1. Gbigbọ dagbe tẹ go wẹ mí nọ doayi to omẹ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn?

 SỌN whenu dindẹn die, Biblu dọ dọdai dọ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ na “ze yede jo sọn ojlo mẹ wá” to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ to anademẹ Visunnu etọn tọn glọ. (Salm. 110:3) E họnwun dọ dọdai ehe to hẹndi mọ to egbehe. To whemẹwhemẹ, devizọnwatọ zohunhunnọ Jehovah tọn lẹ nọ yí gànhiho livi donu kanweko lẹ zan to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ. Yé nọ wà ehe sọn ojlo mẹ wá, podọ po akuẹ yetọn titi po. Yé sọ nọ de whenu dovo nado nọgodona yisenọ hatọ yetọn lẹ to agbasa-liho, to numọtolanmẹ-liho podọ to gbigbọ-liho. Mẹmẹsunnu azọngbannọ lẹ nọ yí gànhiho madosọha lẹ zan nado wleawuna adà opli tọn lẹ, podọ nado dla yisenọ hatọ lẹ pọ́n bo na yé tuli. Mẹwhinwhàn tẹwẹ to godona azọ́n ehe lẹpo? Owanyi wẹ, enẹ wẹ owanyi na Jehovah podọ na kọmẹnu yetọn.—Mat. 22:37-39.

2. Dile Lomunu lẹ 15:1-3 dohia do, apajlẹ tẹwẹ Jesu zedai?

² Jesu ze apajlẹ ayidego tọn de dai na nuhe dù nujlomẹ mẹdevo lẹ tọn zizedo nukọnna edetiti tọn lẹ. Mí nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado hodo afọdòmẹ etọn lẹ. (Hia Lomunu lẹ 15:1-3.) Mẹhe nọ hodo apajlẹ etọn lẹ na duvivi dona lẹ tọn. Jesu dọmọ: “Ayajẹ sù to nunamẹ mẹ hú to mimọyi mẹ.”—Owalọ 20:35.

3. Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

³ To hosọ ehe mẹ, mí na gbadopọnna avọ́sinsan he Jesu basi nado yilizọn na mẹdevo lẹ, podọ mí na dọhodo lehe mí  gán hodo apajlẹ etọn do ji. Mí nasọ gbadopọnna lehe mí gán hẹn ojlo mítọn nado nọ yilizọn na mẹdevo lẹ jideji dogọ do.

4. Nawẹ Jesu ze nuhudo mẹdevo lẹ tọn donukọnna edetiti tọn lẹ gbọn?

⁴ Jesu gọalọna mẹlẹ etlẹ yin to whenue agbọ́ ko pé e. Lẹnnupọndo lehe Jesu yinuwa do ji whenue gbẹtọgun de yì pé e to osó de kọ̀n, vlavo fie madẹn do Kapẹlnaumi. Jesu ko yí ozán lọ blebu zan nado hodẹ̀. Agbọ́ dona ko pé e taun, amọ́ whenue e mọ gbẹtọgun lọ, onú wamọnọ gọna mẹhe to azọ̀njẹ to yé mẹ lẹ tọn wàlẹblanuna ẹn. Gbọnvona dọ e hẹnazọ̀ngbọna yé, e sọ na hodidọ he whànmẹ hugan to whenuho gblamẹ lọ, enẹ wẹ Yẹwhehodidọ Osó ji tọn.—Luku 6:12-20.

5. Nawẹ tatọ́ whẹndo tọn lẹ nọ hodo apajlẹ mẹde-yido-sanvọ́ tọn Jesu tọn gbọn whenue agbọ́ ko pé yé?

⁵ Lehe tatọ́ whẹndo tọn lẹ nọ hodo apajlẹ Jesu tọn do. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n nujijọ ehe: To vivọnu azọ́nzán de tọn, tatọ́ whẹndo tọn de wá whégbè po nuṣikọ po. Dile etlẹ yindọ e wá linlẹn mẹ na ẹn nado zẹhudo tito Sinsẹ̀n-Bibasi Whẹndo tọn whèjai enẹ tọn ji, e vẹ̀ Jehovah bo biọ dọ ni na emi huhlọn nado deanana oplọn lọ. Jehovah sè odẹ̀ etọn bọ oplọn lọ nọ e ji dile e ko nọ yì do. Ovi etọn lẹ plọn onú họakuẹ de to whèjai enẹ, enẹ wẹ yindọ gbigbọnu lẹ wẹ to otẹn tintan mẹ na mẹjitọ yetọn lẹ hugan nudevo depope.

6. Na apajlẹ lehe Jesu yí whenu etọn do sanvọ́ nado gọalọna mẹdevo lẹ do tọn.

⁶ Jesu nọ yí whenu etọn zan do mẹdevo lẹ tamẹ. Be a gán yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe e na ko ṣí na Jesu whenue e sè dọ yè gbòtana họntọn etọn Johanu Baptizitọ lọ ya? Jesu dona ko blawu taun. Biblu dọmọ: “To whenue Jesu [sèho gando okú Johanu tọn go], e do tọjihun sọn finẹ yì fihe to olá de nado sọgan nọ edeṣo.” (Mat. 14:10-13) Mí gán mọnukunnujẹ nuhewutu e jlo na nọ edeṣo mẹ. Susu mítọn wẹ nọ jlo hugan nado blawu to nuglọ. Amọ́, e ma pà Jesu domọ. Gbẹtọgun de ko jẹnukọnna ẹn yì nọtẹn he to olá lọ whẹpo ewọ lọsu do wá. Nawẹ Jesu yinuwa gbọn? E lẹnnupọndo nuhudo gbẹtọgun lọ tọn lẹ ji, podọ “onú yetọn sọ wàlẹblanuna ẹn.” E mọdọ yé do hudo kọfanamẹ  gbigbọmẹ tọn taun, podọ e yawu hẹn pekọ wá na nuhudo enẹ. Na nugbo tọn, ‘E jẹ nususu plọn yé ji,’ e ma yin onú vude poun.—Malku 6:31-34; Luku 9:10, 11.

7, 8. Na apajlẹ he do lehe mẹho agun tọn owanyinọ lẹ nọ hodo apajlẹ Jesu tọn do hia whenue ninọmẹ de fọ́n.

⁷ Lehe mẹho agun tọn owanyinọ lẹ nọ hodo apajlẹ Jesu tọn do. Mí nọ yọ́n pinpẹn azọ́n he mẹho agun tọn mẹde-yido-sanvọ́ tọ́ mítọn lẹ nọ wà do otà mítọn mẹ lẹ tọn taun! Agun lọ ma nọ saba doayi susu to azọ́n enẹlẹ mẹ go. Di apajlẹ, whenue ninọmẹ he biọ nukunpedomẹgo dotowhé tọn niyaniya tọn de fọ́n, hagbe Wedegbẹ́ Whẹgbọtọ Dotowhé tọn lẹ nọ yawu wá alọgọ na yisenọ hatọ yetọn lẹ. To paa mẹ, whẹho niyaniya tọn ehe nọ saba fọ́n to zángbodawe mẹ! Amọ́, na onú mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yetọn he to awufiẹsa mẹ lẹ po tọn nọ biọlànmẹna mẹho agun tọn vivẹ́ enẹlẹ wutu, yewlẹ po whẹndo yetọn po nọ ze dagbemẹninọ yisenọ hatọ yetọn lẹ tọn donukọnna yetọn titi lẹ.

⁸ Mẹho agun tọn lẹ sọ nọ do mahẹ to azọ́n Plitẹnhọ Ahọluduta tọn po nọtẹn devo lẹ gbigbá po tọn mẹ, podọ to azọ́n kọgbọ tọn lẹ mẹ ga. Podọ, nususu wẹ mí gán dọ gando gànhiho madosọha he mẹho agun tọn mítọn lẹ nọ yizan nado plọn mí, na mí tuli bosọ nọgodona mí lẹ go. E jẹ dọ mí ni nọ na pipà ahundopo tọn mẹmẹsunnu ehe lẹpo gọna whẹndo yetọn lẹ. Na Jehovah ni suahọ yé na gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn yetọn! Na nugbo tọn, taidi mẹdevo depope, mẹho lẹ dona nọ nọ̀ jlẹkaji. Yé ma dona nọ yí whenu susu zan to nuwiwa yẹwhehọluduta tọn mọnkọ lẹ kọ̀n sọmọ bọ ehe na bẹpla dagbemẹninọ whẹndo yetọn lẹ tọn.

9. Sọgbe hẹ Filipinu lẹ 2:4, 5, pọndohlan tẹwẹ Klistiani lẹpo dona wleawuna?

⁹ Hia Filipinu lẹ 2:4, 5. Na nugbo tọn, e ma yin mímẹpo wẹ yin mẹho agun tọn, amọ́ mímẹpo wẹ gán plọn nado nọ hodo apajlẹ gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn Jesu tọn. Biblu dọ dọ ewọ “taidi afanumẹ de.” (Flp. 2:7) Lẹnnupọndo zẹẹmẹ hodidọ enẹ tọn ji. Afanumẹ kavi devizọnwatọ dagbe de nọ dín dotẹnmẹ hundote lẹ nado hẹn homẹ ogán etọn tọn hùn. Taidi afanumẹ Jehovah tọn podọ devizọnwatọ mẹmẹsunnu towe lẹ tọn, ayihaawe ma tin dọ a jlo na yọ́n-na-yizan na Jehovah po yisenọ hatọ towe lẹ po dogọ. A gán wàmọ, eyin a lẹnnupọndo ayinamẹ he bọdego lẹ ji.

10. Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí gán kanse míde?

¹⁰ Nọ gbeje pọndohlan towe pọ́n. Nọ kàn kanbiọ delẹ sè dewe taidi: ‘Obá tẹ mẹ wẹ n’wleawufo jẹ nado basi avọ́sinsan mẹdetiti tọn lẹ nado gọalọna mẹdevo lẹ? Di apajlẹ, nawẹ n’nọ yinuwa do eyin yè biọ to asi e nado yì dla mẹmẹsunnu mẹhomẹ de pọ́n kavi nado ze mẹmẹyọnnu mẹhomẹ de yì opli lẹ? Be n’nọ yawu ze dee jo whenue nuhudo mẹdezejotọ tọn tin nado jla aimẹ do to nọtẹn plidopọ tọn de kavi Plitẹnhọ Ahọluduta tọn de ya?’ Homẹ Jehovah tọn nọ hùn eyin mí gbọn ṣejannabi matindo dali yí nuhe e na mí lẹ, yèdọ whenu po nutindo mítọn lẹ po zan nado gọalọna mẹdevo lẹ. Eyin mí mọdọ e biọ dọ mí ni basi vọjlado, etẹwẹ mí gán wà?

11. Nawẹ odẹ̀ gán gọalọna mí nado wleawuna gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn gbọn?

¹¹ Nọ hodẹ̀ vẹkuvẹku hlan Jehovah. Mí ni dọ dọ a doayi e go dọ e biọ dọ a ni basi vọjlado to adà delẹ mẹ, amọ́ a ma do ojlo lọ nado wàmọ. Eyin ninọmẹ towe niyẹn, bo hodẹ̀ vẹkuvẹku hlan Jehovah. Nọ dọ nugbo na dewe. Dọ numọtolanmẹ towe lẹ na Jehovah, bo biọ to e si nado ‘nọ hẹn we tindo ojlo bosọ na we huhlọn nado yinuwa.’—Flp. 2:13.

