Skip to content

Skip to table of contents

DILONGI 8

Malongi, ‘Mankuangidikanga Ntim’aku’?

Malongi, ‘Mankuangidikanga Ntim’aku’?

“Dedi bo mafuta ayi malasi mankuangidikanga ntima, dilongi di kiedika dimvanganga kikundi kimboti.”—ZINGA. 27:9.

NKUNGA 102 ‘Sadisa bo Badi Bavonga’

MAMBU TUANLONGUKA *

1-2. Mbi nkulutu mueka wu kimvuka kalonguka matedi kuvana malongi?

 BAKULUTU buadi ba kimvuka bayenda kue tala khomba yinkieto wuba wuvonga mu kiphevi, nkulutu wutuama ntuala wutanga matangu mawombo ma Kibibila mammonisa nkinza wu kubanga mu zikhutukunu. Ayi nandi wuyindula ti mamoso mavioka kuandi buboti. Vayi mu thangu baba basika, khomba beni wuba kamba: “Benu musa zaba ko mambu yidi mu kuviokila.” Bakulutu beni, bavana malongi mu khambu kuvula mambu khomba kaba viokila. Mu kibila akiokio, nandi kasa vua ko nkinza malongi bamvana.

2 Nkulutu beni wu kimvuka wutuama ntuala wutuba: “Mu thangu beni, yimona ti khomba kasa monisa ko lukinzu. Vayi buviokila thangu, yivisa ti yiluta tsikika mayindu mu matangu ma Kibibila yifueti tanga kubika kuandi mu khomba. Minu khanu yitomba theti kuzaba ‘mambu mbi kabe viokila ayi phila yifueti kunsadisila.’” Nkulutu beni wulonguka mambu mawombo ma nkinza mu mambu mamonika. Bubu nandi wumvuanga nkinza zikhomba.

3. Nani fueni vana malongi mu kimvuka?

3 Kheti bakulutu ba kimvuka bawu badi kiyeku ki kuvana malongi, vayi befu boso tulenda vanga mawu. Dedi, khomba yi dibakala voti yinkieto, kalenda vana malongi mabongulu mu Kibibila kuidi nkundi’andi. (Minku. 141:5; Zinga. 25:12) Khomba yinkieto yinkulutu, kalenda sadila mambu bantubila mu Tito 2:3-5 muingi “kuvana malongi kuidi zikhomba zi bikhupa.” Ayi mvandi matata khumbu ziwombo bamvananga malongi ayi tsembolo kuidi bana bawu. Diawu, kheti dilongi adidi dinkuiza tubila beni bakulutu ba kimvuka, vayi befu boso tulenda baka ndandu mu kulonguka ziphila tulenda vanina malongi mankindisa ayi “mankuangidika ntima.”—Zinga. 27:9.

4. Mbi tunkuiza longuka mu dilongi adidi?

4 Mu dilongi adidi, tunkuiza tubila matedi kuvana malongi: (1) Kibila mbi tufueti vanina malongi? (2) Bukiedika ti vantombulu kuvana malongi? (3) Nani fueni vana malongi? (4) Buidi wulenda vanina malongi mankindisa?

KIBILA MBI TUFUETI VANINA MALONGI?

5. Mbi bilenda vanga khomba kufika kikinina malongi nkulutu wu kimvuka ka kumvana? (1 Kolinto 13:4, 7)

5 Bakulutu ba kimvuka, banzolanga zikhomba. Ayi luzolo beni lu kuba vanganga kuvana malongi bo bammona khomba kamvekuka mu nzila. (Ngala. 6:1) Ava kukoluka na khomba beni, nkulutu wu kimvuka ḿba kalenda fiongunina mambu mvuala Polo katuba matedi luzolo. Nandi wutuba: ‘Luzolo lumvibidilanga ayi luwedi mamboti. . . . Lunkindamanga mu mambu moso, lunkikininanga mambu moso, ayi luntediminanga mambu moso.’ (Tanga 1 Kolinto 13:4, 7.) Kuyindula mu matangu amomo, kulenda sadisa nkulutu wu kimvuka kufiongunina kibila kantombila kuvana malongi ayi kukoluka na khomba mu phila yimboti. Mutu bamvana malongi na kumona ti nkulutu wu kimvuka wu kumvuanga nkinza, kalenda fika kininina malongi beni.—Loma 12:10.

