1, 2. ¿Baʼax tu kanaj juntúul anciano úuchik u jáan tsʼáaik consejo tiʼ juntúul kiik?

 ÚUCHJEAKILEʼ kaʼatúul ancianoʼobeʼ bin u xíimbaltoʼob juntúul kiik tsʼoʼok u máan kʼiin maʼ tu bin muchʼtáambal. Juntúul tiʼ letiʼobeʼ tu xokaj jejeláas tekstoʼob tiʼ le kiik utiaʼal u yeʼesiktiʼ unaj u bin teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ. Letiʼeʼ tu tuklaj tu líiʼsaj u yóol le kiikoʼ, chéen baʼaleʼ le táan u lukʼloʼoboʼ aʼalaʼabtiʼob: «Teʼexeʼ chéen ta tʼaaneʼex, jach junpuliʼ maʼ a wojleʼex baʼax ku yúuchulteniʼ». Jeʼex k-ilkoʼ le sukuʼunoʼoboʼ chéen tu jáan tsʼáajoʼob consejo tiʼ le kiikoʼ. Letiʼobeʼ maʼ tu kʼáatoʼob tiʼ le kiik bix yaniloʼ le oʼolal tʼaanaj beyoʼ.

² Le anciano xok le tekstoʼob tiʼ le kiikoʼ ku yaʼalik: «Teʼ súutukoʼ tin tuklaj jach maʼ unaj u tʼaan beyoʼ. Chéen baʼaleʼ le ka tsʼoʼokeʼ tin tsʼáaj cuentaeʼ tu lugar kaʼach in xokik le tekstoʼob tiʼoʼ maas maʼalob kaʼach ka in kʼáattiʼ: ‹¿Bix a wanil? ¿Bix a wuʼuyikaba? ¿Yaan wa tiʼ baʼax jeʼel u páajtal in wáantkecheʼ?›». Le ancianooʼ kaanbalnaj tiʼ le baʼax úuchtiʼoʼ, le oʼolal bejlaʼeʼ jach ku chʼaʼik en cuenta u maasil le kéen u tsʼáa consejo tiʼob.

3. ¿Máaxoʼob jeʼel u páajtal u tsʼáaikoʼob consejoʼob teʼ múuchʼuliloʼ?

 ³ Jéeobaeʼ u kʼubéentmaj tiʼ le ancianoʼob ka u tsʼáaʼob consejoʼob tiʼ le máaxoʼob kʼaʼabéetoʼ. Chéen baʼaleʼ yaan kʼiineʼ uláakʼ sukuʼunoʼobeʼ jeʼel u páajtal xan u tsʼáaikoʼob consejoʼobeʼ. Jeʼex juntúul sukuʼuneʼ jeʼel u páajtal u tsʼáaik consejo tiʼ juntúul u amigoeʼ (Sal. 141:5; Pro. 25:12). Tito capítulo 2, versículo 3 tak 5, ku yaʼalikeʼ le kiikoʼob yaan u jaʼabiloʼoboʼ jeʼel xan u páajtal u tsʼáaikoʼob consejoʼob tiʼ le x-lóoʼbayanoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ le taatatsiloʼoboʼ u suukileʼ ku  kʼaʼabéettal xan u tsʼáaikoʼob consejoʼob tiʼ u paalaloʼob. Le oʼolaleʼ kex le xook beetaʼab utiaʼal le ancianoʼoboʼ yaan u yáantkoʼon tuláakloʼon utiaʼal k-tsʼáaik consejoʼob ku kʼuchul tu puksiʼikʼal u maasil (Pro. 27:9).

4. ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob kun núukbil teʼ xookaʼ?

⁴ Teʼ xookaʼ yaan u núukaʼal le kanpʼéel kʼáatchiʼobaʼ: ¿Baʼax unaj u péeksikoʼon k-tsʼáa consejo?, ¿jach wa tu jaajil kʼaʼabéet?, ¿máax unaj u tsʼáaik? yéetel ¿bix jeʼel k-tsʼáaik consejoʼob ku kʼuchul tu puksiʼikʼal u maasileʼ?

