1. Ta men eo em̦m̦an jej loe ibwiljin armej ro an Jeova?

ILO iien ko etto, Baibõl̦ ear kanaan bwe armej ro an Anij renaaj ‘m̦õn̦õn̦õ in lel̦o̦k er make’ ñan jerbal ko an Jeova ium̦win tõl eo an eo Nejin. (Sam 110:3) Alikkar an jejjet kũtien kanaan in ilo raan kein. Kajjojo iiõ, ri-karejar ro an Jeova rekijejeto rej jol̦o̦k elõñ bukwi milien awa ko ilo jerbalin kwal̦o̦k naan. Rej make kããlõt ñan kõm̦m̦ane jerbal in im rejjab bõk kõl̦l̦ã ñan kõm̦m̦ane jerbal in. Rej bareinwõt kõm̦m̦an iien ñan rejetake im jipañe rũttõmak ro m̦õttaer ikijjeen aikuj ko aer ilo kanniõk, eñjake, im mourin jetõb ko aer. Em̦m̦aan ro me em̦õj jitõñ er rej jol̦o̦k elõñ awa ko ñan kõpooj katak ko aer ñan kweilo̦k ko im ñan jabõte rũttõmak ro m̦õttaer. Ta eo ej kõm̦akũt aolep rein ñan kõm̦m̦ani aolep jerbal kein? Ej yokwe​—yokwe eo aer ñan Jeova im ñan ro ri-turier.​—Matu 22:37-39.

2. Ãinwõt an Rom 15:1-3 kõmel̦el̦e, joñak ta eo Jesus ear likũti?

² Jesus ear likũt juon joñak elukkuun em̦m̦an ikijjeen an kar likũt aikuj ko an ro jet m̦okta jãn aikuj ko an make. Jej kate kõj joñan wõt ad maroñ ñan anõke jenkwan neen. (Riit Rom 15:1-3.) Ro rej anõke renaaj bõk tokjãn ko rem̦m̦an. Jesus ear ba: “El̦apl̦o̦k m̦õn̦õn̦õ ilo lel̦o̦k jãn bõk.”​—Jrb. 20:35.

3. Ta ko jenaaj etali ilo katak in?

³ Ilo katak in, jenaaj etale jet iaan men ko Jesus ear kaarmejjeteiki bwe en maroñ jerbal ñan ro jet im jenaaj kõnono kõn wãween jemaroñ anõke joñak eo an. Jenaaj bareinwõt kõnono kõn wãween jemaroñ kal̦apl̦o̦k kõn̦aan eo ad ñan jerbal ñan ro jet.

4. Ewi wãween an kar Jesus likũt aikuj ko an ro jet m̦okta jãn aikuj ko an make?

⁴Jesus ear lel̦o̦k e make meñe ilo iien ko ear m̦õk. L̦õmn̦ak kõn ta eo Jesus ear kõm̦m̦ane ke juon jarlepju in elõñ armej ro rar jibadekel̦o̦k ilo tõrerein juon tol̦, emaroñ ilo kar Kaperneum. Jesus ear jar ilo aolepen boñõn eo juon im emaroñ kar lukkuun m̦õk, ak ke ear lo jarlepju in armej ro, ear bũrom̦õj kake ro ibwiljier me rar jeram̦õl im nañinmej. Ear jab kõmour wõt er ak ear bar kõm̦m̦ane juon iaan katak ko rem̦m̦antata me el̦ap an kar kõketak im kõkajoor​—Katak eo Ioon Tol̦ Eo.​—Luk 6:12-20.

5. Ewi wãween an ro rej bõran baam̦le anõke joñak eo an Jesus kõn kaarmejjeteik er make meñe rem̦õk?

⁵Wãween an bõran baam̦le ko anõke Jesus. Pijaikl̦o̦k men in: Ãlikin an juon bõran baam̦le kar jerbal aolepen raan eo im ebwe an kar pen, ej tõpar m̦weo im̦õn im elukkuun m̦õk. Meñe emaroñ kõn̦aan lem̦aanl̦o̦k Iien Kabuñ an Baam̦le eo aer ilo jo̦teen eo, ak ej akwel̦ap ñan Jeova ilo jar im kajjitõk kõn kajoor bwe en maroñ kõm̦m̦ane iien katak eo aer. Jeova ej uwaake jar eo an, im rej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im katak ippãn doon ãinwõt aer kõm̦m̦ane aolep iien. Ajri ro rej katak juon men eaorõk ilo jo̦teen eo, rej katak bwe ippãn jemãer im jineer, men ko an Jeova rej aikuj m̦oktata ak ilõñin aolep men.

