Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 9

Gumbaʼñún eʼwíinʼ xó má niʼni Jesús

Gumbaʼñún eʼwíinʼ xó má niʼni Jesús

“Rígá itháan gagi dí maraxna̱ ki xóo dí makánaa’” (HECH. 20:35).

AJMÚÚ 17 “Nandoʼ”

RÍ MUʼNIGAJMAA *

1. Ndiéjuunʼ dí nijuiʼtáriyaʼ rí maʼni xuajñuu Jeobá rá.

 ASNDU nákha wajyúuʼ Biblia niʼtáriyaʼ rí xuajñuu Jeobá maxnájximinaʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n mu maʼni ñajuunʼ ga̱jma̱a̱ maʼnimbo̱o̱ ikha dí gáxná A̱ʼdióo (Sal. 110:3). Kiʼtáriyaʼ rígi̱ xtáa rambánuu rí mbiʼi xúgi̱. Xúgíʼ tsiguʼ xa̱bi̱i̱ Jeobá asndu tsédaʼ rí nutaraʼa mba̱a̱ hora, nuni rígi̱ numuu rí ikhiin nandún. Ma̱ngaa najmún mbiʼi ndrígu̱ún mu muxnún rí nda̱ñúunʼ a̱ngiu̱ún, muxnún tsiakii ga̱jma̱a̱ mumbañún mu maguaʼdáá mbá fe gujkhuʼ. A̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ siervos ministeriales nanújngúún mbayuuʼ hora mu muni ratamíjná ga̱jma̱a̱ mbá asignación o mbá discurso rí kaʼñún náa reunión ga̱jma̱a̱ nuxnún tsiakii bi̱ nakáwabiinʼ. Ndiéjuunʼ exkajxi̱i̱n muni rígi̱ xá. Rí nandún kuyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ rí nandún kuñún a̱ngiu̱ún (Mat. 22:37-39).

2. Xó má eʼthí náa Romanos 15:1-3 ndiéjuunʼ májánʼ xkri̱da niniñuuʼ Jesús rá.

2 Jesús nixmiéjuunʼ kaʼñún itháán xa̱bu̱ ki xóo maxmiéjuunʼ kaʼyaminaʼ ikhaa. Ikha jngóo xúgiáanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú cristianos nuʼnimi̱jna̱ mbuʼyaridáá xkri̱da ndrígóo (atraxnuu Romanos 15:1-3). * Á mu niʼni xúʼko̱ naʼni dí marigá dí tsímáá, xó má niʼthí Jesús: “Rígá itháan gagi dí maraxna̱ ki xóo dí makánaaʼ” (Hech. 20:35).

3. Ndiéjuunʼ guʼyáá náa artículo rígi̱ rá.

3 Náa artículo rígi̱ mbuʼyáá ndiéjuunʼ niʼni Jesús mu mambáñún eʼwíinʼ ma̱ngaa mbuʼyáá xú káʼnii guʼyaridáá xkri̱da ndrígóo. Nda̱wa̱á mbuʼyáá ndiéjuunʼ gándoo guʼni mu makuwáanʼ xawii mumbañún eʼwíinʼ.

GUʼYARIDÁÁ JESÚS

Maski ajndu Jesús néʼngo̱o̱, ndiéjuunʼ niʼni índo̱ nigún guyáá mbaʼin xa̱bu̱ xá. (Atayáá kutriga̱ 4).

4. Xú káʼnii nisngájma Jesús rí itháán nixmiéjuunʼ kaʼñún eʼwíinʼ ki xóo maxmiéjuunʼ kaʼyaminaʼ i̱ndó ikhaa xá.

4 Jesús nimbañúún eʼwíinʼ maski ajndu néʼngo̱o̱. Gundxaʼwámíjná ndiéjuunʼ niʼni índo̱ xa̱bu̱ nigún guyáá náa kúbá rí gíʼ mijngií náa Capernaúm. Ikhaa nixtáa raʼtájkháan xúgíʼ mbruʼun, mbáa asndu néʼngo̱o̱. Mú índo̱ ndiʼñún mbaʼiin wéñuuʼ xa̱bu̱ bi̱ gíníi ga̱jma̱a̱ bi̱ nandoo kañún nigáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún, ikhaa raʼkháa i̱ndó niʼni thanún ma̱ngaa niʼthún ajngáa rí nixnúún tsiakii índo̱ nixnúún Discurso náa Kúbá (Luc. 6:12-20).