5. ¿Baʼaxten maas jeʼel u kʼaʼamal junpʼéel consejo wa ku tsʼaʼabal yéetel yaabilajeʼ? (1 Corintios 13:4, 7).

⁵ Le ancianoʼoboʼ u yaabiltmoʼob le sukuʼunoʼoboʼ, le oʼolal ku tsʼáaikoʼob consejoʼob tiʼob le kéen u yiloʼob táan u jóokʼloʼob tiʼ le maʼalob bejoʼ (Gál. 6:1). Chéen baʼaleʼ tu yorail nukaʼaj u tsʼáaʼob junpʼéel consejoeʼ maʼ unaj u tuʼubultiʼob le baʼax tu yaʼalaj apóstol Pabloaʼ: «Le máax yaan u yaabilajeʼ yaan u paciencia yéetel ku yeʼesik u yutsil. [...] Tuláakal baʼal ku muʼyajtik, tuláakal baʼal ku creertik, tuláakal baʼal ku páaʼtik, tuláakal baʼal ku chúukpajal u yóol u muʼyajte» (xok 1 Corintios 13:4, 7). Le ancianoʼoboʼ maʼalob ka tuukulnakoʼob tiʼ le tekstoʼobaʼ tumen beyoʼ yaan u tsʼáaikoʼob cuenta wa letiʼe yaabilaj péeksikoʼob u tsʼáaʼob junpʼéel consejooʼ. Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ juntúul máakeʼ maas jeʼel u kʼamik junpʼéel consejo wa ku yuʼubik táan u tsʼaʼabaltiʼ tumen yaabiltaʼaneʼ (Rom. 12:10).

6. ¿Baʼax maʼalob ejemplo tu tsʼáajtoʼon Pablo?

⁶ Le apóstol Pablooʼ tu tsʼáaj junpʼéel maʼalob ejemplo tiʼ le ancianoʼoboʼ. Letiʼeʼ le ka tu yilaj kʼaʼabéeteʼ tu tsʼáaj consejo tiʼ le sukuʼunoʼob yaan kaʼach Tesalónicaoʼ. Chéen baʼaleʼ yáaxeʼ tu felicitartoʼob tumen ku meyajtikoʼob Jéeoba, ku yeʼeskoʼob yaabilaj yéetel chúukaʼan u yóoloʼob. Tu chʼaʼaj xan en cuenta baʼaxoʼob ku muʼyajtikoʼob (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4). Hasta tu yaʼalajtiʼobeʼ ku tsʼáaikoʼob junpʼéel maʼalob ejemplo tiʼ uláakʼ sukuʼunoʼob (1 Tes. 1:8, 9). ¡Jach kiʼimakchaj wal u yóoloʼob ka tu yuʼuboʼob baʼax aʼalaʼabeʼ! Seguro tu yuʼuboʼob jach yaabiltaʼanoʼob tumen Pablo. Le oʼolal tu kʼamoʼob le consejoʼob tsʼaʼabtiʼob teʼ kaʼapʼéel cartaʼob túuxtaʼabtiʼoboʼ (1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12).

7. ¿Baʼax jeʼel u beetik maʼ u kʼaʼamal junpʼéel consejoeʼ?

⁷ Wa junpʼéel consejo maʼ tu tsʼaʼabal yéetel yaabilajeʼ jeʼel u yúuchul le baʼax tu yaʼalaj juntúul ancianoaʼ: «Yaan máaxoʼobeʼ maʼ tu kʼamkoʼob junpʼéel consejo maʼ wa tumen maʼ maʼalob le baʼax ku yaʼalaʼaltiʼoboʼ baʼaxeʼ tumen maʼ tu beetaʼal yéetel yaabilaj». ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon leloʼ? Ku kaʼansiktoʼoneʼ juntúul máakeʼ maas jeʼel u kʼamik junpʼéel consejo wa ku yilik táan u tsʼaʼabaltiʼ tumen yaabiltaʼaneʼ maʼ wa tumen táan u tsʼíikil máakiʼ.