6. Kwal̦o̦k juon waanjoñak kõn wãween an kar Jesus kaarmejjeteik iien ko an make ñan jipañ ro jet.

⁶Jesus ear m̦õn̦õn̦õ in kõjerbal iien ko an make ñan jipañ ro jet. Baj l̦õmn̦ak m̦õk kõn ewi wãween an kar eñjake ke ear roñ bwe em̦õj aer jebbare eo m̦õttan, Jon ri-Peptaij? Ejjel̦o̦k pere bwe Jesus emaroñ kar lukkuun bũrom̦õj. Baibõl̦ ej ba: “Ke Jesus ear roñ [kõn an mej Jon], ear uwe ilo juon wa im jerak jãn ijo ñan juon jikin bwe en makel̦o̦k iaan.” (Matu 14:10-13) Jemaroñ mel̦el̦e kõn unin an kar kõn̦aan makel̦o̦k iaan. Elõñ iaad ekkã ad kõn̦aan makel̦o̦k iaad ñe jej bũrom̦õj. Bõtab ñan Jesus, ear jab maroñ ãindein. Juon jarlepju in armej rar tõparl̦o̦k ijo ear kajjioñ jibadekl̦o̦k m̦okta jãn e. Ta eo Jesus ear kõm̦m̦ane? Ear l̦õmn̦ak kõn aikuj ko an jarlepju eo, im “ear tũriam̦okake er.” Ear lo bwe rar lukkuun aikuj bõk naanin kaenõm̦m̦an im kõketak jãn katak ko an Anij, im ear m̦õkaj im jipañ er kõn aikuj eo aer. Ilo m̦ool, “ear jino katakin er kõn [ejjab jejjo wõt men ko ak] elõñ men” ko.​—Mark 6:31-34; Luk 9:10, 11.

7-8. Kwal̦o̦k juon waanjoñak me ej kwal̦o̦k wãween an em̦m̦aan ro rej lale eklejia me el̦ap aer yokwe anõke Jesus ñe ewõr aikuj.

 ⁷Wãween an em̦m̦aan ro rej lale eklejia me el̦ap aer yokwe anõke Jesus. El̦ap ad kam̦m̦oolol kõn jerbal ko em̦m̦aan ro rej lale eklejia me el̦ap aer kaarmejjeteik er make rej kõm̦m̦ani ñan kõj! Ekkã an ro ilo eklejia eo jab loi aolep jerbal ko rej kõm̦m̦ani. Ñan waanjoñak, ñe ewõr juon idiñ ikijjeen nañinmej ak juon edel̦o̦ñ aujpitõl̦ ilo idiñ, ro uwaan kumi eo ej loloodjake ro renañinmej (Hospital Liaison Committee) rej m̦õkaj im kajjioñ jipañ rũttõmak ro m̦õttaer. Ekkã an wãween kein wal̦o̦k ilo lukwõn boñ! Bõtab kõn aer tũriam̦okake rein jeier im jatier im rej pãd ilo aikuj, em̦m̦aan rein, ekoba baam̦le ko aer rej likũt kõn̦aan ko an rũttõmak ro m̦õttaer m̦okta jãn kõn̦aan ko aer make.

⁸ Em̦m̦aan ro rej lale eklejia rej bõk kun̦aaer ilo jerbalin ekkal Im̦õn Kweilo̦k ko im jerbalin ekkal ko jet, im rej bareinwõt jipañ ilo jerbal ko ñe ej wal̦o̦k jorrããn ak l̦añ ko rel̦l̦ap. Ejjab men in wõt, ak rej bar kõjerbal elõñ awa ko ñan katakin, rõjañ, im rejetake kõj. Ej tõllo̦kun an aolep em̦m̦aan rein jeid im jatid kab baam̦le ko aer bõk naanin nõbar im kam̦m̦oolol jãn kõj. Jeova en kõjeraam̦m̦an aer m̦õn̦õn̦õ in jipañ! Ejjel̦o̦k pere bwe ãinwõt aolep armej, em̦m̦aan ro rej lale eklejia rej aikuj bar pel̦an. Rejjab aikuj jol̦o̦k el̦ap iien ilo jerbal ko an doulul in ñan joñan eo me enaaj kõm̦m̦an aer likjab jãn aer lale aikuj ko an baam̦le eo aer.

