1-2. Ana m’bale jwine jwalijiganyisye chichi pakwamba ya kupeleka malangiso?

 YAKA yejinji munyumamu, achakulungwa ŵamumpingo ŵaŵili ŵamjendele mlongo jwine jwaŵasoŵile kumisongano kwandaŵi jelewu. Jwamkulungwa jwamumpingo juŵalongolelaga yakambilanayo, jwaŵalasile Malemba gejinji gakusala ya kusosekwa kwa misongano. Jwalakwe jwaganisyaga kuti amlimbikasisye mlongojo. Nambo jwamkulungwaju yimpepe ni mjakwe jula paŵalangaga, mlongo jula jwaŵechete kuti, “Jemanja abale ngimkumanyilila yakusawusya yangusimana nayo.” Abaleŵa ŵayichile kupeleka malangiso mkanaŵe kumwusya mlongojo yakusawusya yakusimana nayo. Yeleyi yatendekasisye kuti malangiso gaŵampele agawone kuŵa gangakamuchisya.

² M’bale juŵalongolelaga yakambilana jula pajwaganichisyaga yamunyuma jwatite, “Pandaŵijo naganisyaga kuti mlongojo ali jwachipongwe. Nambo panajiganichisye nganiji, nayiweni kuti nagambile kumŵalanjila malemba gejinji mmalo mwakumwusya yiwusyo mpela yakuti, ‘Ana aŵele ali mkusimana ni yamtuli pa umi wawo?’ ‘Ana mpaka nakamuchisye chamtuli?’” Yayatendekweyi yamjiganyisye jwamkulungwaju chindu chakusosekwa mnope. Mwamti apano ali jwamkulungwa jwamumpingo jwakulimbikasya.

3. Ana ŵani ŵampaka apeleche malangiso?

³ Achakulungwa ŵamumpingo ni ŵakwete udindo wakupeleka malangiso naga gakusosechela. Nambope, ndaŵi sine ŵane mumpingo akusasosekwa kupeleka malangiso. Mwachisyasyo, m’bale kapena mlongo mpaka apeleche malangiso ga m’Baibulo kwa mjakwe jwa mumpingo. (Sal. 141:5; Mis. 25:12) Ndaŵi sinesoni mlongo jwachikulile mpaka ‘ŵajiganye achakongwe ŵachanandi’ pa yindu yakusayikolanga pa Tito 2:3-5. Nombesoni achinangolo, akusasosekwa kupeleka malangiso soni kwajongolela ŵanache  ŵawo. Atamose kuti malangiso gejinji munganiji gakwawula kwa achakulungwa ŵa mumpingo, nambope wosopewe mpaka gatukamuchisye. Mpaka gatukamuchisye kuti tupelecheje malangiso gakulimbikasya soni gangasawusya kugapikanila, nambosoni ‘gakusangalasya umi wa mundu.’—Mis. 27:9.

4. Ana chitukambilane chichi munganiji?

⁴ Munganiji chitukambilane yiwusyo mcheche pakwamba ya kupeleka malangiso. (1) Ligongo chichi tukusosekwa kupeleka malangiso? (2) Ana malangiso gali gakusosekwa? (3) Ana ŵani ŵakusosekwa kupeleka malangiso? (4) Ana mpaka apeleche chamtuli malangiso gakamuchisya?