8. ¿Baʼax maʼalob ka u tukult juntúul anciano antes u tsʼáaik junpʼéel consejo?

⁸ Juntúul ancianoeʼ antes u jáan tsʼáaik junpʼéel consejo tiʼ wa máaxeʼ maʼalob ka u tukle: «¿Jach wa tu jaajil kʼaʼabéet in tsʼáaik le consejooʼ?, ¿jach wa tu jaajil táan u beetik baʼax kʼaas? yéetel ¿táan wa u bin tu contra le Biblia le baʼax ku beetkoʼ wa chéen teen jelaʼan in wilik?». Juntúul anciano yaan u naʼateʼ maʼ tu «jáajan tʼaan» (Pro. 29:20). Wa juntúul anciano  maʼ seguro wa kʼaʼabéet u tsʼáaik junpʼéel consejoeʼ maʼalob ka tʼaanak yéetel uláakʼ anciano utiaʼal u yilkoʼob wa jach tu jaajil ku bin tu contra le Biblia le baʼax ku beetik le sukuʼunoʼ (2 Tim. 3:16, 17).

9. Le ancianoʼoboʼ, ¿bix jeʼel u seguerkoʼob u ejemplo Pablo le kéen u tsʼáaʼob consejo tiʼ wa máax yoʼolal bix u vestirkubaeʼ? (1 Timoteo 2:9, 10).

⁹ Wa juntúul anciano jelaʼan u yilik bix u vestirkuba juntúul sukuʼuneʼ unaj u tuklik: «¿Jach wa tu jaajil ku bin tu contra le Biblia le baʼax ku beetkoʼ?». Utiaʼal maʼ u beetik junpʼéel baʼal chéen letiʼ tuklikeʼ maʼalob ka u kʼáat baʼax ku tuklik uláakʼ anciano wa juntúul sukuʼun yiijchajaʼan u tuukul. Letiʼob túuneʼ unaj u múul xakʼaltikoʼob le baʼax tu yaʼalaj Pablo yoʼolal le u vestirkuba máakoʼ (xok 1 Timoteo 2:9, 10). Pabloeʼ maʼ tu tsʼáaj junpʼéel lista tiʼ baʼaxoʼob jeʼel u páajtal u usartik máak utiaʼal u vestirkubaeʼ. Baʼaxeʼ chéen tu yaʼaleʼ unaj u yilik u vestirkuba máak jeʼex u páaʼtaʼal tiʼ juntúul máak ku meyajtik Dioseʼ. Letiʼeʼ u yojleʼ cada juntúul máakeʼ jeʼel u páajtal u vestirkuba jeʼex uts tu tʼaaneʼ, chéen baʼaleʼ unaj u yilik maʼ u bin tu contra baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Jeʼex túun k-ilkoʼ le ancianoʼoboʼ antes u tsʼáaikoʼob junpʼéel consejo tiʼ wa máax yoʼolal bix u vestirkubaeʼ maʼalob ka u yiloʼob wa jach tu jaajil ku bin tu contra le Biblia le baʼax ku beetkoʼ.

10. ¿Baʼax maʼ unaj u tuʼubultoʼoniʼ?

¹⁰ Maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ tak kaʼatúul sukuʼunoʼob yiijchajaʼan u tuukuloʼobeʼ maʼ junpʼéeliliʼ bix u yilkoʼob junpʼéel baʼaliʼ. Chéen baʼaleʼ leloʼ maʼ u kʼáat u yaʼaleʼ wa juntúul tiʼ letiʼobeʼ maʼ maʼalob baʼax ku beetkiʼ. Leloʼ ku yeʼesiktoʼon baʼaxten maʼ unaj k-forzartik u maasil ka u yiloʼob le baʼaloʼob jeʼex k-ilik toʼonoʼ (Rom. 14:10).

