningidwego wusingalagadzi, adzina a nga vbweta tepo gasi gu dundrugeya khesi a embedwego. Lidhota la gu ganeya khu wuwadi ni gu laphisa monyo, si na vbevbugeya ndriyathu gu engisa wusingalagadzi. Khu lisine, tepo yatshavbo wusingalagadzi wu yedwe gu seketedwa umo nya Lito la Nungungulu.

18. a) Tepo hi ningeyago wusingalagadzi ginani hi yedego gu dundrugeya khigyo? b) Kha nga hi si wonago avbo nya fotu ni kwadru, vavelegi va gu bhula khu ginani?

¹⁸Hevbula khu sihoso sago. Kha nga olu hi gu vathu nya mba vbeleya, kha hi na nga si kodza gu thumisa esi hi si hevbudego avba nya ndrima yeyi khu gu vbeleya. (Jak. 3:2) Ethu hi ngu gira sihoso, ganiolu tepo hi girago isoso hi yede gu zama gu hevbula khu sihoso sathu. Tepo vandriyathu  va wonago gu khavo hi ngu va haladza si na va vbevbugeya gu hi divaleya tepo hi ganeyago mwendro gu gira silo si va khunguvanyisago. — Wona kwadru yi gu khiyo “ Esi vavelegi va yedego gu si dundruga.”

19. Hi nga gira kharini gasi gu tsakisa myonyo ya vandriyathu?

¹⁹ Kha nga hi si wonidego, kha si vbevbuge gu ningeya wusingalagadzi wu phasago. Ethu kha ha vbeleya, anavo vale hi va ningago wusingalagadzi kha va vbeleya. Dundruga khesi hi bhudego khiso avba nya ndrima yeyi. Tiyisega gu khuwe wusingalagadzi wa gu wu ningeya khu gighelo nya gyadi. Tiyisega gambe gu khuwe, wusingalagadzi wowo wu ngu vbwetega nigu uwe u ngu yedwa khu gu wu ningeya. Na wu si ningeyi wusingalagadzi gira siwudziso u bwe u pwisisa sigaradzo esi muthu yoyo a tshanganago naso. Zama gu wona silo nga edzi a si wonago khidzo. Khala muthu nya wadi u bwe u gira wupari ni vandriyathu. Dundruga gu khuwe ethu kha hi vbweti basi gu wusingalagadzi wathu wu gu phasa, ganiolu wu “resa gutsaka monyoni.” — Mav. 27:9.