5. Ligongo chichi ŵandu ŵangalaga kupikanila malangiso gagapelechedwe mwachinonyelo? (1 Akolinto 13:4, 7)

⁵ Achakulungwa ŵa mumpingo akusiŵanonyela mnope abale ni alongo ŵawo. Ndaŵi sine, jemanjaji akusalosya chinonyelochi mwakupeleka upungu kwa mundu jwakutenda yindu yampaka yimtendekasye kutenda ulemwa. (Agal. 6:1) Jwamkulungwa jwa mumpingo mkanaŵe kupeleka malangiso, akusosekwa kuganichisya yindu yaŵasasile ndumetume Paulo pakwamba ya chinonyelo. Jwalakwe jwatite, “Chinonyelo chili chakuwusimana mtima nambosoni chakulisinga. . . . Changapela pakutenda yindu, chikusakulupilila ndaŵi syosope, changajasa mtima, nambosoni chikusapilila ndaŵi syosope.” (Aŵalanje 1 Akolinto 13:4, 7.) Kuganichisya malembaga mpaka kumkamuchisye jwamkulungwa jwamumpingo kulolechesya kuti akupeleka malangiso mwa chinonyelo kwa mlongo mjakwe. Naga mundu jwakupochela malangiso akuyiwona kuti jwamkulungwajo akutenda yindu mwakumganichisya, yikusaŵa yangasawusya kukamulichisya masengo malangisogo.—Alo. 12:10.

6. Ana ndumetume Paulo jwapeleche chisyasyo chambone chapi pangani jakupeleka malangiso?

⁶ Mpela jwamkulungwa jwa mumpingo, ndumetume Paulo jwapeleche chisyasyo chambone pangani ja kupeleka malangiso. Mwachisyasyo, Aklistu ŵa ku Tesalonika paŵasosechelaga malangiso jwalakwe nganalepela kutenda yeleyo. Nambope Paulo pajwalembelaga yikalata yakwe, jwatandite ni kwayamichila pa masengo gambone gaŵakamulaga, chinonyelo chawo nambosoni pa kupilila kwawo. Paulo jwaganichisyesoni yakusawusya yaŵasimanaga nayo abalewo. Mwamti jwalakwe jwasasile kuti jwamanyililaga kuti umi wawo waliji wakusawusya soni kuti ŵapitilisye kuŵa ŵakulupichika atamose kuti ŵasimanaga ni yakusawusya. (1 Ates. 1:3; 2 Ates. 1:4) Jwalakwe jwayikene pakwasalila abalewo kuti ali chisyasyo chambone kwa Aklistu ŵane. (1 Ates. 1:8, 9) Kusala yisyene, jemanjaji ŵasangalele mnope ni maloŵe ga Paulo gakwayamichilaga. Ngatukukayichila ata panandi kuti Paulo jwanonyelaga mnope achalongo achimjakweŵa. Yeleyi ni yayatendekasisye kuti Paulo akombole kupeleka malangiso gakamuchisya mu yikalata yakwe yosope yakwawula ku Tesalonika.—1 Ates. 4:1, 3-5, 11; 2 Ates. 3:11, 12.

7. Ana chichi champaka chimlepelekasye mundu kupochela chenene malangiso?

⁷ Ana mpaka chitendekwe chichi naga tulepele kupeleka malangiso mwachinonyelo? Jwamkulungwa jwa mumpingo jwine jwakumanyilila yejinji jwatite, “Ŵandu ŵane ŵangapochela chenene malangiso ngaŵa ligongo lyakuti gali gangaŵajilwa, nambo ligongo lyakuti nganigapelechedwa mwachinonyelo.” Ana yaŵaŵechete m’baleju yikutujiganya chichi? Ŵandu ŵangalaga kupochela malangiso naga gakupelechedwa mwachinonyelo.

8. Ana jwamkulungwa jwamumpingo akusosekwa kuliwusya yiwusyo yapi pakuganichisya yakupeleka malangiso kwa mundu jwine?

⁸ Achakulungwa ŵa mumpingo ngakusosekwa kwamba kuwutuchila kupeleka malangiso. Mkanaŵe kupeleka malangiso, jwamkulungwa jwamumpingo akusosekwa kuliwusya kuti, ‘Ana ngusosekwa kutendapo kandu? Ana ndili jwakusimichisya kuti yakutenda mundujo kuli kulemwa?  Ana akasile lilamusi lililyose lya m’Baibulo? Kapena yatesile mundujo yigambile kulekangana ni yangatesile unejo?’ Yikusaŵa chenene kwa achakulungwa ŵa mumpingo kuŵambala kuŵecheta “mkanaganichisye chenene.” (Mis. 29:20) Naga jwamkulungwa jwa mumpingo akukayichila naga akusosekwa kupeleka malangiso kwa mundu jwine, mpaka atende chenene kumwusya jwamkulungwa mjakwe naga nombe najo akuyiwona kuti mundujo akusosekwa kupochela malangiso.—2 Tim. 3:16, 17.