Xú káʼnii gándoo guʼyaridáá Jesús xóo nixtáa xawii mu mambáñún eʼwíinʼ rá. (Atayáá kutriga̱ 5).

5. Xú káʼnii eyaridáá Jesús xabuanii náa mbá guʼwíin maski asndu néʼngu̱u̱n rá.

5 Xú káʼnii eyaridáá Jesús xabuanii rá. Gundxaʼwamíjna̱ dí mbáa xa̱bu̱ nikhii na̱ʼkha̱a̱ néʼngo̱o̱ wakhíʼ numuu rí kañiʼ mbiʼi niñajunʼ, mu ikha̱á má mbiʼi rúʼko̱ ndayóoʼ munigajmaa mbá guʼwíin ga̱jma̱a̱ nandxa̱ʼwáminaʼ dí maʼni imbo̱o̱ʼ mbiʼi. Ikhú nagíʼduu̱ na̱ndo̱ʼo̱o̱ Jeobá rí maxnúu tsiakii ga̱jma̱a̱ Jeobá nariʼña̱a̱ dí naʼtájkáan. Ikhaa naʼnigajmaa gajmíi̱n bi̱ kúwá náa goʼwóo xó má eʼni xúgíʼ xmáná. Mbruʼun má rúʼko̱ e̱ji̱i̱n nijmañún mbá rí gíʼdoo numuu, niguánú ndiyáá dí anu̱ún ndaʼyoo rí gíʼdoo numuu mbaʼyamajkuu Jeobá.

6. Nguáná niriyaʼ mbiʼi Jesús mu mambáñun xa̱bu̱ rá.

6 Jesús niriyaʼ mbiʼi mu mambáñún eʼwíinʼ. Gundxaʼwamíjna̱ dí xtáa rarígá, Jesús niʼdxawuun dí nikháñuu mbáa bi̱ nimbájxu̱u̱ ga̱jma̱a̱, Juan bi̱ nikumíinʼ iyááʼ xa̱bu̱. Mbáa ikhaa nixtáa gíná wéñuuʼ, náa Biblia naʼthí: “Índo̱ Jesús niʼdxaun rígi̱, ikhú nigájnuu ni̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ barco, ni̱jkha̱ mitsínguánʼ mu mbayáʼ náa maxtáa mbáwíi” (Mat. 14:10-13). Nakru̱ʼu̱lú májánʼ náá numuu rí Jesús nindoo maxtáa mbawíí. Mbaʼin xa̱bu̱ nandún makuwá i̱ndó ikhiin índo̱ nakháñuu mbáa bi̱ kuyáá. Mú na̱nguá xóo maxtáa mbawíí Jesús mbiʼi rúʼko̱, numuu rí mbaʼin xa̱bu̱ kuáʼti̱i̱n má náa ikhaa xtáa ra̱jkha̱. Ndiéjuunʼ niʼni ikhaa xá. Nindxa̱ʼwáminaʼ rí nda̱ñúunʼ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ “nigáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún”. Ni̱jkha̱nú ndiʼyoo rí nda̱ñúunʼ mixtámbáñún ga̱jma̱a̱ tsiakii rí na̱ʼkha̱ náa Dios. Ikhaa na̱nguá nindxa̱ʼwáminaʼ a̱jma̱ nuthu mu maʼni rígi̱, “ikhú mbaʼa dí nigíʼdu̱u̱ niʼsngúún” (Mar. 6:31-34; Luc. 9:10, 11).

