XCHANOBIL 8
¿Mi jun yoʼonton chkom li buchʼu ta jtojobtastike?
«Chmuyubaj yuʼun koʼontontik li aseite xchiʼuk pome, jaʼ jech ek li tojobtasel ti chakʼ ta sjunul yoʼonton li jun kamigotike» (PROV. 27:9).
KʼEJOJ 102 ‹Jkoltatik li buchʼutik kʼunike›
LI KʼUSI TA JCHANTIKE *
1, 2. ¿Kʼusi tsots skʼoplal la xchan jun mol ta tsobobbail kʼalal la stojobtas jun ermanae?
OY XA kʼuk sjalile, chaʼvoʼ moletik ay svulaʼanik jun ermana ti oy xa ox kʼuk sjalil muʼyuk xkʼot ta tsobajeletike. Li jun mole la xchanbe jayibuk teksto ta Vivlia ti chalbe skʼoplal ti skʼan xijbatilan ta tsobajeletike. La snop ti xpatet xa kom yoʼonton li ermanae, pe kʼalal tsutik xa ox batele, xi albatike: «Solel mu xanaʼik li kʼusi yakal ta jnuptane». Li ermanoetike muʼyuk baʼyel la sjakʼbeik li kʼusi yakal ta snuptane. Jaʼ yuʼun, li ermanae muʼyuk koltaat laj yaʼi li tojobtasel akʼbate.
2 Li mol ta tsobobbail ti la xchanbe tekstoetik li ermanae xi chvul ta sjole: «Kʼalal jech laj yalbunkutike, la jnop ti mu snaʼ stoj ta vokol ti ay jkʼelkutike. Pe laj kakʼ venta ti mu ox persauk la jchanbe skotol li tekstoetike, jaʼ ox lek ti xiuk la jakʼbee: ‹¿Kʼu avelanil?›, ‹¿mi lek noʼox oyot?›, ‹¿mi oy kʼusi xuʼ jkoltaot-o?›». Li mol ta tsobobbaile oy kʼusi tsots skʼoplal la xchan. Li avie, chakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton kʼalal oy buchʼu tskoltae.
3. ¿Buchʼu xuʼ xakʼik tojobtasel li ta tsobobbaile?
3 Li moletik ti jaʼik jchabichijetike jaʼ oy ta sbaik stojobtasel li buchʼu chtun yuʼunike. Pe bakʼintike, skʼan van xtojobtasvanik li yan ermanoetike. Jech kʼuchaʼal liʼe, oy van junuk ermano skʼan stojobtas ta Vivlia junuk yamigo (Sal. 141:5; Prov. 25:12). O xuʼ van jun ermana ti mas xa oy sjabilale skʼan stojobtas jun chex ermana sventa xakʼ ta xkuxlejal li kʼusi chal Tito 2:3 kʼalal ta 5 o yan kʼusitik. Li totil meʼiletik eke skʼan onoʼox stukʼibtas xchiʼuk stojobtas li yalab xnichʼnabike. Akʼo mi jaʼ sventa moletik li xchanobil liʼe, lek ti jkʼel jkotoltik kʼuxi xuʼ spatuk oʼontonal li tojobtasel chkakʼtike xchiʼuk ti jtuneluke, yuʼun jaʼ chakʼ muyubajel (Prov. 27:9).
4. ¿Kʼusi ta jtakʼtik li ta xchanobil liʼe?
4 Li ta xchanobil liʼe, ta jtakʼtik li chanib sjakʼobil liʼe: ¿kʼusi skʼan stij koʼontontik kʼalal chijtojobtasvane?, ¿mi persa skʼan jech jpastik?, ¿buchʼu van skʼan xtojobtasvan? xchiʼuk ¿kʼuxi xuʼ lekuk xijtojobtasvan?
¿KʼUSI SKʼAN STIJ KOʼONTONTIK?
5. ¿Kʼu yuʼun xuʼ van jaʼ xchʼam noʼox tojobtasel li buchʼu ta slekil oʼontonal chichʼ akʼbele? (1 Korintios 13:4, 7).