9. Ana tukulijiganya chichi kwa Paulo pakwamba ya kupeleka malangiso pangani ja kawale soni kulisalalisya? (1 Timoteo 2:9, 10)

⁹ Aganichisye chisyasyo chakuyichisyachi. Tuwanichisye kuti jwamkulungwa jwa mumpingo akuyiwona kuti Mklistu jwine nganasagula chenene pangani ja yakuwala soni kulisalalisya. Jwamkulungwaju akusosekwa kuliwusya kuti, ‘Ana pana ligongo lililyose lya m’Malemba lyakundekasya kuti ndendepo kandu?’ Pakusaka kuti akagamba kusala ya mumtwe mwakwe, jwalakwe mpaka amwusye jwamkulungwa jwa mumpingo mjakwe kapena Mklistu jwine jwakumanyilila yejinji kuti asale nganisyo syakwe panganijo. Mpaka atendesoni chenene kulola yimpepe malangiso ga Paulo pangani ja kawale soni kulisalalisya. (Aŵalanje 1 Timoteo 2:9, 10.) Paulo jwasasile kuti Aklistu akusosekwa kuwala mwakulichimbichisya, mwalunda soni mwakwenela. Nambo Paulo nganasala malamusi pakwamba ya yindu yakusosekwa kuwala mundu soni yangakusosekwa kuwala. Paulo jwamanyilile kuti Mklistu jwalijose mpaka awale chakuwala chilichose naga kutenda yeleyo ngakukutindana ni yajikusasala Baibulo. Myoyo pakusaka kumanyilila naga akusosekwa kupeleka malangiso, achakulungwa ŵa mumpingo akusosekwa ganichisya naga yasagwile mundujo yikulosya kulichimbichisya.

10. Pakwamba ya ufulu wa mundu wakusagula yakutenda ana tukusosekwa kumbuchila chichi?

¹⁰ Tukusosekwa kumanyilila kuti Aklistu ŵaŵili ŵakumanyilila yejinji mpaka asagule yakulekangana nambo yosopeyo yili yakuŵajilwa. Ngatukusosekwa kwakanganichisya abale ni alongo ŵetu kuti atendeje yindu yele tukwamba ganisya m’wejo kuti yili yakuŵajilwa.—Alo. 14:10.

11-12. Naga pakusosekwa kupeleka malangiso, ana jwamkulungwa jwa mumpingo akusosekwa kuliwusya yiwusyo yapi? Ligongo chichi akusosekwa kuliwusya yeleyi?

¹¹ Naga tuyiweni kuti pana magongo gakupikanika gakupelechela malangiso, tukusosekwa kuliwusya kuti, Ana ŵani ŵakusosekwa kupeleka malangisogo? Mkanaŵe kupeleka malangiso kwa mlongo jwamlombele, kapena kwa mwanache tukusosekwa kuŵechetana kaje ni mtwe wa liŵasa. Mwine mtatijo mpaka asache kuti apeleche jika malangisogo. * Kapena jwalakwe mpaka aŵende kuti asimanikwe pandaŵi jele jwamkulungwa jwine akupeleka malangisogo. Soni mpela mwaŵechetele mundime 3, ndaŵi sine mlongo jwachikulile  mpaka apeleche malangiso kwa mlongo jwa chisikana.

¹² Panasoni chindu chine chatukusosekwa kuchiganichisya. Jwamkulungwa jwa mumpingo akusosekwa kuliwusya kuti, ‘Ana unejo ndili jwakuŵajilwa kupeleka malangisogo, kapena mpaka yiŵe chenene kuti mundu jwine apeleche malangisogo?’ Mwachisyasyo, mundu jwakuliwona kuŵa jwangasosekwa mpaka apochele chenene malangiso kutyochela kwa jwamkulungwa jwa mumpingo jwaŵasimenepo ni chakusawusyacho. Jwamkulungwajo mpaka apikanichisye mwakupikanila mundujo, soni yampaka aŵechete mundujo mpaka ayipikanichisye mwangasawusya. Nambope, jwamkulungwa jwamumpingo jwalijose akwete udindo wakwalimbikasya abale ni alongo kuti atendeje yindu yakamulana ni yagakusasala Malemba. Myoyo chakusosekwa mnope chili kupeleka malangisogo, atamose yili mkuti jwakupelekajo nganasimanejepo ni chakusawusyacho.

13-14. Ligongo chichi jwamkulungwa jwa mumpingo akusasosekwa kupikanila?

¹³ Aŵeje ŵakoseka kupikanila. Jwamkulungwa jwa mumpingo pakukosechela kuja kupeleka malangiso akusosekwa kuliwusya kuti, ‘Ana ngumanyilila yamtuli pakwamba ya mlongo mjanguju? Ana akusimana ni yakusawusya yamtuli pa umi wakwe? Ana akusimana ni yakusawusya yanganguyimanyilila? Ana pandaŵi ajino chakusosechela mnope ni chichi?’

¹⁴ Mfundo jajikusasimanikwa pa Yakobo 1:19 jikusakamuchisya mnope ŵandu ŵakusapeleka malangiso. Yakobo jwalembile kuti, “Mundu jwalijose akwenela kuŵa jwachitema kupikana, jwakokoŵa kuŵecheta, soni jwangatumbila chitema.” Jwamkulungwa jwa mumpingo mpaka aganisyeje kuti akumanyilila yakusawusya yosope yakusimana nayo mundujo, nambo ana yeleyo yili yisyene? Pa Misyungu 18:13 pakusatukumbusya kuti, “Mundu jwakusajanguya kwanga ngani mkanapikanichisye, akusaloŵela ni kulitesya sooni msyene jika.” Yikusaŵa chenene kumanyilila yakusawusya yakusimana nayo mundujo kutyochela kwa msyenejo. Myoyo jwamkulungwa jwa mumpingo akusasosekwa kupikanila mkanaŵe kuŵecheta. Aganichisye yindu yakamuchisya yajwalijiganyisye jwamkulungwa jwa mumpingo jwamkolasile kundanda kwa nganiji. Jwalakwe jwayiweni kuti mmalo mwakuyichila kupeleka malangiso gaŵakosechele, jwasosekwaga kumwusya kaje mlongo jula yiwusyo mpela yakuti, “Ana aŵele ali mkusimana ni yamtuli pa umi wawo?” “Ana mpaka nakamuchisye chamtuli?” Naga achakulungwa ŵa mumpingo akumanyilila chenene yakusawusya yakusimana nayo abale ni alongo chachikombola kwakamuchisya soni kwalimbikasya.

15. Ana Achakulungwa ŵa mumpingo mpaka akamulichisye masengo chamtuli malangiso ga pa Misyungu 27:23?

¹⁵ Asimanyilileje chenene ngondolo. Mpela mwatupikanile kundanda kula, kupeleka malangiso nganikuŵa kwamba kuŵalanga malembape kapena kusala nganisyo syawo. Abale ni alongo ŵetu akusasosekwa kulipikana kuti tukusitwaganichisya, tukusitwapikanichisya soni kuti tukusasaka kwakamuchisya. (Aŵalanje Misyungu 27:23.)  Achakulungwa ŵa mumpingo akusatenda yiliyose yampaka akombole kuti aŵe paunasi wambone ni abale ni alongo.

16. Ana chichi champaka chakamuchisye achakulungwa ŵa mumpingo kuti apelecheje malangiso gakamuchisya?

¹⁶ Achakulungwa ŵa mumpingo akusosekwa kuŵambala kwatendekasya abale ni alongo ganisyaga kuti paŵaweni jemanjajo nikuti pana ngani jakuti ajisamalile. Mmalo mwakwe, ndaŵi syosope achakulungwaŵa akusaŵechetana ni abale ni alongo pakulosya kwaganichisya soni kwakamuchisya pa yakusawusya yakusasimana nayo. Jwamkulungwa jwa mumpingo jwine jwasasile kuti, “Naga akutenda yeleyi, chachiŵa paunasi wambone ni abale ni alongowo. Yeleyi yichakamuchisyasoni kuti akalaga pakusosekwa kupeleka malangiso.” Nombe mundu jwakupochela malangisogo chachigapochela mwangasawusya.

