1. De aro ekhọe ne emwa ọghe Jehova mwẹ?

 VBE ukpo nibun nọ gberra, e Baibol tae ye otọ wẹẹ, emwa ọghe Osanobua gha ya ekhọe obọ iran, rhie egbe ladian vbe ugamwẹ e Jehova, iran ghi vbe gha lele adia ọghe Jesu. (Psm 110:3) Ma wa bẹghe vbene ọna ya sunu hẹ vbe ẹdẹnẹrẹ. Vbe ukpukpo, ughaẹdẹ nibun ẹre eguọmwadia e Jehova ya kporhu iyẹn nọ maan. Ai hae iran osa ye iwinna na, ekhọe obọ iran ẹre iran ya ruẹ. Iran vbe ru iyobọ ne etẹn ne iran gba ga, iran vbe rhie igiọdu ne egbe, erriọ ẹre iran vbe ru iyobọ ne egbe ya sikẹ e Jehova sayọ. Avbe ediọn kevbe eguọmwadia iwinna, wa vbe loo ẹghẹ nibun ya mu egbe ọta ne iran khian ya guan vbe iko. Erriọ ẹre iran vbe ya mu otuẹ gie etẹn, ne iran mieke na rhie igiọdu ne iran. Vbọzẹ ne iran na ru ena hia? Rhunmwuda ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ ne Jehova kevbe ogieva iran.​—Mat 22:​37-39.

2. De igiemwi ne Jesu rhie ye otọ, zẹvbe nọ rre ebe Rom 15:​1-3?

² E Jesu wa rhie igiemwi nọ maan ye otọ, vbe ọ gha de ọghe na gha mu ẹmwẹ emwa ọvbehe ye okaro. Ma keghi hia vbene ẹtin ima sẹ, ne ima gha lele ukpo owẹ ọre. (Tie Rom 15:​1-3.) Nọ ne iran ni ya egbe taa Jesu, iran gha miẹn afiangbe nibun. E Jesu khare wẹẹ: “Ne a gha rhie ne emwa ọvbehe, ọre ọghọ ye sẹ ne a gha ghe emwa ọvbehe obọ.”​—Iwinna 20:35.

3. De emwi ne ima khian guan kaan vbe ako iruẹmwi na?

³ Vbe ako iruẹmwi na, ma gha guan kaan emwi eso ne Jesu ru, ne ọ mieke na sẹtin ru iyobọ ne emwa ọvbehe, kevbe vbene ima khian ya ya egbe taa ẹre hẹ. Ma gha vbe guan kaan vbene  ima khian ya sẹtin gha ru iyobọ ne emwa ọvbehe sayọ.

4. De vbene Jesu ya mu ẹmwẹ emwa ọvbehe ye okaro hẹ?

⁴ Te Jesu wa mu egbe ne ọ ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe, uhiẹn vbe ẹghẹ ne egbe ya wọọ ẹre. Gia ghee emwi ne Jesu ru, vbe emwa kun bu ẹre gha dee, vbe ẹghẹ ne ọ na gha rre uhunmwu oke. Ọ gha kẹ, ọkpẹn Kapaniọn ẹre ọ ghaa ye. Vbe asọn nọ gbe fi ẹdẹrriọ, asọn ohoho ẹre Jesu wa ya na erhunmwu. Ẹi mwẹ egbe ma wọọ ẹre, sokpan vbe ọ ghi bẹghe emwa nii, ọ keghi gbe ọsọre ne ivbiogue kevbe emwa ni khuọnmwi ni ghaa rre uwu ẹbu iran. E Jesu keghi mu iran egbe rran, sokpan ọ ma fo ye evba, ọ keghi suẹn gha kporhu ma iran. Ẹmwẹ ne ọ ya kporhu ma iran vbe ẹdẹrriọ, wa rhie igiọdu ne iran, erriọ ẹre ọ wa vbe rhie igiọdu ne emwa vbe ẹdẹnẹrẹ.​—Luk 6:​12-20.