9. Ekkar ñan Pilippai 2:4, 5, kain l̦õmn̦ak rot eo Kũrjin ro rej aikuj in kaddekl̦o̦k ak bõke?

⁹ Riit Pilippai 2:4, 5. Alikkar bwe ejjab kõj aolep juon eo ej lale eklejia, bõtab jemaroñ  aolep katak kilen anõke joñak eo an Jesus kõn an kaarmejjeteik e make. Baibõl̦ eo ej ba bwe ear “kaarmejjeteik men otemjej bwe en erom ri-kõm̦akoko.” (Pil. 2:7) L̦õmn̦ak m̦õk kõn ta eo jemaroñ katak jãn naan kein. Juon ri-kõm̦akoko, ak juon ri-karejeran enaaj kappok iien ko repel̦l̦o̦k ñan an maroñ kabuñbũruon irooj eo an ak eo ej jerbal ium̦win. Ãinwõt juon ri-kõm̦akoko ñan Jeova im juon ri-karejar ñan ro jeim̦ im jatũm̦ ilo tõmak, ejjel̦o̦k pere bwe kokõn̦aan bwe kwõn juon eo me el̦apl̦o̦k an Jeova kõjerbale im juon jipañ el̦ap ñan rũttõmak ro m̦õttam̦. Kwõmaroñ bar kõm̦m̦ane men in ikijjeen am̦ l̦oore naanin jipañ ko renaaj wal̦o̦k itulal̦.

10. Kajjitõk ta ko jemaroñ kajjitõk ippãd make?

¹⁰Etale wãween am̦ l̦õmn̦ak. Kajjitõk ippam̦ make kain kajjitõk rot kein: ‘Ewi joñan aõ m̦õn̦õn̦õ in kaarmejjeteik eõ make bwe in jipañ ro jet? Ñan waanjoñak, ewi wãween aõ uwaak ak em̦m̦akũt ñe rej kajjitõk ippa bwe in jipañ juon jeid im jatid l̦al̦l̦ap ilo juon jikin jokwe an rũtto ak bõkl̦o̦k juon jeid im jatid lel̦l̦ap ñan iien kweilo̦k ko? Em̦õkaj ke aõ kwal̦o̦k bwe ikõn̦aan jipañ ñe ewõr aikuj ñan karreoik juon jikin kweilo̦k el̦ap ak ñan jipañ kõm̦m̦ani jerbal dikdik ko ilo Im̦õn Kweilo̦k eo?’ Ebuñbũruon Jeova ñe jej m̦õn̦õn̦õ in kõjerbal iien im men ko m̦weied jãn bũruod ñan jipañ ro jet, ilo m̦ool aolep men kein rej ñane. Ñe jej loe bwe ewõr men ko jej aikuj in kakõm̦anm̦anl̦o̦k, ta eo jemaroñ kõm̦m̦ane?

11. Ewi wãween an jar maroñ jipañ kõj ñan kaddekl̦o̦k juon jitũbõn kaarmejjeteik kõj make?

¹¹Lukkuun jar jãn bũruom̦ ñan Jeova. Jen ba bwe kwõj kile bwe ewõr jet men ko kwõj aikuj in kakõm̦anm̦anl̦o̦k, bõtab ejjab lukkuun wõr am̦ kõn̦aan ñan kõm̦m̦ani oktak kein. Ñe ãindein, reilo̦k ñan Jeova ilo am̦ jar ñane. Kwal̦o̦k m̦ool ñane. Ba ñan Jeova kõn wãween am̦ eñjake im kajjitõk ippãn bwe en lewaj “kõn̦aan im kajoor eo ñan em̦m̦akũt.”​—Pil. 2:13.