6. Kifuani mbi kimboti mvuala Polo kavana?

6 Mvuala Polo mu kuba nkulutu wu kimvuka, wuvana kifuani kimboti. Dedi, mu thangu vaba tombulu kuvana malongi kuidi zikhomba ku Tesalonika, nandi wuvanga mawu. Vayi mu minkanda miandi, mvuala Polo theti wuba tonda mu kisalu kiawu kikuikama, luzolo luawu ayi lukuikumunu. Nandi mvandi wuzaba mambu maphasi babe viokila. (1 Tesa. 1:3; 2 Tesa. 1:4) Ayi wukamba zikhomba aziozio ti bawu baba kifuani kimboti kuidi zikhomba zinkaka. (1 Tesa. 1:8, 9) Bukiedika, zikhomba aziozio bayangalala beni mu kutambula malongi ma mvuala Polo! Kibila basa ba ko divuda ti nandi waba kuba zolanga. Diawu kanungina kuvana malongi mamboti mu minkanda kaba sonikina.—1 Tesa. 4:1, 3-5, 11; 2 Tesa. 3:11, 12.

7. Mbi bilenda monika befu kukhambu vana malongi mu phila yifuana?

7 Mbi bilenda monika befu kukhambu vana malongi mu phila yifuana? Nkulutu mueka wu kimvuka wupisuka wutuba, “Bankaka batadilanga ko malongi mu phila yifuana bika ti mawu masi ko mamboti, vayi kibila basa bavanina ko mawu mu luzolo.” Mbi tulenda longuka mu mawu? Dinkuiza ba diambu diluelu kukikinina malongi boti mabe vanunu mu luzolo kubika kuandi mu lukasu.

BUKIEDIKA TI VANTOMBULU KUVANA MALONGI?

8. Mbi nkulutu wu kimvuka kafueti kuyikuvusa ava kuvana malongi kuidi khomba?

8 Nkulutu wu kimvuka, kalendi fika vana ko malongi. Vayi ava kavanga mawu nandi kafueti kuyikuvusa: ‘Bukiedika ti vantombulu kuvana malongi? Yidi bivisa ti mambu kadi mu kuvanga madi mambi? Nandi belevula nsiku wu Nzambi? Voti madi mambu kadika mutu kafueti bakila makani mandi veka?’ Bakulutu ba kimvuka “balendi [fika] koluka ko.” (Zinga. 29:20) Boti nkulutu wu kimvuka kasi ko lufiatu ti vantombulu kuvana malongi kuidi khomba, ḿba nandi kalenda yoluka theti na nkulutu wunkaka wu kimvuka muingi bafiongunina Kibibila ayi bamona boti vantombulu kuvanga mawu.—2 Timo. 3:16, 17.

9. Mbi tulenda longuka mu malongi Mvuala Polo kavana matedi phuatulu? (1 Timoteo 2:9, 10)

9 Tala kifuani akiki. Yindula boti nkulutu wu kimvuka wunkuazuka mu phuatulu yi khomba. Ḿba nandi kalenda kuyikuvusa, ‘Vadi nsua wu Kibibila wummonisa ti yidi kibila muingi kuvana malongi?’ Ayi ḿba nandi kalenda tomba kuzaba mayindu ma nkulutu wunkaka muingi va kimueka bafiongunina minsua mvuala Polo katubila matedi phuatulu. (Tanga 1 Timoteo 2:9, 10.) Mvuala Polo wutuba ti Baklisto bafueti vuatila mu phila yimboti, mu lukinzu ayi kubika sabisa. Vayi nandi kasa tsikika ko phila bafueti vuatila. Nandi wuvisa ti Baklisto badi nsua wu kuvuatila mu phila bantombila mu kukhambu levula minsiku mi Kibibila. Diawu, ava kubaka makani boti vantombulu kuvana malongi, bakulutu ba kimvuka bafueti fiongunina boti phila khomba kadi mu kuvuatila yisimmonisa ko lukinzu ayi boti widi mu kusabisa.

10. Mbi tufueti visa mu matedi makani ma kadika mutu?

10 Buboti beni kuvisa ti, kheti zikhomba ziwadi banyozuka mu kiphevi, balenda baka makani maviakana mu khambu levula minsiku mi Kibibila. Diawu tulendi tsikika ko zithuadusulu zitu mu matedi mamboti ayi mambi kuidi zikhomba.—Loma 14:10.

NANI FUENI VANA MALONGI?