5. Vbọ gha de ọghe na gha mu ẹmwẹ emwa ọvbehe ye okaro, de vbene uhunmwuta ẹgbẹe ya ya egbe taa e Jesu hẹ?

⁵ Vbene uhunmwuta ẹgbẹe ya ya egbe taa e Jesu hẹ. Gia ghee igiemwi ọkpa: Gia kha wẹẹ uhunmwuta ẹgbẹe ọkpa ke iwinna sẹ owa, na kha na, egbe wa wọọ re. Ọ gha te wẹẹ, irẹn i khian ghi sẹtin ru Iruẹmwi Ẹgbẹe vbe ota nii, sokpan ọ na ghi rinmwian e Jehova ne ọ ru iyobọ ne irẹn. E Jehova keghi họn erhunmwu ẹnrẹn, iran na ghi sẹtin ru Iruẹmwi Ẹgbẹe vbe ota nii. Ivbi ẹre wa ruẹ emwi kpataki vbe ota nii, ọni ọre wẹẹ, ugamwẹ e Jehova ẹre evbibiẹ iran mu ye okaro sẹ emwi ọvbehe.

6. De igiemwi ọkpa nọ rhie ẹre ma wẹẹ, e Jesu ghaa mwẹ ẹghẹ ne emwa ọvbehe.

⁶ E Jesu ghaa mwẹ ẹghẹ ne emwa ọvbehe. De vbene ọ ghaa ye Jesu hẹ, vbe ọ họn wẹẹ, a gbe ọsiọre ighẹ Jọn ne Baptist rua? Ẹi mwẹ ọ ma dae sẹ ugboloko. E Baibol khare wẹẹ: “Ugbẹn vbe Jesu ghi họn ẹmwẹ na, ọ la okọ kpao vbe evba rre, rẹn ọkpa kegha rrie ehe ne ọmwa rhọkpa i ye.” (Mat 14:​10-13) Ọ gha kẹ, emwi nọ sunu na, ẹre ọ ye Jesu gha rhie ehe nọ divbiẹ, rhunmwuda ma nibun ghaa khiẹ, ma i hoo ne ima gha rre eke ne emwa ye. Sokpan, te ẹbu emwa ye kun bu e Jesu gha dee, uhiẹn iran ẹre ọ kue ka sẹ evba khẹ ọre. Vbọ ghi ru? Ọ ghi bẹghe ọlọghọmwa ne iran ye,  “ohan iran keghi to ẹre ẹsẹse.” E Jesu bẹghe ẹre wẹẹ, iran gele gualọ iyobọ, kevbe ẹmwẹ igiọdu nọ ke obọ Osanobua rre, ẹre ọ si ẹre ne ọ na ru iyobọ ne iran vbobọvbobọ. “Ọ keghi suẹn gha ma iran emwi ni bun ẹsẹse.”​—Mak 6:​31-34; Luk 9:​10, 11.

7-8. De igiemwi ọkpa nọ rhie ẹre ma wẹẹ, ediọn ya egbe taa e Jesu vbe ẹghẹ ne etẹn ya gualọ iyobọ.

⁷ Vbene ediọn ya ya egbe taa e Jesu hẹ. Ma ya ekhọe hia gbọyẹmwẹ ye vbene ediọn ya ru iyobọ ne ima! Ẹi re iwinna hia ne iran ru vbe iko ma bẹghe. Vbe igiemwi, ẹghẹ ne arrọọ ọghe etẹn ya rre ikpadede, etẹn ni winna vbe Hospital Liaison Committee ghi wa rherhe bu iran yo ya ru iyobọ. Ugbẹnso, ogiasọn ẹre ena hia ya sunu! Sokpan agiẹngiẹn ne iran mwẹ ne etẹn, ẹre ọ ya iran ru iyobọ ne iran. Te avbe ediọn na kevbe ẹgbẹe iran wa mu ọghe etẹn ye okaro.

⁸ Ediọn vbe mwẹ obọ vbe Ọgua Arriọba kevbe owa ugamwẹ nibun ne a bọlọ, erriọ ẹre iran vbe ru iyobọ ne etẹn ne oguomiẹrẹ sunu daa. Ẹi re ẹghẹ nekherhe iran loo ya maa ima emwi, erriọ ẹre iran vbe rhie igiọdu ne ima, vbe ẹghẹ ne ima ya gualọ ẹre. Ọ khẹke ne ima gha tian etẹn na kevbe ẹgbẹe ọghe iran ye ekhọe esi ne iran mwẹ. E Jehova ẹre ọ khian fiangbe iran ye ẹse ne iran ru! Sokpan ọ khẹke ne ediọn gha ya ẹwaẹn ru ọna, na ghẹ do miẹn wẹẹ, ẹmwẹ emwa ọvbehe ghi mu iran sẹrriọ wẹẹ, iran i ghi mwẹ ẹghẹ ne ẹgbẹe iran, katekate vbe nọ dekaan ugamwẹ e Jehova.