5 Li moletik ta tsobobbaile skʼanoj li yermanotakike. Kʼalal tstojobtasik li buchʼu chkʼejpʼuj xa batele, jaʼ jech chakʼbeik ta ilel ti skʼanojike (Gal. 6:1). Kʼalal skʼan to xtojobtasvan li jun mole, skʼan snopbe skʼoplal li kʼusi laj yal Pablo ta sventa li kʼanelale: «Li kʼanelale xmalaj yuʼun xchiʼuk lek yoʼonton. [...] Stsʼik yuʼun skotol li kʼusitike, xchʼun yuʼun skotol, spatoj yoʼonton ta skotol xchiʼuk xkuch yuʼun skotol» (kʼelo 1 Korintios 13:4, 7). Mi la snopbe skʼoplal taje, jaʼ me chkoltaat sventa xakʼ venta mi jaʼ chtijbat yoʼonton li kʼanelale xchiʼuk ti ta slekiluk yoʼonton spase. Kʼalal kʼanbil chaʼi sba li buchʼu chichʼ tojobtasele, mas van ta anil noʼox chchʼam (Rom. 12:10).
6. ¿Kʼusi lek xuʼ jchanbetik Pablo kʼalal tojobtasvane?
6 Li moletik ta tsobobbaile toj lek me kʼusi xuʼ xchanbeik li jtakbol Pabloe. Kʼalal laj yakʼ venta ti oy kʼusi skʼan spasik li ermanoetik ta Tesalonikae, laj yalanbe noʼox ta ora. Pe kʼalal la stsʼibaanbe batel kartae, baʼyel la skʼupil kʼoptaan ta skoj ti lek kʼusitik tspasike, ti jaʼ chtijbat yoʼontonik li kʼanelale xchiʼuk ti ep kʼusitik kuchem talel yuʼunike. La snopbe skʼoplal ti kʼu yelan xkuxlejalike, laj yalanbe ti snaʼoj ti stsʼikoj tal svokolik xchiʼuk li kontrainele (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4). Laj yalanbe xtok ti lek ta chanbel stalelalike (1 Tes. 1:8, 9). ¡Xmuyubajik van tajek ti jech laj yichʼik patbel yoʼontonike! Snaʼojik ti kʼanbilik tajek yuʼun li Pabloe, jaʼ yuʼun laj yakʼ ta xkuxlejalik li tojobtaseletik tsʼibabatik batel li ta chaʼlik kartae (1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12).
7. ¿Kʼu van yuʼun xuʼ chopol xaʼi sba li buchʼu chichʼ tojobtasele?
7 Kʼalal muʼyuk lek chijtojobtasvane, xuʼ jech xkʼot ta pasel li kʼusi xi laj yal jun mol ta tsobobbail ti ep xa kʼusitik xchanoj tale: «Oy onoʼox buchʼutik muʼyuk lek chaʼiik kʼalal chkakʼbetik tojobtasele. Pe maʼuk jaʼ ta skoj ti mu lekuk li tojobtasele, yuʼun jaʼ ta skoj ti maʼuk ta slekil koʼontontik chkakʼbetike». ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Jaʼ ti mas anil chkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtasel kʼalal ta kʼanelal chkichʼtik albele.
¿MI PERSA SKʼAN JECH XICHʼ PASEL?
8. ¿Kʼusi skʼan snop jun mol ta tsobobbail kʼalal skʼan toʼox xtojobtasvane?
8 Kʼalal chtojobtasvan li jun mol ta tsobobbaile, baʼyel xi skʼan snope: «¿Mi ta melel skʼan jtojobtas? ¿Mi jnaʼoj ta melel ti oy kʼusi chopol yakal tspase? ¿Mi muʼyuk tspas li kʼusi chal Vivliae o jaʼ noʼox tspas li kʼusi muʼyuk lek chkil voʼone?». Li jun mol ti pʼije muʼyuk ti anil xa kʼusi chale (Prov. 29:20). Mi oy kʼusi xchibet˗oe, xuʼ xchiʼin ta loʼil yan mol ta tsobobbail sventa skʼelbeik skʼoplal ta Vivlia mi persa skʼan xakʼik li tojobtasele (2 Tim. 3:16, 17).
9. Li moletike, ¿kʼuxi xuʼ xchanbeik Pablo kʼalal chtojobtasvanik ta sventa ti kʼu yelan skʼan jlap jkʼuʼ jpokʼtik xchiʼuk jmeltsan jbatike? (1 Timoteo 2:9, 10).
