1-2. I yini leswi doda lin’wana li nga swi djondza hi ku nyikela xitsundzuxu?

 KA MALEMBE lawa ma nga hundza, madoda mambirhi ma pfuxele makwerhu wawansati lweyi a a nyime ku ya mintlhanganwini. Lin’we la madoda wolawo li lerhele makwerhu yelweyo tindzimana ta tinyingi ta Bibele leti a ti vulavula hi lisima la ku ya mintlhanganwini. Doda lolelo a li pimisa swaku liyendzo la vona li fambe kahle kambe nkama na va li kusuhi ni ku famba, makwerhu yelweyo a vule leswi: “Vamakwerhu, phela n’wina a mi swi twisisi leswi ni yentxekelaka.” Phela madoda lawa ma nyikele xitsundzuxu na ma nga rhanganga hi ku mu vutisa swaku hi swini swikarhatu leswi a a kumana na swona. Hi mhaka leyo, xitsundzuxu xa vona a xi mu pfunanga makwerhu lwiyani.

² Hi ku famba ka nkama doda leli nga lerhela makwerhu lweyi tindzimana ta Bibele, li vule leswi: “Hi nkama wolowo, ni pimise swaku makwerhu lweyi wawansati a a nga na xihloniphu hi leswi a nga vulavulisa xiswona. Kambe swoswi na swi twisisa swaku hambileswi ni nga tirhisa tindzimana ta tinyingi ta tinene, a ni fanele ni tirhisa swivutiso swa swinene swa ku fana ni leswi: ‘Hi swini swikarhatu leswi u kumanaka na swona, naswona hi nga ku pfunisa ku yini?’” Phela doda leli, li djondze swilo swa lisima ka leswi nga humelela, funtshi swoswi li yentxa hinkwaswu leswi li nga swi kotaka swaku li twisisa swikarhatu leswi vamakwerhu va kumanaka na swona li tlhela li va pfuna.

3. I vamani lava va faneleke va nyikela xitsundzuxu?

³ Leswi madoda ma risaka ntlhambi wa Yehovha, ma fanele ma nyikela xitsundzuxu loko swi laveka. Hambileswo, ka swiyimu swin’wana vamakwerhu abandleni na vona va nga nyikela xitsundzuxu. Hi xikombiso, makwerhu a nga tirhisa Bibele swaku a nyika xitsundzuxu munghanu wa yena. (Pis. 141:5; Swi. 25:12) Naswona, makwerhu wawansati lweyi se a nga kula, a nga ha “djondzisa vavasati va vatsongo” swaku va yampsisa ka swiyimu leswi kombisiwaka  ka buku la Tito 2:3-5. Naswona, vapsali va fanele va pfuna vana va vona va tlhela va va laya. Se hambileswi nhlokomhaka leyi yi vulavulaka hi leswi madoda ma nga swi yentxaka swaku ma xi nyikela kahle xitsundzuxu, hinkwerhu hi ta pfuneka hi leswi hi nga ta bula hi swona ka nhlokomhaka leyi, leswaku hi kota ku nyikela switsundzuxu swa swinene ni leswi ‘tsakisaka mbilu.’ — Swi. 27:9.

4. Hi ta bula hi yini ka nhlokomhaka leyi?

⁴ Ka nhlokomhaka leyi, hi ta bula hi 4 wa swivutiso leswi mun’wana ni mun’wana wa hina a faneleke a tiyentxa swona na a nge se nyikela xitsundzuxu: 1) I yini lexi faneleke xi ni yentxa ni nyikela xitsundzuxu? 2) Swa laveka ku va ni nyikela xitsundzuxu? 3) I mani lweyi a faneleke a nyikela xitsundzuxu? 4) I yini leswi nga ni pfunaka ku nyikela xitsundzuxu xa xinene?