12. Ta eo juon likao em̦m̦an dettan me em̦õj an peptaij emaroñ kõm̦m̦ane ñan jipañ ilo eklejia eo?

¹² El̦aññe kwõj juon likao em̦m̦an dettan me em̦õj an peptaij, kajjitõk ippãn Jeova bwe en jipañ eok ñan kal̦apl̦o̦k kõn̦aan eo am̦ ñan kal̦apl̦o̦k ijo kun̦aam̦ ilo eklejia eo. Ilo jet aelõñ ko, elõñl̦o̦k em̦m̦aan ro rej lale eklejia jãn ro me rej rijjipañ, im elõñ iaan rijjipañ rein rej em̦m̦aan ro rerũtto ak ro rerũttol̦o̦k. Ilo an eddekl̦o̦k wõt doulul in, el̦apl̦o̦k ad aikuj likao ro jeid im jatid ñan jipañ kõj lale armej ro an Jeova. El̦aññe kwõj m̦õn̦õn̦õ in jipañ ilo jabdewõt wãween ko rej aikuji am̦ jipañ ie, kwõnaaj m̦õn̦õn̦õ. Etke? Kõnke kwõnaaj kabuñbũruon Jeova, enaaj em̦m̦an etam̦ ippãn ro jeim̦ im jatũm̦, im kwõnaaj m̦õn̦õn̦õ jãn am̦ jipañ ro jeim̦ im jatũm̦.

13-14. Ta ko jemaroñ kõm̦m̦ani ñan jipañ ro jeid im jatid? (Lale pija eo ilo kilin bok in.)

¹³Kajjioñ lukkuun lale ta aikuj ko an ro jet. Rijjilõk Paul ear lukkuun rõjañ ri-Hibru ro im ba: “Jab mel̦o̦kl̦o̦k in kõm̦m̦an em̦m̦an im jipañ ro jet kõn men ko ewõr ippemi bwe Anij ej buñbũruon kõn menin katok rot kein.” (Hib. 13:16) El̦ap an kar em̦m̦an naanin kakapilõklõk in ear lel̦o̦k ñan er! Ejjabto ãlikin aer kar loe lõta in, Kũrjin ro ilo Judia rar aikuj in etal jãn m̦õko im̦weer, peejnej ko aer, im ro nukwier me rar jab rũttõmak im rar aikuj in “jino ko ñan tol̦ ko.” (Matu 24:16) Ilo kar iien in, ejjel̦o̦k pere bwe ear lukkuun aorõk bwe ren jipañ doon. El̦aññe rar jerbale naanin kakapilõklõk eo jãn Paul m̦okta jãn iien in, me ñan jipañ ro jet kõn men ko ewõr ippãer, men in enaaj kar jipañ bwe en pidodol̦o̦k aer ukoktak ñan wãween mour in ekããl.

¹⁴ Ro jeid im jatid remaroñ jab aolep iien  kaalikkartok ta aikuj ko aer. Ñan waanjoñak, bõlen juon jeid im jatid kõrã em̦õj an mej, im kiiõ l̦eo pãleen ej make wõt iaan. Em̦m̦aan eo jeid im jatid ej ke aikuj jipañ ñan kõmat kijen m̦õñã, ial̦an an itoitak, ak ñan karreoik m̦weo im̦õn? Emaroñ jab ba jabdewõt kõn an ãliklik im jab kõn̦aan kaabn̦õn̦õik kõj. Bõtab emaroñ lukkuun m̦õn̦õn̦õ ak kam̦m̦oolol ñe kõj eo m̦okta jej make kepaake im lel̦o̦k jipañ ñane. Jejjab aikuj in kajjidede ak l̦õmn̦ak bwe juon enaaj jipañe ak bwe armej eo enaaj baj kaalikkartok ñe ej aikuj jipañ. Kajjitõk ippam̦ make, ‘Ñe in kar pãd ilo wãween rot in, kain jipañ rot eo in kar aikuji ak m̦õn̦õn̦õ in bõk jipañ kake?’