9. Zẹvbe nọ rre ebe Filipai 2:​4, 5, de aro ekhọe nọ khẹke ne Ivbiotu e Kristi gha mwẹ?

⁹ Tie Filipai 2:​4, 5. Ẹi re ediọn ọkpa ẹre ọ khẹke ne ọ gha ya egbe taa e Jesu, ma hia gha  sẹtin ya egbe taa ẹre, vbe odẹ ne ọ ya gha mu ẹmwẹ emwa ọvbehe ye okaro. E Baibol wẹẹ te Jesu “rhie egbe ye ihe ọguọmwadia.” (Fil 2:7) De emwi ne ọna maa ima re? Ẹghẹ hia ẹre ọguọmwadia ya gualọ vbene ọ khian ya ya ẹko rhiẹnrhiẹn arowa ẹre hẹ. Erriọ ẹre ọ vbe ye, zẹvbe eguọmwadia e Jehova, ma hoo ne ima gha re emwa ne Jehova gha sẹtin loo vbe ugamwẹ ọghẹe; ma vbe mu egbe ne ima ya ru iyobọ ne etẹn ne ima gba ga. Emwi ne ima khian ghi guan kaan na, gha ru iyobọ nuẹn ya sẹtin ru vberriọ.

10. De ọta eso nọ khẹke ne ima nọ egbe ima re?

¹⁰ Ghee uyinmwẹ ruẹ ghee. Nọ egbuẹ avbe ọta na: ‘Mẹ mu egbe ne I ya loo ẹrhiọn kevbe ẹghẹ mwẹ ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe ra? Vbia khian ru, deghẹ a na wẹẹ, ne I ya tuẹ ọtẹn nokpia nọ khian ọmaẹn nẹ vbe owa isinmwiegbe, ra ne I ru iyobọ ne ọtẹn nokhuo nọ khian ọmaẹn nẹ, ne ọ mieke na sẹtin yo iko? Ọ gha sẹ ẹghẹ ne a khian ya kpee Ọgua Asikoko ra Ọgua Arriọba, mẹ rherhe rhie egbe ladian ra?’ Ọ keghi yẹẹ e Jehova, vbe ima ghaa loo ẹghẹ kevbe emwi ewe ọghe ima ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe, rhunmwuda, emwi hia ne ima mwẹ, ẹre ima ya fi ohan nẹẹn. Ma gha bẹghe ako eso nọ khẹke ne ima winna yan, vbọ khẹke ne ima ru?

11. De vbene erhunmwu khian ya ru iyobọ ne ima hẹ, ne ima gha mwẹ ekhọe ne a ya ru iyobọ ne emwa?

¹¹ Gha ya ekhọe hia na erhunmwu gie Jehova. Gia kha wẹẹ, u bẹghe ẹre wẹẹ, ọ khẹke ne u ye gha ru iyobọ ne emwa sayọ, sokpan ekhọe ruẹ i gua ruẹ kpa ne u ya ru vberriọ, vbua khian ghi ru? Fannọ otọ ẹko ruẹ ma e Jehova. Gi ẹre rẹn vbene emwi gele ye ruẹ hẹ. Rinmwiaẹn ne ọ rhie ekhọe ne a ya hoo ne a ru iyobọ ne emwa ọvbehe nuẹn, kevbe ẹtin ne u khian ya ru vberriọ.​—Fil 2:13.