11-12. Boti vantombulu kuvana malongi, biuvu mbi nkulutu wu kimvuka kafueti kuyikuvusa ayi kibila mbi?

11 Befu kuvisa ti vantombulu kuvana malongi, tufueti kuyikuvusa: Nani fueti vana mawu? Ava kuvana malongi kuidi khomba wukuela voti kilezi, nkulutu wu kimvuka kafueti yoluka theti na mfumu dikanda muingi kazaba boti kalenda vanga mawu voti balenda vangila mawu va kimueka. * Ayi khumbu zinkaka, bulutidi mboti khomba wunkieto wuyonzuka mu kiphevi kavana malongi kuidi khomba yinkaka yinkieto.

12 Vadi mambu mankaka tufueti zaba. Nkulutu wu kimvuka, kalenda kuyikuvusa: ‘Yidi wufuana mu kuvana malongi beni voti mutu wunkaka kalenda vanga mawu?’ Dedi, mutu widi mayindu ma kukimona ti kasi ko nkinza, kalenda fika kikinina malongi ma nkulutu wu kimvuka wuviokila mvandi mu mambu amomo. Kibila nkulutu beni kalenda visa mambu kadi mu kuviokila ayi khomba beni, kasinkuiza mona ko phasi kukikinina malongi beni. Vayi kheti bobo, bakulutu boso ba kimvuka badi kiyeku ki kubomba ayi kukindisa zikhomba kubalula mavanga ayi kuzingila mu minsua mi Kibibila. Diawu, vantombulu kuvana malongi kheti nkulutu beni wu kimvuka wuviokila mu mambu beni voti ndamba ayi kheti kasi ko beni wupisuka mu kuvana malongi.

BUIDI WULENDA VANINA MALONGI MANKINDISA?

Kibila mbi bakulutu ba kimvuka bafueti “kuwilanga mu mvibudulu”? (Tala lutangu 13-14)

13-14. Kibila mbi nkulutu wu kimvuka kafueti bela wukubama muingi kukuwa?

13 Ba wukubama muingi kukuwa. Bo nkulutu wu kimvuka kankubama muingi kuvana malongi, nandi kafueti kuyikuvusa: Mbi yizebi matedi mambu khomba kadi mu kuviokila? Bikaku mbi kamviokila mu luzingu? Bukiedika ti yizebi mambu moso? Buidi yilenda kunsadisila?’

14 Nsua widi mu Yakobi 1:19, wulenda sadisa batu bantomba kuvana malongi. Yakobi wusonika: “Beno boso mufueti ba batu bakubama mu kukuwa, vayi kubika fika kolukanga, ayi kubika fika fuemanga.” Nkulutu wu kimvuka kalenda yindula ti widi bivisa bioso. Vayi bukiedika ti mawu madi makiedika? Zingana 18:13 lutu tebula moyo ti: “Kuvana mvutu ava kuzaba bivisa bioso, [yidi mbonosono yi] buvulu ayi mantuadisanga zitsoni.” Diawu, buboti beni kuzaba bivisa bioso. Mawu mansundula kukuwa ava kukoluka. Tebuka moyo dilongi nkulutu wu kimvuka tube tubila va thonono kalonguka. Nandi wuvisa ti busa fuana ko kutonina masolo mu kutanga matangu mawombo. Vayi khanu wuyuvula theti kuidi khomba: “Mambu mbi widi mu kuviokila?” “Buidi yilenda kusadisila?” Bakulutu ba kimvuka ba kubotula thangu muingi kubaka bivisa bioso, bankuiza luta sadisa ayi kukindisa zikhomba.

15. Buidi bakulutu ba kimvuka balenda sadila nsua widi mu Zingana 27:23?

15 Zaba buboti zikhomba. Dedi bo tube tubila va thonono, kuvana malongi mamboti, kuisinsundula ko to kutanga matangu ma Kibibila ayi kutuba mambu tunyindula. Vayi zikhomba zitu bafueti mona ti tuba zolanga, tumvisanga mambu bamviokila ayi tuntomba kuba sadisa. (Tanga Zingana 27:23.) Bakulutu ba kimvuka bafueti vanga mangolo muingi kukuna kinkundi kifikama na zikhomba.