11, 12. Juntúul ancianoeʼ, ¿tiʼ baʼax unaj u tuukul antes u tsʼáaik junpʼéel consejo, yéetel baʼaxten?

¹¹ Wa ku yilaʼal maʼalob ka tsʼaʼabak consejo tiʼ wa máaxeʼ maʼalob ka ilaʼak máax unaj u tsʼáaik. Juntúul ancianoeʼ antes u tsʼáaik junpʼéel consejo tiʼ juntúul kiik tsʼokaʼan u beel wa tiʼ juntúul paaleʼ unaj u yaʼalik tiʼ u poolil le familiaoʼ. Maʼ xaaneʼ le u poolil le familiaoʼ jeʼel u yóotik u tsʼáa letiʼ le consejooʼ wa uts tu tʼaan ka yanak le kéen tʼaanak le anciano yéetel u láakʼtsiloʼ. * Tsʼoʼoleʼ jeʼex t-ilil teʼ  párrafo 3, wa kʼaʼabéet u tsʼaʼabal consejo tiʼ juntúul x-lóoʼbayaneʼ maʼ xaaneʼ maas maʼalob ka tsʼaʼabaktiʼ tumen juntúul kiik yaan u jaʼabil.

¹² Juntúul ancianoeʼ antes u tsʼáaik junpʼéel consejoeʼ maʼalob ka u tukle: «¿Teen wa unaj in tsʼáaik le consejooʼ wa maas maʼalob ka u tsʼáa yaanal?». Por ejemploeʼ  juntúul máax ku yuʼubik mix baʼal u biilaleʼ maʼ xaaneʼ maas jeʼel u kʼamik le consejo wa ku tsʼaʼabaltiʼ tumen juntúul anciano uchaʼantiʼ jeʼex letiʼoʼ. Chéen baʼaleʼ kex maʼalob ka beetaʼak beyoʼ, u jaajileʼ tuláakal le ancianoʼob unaj u yilik u yáantkoʼob le sukuʼunoʼob utiaʼal ka u beetoʼob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Le baʼax maas importanteoʼ letiʼe ka tsʼaʼabak le consejo tiʼ le máax kʼaʼabéetoʼ.

13, 14. ¿Baʼaxten le ancianoʼoboʼ jach unaj u yuʼubikoʼob baʼax ku yaʼalaʼaltiʼob?

¹³ Jach uʼuy baʼax ku yaʼalaʼaltech. Le táan u prepararkuba juntúul anciano utiaʼal u tsʼáaik junpʼéel consejooʼ maʼalob ka u tukle: «¿Jach wa tu jaajil in kʼaj óol tubeel le sukuʼunoʼ?, ¿in wojel wa tuláakal baʼax ku aktáantik wa yaan baʼax maʼ in wojliʼ? yéetel ¿baʼax maas kʼaʼabéettiʼ beoraaʼ?».

¹⁴ Le máaxoʼob ku tsʼáaikoʼob consejoʼoboʼ jach unaj u chʼaʼikoʼob en cuenta le baʼax ku yaʼalik Santiago 1:19. Le tekstooʼ ku yaʼalik: «Cada juntúuleʼ kʼaʼabéet u séeb uʼuyik baʼax ku yaʼalaʼaltiʼ, chéen baʼaleʼ maʼ unaj u séeb tʼaaniʼ mix unaj u séeb pʼuʼujuliʼ». Juntúul ancianoeʼ mix juntéen unaj u tuklik wa u yojel tuláakal baʼax ku aktáantik le máax taak u tsʼáaik consejo tiʼoʼ. Proverbios 18:13, ku yaʼalik: «Jeʼel máaxak ku núukik junpʼéel baʼal táanil tiʼ u chʼenxikintikeʼ, minaʼan u naʼat yéetel ku pʼáatal ich suʼtsilil». Jeʼex k-iloʼ maas maʼalob ka k-uʼuy táanil baʼax ku yaʼalik le máax taak k-tsʼáaik consejo tiʼoʼ, leloʼ letiʼe baʼax tu kanaj le sukuʼun t-chʼaʼchiʼitaj tu káajbal le xookaʼ. Letiʼeʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ tu lugar kaʼach u jáan xokik le tekstoʼob u prepararmoʼ maas maʼalob kaʼach ka u kʼáat tiʼ le kiikoʼ: «¿Bix a wanil?, ¿bix a wuʼuyikaba? yéetel ¿yaan wa baʼax jeʼel u páajtal in beetik ta woʼolaleʼ?». Wa le ancianoʼob ku chʼaʼikoʼob en cuenta baʼaxoʼob ku aktáantik le sukuʼunoʼoboʼ maas jeʼel u kʼuchul tu puksiʼikʼaloʼob le baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼoboʼ.