9 Kalbetik junuk skʼelobil. Jnoptik noʼox ti oy jun mol ta tsobobbail ti muʼyuk lek chil kʼu yelan tslap skʼuʼ spokʼ o ti kʼu yelan tsmeltsan sba junuk ermanoe. Xuʼ xi snope: «¿Mi oy srasonal ta Vivlia sventa oyuk kʼusi xkalbe?». Ta skoj ti mu skʼan spas li kʼusi tsnop stuke, xuʼ van sjakʼbe yaʼyej yan mol ta tsobobbail o yan ermano ti lek xa snaʼ snopele. Xuʼ van koʼol skʼelbeik skʼoplal li kʼusi laj yal Pablo ta sventa ti kʼu yelan skʼan jlap jkʼuʼ jpokʼtik xchiʼuk ta jmeltsan jbatike (kʼelo 1 Timoteo 2:9, 10). Li Pabloe muʼyuk la xchol ta alel li kʼusi stakʼ jpastik o li kʼusi mu stakʼ jpastike. Yuʼun laj yalbe skʼoplal beiltaseletik ti tskoltautik sventa lekuk noʼox ti kʼu yelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtike, ti oyuk noʼox smelolale xchiʼuk ti xkichʼ jpʼijiltike. Li Pabloe snaʼoj ti xuʼ stʼuj stukik ti kʼu yelan tsmeltsan sbaik xchiʼuk tslap skʼuʼ spokʼik li ermanoetike, jaʼ noʼox venta mi chchʼunik li beiltaseletik chal ta Vivliae. Kʼalal skʼan to xtojobtasvanik li moletike, skʼan snopik mi ta smelolal noʼox xchiʼuk mi chichʼ spʼijil ti kʼu yelan tslap skʼuʼ spokʼ li jun ermanoe.
10. ¿Kʼusi skʼan teuk ta joltik ta sventa li kʼusi ta jnoptik ta jujuntale?
10 Teuk ta joltik ti xuʼ van jelel kʼusi xkʼot ta nopel yuʼunik li chaʼvoʼ ermanoetik ti lek xa snaʼik snopele. Pe taje maʼuk skʼan xal ti jaʼ oy srason li june, ti jaʼ muʼyuk li yane. Jaʼ yuʼun chaʼa, mu me xkalbetik kʼusi skʼan spasik li ermanoetik ta skoj noʼox ti jaʼ lek chkaʼitik li voʼotike (Rom. 14:10).
¿BUCHʼU VAN SKʼAN XTOJOBTASVAN?
11, 12. ¿Kʼusi skʼan snop li jun mol ta tsobobbail mi oy buchʼu skʼan tojobtasel chile, xchiʼuk kʼu yuʼun?
11 Mi jamal xa laj kiltik ti oy buchʼu skʼan tojobtasele, skʼan jnoptik un buchʼu van xuʼ stojobtas. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi skʼan tojobtasel jun ermana ti oy xa snup xchiʼile o jun chex kerem tsebe, li jun mol ta tsobobbaile skʼan me baʼyel xchiʼin ta loʼil li jolil ta utsʼ alalile. Vaʼun, xuʼ van x-albat ti te ta skʼel stuke o xuʼ van tskʼan ti teuk oy kʼalal chtojobtasvan li mol ta tsobobbaile. * Mi jaʼ skʼan tojobtasel jun chex ermanae, jaʼ van mas lek ti xtojobtasat yuʼun jun ermana ti mas xa oy sjabilale, jech kʼuchaʼal laj yichʼ alel ta parafo 3.
12 Xi skʼan snop xtok li jun mol ta tsobobbaile: «¿Mi jta˗o ti voʼon xitojobtasvane o mi jaʼ lek ti yan˗o buchʼu xakʼe?». Jech kʼuchaʼal liʼe, li jun krixchano ti muʼyuk sbalil chaʼi sbae jaʼ mas lek chaʼi ti jaʼuk xtojobtasat yuʼun jun mol ta tsobobbail ti jaʼ jech laj yaʼi sba eke, yuʼun jaʼ xaʼibe smelolal ti kʼu yelan chaʼi sbae. Skotol li moletik ta tsobobbaile jaʼ onoʼox oy ta sbaik skoltael li ermanoetik sventa xakʼ ta xkuxlejalik li kʼusi chal Vivliae. Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti xichʼ tojobtasel li buchʼu chtun yuʼune.
¿KʼUXI XUʼ LEKUK XIJTOJOBTASVAN?
¿Kʼu yuʼun skʼan lekuk snaʼik xchikintael li moletik ta tsobobbaile? (Kʼelo parafo 13, 14).
13, 14. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti snaʼikuk xchikintael li moletike?
13 Xanaʼuk xachikinta. Kʼalal chchapan sba sventa xakʼ jun tojobtasel li jun mol ta tsobobbaile, baʼyel xi skʼan snope: «¿Mi ta melel jnaʼoj kʼu yelan xkuxlejal li jun ermanoe? ¿Mi jnaʼoj li kʼusi yakal tsnuptane? ¿Mi oy van kʼusi yakal tsnuptan ti muʼyuk kaʼioje? ¿Kʼusi mas chtun yuʼun li avie?».