12. De iyobọ ne ọtẹn nokpia nọ re igbama ne ọ dinmwiamẹ nẹ, gha sẹtin ru vbe iko?

¹² Adeghẹ ọtẹn nokpia nọ re igbama ne ọ dinmwiamẹ nẹ, ẹre u khin, rinmwian e Jehova ne ọ ru iyobọ nuẹn, ne u mieke na gha mwẹ ekhọe ne a ya ru iyobọ ne etẹn. Vbe iko eso vbe otọ ẹvbo eso, ediọn ẹre ọ bun sẹ eguọmwadia iwinna, kevbe wẹẹ, nibun vbe eguọmwadia iwinna na, khian eniwanrẹn nẹ. Zẹvbe ne ima ya muan yọ vbe otu e Jehova, erriọ ima vbe gualọ igbama nibun, ni gha ru iyobọ ne ediọn ya gha gbaroghe emwa ọghe Jehova. Adeghẹ u mu egbe ne u ya ru iwinna ne a rhirhi mu nuẹn, ọ gha ya ruẹ gha sọyẹnmwẹ. Vba gu kha vberriọ? Rhunmwuda emwi ne u ru yẹẹ e Jehova, etẹn ghi vbe bẹghe ẹre wẹẹ, u mwẹ ekhọe na ya ru iyobọ ne emwa, sẹ ehia, ẹko ghi vbe gha rhiẹnrhiẹn ruẹ rhunmwuda ne u na ru iyobọ ne emwa ọvbehe.

13-14. De emwi ne ima gha ru, ne ima mieke na sẹtin ru iyobọ ne etẹn ne ima gba ga? (Ghee efoto nọ rre odaro ebe na.)

¹³ Gi aro ruẹ gha sẹ otọ vbe egbe etẹn, ne u mieke na rẹn ne ọ gualọ iyobọ vbọ. Ukọ e Pọl keghi tama etẹn ni ghaa rre Judia wẹẹ: “Wa ghẹ mianmian ẹse ne a ru kevbe ne uwa gha ya egbe obọ, rhunmwuda, enena ọrọre izọese ne ọ yẹ Osanobua.” (Hib 13:16) Ibude nọ maan ẹre ọna wa khin! Vbe ọ ma he kpẹẹ ne Pọl gbẹn elẹta na gie iran, Ivbiotu e Kristi ni ghaa rre Judia, keghi lẹẹ sẹ owa iran rae, iwinna iran kevbe etẹn iran vbe uwu ẹgbẹe nẹi ga e Jehova, iran na ghi “lẹ gha rrie uhunmwu oke.” (Mat 24:16) Ẹghẹ na, ẹre ọ khẹke ne iran ya ru iyobọ ne egbe. Deghẹ iran ka gha lele ibude ne Pọl rhie ne iran, ne ọ na wẹẹ, ne iran gha ya egbe obọ, agbọn i khian lọghọ iran gbe, vbe ehe ne iran ghi lẹẹ gha rrie.

¹⁴ Ẹi re ẹghẹ hia, etẹn khian wa ya gha tama  ima emwi ne iran gualọ. Vbe igiemwi, gia kha wẹẹ, ọtẹn nokhuo wu sẹ ọdafẹn ọnrẹn rae. Ọdafẹn ọtẹn nokhuo na, gualọ ọmwa nọ khian gha gu ẹre le evbare ra, ọmwa nọ khian gha ya okotọ muẹn, ra ọmwa nọ gha gu ẹre gha winna iwinna owa ra? A sẹtin miẹn wẹẹ, ọtẹn nokpia na ma guan ladian, rhunmwuda, ọ ma hoo ne ọ mu iwinna ne ọmwa rhọkpa. Sokpan, deghẹ ima na zẹ owẹ nokaro ya ru iyobọ nẹẹn, ọ gha wa kakabọ gbọyẹmwẹ yọ. Ọ ma khẹke ne ima gha roro ẹre wẹẹ, emwa ọvbehe gha ru iyobọ nẹẹn, ra ne ima gha kha wẹẹ, ọ ghaa gualọ iyobọ, ọ gha tama ima. Nọ egbuẹ wẹẹ, ‘Deghẹ imẹ emwi na sunu da, de iyobọ ne I gha hoo ne emwa ru mẹ?’