15. ¿Bix jeʼel u beetik le ancianoʼob le baʼax ku yaʼalik Proverbios 27:23?

¹⁵ Kʼaj óolt tubeel le tamanoʼoboʼ. Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ utiaʼal u kʼuchul tu puksiʼikʼal le sukuʼunoʼob le baʼax k-aʼalikoʼ maʼ chéen unaj k-xokik tekstoʼob tiʼob yéetel k-aʼaliktiʼob baʼax unaj u beetkoʼobiʼ, baʼaxeʼ letiʼobeʼ unaj u yilkoʼob k-naʼatkoʼob yéetel jach tu jaajil taak k-áantkoʼob (xok Proverbios 27:23). Utiaʼal le jeʼeloʼ le ancianoʼoboʼ jach unaj u yilkoʼob u biskubaʼob maʼalob yéetel le sukuʼunoʼoboʼ bey xan yéetel le kiikoʼoboʼ.

16. ¿Baʼax unaj u beetik le ancianoʼob utiaʼal ka kʼaʼamak le consejo ku tsʼáaikoʼoboʼ?

¹⁶ Le ancianoʼoboʼ unaj suuk u tsikbaloʼob yéetel le sukuʼunoʼoboʼ, u bin u xíimbaltoʼob yéetel u yantaloʼob tu yéeteloʼob le kéen u máansoʼob problemas. Beyoʼ le sukuʼunoʼoboʼ maʼ ken u tukloʼobeʼ chéen  ku binoʼob xíimbaltbil wa kʼaʼabéet u tsʼaʼabal consejo tiʼob. Juntúul sukuʼun úuch joʼopʼok u beetik u ancianoileʼ ku yaʼalikeʼ le ancianoʼoboʼ maʼalob ka u beetoʼob leloʼ tumen beyoʼ yaan u páajtal u biskubaʼob yéetel le sukuʼunoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj: «Le kéen kʼaʼabéetchajak u tsʼáaikoʼob consejoeʼ maas maʼ talam ken u yililoʼobiʼ». Tsʼoʼoleʼ le sukuʼunoʼoboʼ maas xan jeʼel u kʼamkoʼobeʼ.

17. ¿Baʼax kʼiin maases kʼaʼabéet u yeʼesik paciencia yéetel yaabilaj le ancianoʼoboʼ?