14 Li beiltasel chal ta Santiago 1:19 chkoltaatik li buchʼu chakʼik tojobtasele. Li Santiagoe xi la stsʼibae: «Skʼan me akotolikuk oyuk ta avoʼontonik xchikintael, nopik me lek kʼalal chakʼopojike, mu me xa˗ilinik ta anil». Kʼalal tstojobtas jun ermano li jun mol ta tsobobbaile, skʼan mu snop ti snaʼoj skotol li kʼusi yakal tsnuptane. Li Proverbios 18:13 xi tsvules ta joltike: «Mi oy buchʼu tstakʼ ta anil kʼalal muʼyuk to yabinoj li kʼusi kʼotem ta pasele, jaʼ bol krixchano xchiʼuk chakʼ sba ta kʼexlal». Li kʼusi mas leke jaʼ ti jakʼbetik kʼusi yakal tsnuptan li jun krixchanoe, vaʼun jtsʼet chikintatik li kʼusi chale. Li mol ta tsobobbail laj kalbetik skʼoplal li ta slikebal xchanobil liʼe laj yakʼ venta ti jaʼ mas lek ti xiuk la sjakʼbe li ermanae: «¿Kʼu avelanil?», «¿mi lek noʼox oyot?», «¿mi oy kʼusi xuʼ jkoltaot-o?», jaʼ tsʼakal to laj yalbe jechuk li kʼusi xchapanoj batele. Li moletike xuʼ skoltaik xchiʼuk xuʼ spatbeik yoʼonton li ermanoetik mi snaʼojik li kʼusi yakal tsnuptanike.
15. Li moletik ta tsobobbaile, ¿kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejalik li beiltasel chal ta Proverbios 27:23?
15 Ojtikino lek li buchʼutik abainoj skʼelele. Jech kʼuchaʼal laj kiltik ta slikebale, sventa lek kʼusi xkʼot ta pasel kʼalal oy buchʼu ta jtojobtastike, mu baluk noʼox ti jkʼelbetik tekstoetik o ti xkalbetik li kʼusi skʼan spase. Li ermanoetike skʼan xilik ti oyik ta koʼontontike, ti xkaʼibetik smelolal kʼu yelan chaʼi sbaike xchiʼuk ti ta jkʼan ta jkoltatike (kʼelo Proverbios 27:23). Li moletik ta tsobobbaile skʼan me xakʼik persa ti xamigoinik skotol li ermanoetike.
¿Kʼusi skʼan spasik li moletik sventa kʼun xaʼiik yakʼel li tojobtasele? (Kʼelo parafo 16).
16. ¿Kʼusi skʼan spasik li moletik sventa oyuk sbalil li tojobtasel chakʼike?
16 Li moletik ta tsobobbaile skʼan me mu xakʼik ta ilel ti jaʼ to chchiʼinik ta loʼil ermanoetik kʼalal oy xa kʼusi muʼyuk lek bat ta pasel yuʼunike. Jaʼ yuʼun, skʼan nopolik noʼox xchiʼinik ta loʼil xchiʼuk ti skoltaik kʼalal chil svokolike. Jun mol ta tsobobbail ti ep xa kʼusi xchanoje chal ti chkʼotik ta yamigo li ermanoetik mi jech la spasike. Xi to chale: «Kʼalal oy buchʼu skʼan tojobtasel une, mu masuk vokol chkaʼitik». Vaʼun, li buchʼu chichʼ tojobtasele mu vokoluk chaʼi xchʼamel ek.
¿Kʼu yuʼun skʼan oyuk smalael yuʼunik xchiʼuk ta slekiluk yoʼontonik xtojobtasvanik li moletike? (Kʼelo parafo 17).
17. ¿Bakʼin skʼan xakʼik ta ilel smalael yuʼunik xchiʼuk slekil yoʼontonik li moletik ta tsobobbaile?