5. Hi mhaka muni swi li swa lisima kuva madoda ma nyikela xitsundzuxu hi lirhandzu? (1 Vakorinto 13:4, 7)

⁵ Madoda ma va rhandza hintamu vamakwerhu. Hi mhaka leyo, ma va tsundzuxa loko ma vona swaku va kusuhi ni ku yentxa swilo swa ku biha. (Gal. 6:1) Doda lin’wana ni lin’wana, na li nge se vulavula ni makwerhu, li fanele li pimisa hi leswi mupostolo Pawulo a nga swi vula loko a tlhamusela leswi lirhandzu li nga tshamisa xiswona, loko a te: “Lirhandzu li lehisa mbilu naswona li ni wumbilu . . . a li godoli hambi ko yentxeka yini na yini, li kholwa minchumu hinkwayu, li tshemba minchumu hinkwayu, li tiyisela minchumu hinkwayu.” (Lerha 1 Vakorinto 13:4, 7.) Ku pimisa kahle hi marito lawa ma nga ka ndzimana leyi, swi nga pfuna madoda swaku ma nyikela xitsundzuxu ka makwerhu hi lirhandzu ma tlhela ma xi nyikela hi ndlela ya yinene. Phela loko makwerhu lweyi a pfuniwaka a vona swaku madoda ma ni mhaka na yena, swi ta mu vevukela ku yingisa xitsundzuxu xolexo. — Rom. 12:10.

6. Hi xini xikombiso xa xinene lexi mupostolo Pawulo a nga xi vekela madoda?

⁶ Mupostolo Pawulo a ma vekele xikombiso xa xinene madoda. Hi xikombiso, nkama lowu a nga vona swaku vamakwerhu va Tesalonika a va lava ku pfuniwa, a nga tshikanga ku va pfuna. Hambileswo, ka makarta lawa mupostolo Pawulo a nga va tsalela, a rhange hi ku vulavula hi swilo swa swinene leswi a va swi yentxa, ku nga ku tshembeka ka vona, lirhandzu leli va nga li kombisa ni ku tiyisela ka vona. A tlhele a vulavula hi swikarhatu leswi a va kumana na swona, ni ku va khensa hi leswi a va tiyiselela hambileswi a va hluphiwa. (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4) A game a va byela swaku a va li xikombiso xa xinene ka van’wana. (1 Tes. 1:8, 9) Vamakwerhu lava va tsake hintamu hi marito ya manene lawa Pawulo a nga va byela wona. Phela swa tikomba swaku mupostolo Pawulo a a va rhandza hintamu vamakwerhu. Hi mhaka leyo, ka makarta hinkwawu lawa a nga tsalela vamakwerhu va Tesalonika, a va nyike switsundzuxu leswi a swi ta va pfuna. — 1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12.

7. I yini lexi yentxaka vanhu van’wana va nga xi yamukeli xitsundzuxu?

⁷ Ku nga yentxeka yini loko hi nga nyikeli xitsundzuxu hi ndlela ya yinene? Doda lin’wana li te: “Leswi yentxaka vanhu van’wana va nga xi yingisi xitsundzuxu, a hi leswi xi kalaka xi nga li xinene, kambe hi leswi xi kalaka xi nga nyikeliwanga hi lirhandzu.” Hi djondza yini ka marito lawa? Leswaku munhu a yamukela xitsundzuxu, hi fanele hi mu pfuna hi ndlela ya lirhandzu na hi nga mu kwatelanga.

8. Hi swini swivutiso leswi doda li faneleke li tiyentxa swona na li nga se pfuna munhu?

⁸ Madoda a ma fanelanga ma hantlisela ku nyikela xitsundzuxu. Kambe na li nge se pfuna munhu, doda li fanele li rhanga hi ku tivutisa leswi:  ‘Swa laveka kuva ni nyikela xitsundzuxu? Na tiyiseka swaku leswi makwerhu a nga swi yentxa swi bihile? Ku ni nawu wa Bibele lowu a kalaka a nga wu yingisi kumbe no va ni mavonelo ya ku hambana ni ya yena?’ Madoda a ma fanelanga ‘ma hantlisela ku ku vulavula.’ (Swi. 29:20) Loko doda li nga tiyiseki swaku li fanele li nyikela xitsundzuxu, li nga ha kombela doda lin’wana swaku li li pfuna ku kambela swaku Bibele li li yini hi mhaka ya kona. — 2 Tim. 3:16, 17.

9. Marito ma nga ka 1 Timotiyu 2:9, 10, ma nga ma pfunisa ku yini madoda loko ma lava ku nyikela xitsundzuxu ka leswi Mukreste a yambalisaka xiswona?