¹⁷ Eʼes paciencia yéetel yaabilaj. Le ancianoʼoboʼ maases unaj u yeʼeskoʼob paciencia yéetel yaabilaj wa le máax ku tsʼaʼabal le consejo tiʼoʼ maʼ tu jáan beetik wa hasta maʼ tu kʼamik. Maʼ unaj u tsʼíikiloʼob wa juntúul máak ku beetik beyoʼ, baʼaxeʼ unaj u seguerkoʼob u ejemplo Jesús. Le Bibliaoʼ tu yaʼalaj tu yoʼolal: «Maʼ ken u kach mix junpʼéel sakʼab oopʼol, mix ken u tup junpʼéel meecha tsʼoʼok u chichantal u kʼáakʼil» (Mat. 12:20). Le oʼolaleʼ le ancianoʼoboʼ le kéen u beet u oraciónoʼob tu juunaloʼobeʼ unaj u kʼáatkoʼob tiʼ Jéeoba ka áantaʼak le sukuʼun u yil kʼaʼabéet le consejo tiʼoʼ yéetel ka u tsʼáa ichil u kuxtal. Maʼ xaaneʼ chéen kʼaʼabéettiʼ tiempo utiaʼal u chʼaʼnuʼuktik le baʼax aʼalaʼabtiʼoʼ. Wa le ancianoʼob ku yeʼeskoʼob paciencia yéetel yaabilajoʼ le sukuʼunoʼoboʼ jeʼel u chʼaʼikoʼob en cuenta le consejooʼ yéetel maʼ kun chʼíikiloʼob tiʼ bix úuchik u yaʼalaʼaltiʼob. Chéen baʼaleʼ maʼ unaj u tuʼubul xan tiʼ le ancianoʼoboʼ le baʼax ku yaʼalikoʼoboʼ teʼ Biblia unaj u chʼaʼikoʼoboʼ.

18. 1) ¿Baʼax unaj k-kʼaʼajsik kéen k-tsʼáa consejo? 2) Jeʼex u yilaʼal teʼ foto yéetel teʼ cuadrooʼ, ¿baʼax unaj u chʼaʼik en cuenta le taatatsiloʼob antes u tsʼáaikoʼob consejo tiʼ u paalaloʼoboʼ?

¹⁸ Kaanbalnen tiʼ baʼax ku yúuchultech. Tumen j-kʼebanoʼobeʼ maʼ kun páajtal k-beetik tubeel tuláakal le baʼax tsʼoʼok k-ilik teʼ xookaʼ (Sant. 3:2). Chéen baʼaleʼ unaj k-ilik k-kaanbal tiʼ le baʼax ku yúuchultoʼonoʼ. Wa le sukuʼunoʼob ku yilkoʼob k-yaabiltmoʼoboʼ maas chéen chʼaʼabil ken  u perdonartiloʼonoʼob kéen k-aʼal wa kéen k-beet junpʼéel baʼal ku beetik u yaatal u yóoloʼob. (Ilawil xan le cuadro « Baʼaxoʼob unaj u chʼaʼik en cuenta le taatatsiloʼoboʼ»).

19. ¿Bix jeʼel k-kʼuchul tu puksiʼikʼal le sukuʼunoʼoboʼ?

¹⁹ Tsʼoʼok k-kanikeʼ maʼ chéen chʼaʼabil u tsʼaʼabal consejoʼob ku kʼuchul tu puksiʼikʼal le sukuʼunoʼoboʼ tumen j-kʼebanoʼon yéetel letiʼobeʼ j-kʼebanoʼob xan. Le oʼolal jach unaj k-chʼaʼik en cuenta le baʼax tsʼoʼok k-ilik teʼ xookaʼ. Le kéen k-tsʼáa junpʼéel consejo tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ unaj k-beetik tumen k-yaabiltmoʼob. Antes k-tsʼáaik junpʼéel consejo tiʼobeʼ unaj k-ilik wa jach tu jaajil kʼaʼabéet yéetel máax unaj u tsʼáaik. Unaj k-beetik kʼáatchiʼob yéetel k-jach uʼuyik baʼax ku yaʼalikoʼob. Beyoʼ yaan k-ojéeltik baʼax ku yúuchultiʼob yéetel yaan k-naʼatkoʼob. Unaj k-eʼesik yaabilaj tiʼob yéetel k-bisikba tu yéeteloʼob. Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ baʼax k-kʼáateʼ ka k-áantoʼob yéetel le consejoʼob k-tsʼáaiktiʼoboʼ yéetel ka kʼuchuk tu puksiʼikʼaloʼob (Pro. 27:9).