15. Bwe jen juon eo em̦õn̦õn̦õ in kaarmejjeteik e make, ta eo jej aikuj jek ippãd make ñan kõm̦m̦ane?

¹⁵Kwõn juon eo epidodo an ro jet kepaake. Ejjel̦o̦k pere ewõr ro jeid im jatid ilo eklejia eo am̦ me kwõjel̦ã bwe aolep iien rej pojakin jipañ ro jet. Im rejjab kõm̦m̦an ad l̦õmn̦ak bwe jej kabõn̦õn̦õik er. Jejel̦ã bwe jemaroñ atartar ioer aolep iien ñe ewõr jabdewõt aikuj, im jelukkuun kõn̦aan bwe jen ãinwõt er! Alan, juon em̦m̦aan ej lale eklejia me 40 jim̦a an iiõ, ekõn̦aan bwe en juon eo epidodo an ro jet kepaake. Ilo an kar kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn joñak eo an Jesus, Alan ej ba: “Jesus ear juon eo epoub, ak aolep armej, jekdo̦o̦n ewi dettaer, rar kõn̦aan kepaake im rar jab ãliklik in kajjitõk bwe en jipañ er. Rar watõke ãinwõt juon eo el̦ap an kea kake er. Ilukkuun kõn̦aan kõn aolepen bũruõ kwal̦o̦k l̦õmn̦ak rot eo an Jesus im kõn̦aan bwe ro jet ren watõk eõ ãinwõt juon eo epidodo aer kepaake, im el̦ap an yokwe im kea.”

16. Ñe jenaaj jerbale Sam 119:59, 60, ewi wãween an men in maroñ jipañ kõj ñan lukkuun anõke joñak eo an Jesus?

¹⁶ Jejjab aikuj ebbweer ñe ejjab jejjet ak weeppãn wãween ad anõke Jesus. (Jem. 3:2)  Juon ri-jikuul̦ ak juon eo ej katak kilen jiña ak kõm̦m̦ani men ko jet eban jejjet ak weeppãn wãween an anõke men eo ri-kaki eo an ej kõm̦m̦ane. Bõtab, ilo an katak jãn likjab ko ear kõm̦m̦ani im kate ñan anõke waanjoñak eo an ri-kaki eo an joñan wõt an maroñ, enaaj em̦m̦anl̦o̦k wõt an kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k. Ejja ãindeinl̦o̦k wõt, ñe jenaaj jerbali men ko jej katak jãn ad katak ippãd make, kate kõj joñan wõt ad maroñ ñan kakõm̦anm̦anl̦o̦k ijoko jej likjab ie, jemaroñ lo tõprak ilo ad l̦oore joñak eo Jesus ear likũti ñan kõj.​—Riit Sam 119:59, 60.

17-18. Ilo ad anõke wãween an kar Jesus m̦õn̦õn̦õ in kaarmejjeteik e make, ta tokjãn ko jenaaj bũki?

¹⁷ Ñe jej m̦õn̦õn̦õ in kaarmejjeteik kõj make, men in emaroñ kõm̦akũt ro jet ñan bar kõm̦m̦ane men in. Juon em̦m̦aan ej lale eklejia etan Tim ej ba: “Ewõr likao ro em̦m̦an dettaer me rar kõm̦m̦an wõnm̦aanl̦o̦k im em̦õj jitõñ er bwe ren rijjipañ​—jet ke rej dik wõt—juon un ej kõnke rar anõke ro jet me rar bar kwal̦o̦k aer m̦õn̦õn̦õ in jipañ ak jerbal ñan ro jet. Aer kate er im kaarmejjeteik er make el̦ap an jipañ eklejia eo im el̦ap aer bar jipañ em̦m̦aan ro rej lale eklejia.”

¹⁸ Jej mour ilo juon lal̦ me el̦ap an armej ro ie l̦õmn̦ak wõt kõn er make. Bõtab, armej ro an Jeova reoktak. Joñak eo an Jesus kõn an kar kaarmejjeteik e make el̦ap an kar kõm̦akũt kõj, im jej jek ippãd make ñan anõke joñak eo an. Aet, jejjab maroñ anõke jenkwan ne ko neen ilo juon wãween eweeppãn, bõtab jemaroñ “kanooj anõke jenkwan neen.” (1 Pit. 2:21) Ilo ad kate kõj joñan wõt ad maroñ ñan anõke Jesus ilo an kar kaarmejjeteik e make, jenaaj bareinwõt lo lañlõñ kõnke jej kabuñbũruon Jeova.