Mbi bilenda sadisa nkulutu wu kimvuka kuvana malongi? (Tala lutangu 16)

16. Mbi binkuiza sadisa bakulutu ba kimvuka kuvana malongi mamboti?

16 Bakulutu ba kimvuka balendi fikama ko to zikhomba bo bantomba kuba vana malongi. Vayi bawu bafueti yolukanga yawu ayi kuba monisanga ti ba kuba vuanga nkinza bulutidi bo bamviokila mu ziphasi. Nkulutu wumueka wu kimvuka wutuba: “Ngie kuvanga mawu, wunkuiza ba yawu kikundi kimboti. Ayi mu thangu wuntomba kuba vana malongi, dinkuiza ba diambu diluelu kuvanga mawu. Ayi khoma wunkuiza fika vitika malongi beni.

Kibila mbi nkulutu wu kimvuka kafueti monisina mvibudulu bo kamvana malongi? (Tala lutangu 17)

17. Thangu mbi nkulutu kimvuka kafueti luta monisina mvibudulu ayi mamboti?

17 Monisa mvibudulu ayi mamboti. Zikhadulu aziozio nkinza beni zidi boti khomba kasimfika sadila ko malongi babemvana mabongulu mu Kibibila. Nkulutu wu kimvuka kafueti ba keba keba, muingi kabika dasuka boti khomba kasimfika sadila ko malongi kabemvana. Babikula matedi Yesu: “Kalasa manisa ko kukelula nti widi nduelu ayi kalasa zimisa ko nsivu wu muinda wukhidi basika muisi nate kela tuala busonga.” (Matai 12:20) Diawu mu minsambu miandi, nkulutu wu kimvuka kafueti dinda muingi Yave kasakumuna khomba wuntomba malongi ayi kansadisa kumona nkinza wu kusadila mawu. Valenda tombulu thangu muingi khomba kusadila malongi beni. Nkulutu wu kimvuka na kumonisa mvibudulu ayi mamboti, khomba kasinkuiza tsikika ko mayindu mu phila babe mvanina malongi. Vayi wunkuiza visa nkinza wu kutsikika mayindu mu mambu ba kunkamba. Ayi bulutidi, malongi beni mafueti bongulu mu diambu di Nzambi.

18. (a) Mu matedi kuvana malongi, mbi tufueti tebukanga moyo? (b) Dedi bummonisina foto ayi quadro mbi matata badi mu kosolula?

18 Longuka mu zinzimbala ziaku. Bo tuidi batu ba masumu tulendi landakana ko mamoso mu phila yisulama, dedi bo tu mamuena mu dilongi adidi. (Yako. 3:2) Tuala tatamana kuvanganga zinzimbala. Vayi ma kumonika tufueti vanga mangolo ma kulonguka mu zinzimbala zitu. Zikhomba ba kuvisa ti tuba zolanga, bawu basinkuiza mona ko phasi ku tulemvukila bo tuba nyongisa mu mambu tuntuba voti tumvanga.—Tala mvandi quadro Dilongi kuidi Matata.”

MBI TUBE LONGUKA?

19. Buidi tulenda kuangidikila ntima wu zikhomba zitu?

19 Dedi bo tuba muena, disi ko diambu diluelo kuvana malongi mamboti. Kibila tuidi batu ba masumu ayi batu tumvana malongi mvandi badi batu ba masumu. Tatamana kuyindula mu minsua tube tubila mu dilongi adidi. Fiongunina boti vadi kibila kifuana muingi kuvana malongi. Mvandi boti vantombulu mu bukiedika kuvanga mawu ayi boti ngie widi mutu wufuana muingi kuvana malongi beni. Ava kuvana malongi wukiyuvusa ayi yuwa mu mvibudulu muingi wuzaba mambu khomba kadi mu kuviokila. Tomba kuvisa buidi kadi mu kumuena. Monisa mamboti ayi kuna kikundi kifikama na zikhomba. Tebuka moyo diyindu dimfunu: Tuntomba kuvana malongi mamboti ayi “mankuangidika ntima.”—Zinga. 27:9.

NKUNGA 103 Bakulutu ba Kimvuka—Nkhayilu wu Yave

^ Lut. 5 Disi ko diambu diluelu kuvana malongi. Vayi bo vantombulu kuvanga mawu, buidi tulenda vanina malongi mu phila yimboti ayi yintuadisa ndandu? Dilongi adidi, dinkuiza luta sadisa bakulutu ba kimvuka kuvana malongi manyikuna mintima mi batu.

^ Lut. 11 Tala dilongi dintuba: “Visa Nsiku wu Kimfumu Yave Katsikika” mu Kibanga ki Nsungi, Ngonda Yimuadi mvu 2021.