⁹ Pimisa hi xikombiso lexi: A hi nge doda la karhateka hi leswi makwerhu a yambalisaka xiswona ni ndlela leyi a tilunghisaka hi yona. Doda lolelo li nga ha tivutisa leswi: ‘Ku ni ndzimana ya Bibele leyi kombisaka swaku leswi makwerhu a yambalisaka xiswona swi bihile?’ Leswi doda li kalaka li nga lavi ku nyikela mavonelo ya lona, li nga ha vutisa doda lin’wana hi mhaka leyi, kumbe li vutisa makwerhu mun’wana wawansati lweyi a nga xikombiso xa xinene abandleni. Se hinkwavu va fanele va kambela marito ya mupostolo Pawulo lawa ma nga ka Bibele lawa ma vulavulaka hi ku yambala ni ku tilunghisa. (Lerha 1 Timotiyu 2:9, 10.) Mupostolo Pawulo a vulavule hi swilo swa lisima leswi nga pfunaka Vakreste ka mhaka leyi, hikusa a vule swaku Vakreste va fanele va yambala mpahla leyi hloniphekaka leyi nga ta va yentxa va dzunisa Yehovha. Kambe mupostolo Pawulo a nga vekanga swinawanawana swa mpahla leyi Mukreste a faneleke a yi yambala hikusa a a swi tiva swaku Mukreste a fanele a langa leswi a swi lavaka loko swi nga lwisani ni leswi Bibele li swi vulaka. Hi mhaka leyo, madoda na ma nga se nyikela xitsundzuxu ka makwerhu, ma fanele ma tiyiseka swaku mpahla leyi a yi yambalaka a yi hlonipheki naswona a yi mu dzunisi Yehovha.

10. I yini leswi hi faneleke hi swi khumbuka hi swiboho swa van’wana?

¹⁰ I swa lisima ku khumbuka swaku vamakwerhu vambirhi va nga ha yentxa swiboho swa ku hambana, kambe hinkwaswu na swi nga bihanga. Se a hi fanelenga hi sindzisa vamakwerhu swaku va yentxa swilo hi ndlela leyi hina hi swi yentxaka hi yona. — Rom. 14:10.

11-12. Loko doda li vona swaku li fanele li nyikela xitsundzuxu hi swini swivutiso leswi li faneleke li tivutisa swona, naswona hi mhaka muni?

¹¹ Loko u tiyiseka swaku makwerhu a fanele a nyikiwa xitsundzuxu, rhanga hi ku tivutisa leswi: ‘I mani lweyi a faneleke a mu nyika xitsundzuxu?’ Loko doda li nge se nyikela xitsundzuxu ka n’wana wa makwerhu kumbe ka makwerhu wawansati lweyi a nga chada, swi nga yampsa li rhanga hi ku bula ni nhloko ya ndjangu. * Hikusa swi nga yentxeka nhloko ya ndjangu yi vona ku li yona yi fanelekaka ku nyikela xitsundzuxu, kumbe yi nga ha kombela ku va kona nkama lowu doda li nyikelaka xitsundzuxu. Hilani hi nga swi vona hi  kona ka paragrafu 3, minkama yin’wana ku nga ha kombeliwa makwerhu wawansati lweyi a nga kula swaku a pfuna makwerhu mun’wana wawansati.

¹² Xivutiso xin’wana lexi doda li faneleke li tiyentxa xona na li nge se nyikela xitsundzuxu hi lexi nge: ‘Hi mina ni faneleke ni nyikela xitsundzuxu lexi, kumbe a swi ta yampsa loko a no kombela munhu mun’wana swaku a nyikela xitsundzuxu?’ Hi xikombiso, loko makwerhu a titwa a nga pfuni nchumu, swi nga mu vevukela ku yingisa xitsundzuxu loko a pfuniwa hi doda leli nga tshama li va ka xiyimu lexi fanaka, hikusa swi ta li vevukela ku twisisa xikarhatu lexi makwerhu a kumanaka na xona li tlhela li vula swilo leswi nga ta mu pfuna. Hambileswo, madoda hinkwawu ma fanele ma pfuna vamakwerhu swaku va hanya hi leswi Bibele li swi vulaka. Se i swa lisima kuva madoda ma tinyimisela ku nyikela xitsundzuxu hambiloko ma nga se tshama ma kumana ni xikarhatu lexi fanaka.