15. Deghẹ ima hoo ne ima gha mu ẹmwẹ emwa ọvbehe ye okaro, de emwi ne ima gha ru?

¹⁵ Gha re ọmwa ne a gha sẹtin sikẹ. Vbe iko ne u ye, ẹi mwẹ u ma rẹn etẹn, ni wa mu egbe ne iran ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe. Iran i ru vbene a miẹn wẹẹ, te ima ya ọghe ima kpokpo iran. Ma rẹnrẹn wẹẹ, ọse ne a miẹn vbe emwi ghaa lọghọ, ẹre iran khin, erriọ ẹre ima vbe hoo ne ima gha yevbe iran! Ọ mwẹ ọdiọn ọkpa na tie ẹre Alan, odẹ ukpo 40 ẹre ọ ye, ọtẹn na keghi hoo ne irẹn gha re ọmwa ne emwa gha sẹtin sikẹ. Ọtẹn na ghi guan kaan e Jesu, ọ na wẹẹ: “E Jesu wa gha mwẹ emwi nibun ne ọ ghaa ru. Ọrheyerriọ, te emwa wa ye gha hoo ne iran sikẹ ọre, ke ọmaẹn ke ẹghele; iran vbe sẹtin gha nọ iyobọ vbe obọ ẹre. Iran rẹnrẹn wẹẹ, e Jesu hoẹmwẹ iran. I wa hoo ne I gele ya egbe taa e Jesu, ne emwa vbe rẹn mwẹ ye ọmwa ne a gha sẹtin sikẹ, ọmwa ne ọ fu kevbe ne ọ mwẹ ẹmwẹ emwa ọvbehe vbe ekhọe.”

16. De vbene emwi nọ rre Psalm 119:​59, 60, khian ya ru iyobọ ne ima hẹ, ne ima ya gha lele ukpowẹ ọghe Jesu?

¹⁶ Ọ ma khẹke ne egbe wọọ ima, deghẹ ima ma sẹtin gha ru emwi zẹvbe ne Jesu ru ẹre  zẹẹ. (Jems 3:2) Owinna ne ọ ye ruẹ iwinna i guẹ sẹ arowa ẹre. Sokpan, deghẹ ọ na gha ya abakuru ọghẹe waan ne egbe, ọ na vbe gha hia ne ọ gha ya egbe taa arowa ẹre, ọ ghi gha mwẹ alaghodaro sayọ. Erriọ ẹre ọ vbe ye, deghẹ ima na gha rhie emwi ne ima tie vbe Baibol ye uyinmwẹ, ma na vbe gha ya abakuru ọghe ima waan ne egbe, ma gha gele sẹtin lele ukpowẹ ọghe Jesu.​—Tie Psalm 119:​59, 60.

17-18. Ma ghaa ya egbe taa e Jesu, de afiangbe ne ima khian miẹn?

¹⁷ Emwa ghaa bẹghe ẹre wẹẹ, ma mu ẹmwẹ emwa ọvbehe ye okaro, iran ghi vbe gha hoo ne iran ya egbe taa ima. Ọdiọn ọkpa na tie ẹre Tim khare wẹẹ: “Ma mwẹ etẹn nikpia ni re igbama ni ga zẹvbe ọguọmwadia iwinna, usun emwi nọ ru iyobọ ne iran, ọre ne iran na ya egbe taa etẹn ọvbehe, ni mwẹ ekhọe ne a ya ru iyobọ ne emwa. Iyobọ nọkhua ẹre etẹn na wa ye ne iko, erriọ ẹre iran vbe ya ru iyobọ ne ediọn.”

¹⁸ Agbọn ne emwa na rẹn ọghe enegbe iran ọkpa, ẹre ima sẹ fi. Sokpan te eguọmwadia e Jehova wa lughaẹn. Ma wa ruẹ emwi nibun vbe obọ e Jesu, erriọ ẹre ima vbe hoo ne ima gha ya egbe taa ẹre. Ẹmwata nọ wẹẹ, ima i khian sẹtin gha ru emwi vbene Jesu ru ẹre zẹẹ, sokpan ma gha sẹtin “lele ukpowẹ” ọre. (1 Pit 2:21) Ma ghaa hia ne ima gha ya egbe taa e Jesu, vbe odẹ ne ọ ya gha mu ẹmwẹ emwa ọvbehe ye okaro, ma ghi gha sọyẹnmwẹ, rhunmwuda ma rẹn wẹẹ, emwi ne ima ru ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova.