1. Emamọ eware vẹ idibo Jihova a bi ru?

IKPE buobu nọ i kpemu, a jọ Ebaibol na ruẹaro nọ ahwo Ọghẹnẹ a te “rọ unevaze fialoma via” kẹ iruo Jihova, yọ Jesu nọ ọ rrọ Ọmọ riẹ ọye ọ te jọ osu rai. (Ol. 110:3) Eruẹaruẹ yena i bi rugba nẹnẹ. Kukpe kukpe, idibo Jihova a be rọ euwa nọ i bu te ima buobu ta usi uwoma. U no rai eva ze nọ a re ru ere, yọ a be tubẹ rọ ugho obọrai ru iruo na. U te no iruo usi uwoma na no, a re fiobọhọ kẹ inievo ukoko na nọ eware e tẹ rrọ ae oma gaga, a rẹ tuduhọ ae awọ, a ve je fiobọhọ kẹ ae si kẹle Ọghẹnẹ. Ekpako ukoko gbe idibo iruiruo a rẹ jẹ rọ euwa buobu ruẹrẹ oma kpahe kẹ ẹme nọ a ti ru evaọ obọ ewuhrẹ, jẹ nyabru inievo na nyae tuduhọ ae awọ. Fikieme a bi ro ru eware nana kpobi? Fikinọ a you Jihova gbe erivẹ rai.​—Mat. 22:37-39.

2. Wọhọ epanọ o rrọ obe Ahwo Rom 15:1-3, oriruo vẹ Jesu o fihotọ kẹ omai?

² Jesu o fi emamọ oriruo họ otọ kẹ omai. Epanọ o re ro ru eva were amọfa oye o mae jariẹ oja vi epanọ o re ro ru eva were omobọ riẹ. Ma be ginẹ daoma ziezi re ma rọ aro kele iei. (Se Ahwo Rom 15:1-3.) Ahwo nọ a rọ aro kele iei a re wo irere buobu. Jesu ọ ta nọ: “Ẹkẹ evawere e mae rrọ vi emio.”​—Iruẹru 20:35.

3. Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

³ Ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe eware jọ nọ Jesu o ru ro fiobọhọ kẹ ahwo, gbe epanọ ma sae rọ rehọ aro kele iei. Ma te jẹ ta kpahe oware nọ ma rẹ sai ru re ma wo ọwhọ  nọ ma re ro fiobọhọ kẹ amọfa, tube vi epanọ ma bi ru anwẹdẹ.

4. Eme Jesu o ru nọ u dhesẹ nọ o je fiobọhọ kẹ ahwo nọ oma o tẹ make rrọe no?

⁴Jesu ọ jẹ hai fiobọhọ kẹ ahwo makọ oke nọ oma o rrọ riẹ no. Ẹdẹ jọ, Jesu o kpobọ ugbehru nyae lẹ, ọ rọ aso na soso lẹ se Ọghẹnẹ. Nọ oke o ke no, ogbotu ahwo buobu a tẹ nyabru ei ziọ oria nọ ọ jọ na. O wọhọ nọ oria na o kẹle Kapaniọm. Ma riẹ nọ oma o rrọ Jesu gaga no oke yena. Rekọ nọ ọ ruẹ ogbotu na, ohrọ rai o tẹ re iẹe. Ibuobu rai iyogbe, yọ ejọ e be mọ. O te siwi enọ e be mọ na. Rekọ oye ọvo ho, ọ kẹ ovuẹ jọ nọ o bọ ahwo nọ a jọ etẹe kpobi ga ziezi. Ovuẹ yena a re se Ovuẹ Obọ Ugbehru na.​—Luk 6:12-20.

5. Oma o tẹ rrọ ọsẹ hayo oni no, ẹvẹ ọ sae rọ rehọ aro kele Jesu?

⁵Epanọ ahwo nọ a wuzou uviuwou a be rọ rehọ aro kele Jesu. Dae rehọ iẹe nọ ọsẹ hayo oni o no iruo ze evaọ owọwọ, yọ oma o rrọ riẹ no. Owọwọ yena a re ro ru Egagọ Uviuwou. O te bi roro sọ a rẹ kpare Egagọ Uviuwou na kpohọ ẹdẹfa. Kẹsena ọ tẹ lẹ se Jihova re ọ kẹe ẹgba nọ o re ro ru uwuhrẹ na. Jihova o te yo olẹ riẹ. A te gine ru uwuhrẹ na. Oware nọ o via na u fiobọhọ kẹ emọ riẹ wuhrẹ obọdẹ oware jọ evaọ owọwọ yena. A ruẹ nọ eware nọ a re ru evaọ egagọ Jihova eye e mae rrọ ọsẹgboni rai oja vi eware efa kpobi.

6. Kẹ oriruo jọ nọ u dhesẹ nọ oke nọ Jesu ọvo ọ rọ gwọlọ jọ oria, ọ rehọ oke yena fiobọhọ kẹ amọfa.

⁶Makọ oke nọ Jesu ọ rọ gwọlọ nọ ọye ọvo ọ rẹ jọ oria, ọ rehọ oke yena fiobọhọ kẹ ahwo. Ma riẹ nọ o te kẹ Jesu uye gaga nọ o yo nọ a bru uzou ogbẹnyusu riẹ Jọn Ọhọahwo-Ame na no. Ebaibol ọ ta nọ: “Nọ Jesu o yo [inọ Jọn o whu no], ọ tẹ ruọ okọ no etẹe kpohọ oria nọ u siomano re ọye ọvo ọ jọ oria.” (Mat. 14:10-13) Ma riẹ nọ o rẹ ginẹ jọ ere kẹ ahwo jọ. Nọ ohwo rai o te whu, ae ọvo a rẹ gwọlọ jọ oria evaọ omoke jọ. Rekọ taure Jesu o te ti te oria nọ ọ gwọlọ jọ na, ogbotu ahwo a tubẹ kake rehọ iẹe te etẹe no be hẹrẹ iẹe. Kọ eme Jesu o ru? “Ohrọ rai” o re riẹ, keme ọ ruẹ nọ ohọo ẹme Ọghẹnẹ u bi kpe ai gaga. Fikiere o te mu ai họ ewuhrẹ.  Ebaibol ọ tubẹ ta nọ, “o te mu ae eware buobu họ ewuhrẹ.”​—Mak 6:31-34; Luk 9:10, 11.

7-8. Kẹ oriruo jọ nọ u dhesẹ nọ ekpako ukoko a be rọ aro kele Jesu.

⁷Epanọ ekpako ukoko a be rọ rehọ aro kele Jesu. Ekpako ukoko a bi ru eware buobu ro fiobọhọ kẹ omai. Iruo rai e da omai ẹro fia. Eware buobu nọ a bi ru na, inievo buobu a rẹ tubẹ riẹ kpahe ae he. Wọhọ oriruo, nọ oniọvo jọ ọ tẹ be mọ gaga nọ a jẹ wọe kpohọ ọspito, inievo nọ e rrọ ogbẹgwae nọ o re lele edọktọ ta ẹme a rẹ dhogbo bru ei. Ẹsibuobu, udevie aso a re ro se ai. Ekpako na a you inievo ukoko na gaga, oyejabọ nọ a rẹ rọ dhogbo bru ai o tẹ make rrọ aso hayo oke ofa nọ o nwani kiehọ ae oma tere he. Ahwo uviuwou rai a be daoma gaga re.

⁸ Ekpako na a re je kuomagbe inievo nọ e be bọ Egwae Uvie gbe iwou ukoko na efa. Yọ a rẹ jẹ dhogbo bru inievo nọ owhe gbe eware efa e raha eware rai. U te no enana kpobi no, ekpako na a rẹ jẹ rọ euwa buobu wuhrẹ inievo na evaọ ikoko rai, tuduhọ ae awọ je fiobọhọ kẹ ae. Inievo nana kpobi avọ ahwo uviuwou rai a be ginẹ daoma kẹ omai gaga. Ajọ Jihova ọ ghale ae. Rekọ nọ a bi fiobọhọ kẹ inievo na, a rẹ kpairoro vrẹ uviuwou rai hi. A rẹ daoma rẹrote ahwo uviuwou rai re.

9. Wọhọ epanọ o rrọ obe Ahwo Filipai 2:4, 5, ẹvẹ u fo nọ Ileleikristi kpobi a re rri omarai?

⁹ Se Ahwo Filipai 2:4, 5. Ginọ uzẹme inọ mai kpobi ma sae jọ ekpako ukoko ho, rekọ mai kpobi ma sae rọ aro kele  Jesu fiobọhọ kẹ ahwo. Ebaibol ọ ta nọ Jesu ọ “rehọ oma ọrigbo.” (Fil. 2:7) Eme ma rẹ sai wuhrẹ no ẹme nana ze? Emamọ ọrigbo ọ rẹ gwọlọ epa kpobi nọ o re ro ru eva were olori riẹ. Mai yọ erigbo Jihova, u te je no omai eva ze nọ ma rẹ gbodibo kẹ inievo mai. Fikiere ma rẹ gwọlọ edhere kpobi nọ ma re ro ru iruo kẹ Jihova je fiobọhọ kẹ inievo mai. Joma ta kpahe idhere jọ nọ ma re ro ru ere.

10. Enọ vẹ u fo nọ ma rẹ nọ omamai?

¹⁰Kiẹ omara riwi. Nọ omara enọ itiena: ‘Kọ o be hai no omẹ eva ze nọ me re fiobọhọ kẹ amọfa o tẹ make rọnọ mẹ rẹ siọ eware nọ mẹ gwọlọ ru ba? Wọhọ oriruo, a tẹ vuẹ omẹ nọ mẹ nyae ruẹ oniọvo jọ nọ ọ kpako no evaọ obọ uwou hayo obọ ọspito, mẹ be hae nya? A tẹ ta kẹ omẹ nọ mẹ wọ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ kpako no kpohọ ewuhrẹ, mẹ te rọwo? Kọ a tẹ ta nọ a gwọlọ ahwo nọ a re ru Ọgwa Uvie hayo oria nọ a te jọ ru okokohọ fo, kọ mẹ rẹ kake rọwo inọ mẹ te nya?’ Nọ ma roma mudhe kẹ Jihova ma ya eyaa kẹe nọ ma te rehọ oke mai gbe eware nọ ma wo kpobi gọe. Fikiere ọ gwọlọ nọ ma rehọ eware nọ ma wo fiobọhọ kẹ amọfa. Yọ eva e rẹ were iẹe nọ ma te bi ru ere. Kọ ma tẹ ruẹ nọ ma bi ru te he, eme ma rẹ sai ru?

11. Ma tẹ lẹ se Jihova, eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai ru?

¹¹Lẹ se Jihova gaga kpahe ẹme na. Kọ whọ tẹ ruẹ nọ whọ hae gwọlọ fiobọhọ kẹ amọfa vi epanọ who bi ru obọnana rekọ o be ruọ owhẹ oma ha, eme whọ rẹ sai ru? Lẹ se Jihova gaga. Ta eva ra kpobi kẹe. Who si oware ovo noi hi. Vuẹ Jihova nọ whọ hae ginẹ gwọlọ fiobọhọ kẹ amọfa vi epanọ who bi ru obọnana. Whọ vẹ jẹ vuẹe nọ ọ kẹ owhẹ “isiuru na gbe ogaga nọ [who] re ro ru ere.”​—Fil. 2:13.

12. Eme oniọvo-ọmọzae nọ ọ họ-ame no nọ ọ gbẹ maha ọ rẹ sai ru evaọ ukoko na?

¹² Otẹrọnọ whẹ yọ oniọvo-ọmọzae nọ ọ gbẹ maha nọ ọ họ-ame no, lẹ se Jihova inọ o fiobọhọ kẹ owhẹ wo ọwhọ nọ whọ sai ro ru iruo ziezi evaọ ukoko na. Evaọ erẹwho jọ, ekpako ukoko a bu vi idibo iruiruo, yọ idibo iruiruo na buobu a muhọ ẹkpako no. Kukpe kukpe ahwo buobu a bi kurẹriẹ ziọ ukoko na, yọ a gwọlọ inievo-emezae nọ e gbẹ maha nọ i re fiobọhọ kẹ ekpako na rẹrote inievo ukoko na. U te no owhẹ eva ze nọ who re ru iruo kpobi nọ a kẹ owhẹ evaọ ukoko na, eva e te were owhẹ gaga. Fikieme? Keme u ti ru eva were Jihova, u ve je ru eva were inievo na.

13-14. Eme ma rẹ sai ru ro fiobọhọ kẹ oniọvo mai? (Rri uwoho nọ o rrọ uke emagazini na.)

¹³Hai fiẹrohotọ re whọ riẹ oware nọ inievo na a gwọlọ. Pọl ukọ na ọ kẹ Ileleikristi nọ e jẹ rria obọ Judia ohrẹ inọ: “Jọ ewoma oruo gbe oware nọ wha wo nọ wha rẹ ghale kugbe amọfa o thọrọ owhai ẹro ho, keme idheidhe itieye e rẹ were Ọghẹnẹ ziezi.” (Hib. 13:16) Ohrẹ yena u fiobọhọ kẹ ae gaga, keme nọ ileta na o nwani te ai obọ no, u kri hi, Ileleikristi nọ e jẹ rria obọ Judia a tẹ dhẹ ohrẹ ẹmo. A dhẹ siọ iwou rai ba, te ekọ rai, gbe imoni rai nọ e rrọ Ileleikristi hi. A te “mu obọ igbehru na họ ẹdhẹ kpohọ.” (Mat. 24:16) Oke nọ a dhẹ odhẹ nana, o gwọlọ nọ a re fiobọhọ kẹ ohwohwo gaga. Otẹrọnọ a jẹ hae kẹ ohwohwo eware anwẹdẹ wọhọ epanọ Pọl ọ ta kẹ ae na, kiyo o te bẹ hẹ re a ru ere evaọ obonọ a dhẹ kpohọ na.

¹⁴ Orọnikọ ẹsikpobi inievo nọ ẹbẹbẹ ọ rrọ oma a te nwani bo bru omai ze he. Wọhọ oriruo, o sae jọ nọ aye o whu ku oniọvo jọ evaọ ukoko na. Ẹsejọhọ  oniọvo-ọmọzae otiọnana ọ te gwọlọ ohwo nọ o re fiobọhọ kẹe ru eware jọ evaọ uwou na, wọhọ emu-othere hayo eware efa jọ. Rekọ ẹsejọhọ ọ te vuẹ omai hi keme ọ gwọlọ kpokpo ohwo ọvo ho. Rekọ ma tẹ rọ eva obọmai fi obọ na họ kẹe, eva e te were iẹe gaga. Jọ ma jọ udu mai roro vievie he inọ ọ te rọ oghẹrẹ kpobi zọ, hayo inọ ọ tẹ gwọlọ oware jọ ọ te vuẹ omai. Nọ omara nọ, ‘Otẹrọnọ mẹ oware na o via kẹ, eme mẹ hae gwọlọ nọ ahwo a ru kẹ omẹ?’

15. Ma tẹ gwọlọ fiobọhọ kẹ amọfa, oghẹrẹ ohwo vẹ ma rẹ jọ?

¹⁵Jọ ohwo nọ inievo nọ e gwọlọ obufihọ a rẹ sae nyabru lọlọhọ. U ti wo inievo jọ evaọ ukoko ra nọ whọ riẹ nọ a rẹ gwọlọ fiobọhọ kẹ ahwo gaga. Nọ ma tẹ nyabru ai, eva e rẹ dha ae vievie he inọ ma bi kpokpo ai. Ma riẹ nọ oke kpobi nọ ma wo ẹbẹbẹ, a re fiobọhọ kẹ omai, yọ ma gwọlọ jọ oghẹrẹ ahwo otiọye re. Ọkpako ukoko jọ nọ a re se Alan nọ ọ kpako vrẹ ikpe udhuvẹ no ọ gwọlọ jọ oghẹrẹ ohwo nọ inievo na a rẹ sae nyabru lọlọhọ nọ a tẹ gwọlọ obufihọ. Alan o roro kpahe oghẹrẹ uruemu nọ Jesu o wo, kẹsena ọ tẹ ta nọ: “Jesu o wo eware buobu nọ o je ru, rekọ oghẹrẹ ahwo kpobi te emaha te ekpako a jẹ sae nyabru ei lọlọhọ re o fiobọhọ kẹ ae. Ozọ u je mu ai hi. A riẹ nọ Jesu o you rai, yọ ọ gwọlọ fiobọhọ kẹ ae. Mẹ omamẹ, mẹ gwọlọ wo ọkpọ uruemu Jesu na. Mẹ gwọlọ jọ oghẹrẹ ohwo nọ inievo na a rẹ sae nyabru lọlọhọ, me ve fiobọhọ kẹ ae.”

16. Eme ọ rrọ Olezi 119:59, 60 nọ o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai rọ aro kele Jesu ziezi?

¹⁶ Otẹrọnọ ma bi fiobọhọ kẹ ahwo te epanọ Jesu o je ru hu, jọ o kẹ omai uye he. (Jem. 3:2) Ohwo nọ o bi wuhrẹ epanọ a rẹ drọ eware ọ sae nwane riẹ drọ te  ọga nọ o bi wuhrẹ iẹe na ha. Rekọ nọ oke o be nyaharo na, nọ ọ tẹ make drọ thọ, o re wuhrẹ oware jọ noi ze, ọ vẹ be rọ ere rọ aro kele ọga na ziezi. Ere ere na yọ obọ riẹ o be ga. Epọvo na re, ma tẹ be hai ru eware nọ ma jọ Ebaibol wuhrẹ jẹ daoma ziezi evaọ ofẹ nọ ma riẹ nọ ma be jọ ru te he, ma ti fiobọhọ kẹ ahwo ziezi wọhọ epanọ Jesu o ru.​—Se Olezi 119:59, 60.

17-18. Ma tẹ be hai fiobọhọ kẹ amọfa wọhọ epanọ Jesu o ru, irere vẹ ma ti wo?

¹⁷ Nọ ahwo a tẹ ruẹ nọ ma bi fiobọhọ kẹ amọfa, ae omarai a re ru epọvo na. Brọda Tim nọ ọ rrọ ọkpako ukoko ọ ta nọ: “U wo inievo-emezae jọ nọ e gbẹ maha evaọ ukoko mai nọ e nyaharo ziezi te epanọ a rọ rehọ ai mu idibo iruiruo no. Ejọ evaọ usu inievo nana a gbẹ maha gaga. Oware jọ nọ u fiobọhọ kẹ inievo nana kpobi nyaharo ziezi họ, a ruẹ nọ inievo buobu evaọ ukoko na a bi fiobọhọ kẹ amọfa. Yọ ae omarai a gwọlọ ru epọvo na. Inievo nana nọ e rrọ idibo iruiruo na a bi fiobọhọ kẹ ekpako na gaga evaọ iruo rai, yọ a be rẹrote inievo na ziezi re.”

¹⁸ Nẹnẹ, ahwo buobu, ẹkpa rai ọvo a bi si fihọ. Rekọ mai idibo Jihova ma rrọ ere vievie he. Ma ruẹ nọ Jesu ọ jẹ hai fiobọhọ kẹ ahwo, yọ ma gwọlọ ru epọvo na re. Uzẹme inọ ma sai lele oriruo riẹ gbagba ha, rekọ ma sai “lele ithihi riẹ kpekpekpe.” (1 Pita 2:21) Ma tẹ be hai fiobọhọ kẹ amọfa wọhọ epanọ Jesu o ru, eva e te were omai gaga keme oware nọ o rẹ were Jihova ma bi ru na.