13-14. Hi mhaka muni swi li swa lisima kuva madoda ma mu yingisela kahle lweyi ma lavaka ku mu nyika xitsundzuxu?

¹³ Yingisela kahle. Loko doda li tilunghiselela swaku li ya nyikela xitsundzuxu li fanele li tivutisa leswi: ‘I yini leswi ni swi tivaka hi xiyimu xa makwerhu lweyi ni lavaka ku ya mu pfuna? I yini leswi mu yentxekelaka ka wutomi la yena? Ku ni swikarhatu leswi a kumanaka na swona leswi ni kalaka ni nga swi tivi? Naswona ni nga mu pfunisa ku yini swoswi?’

¹⁴ Marito lama nga ka Yakobo 1:19 ma nga hi pfuna hintamu loko hi lava ku nyikela xitsundzuxu. Wona ma li: “Munhu mun’wana ni mun’wana a a hantliseli ku yingisa, a hlwela ku vulavula, a hlwela ku kwata.” Phela doda li nga ha pimisa swaku li tiva swiyimu hinkwaswu swa munhu lweyi li lavaka ku ya mu pfuna, kambe Swivuriso 18:13 yi hi byela leswi: “Loko munhu a hlamula na a nga se yi twa kahle mhaka, i wuphunta naswona swa danisa.” Se loko doda li lava ku tiva swiyimu leswi lweyi li lavaka ku mu nyika xitsundzuxu a kumanaka na swona, li fanele hi mu yentxa swivutiso, li tlhela li mu yingisela kahle nkama lowu a vulavulaka. Khumbuka leswi doda leli hi nga vulavula hi lona ku sunguleni li nga swi djondza hi ku nyikela xitsundzuxu. Phela, na li nge se vulavula leswi li nga swi lunghiselela, a li fanele li rhanga hi ku yentxa makwerhu swivutiso swa ku fana ni leswi: “I yini leswi ku humelelaka ka wutomi la wena, naswona ni nga ku pfunisa ku yini?” Loko madoda ma zama ku twisisa swiyimu leswi vamakwerhu va nga ka swona, swi ta ma vevukela ku va pfuna ma tlhela ma va twisisa.

15. Madoda ma nga swi tirhisisa ku yini leswi nga ka Swivuriso 27:23?

¹⁵ Va tivi kahle vamakwerhu. Hilani se hi nga swi vona hi kona ku sunguleni, leswaku xitsundzuxu lexi hi xi nyikelaka xi pfuna van’wana a swo lava hi lerha tindzimana ta Bibele hi tlhela hi vula mavonelo ya hina ntsena, kambe hi fanele hi xi nyikela hi ndlela leyi nga ta yentxa vamakwerhu va swi vona swaku ha va rhandza, ha va twisisa funtshi hi lava ku va pfuna. (Lerha Swivuriso 27:23.) Se madoda ma fanele ma yentxa  hinkwaswu leswi ma nga swi kotaka swaku ma va ni wunghanu la likulu ni vamakwerhu hinkwavu.

16. I yini lexi nga pfunaka madoda ku nyikela xitsundzuxu lexi nga ta vevukela vamakwerhu ku xi yingisa?

¹⁶ Madoda a ma swi lavi ku yentxa vamakwerhu va pimisa swaku mo vulavula na vona ntsena loko va yentxe swilo swa ku biha. Handle ka leswo, loko ma bula ni vamakwerhu, ma kombisa swaku ma va rhandza naswona ma swi twisisa swikarhatu leswi va kumanaka na swona. Vona leswi doda lin’wana li nga swi vula. Lona li te: “Loko hi komba vamakwerhu swaku ha va rhandza, hi ta va ni wunghanu la likulu na vona naswona swi ta hi vevukela ku bula na vona loko hi lava ku va nyika xitsundzuxu.” Naswona vamakwerhu swi ta va vevukela ku yingisa xitsundzuxu lexi va nyikiwaka xona.

17. Hi mhaka muni minkama yin’wana swi lava swaku doda li lehisa mbilu li tlhela ni kombisa timpsalu loko li nyikela xitsundzuxu?