7, 8. Arathá ga̱jma̱a̱ mbá xkri̱da xú káʼnii eyaridáá Jesús a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱.

7 Bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nduyaridáá Jesús ga̱jma̱a̱ ngajua. Gajkhun dí nduʼyamajkuíí xúgíʼ ñajunʼ dí nuni bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Guʼwá nagimbáanʼ ga̱jma̱a̱ numulú. Mbáa ikháanʼ tséʼyáá xúgíʼ ñajunʼ dí ndayóoʼ muni ikhiin. Mbá xkri̱da, índo̱ mbá nacha̱á endoo káñuu mbáa, a̱ngiu̱lú bi̱ nindxu̱ún Comité bi̱ nuyambáá náa Hospital, mbá nacha̱ egún mu mbuyáá ndiéjuunʼ eñúu̱nʼ a̱ngiu̱lú ga̱jma̱a̱ mbaʼa nuthu ndayóoʼ magún tikhu ndu̱ʼu̱n. A̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ gajmiún bi̱ kúwá náa guʼwún nugíʼ ginii dí mumbañún a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa Guʼwá nagimbáanʼ, numuu dí nagáwíinʼ a̱jkiu̱ún kuñún.

8 Ma̱ngaa a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nuruguambáá náa naguma Guʼwá dí nagimbáanʼ o i̱ʼwáʼ guʼwá náa mbiʼyamajkuíí Jeobá ga̱jma̱a̱ nuruguambáá náa narígá gamiéjunʼ. Mú raʼkháa i̱ndó rúʼko̱ eni̱, ma̱ngaa nuriyaʼ mbiʼi musngúún, mumbañún ga̱jma̱a̱ muxnúún tsiakii a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa Guʼwá nagimbáanʼ. Xúgíinʼ a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ gajmiún bi̱ kúwá náa guʼwún ndayóoʼ muxníín núma̱aʼ, Jeobá gaʼni tsajkurámiinʼ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ ñajunʼ dí nuni. A̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ndayóoʼ muni awa̱án xúgíʼ ñajunʼ dí rígá náa Guʼwá nagimbáanʼ, numuu dí ndayóoʼ mbuyáá ma̱ngaa ndiéjuunʼ rí nda̱ñúunʼ bi̱ kúwá náa guʼwún.

GAKUWÁANʼ XAWII MUMBAʼÑÚN EʼWÍINʼ

9. Xó má eʼthí náa Filipenses 2:4, 5 xú káʼnii xa̱bu̱ gíʼmaa manindxu̱lú rá.

9 (Atraxnuu Filipenses 2:4, 5). * Gajkhun dí raʼkháa xúgiáánʼ ni̱ndxu̱lú bi̱ kayá edxu̱u̱ náa Guʼwá nagimbáanʼ, mú xúgiáánʼ ma̱ndoo mbuʼyaridáá xkri̱da ndrígóo Jesús. Náa Biblia naʼthí dí Jesús “ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ ñumbáá” (Filip. 2:7). Ndiéjuunʼ eʼsngúlú ajngáa rúʼko̱ rá. Dí mbáa yumbáá ndayáʼ dí maʼni mu maʼdxuu patriúun. Numuu dí ikháanʼ ni̱ndxu̱lú ñumbáá ndrígóo Jeobá ga̱jma̱a̱ numbañún a̱ngiu̱lú, ikha jngóo nandulú dí Jeobá majmiuu ga̱jma̱á ni̱ndxu̱lú ga̱jma̱a̱ mumbaʼñún a̱ngiu̱lú. Xú káʼnii guʼni rá. Guʼyáá dí ma̱ndoo muʼni.

10. Ndiéjuunʼ gíʼmaa muraximíjna̱lú rá.

10 Atayáá xóo nindxa̱a̱ʼ. Atrajxi̱mínáʼ, “lá xtáá xawii mambáñún eʼwíinʼ ráʼ. Xú káʼnii gákumuʼ á mu nuthu̱nʼ maʼgá gáyóo mbáa ndxájulú nikhii náa goʼwóo rá. Xú káʼnii gákumuʼ á mu nuthu̱nʼ maʼgá gáyóo mbáa ndxájulú nikhii o nuthu̱nʼ dí maʼgá ka̱ya̱a̱ mbáa ndxájulú a̱ʼgú nikhii náa reunión rá. Lá mbá nacha̱ exnajximináʼ dí mayambáá náa maguma kaʼwii mu marigá asamblea o maguma májáanʼ náa Guʼwá nagimbáanʼ ráʼ.” Índo̱ nixnájximijnalú náa Jeobá niʼtháán dí majmulú xúgíʼ dí kuaʼdálú mu muʼni ñajuunʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼi ndrígúlú. Jeobá naxtáa gagi wéñuuʼ índo̱ ikháanʼ tseguáʼthíinʼlú rí a̱ngiu̱lú matangi̱ín muñulú xó má niʼñulú ikháanʼ. Ndiéjuunʼ guʼni á mu nduʼyáá dí rígá rí ndayóoʼ muʼni itháán májánʼ rá.

11. Ndiéjuunʼ gíʼmaa muʼni á mu tséʼkha̱ a̱jkiu̱lú dí mumbáñún eʼwíinʼ rá.

11 Gágajnúu asndu náa a̱jkia̱a̱nʼ dí gáratakháñii Jeobá. Á mu ni̱dxu̱ʼnú nitayáá dí rígá rí ndayóoʼ matani itháán májánʼ, mú tséʼkha̱ a̱jkia̱a̱nʼ matani. Aratakháñii Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkia̱a̱nʼ, aratháán xú káʼnii ku̱ma̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ atanda̱ʼa̱a̱ dí ‹maʼndaaʼ matani ma̱ngaa dí maxnáaʼ tsiakii mu matanimbánii› (Filip. 2:13).

12. Xú káʼnii gándoo muruguambá jiámá bi̱ nijngún má iyááʼ náa xuajñuu Jeobá rá.

12 Lá nindxa̱a̱ʼ mbáa dxámá bi̱ nijngúun má iyááʼ ráʼ. Á mu dí xúʼko̱, atanda̱ʼa̱a̱ Jeobá dí maʼndaaʼ matani ñajunʼ dí rígá náa Guʼwá nagimbáanʼ. Náa tikhuu xuajen itháán kúwá a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ki xóo siervos ministerial ga̱jma̱a̱ mbaʼin dí ikhiin wanuu má. Numuu rí xuajñuu Jeobá na̱jkha̱ ra̱ja̱a̱ má xúʼko̱, ikha jngóo ndayóoʼ a̱ngiu̱lú jiámá mu mumbáñún bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ mu muñewa̱a̱n xuajñuu Jeobá. Á mu nataxnájximinaʼ mu matiambáá náa ndayóoʼ, ikháán maraxtaa gagi numuu rí natani dí naniguuʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ a̱ngiu̱lú mbuyáá dí xtaa xawii matambáñún eʼwíinʼ.

Cristianos bi̱ nikúwá náa Judea ndiyóoʼ magañún ga̱jma̱a̱ manújngún náa mañu Jordán mu maguanu náa xuajen Pela. Bi̱ niguánú ginii kayuuʼ nuxnún ganitsu bi̱ ndiʼkhu̱ún kúwá raguáʼnu. (Atayáá kutriga̱ 13).

13, 14. Ndiéjuunʼ gándoo guʼni mu mumbáñún a̱ngiu̱lú rá. (Atayáá xtiʼkhu rí na̱ʼkhá náa timbá ináa.)