17. Ana ni pandaŵi japi jele jwamkulungwa jwa mumpingo akusasosekwa mnope kuŵa jwakuwusimana mtima soni jwachinonyelo?

¹⁷ Aŵeje ŵakuwusimana mtima soni ŵachinonyelo. Pakusasosekwa kuwusimana mtima soni chinonyelo naga mundu jwine akukana kupochela malangiso. Jwamkulungwa jwa mumpingo akusosekwa kuŵambala kupya mtima naga mundu jwampele malangiso ngakugakuya mwachitema. Pakwamba ya Yesu, Baibulo jasasile kuti, “Ngasamalisya kutemangula litete lyeposokoche, nipo ngasasimisya nyali jakusilala.” (Mat. 12:20) Myoyo jwamkulungwa jwa mumpingo pakupopela pajika akusosekwa kumŵenda Yehofa kuti amkamuchisye mundu jwapochele malangisojo kupikanichisya ligongo lyakwe akusosekwa kamulichisya masengo malangisogo. Nombe mundu jwakupochela malangisojo, akusosekwa ganichisya ya malangiso gapochelego. Naga jwamkulungwa jwa mumpingo akupeleka malangiso mwakuwusimana mtima soni mwachinonyelo, yichimkamuchisya mundujo kupochela malangisogo mwangasawusya. Nambope malangisogo gakusosekwa gaŵeje gakutyochela m’Maloŵe ga Mlungu.

18. (a) Ana tukusosekwa kumbuchila chichi patukusaka kupeleka malangiso? (b) Mwakamulana ni chiwulili soni maloŵe ga pa libokosi, ana achinangoloŵa akusosekwa kuliwusya yiwusyo yapi?

¹⁸ Alijiganyeje pa yindu yakusalepela. Pakuŵa tuli ŵangali umlama, yichiŵa yakusawusya kukuya  ndendende mfundo syatulijiganyisye munganiji. (Yak. 3:2) Chitulemwesyejepe pa yindu yine, nambo patulemwisye tukusasosekwa kulijiganya pa yindu yatulemwisyeyo. Naga abale ni alongo akusayiwona kuti tukusitwanonyela, yichiŵa yangasawusya kutukululuchila patwalemwechesye chinga mu yakuŵecheta kapena mu yitendo yetu.—Alolesoni libokosi lyakuti “ Yakusosekwa Kumanyilila Achinangolo.”

19. Ana mpaka tupeleche chamtuli malangiso gakusangalasya kwa abale ni alongo ŵetu?

¹⁹ Mpela mwatuyiwonele, ndaŵi sine yikusaŵa yakusawusya kupeleka malangiso. Chinga tukupeleka malangiso kapena tukupochela malangisogo, wosopewe tuli ŵangali umlama. Myoyo tukusosekwa tukumbuchileje mfundo syatukambilene munganiji. Tulolechesyeje kuti tukupeleka malangiso m’litala lyakuŵajilwa. Tulolechesyejesoni naga pana magongo gakupikanika gakupelechela malangiso, soni naga uwejo tuli ŵakuŵajilwa kupeleka malangisogo. Mkanituŵe kupeleka malangiso, tukusosekwa kumwusya mundujo kuti tupikanichisye yakusawusya yakusimana nayo. Tulinjeje kuyiwona yindu mpela mwakuyiwonela jwalakwejo. Tuŵeje ŵachinonyelo soni tuŵeje paunasi wambone ni abale soni alongo ŵetu. Tukumbuchileje kuti chakulinga chetu changaŵaga kwamba kusaka kuti malangiso gatupeleche gaŵe gakamuchisya, nambo tukusasakasoni kuti ‘gasangalasye umi wa mundu.’—Mis. 27:9.