17 Oyuk smalael avuʼun xchiʼuk slekil avoʼonton. Skʼan oyuk smalael kuʼuntik xchiʼuk slekil koʼontontik kʼalal oy buchʼu tspʼaj li tojobtasel chkakʼbetik ti lokʼem ta Vivliae o ti mu xakʼ ta anil ta xkuxlejale. Skʼan mu chopoluk xaʼi sbaik li moletik mi jaʼ jech kʼot ta pasel taje. Skʼan xchanbeik stalelal Jesus ti xi laj yichʼ albel skʼoplal ta jun albil kʼope: «Muʼyuk bu tskʼas ta jyalel junuk aj ti kʼasem xa jutuke xchiʼuk muʼyuk bu tstupʼ junuk mecha ti smelol xa te xleblune» (Mat. 12:20). Jaʼ yuʼun, li mol ta tsobobbaile skʼan skʼanbe Jeova ti akʼo skolta li jun krixchano sventa xakʼ venta ti kʼu yuʼun chtun yuʼun koltael xchiʼuk ti xakʼ ta xkuxlejale. Skʼan van jmalatik jutuk sventa xaʼibe smelolal li kʼusi laj yichʼ albele. Muʼyuk me vokol chaʼi xchʼamel tojobtasel li jun ermano mi oy smalael yuʼun xchiʼuk slekil yoʼonton li jun mol ta tsobobbaile. Pe skʼan onoʼox me ta Vivlia xichʼ lokʼesel li tojobtasel chichʼ alele.
18. 1) ¿Kʼusi skʼan teuk ta joltik kʼalal chijtojobtasvane? 2) Jech kʼuchaʼal xvinaj li ta lokʼol xchiʼuk ta rekuadroe, ¿kʼusi skʼan spasik li totil meʼiletik kʼalal mu to stojobtas yalab xnichʼnabike?
18 Oyuk kʼusi xakʼ achan li kʼusi muʼyuk lek bat ta pasel avuʼune. Ta skoj ti jmulavilutik jkotoltike, mu onoʼox xuʼ xkaltik ti lek xa chbat ta pasel kuʼuntik skotol li kʼusi laj kaltik ta xchanobil liʼe (Sant. 3:2). Oy onoʼox kʼusi muʼyuk lek chbat ta pasel kuʼuntik, pe skʼan xkakʼtik persa ti mu xa jechuk jpastike. Mi laj yakʼik venta ti jkʼanojtik li ermanoetike, mu me vokoluk chaʼiik ti xakʼutik ta perton mi oy kʼusi la jpastik o mi oy kʼusi laj kaltik ti kʼux laj yaʼiike. (Kʼelo xtok li rekuadro « Li kʼusi skʼan snopbeik skʼoplal li totil meʼiletike»).
¿KʼUSI LA JCHANTIK?
19. ¿Kʼuxi xuʼ xmuyubaj kuʼuntik li kermanotaktike?
19 Jech kʼuchaʼal la jchantike, mu kʼunuk ta akʼel tojobtasel. Yuʼun li buchʼu chakʼ tojobtasel xchiʼuk li buchʼu chichʼ tojobtasele koʼol jpasmuliletik. Jaʼ yuʼun, jvules ta joltik li beiltaseletik la jchantik ta xchanobil liʼe. Kʼalal oy buchʼu ta jtojobtastike, skʼan jaʼuk stij koʼontontik li kʼanelale. Jech xtok, jkʼeltik mi ta melel skʼan oy buchʼu jtojobtastik xchiʼuk buchʼu sta˗o xakʼ li tojobtasele. Jakʼbetik kʼusi yakal tsnuptan li jun ermanoe xchiʼuk jtsʼet chikintabetik lek li kʼusi chale. Kakʼtik persa ta yaʼibel smelolal ti kʼu yelan chaʼi sbaike. Ta slekiluk koʼonton jkʼopontik li ermanoetike xchiʼuk kamigointik. Mu me xchʼay ta joltik liʼe: kakʼtik persa ti lekuk kʼusi xkʼot ta pasel kʼalal chijtojobtasvane xchiʼuk ti xakʼuk muyubajele (Prov. 27:9).
KʼEJOJ 103 Li moletik ta tsobobbaile jaʼ matanal
^ Mu kʼunuk k’alal oy buchʼu ta jtojobtastike. ¿Kʼuxi xuʼ spatuk oʼontonal li kʼusi chkaltike xchiʼuk ti xkoltaat li buchʼu ta jtojobtastike? Li xchanobil liʼe jaʼ mas chkoltaat li moletik sventa xkʼotuk ta oʼontonal kʼalal chtojobtasvanike.
^ Kʼelo li mantal ti xi sbie: «Li kʼusi xchapanoj Jeova ta sventa li buchʼu oy yabtel ta tsobobbaile» ti te lokʼ li ta revista Li Jkʼel-osil ta toyol ta fevrero ta 2021.