12. Odò nuhudo tẹ tọn wẹ mẹmẹsunnu jọja de gán sú?

¹² Eyin mẹmẹsunnu jọja de wẹ a yin, biọ dọ Jehovah ni gọalọna we nado wleawuna ojlo lọ nado yọ́n-na-yizan dogọ to agun towe mẹ. To otò delẹ mẹ, mẹho agun tọn lẹ nọ sù hú devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn lẹ, podọ susu to devizọnwatọ enẹlẹ mẹ wẹ masọ yin jọja ba. Dile jideji to tintin to titobasinanu lọ mẹ, mí do hudo mẹmẹsunnu jọja lẹ tọn dogọ nado penukundo omẹ Jehovah tọn lẹ go. Eyin a to gbesisọ mẹ nado sẹ̀n to fidepope he nuhudo tin te, a na do ayajẹ. Etẹwutu? Na a na hẹn homẹ Jehovah tọn hùn, a na wleawuna oyín dagbe de, podọ a na do pekọ he nọ wá sọn alọgigọna mẹdevo lẹ mẹ.

13, 14. Afọdide dagbe tẹlẹ wẹ mí gán ze nado gọalọna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po? (Pọ́n yẹdide he to wepa ji.)

¹³ Nọ to aṣeji gando nuhudo mẹdevo lẹ tọn go. Apọsteli Paulu dotuhomẹna Heblu lẹ dọmọ: “Mì wọnji nado nọ wà dagbe podọ nado nọ má nuhe mì tindo lẹ hẹ mẹdevo lẹ blo, na avọ́sinsan mọnkọtọn lẹ go wẹ homẹ Jiwheyẹwhe tọn nọ hùn do taun.” (Heb. 13:16) Ayinamẹ ehe yọ́n-na-yizan taun! Ojlẹ vude to whenue Klistiani he to Jude lẹ mọ wekanhlanmẹ ehe yí godo, yé dona jo owhé, ajọ́, po hẹnnumẹ mayisenọ yetọn lẹ po do bo “jẹ hinhọ̀n ji yì osó lẹ ji.” (Mat. 24:16) To ojlẹ enẹ mẹ, ayihaawe ma tin dọ nuhudo niyaniya tọn de tin dọ yé ni gọalọna ode awetọ. Eyin jẹnukọnna ehe, yé ko yí ayinamẹ Paulu tọn do yizan mẹ, bo nọ má nuhe yé tindo lẹ hẹ ode awetọ, e na ko bọawuna yé dogọ nado diọadà sọgbe hẹ aliho gbẹninọ tọn yọyọ yetọn.

 ¹⁴ Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po sọgan nọma dohia mí dọ yé do hudo nude tọn. Di apajlẹ, asi gán ko kú do mẹmẹsunnu de. Be mẹmẹsunnu mítọn do hudo mẹhe na danú na ẹn, ze e tọ́n, kavi wà whégbè-zọ́n lẹ na ẹn tọn wẹ ya? E gán nọma dọ nudepope, na e ma jlo na yin agbàn to kọ̀ji na mí wutu. Amọ́, e sọgan yọ́n pinpẹn etọn taun eyin mí ze afọdide tintan lọ bo biọ nado gọalọna ẹn. Mí ma dona lẹndọ to aliho de kavi devo mẹ, nulẹ na yì ganji janwẹ kavi dọ mẹhe to nuhudo mẹ lọ na dọna mí whedepopenu he e do hudo alọgọ mítọn tọn. Nọ kanse dewe dọ, ‘Eyin yẹn wẹ to ninọmẹ etọn mẹ, etẹ sin hudo wẹ n’na do?’