¹⁷ Lehisa mbilu u tlhela u kombisa timpsalu. Munhu lweyi hi mu nyikaka xitsundzuxu hi ku tirhisa Bibele, swi nga yentxeka a nga tekeli ku tirhisa xitsundzuxu lexi hi mu nyikaka xona. Loko leswo swi yentxeka, hi fanele hi lehisa mbilu hi tlhela hi kombisa timpsalu. Doda a li fanelanga li kwata loko makwerhu a nga tekeli ku tirhisa xitsundzuxu lexi li mu nyikaka xona. Loko Bibele li vulavula hi Yesu ka mhaka leyi li li: “A ku na lihlanga leli nga khotseka leli a nga ta li pfotlosa naswona a nge yi timi ngoti ya motso leyi tuvikaka.” (Mat. 12:20) Se ku fana na Yesu lweyi a nga lehisa mbilu a tlhela a kombisa timpsalu, nkama lowu doda li khongelaka na li li loxe li nga ha kombela Yehovha swaku a pfuna makwerhu lweyi a nga nyikiwa xitsundzuxu swaku a twisisa swaku hi mhaka muni a nyikiwe xitsundzuxu a tlhela tirhisa leswi a nga byeliwa swona. Makwerhu lweyi a nga nyikiwa xitsundzuxu a nga ha lava nkama wa ku pimisa hi leswi a nga byeliwa swona. Se loko doda li lehisa mbilu li tlhela li kombisa timpsalu, swi ta mu vevukela makwerhu swaku a yingisa xitsundzuxu lexi a nyikiwaka xona. Hi mhaka leyo, minkama hinkwayu hi fanele hi tirhisa Rito la Xikwembu loko hi nyikela xitsundzuxu.

18. a) I yini leswi hi faneleke hi swi khumbuka loko hi lava ku nyikela xitsundzuxu? b) Hi ku ya hi kwadru, hi swini swivutiso leswi vapsali va faneleke va tivutisa swona na va nge se nyikela xitsundzuxu ka vana va vona?

¹⁸ Djondza ka swihoxo swa wena. Leswi hi nga  ni xidjoho, a hi minkama hinkwayu swi nga ta hi vevukela ku tirhisa leswi hi nga swi djondza ka nhlokomhaka leyi. (Yak. 3:2) Phela minkama yin’wana hi nga ha phazama. Kambe loko leswo swi yentxeka hi fanele hi djondza ka swihoxo swa hina. Loko vamakwerhu va hina va swi vona swaku ha va rhandza, swi ta va vevukela ku hi rivalela loko hi vula kumbe hi yentxa nchumu lowu nga ta va kwatisa. — Vona kwadru leli nge “ Leswi Nga Pfunaka Vapsali.”

19. I yini lexi nga ta hi pfuna ku nyikela xitsundzuxu lexi pfunaka xi tlhela xi tsakisa mbilu?

¹⁹ Hilani se hi nga swi vona hi kona, a swi vevuki ku nyikela xitsundzuxu hi ndlela ya yinene hikusa hinkwerhu hi ni xidjoho ku nga na mhaka swaku hi hina hi nyikelaka xitsundzuxu kumbe hi hina hi tsundzuxiwaka. Se zama ku tirhisa leswi u nga swi djondza ka nhlokomhaka leyi. Tiyiseka swaku lirhandzu hi lona li ku yentxaka u lava ku nyikela xitsundzuxu. Na u nga se nyikela xitsundzuxu, rhanga hi ku tiyiseka swaku swa laveka kuva u nyikela xitsundzuxu xolexo, ni swaku hi wena u faneleke u xi nyikela kumbe munhu mun’wana. Na u nga se nyikela xitsundzuxu, mu yentxi swivutiso u tlhela u mu yingisela kahle loko a vulavula swaku u twisisa swikarhatu leswi a kumanaka na swona. Zama ku twisisa leswi makwerhu a titwisaka xiswona, u tlhela u zama ku va munghanu wa vamakwerhu. Funtshi khumbuka swaku a xa lisima hintamu i ku va hi nyikela xitsundzuxu lexi nga xinene xi tlhela xi “tsakisa mbilu.” — Swi. 27:9.