15. Nado wleawuna gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn, etẹwẹ mí dona magbe nado wà?

¹⁵ Nọ yọ́n dọnsẹpọ. Matin ayihaawe, a yọ́n mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu delẹ po to agun towe mẹ he nọ to gbesisọ mẹ to whepoponu nado gọalọna mẹdevo lẹ. Yé ma nọ hẹn mí lẹn gbede dọ mí yin agbàn to kọ̀ji na yé. Mí yọnẹn dọ mí gán ganjẹ yé go whenue mí do hudo nude tọn, podọ e nọ jlo mí nado taidi yé! Alan, mẹho agun tọn de he do nudi owhe 40, nọ jlo nado yọ́n dọnsẹpọ. Whenue Alan lẹnnupọndo apajlẹ Jesu tọn ji, e dọmọ: “Alọnu Jesu tọn nọ ján, amọ́, gbẹtọ he do owhe voovo lẹ wẹ nọ dọnsẹpọ ẹ bosọ nọ voawu nado biọ alọgọ etọn. Yé nọ mọ ẹn di dawe de he onú yetọn nọ duahunmẹna nugbonugbo. Na nugbo tọn, n’nọ jlo na taidi Jesu bo yin mẹde he yọ́n dọnsẹpọ, mẹhe jọmẹ bosọ nọ hò mẹtọn pọ́n.”

16. Nawẹ Salmu lẹ 119:59, 60 yíyí-do-yizan mẹ gán gọalọna mí nado hodo apajlẹ Jesu tọn pẹkipẹki gbọn?

¹⁶ Mí ma dona gbọjọ eyin mí ma penugo bo hodo apajlẹ Jesu tọn to pipé mẹ. (Jak. 3:2) Azọ́n-vi de ma gán hodo apajlẹ azọ́n he anazọ́nwatọ-gán de wà tọn to aliho pipé mẹ.  Amọ́, dile azọ́n-vi lọ to nuplọn sọn nuṣiwa etọn lẹ mẹ bo to tintẹnpọn nado hodo apajlẹ ogán lọ tọn dile e penugo do, azọ́n lọ na to mimẹ́ to alọnu na ẹn dogọ. Mọdopolọ, eyin mí nọ wazọ́n do nuhe mí plọn to oplọn mẹdetiti tọn mítọn whenu lẹ ji, bo nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado jla awugbopo depope he mí gán tindo do, mí sọgan hodo apajlẹ he Jesu zedai na mí po kọdetọn dagbe po.—Hia Salmu lẹ 119:59, 60.

17, 18. Dile mí to apajlẹ gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn Jesu tọn hodo, ale tẹlẹ wẹ mí na mọyi?

¹⁷ Gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn mítọn gán yinuwado mẹdevo lẹ ji. Mẹho agun tọn de he nọ yin Tim dọmọ: “Mí tindo mẹmẹsunnu jọja lẹ he basi nukọnyiyi bo yin pipà di devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn lẹ—delẹ to yé mẹ gbẹ́ yin jọja taun—titengbe na yé hodo apajlẹ gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn he yé mọ bọ mẹdevo lẹ nọ dohia wutu. Vivẹnudido matin sẹjannabi yetọn wà dagbe na agun mítọn, podọ yé sọ nọ gọalọna mẹho lẹ dogọ.”

¹⁸ Mí to gbẹnọ to aihọn he mẹ gbigbọ ṣejannabi tọn gbayipe te de mẹ. Amọ́, omẹ Jehovah tọn lẹ gbọnvo mlẹnmlẹn. Gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn Jesu tọn ko yinuwa do mí ji taun, podọ mí magbe nado hodo apajlẹ etọn. Mí ma gán hodo afọdòmẹ etọn lẹ to pipé mẹ, amọ́ mí gán “hodo afọdòmẹ etọn lẹ pẹkipẹki.” (1 Pita 2:21) Dile mí to nuhe go mí pé lẹpo wà nado hodo apajlẹ gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn Jesu tọn, mílọsu na duvivi ayajẹ he nọ wá sọn nukundagbe Jehovah tọn tintindo mẹ tọn.