13 Araxtaa xawii mu ma̱ta̱ya̱a̱ ndiéjuunʼ eñúunʼ eʼwíinʼ. Xó má niʼthí apóstol Pablo náa Hebreos 13:16: “Xámbumala mu̱ni̱ dí májánʼ, ga̱jma̱a̱ rí muxnu̱u̱ dí kuaʼdáála eʼwíinʼ numuu dí tsigijñaʼ xóo rígi̱ nanigu̱u̱ʼ wéñuuʼ Dios”. ¡Ajngáa rígi̱ nimbáñun wéñuuʼ a̱ngiu̱lú! Numuu dí nda̱wa̱á dí nindrigú i̱yi̱ʼ rígi̱, a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá náa Judea ndiyóoʼ muniñaaʼ guʼwún, dí guaʼdáá, a̱ngiu̱ún bi̱ na̱nguá nindxu̱ún cristianos mu magañún náa kúbá (Mat. 24:16). Nikujmaa kaʼwu dí ra̱ʼkhá tháán gíʼdoo numuu dí mumbayúmijná nákha ikhú. Á mu nigíʼ má ninimbaníí consejo rí nixnúún apóstol Pablo, xáʼñúún gakhii makuwá náa gágún.

14 A̱ngiu̱lú xúthulú xúgíʼ mbiʼi dí rígá rí nda̱ñúunʼ. Guʼgíʼ mbá xkri̱da, á mu mbáa ndxájulú nikháñuu a̱ʼgiu̱u̱, ikhaa ndayóoʼ ganitsu, bi̱ maʼga̱ kayáa náa ndayóoʼ o maguma kaʼwii náa goʼwóo. Mbáa ikhaa tsíyoo gáʼthúlú numuu rí tsíyoo dí maxmiéjunlú wéñuuʼ, mu ra̱ʼkhá tháán gáʼdxuu á mu nuxnájximi̱jna̱ dí mumbáyii. Nditháan xákumulú dí maxtáa má mbáa bi̱ mambáyúu o dí maʼthúlú má xúʼko̱ dí mumbáyii. Gurajximíjnalú: “Á mu ikhúún xtáá xóo ikhaa, ndiéjuunʼ dí gánigu̱ʼ muni ga̱jma̱a̱ numuʼ xá.”

15. Ndiéjuunʼ gúʼni á mu nandulú mumbaʼñún eʼwíinʼ rá.

15 Atasngájma dí ikháán kaʼnii matambáñún. Náa Guʼwá nagimbáanʼ kúwíin a̱ngiu̱lú bi̱ kúwá xawii mumbañún eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ na̱nguá esngajma dí ikháanʼ ni̱ndxu̱lú bi̱ naxiéʼkhá ma xúʼko̱ náa ikhiin, rí phú nuni nusngajma rí kúwá xawii mu mumbayulú. Ga̱jma̱a̱ ikháanʼ nandulú mbuʼyaridáá xkri̱da ndrígu̱ún. Mbáa ndxájulú bi̱ kayá edxu̱u̱ bi̱ gíʼdoo 45 tsiguuʼ bi̱ mbiʼyuu Alan nigíʼ meta maʼni rígi̱, ikhaa niʼthí: “Jesús nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ bi̱ tséguapha̱a̱ kayuuʼ, mu xúgíinʼ xa̱bu̱ nindúún makuwá ga̱jma̱á nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ nunda̱ʼa̱a̱ dí mambáñún, numuu rí nduyáá dí ikhaa naxmiéjuunʼ kaʼñún. Ikha jngóo ikhúún nandoʼ mani̱ndxu̱ʼ xóo Jesús ga̱jma̱a̱ dí eʼwíinʼ mbuyoʼ dí xtáá xawii mambáñún ma̱ngaa dí nindxu̱ʼ mbáa xa̱bu̱ májáanʼ a̱jkiu̱u̱n”.

16. Xú káʼnii embáyulú dí naʼthí náa Salmo 119:59, 60 mu mbuʼyaridáá Jesús rá.

16 Xákawabáanʼ á mu nduʼyáá dí tséʼngulú guʼyaridáá xúgíʼ dí niʼni Jesús (Sant. 3:⁠2). Mbáa a̱ʼdá escuela xándoo gánindxu̱u̱ ikha̱á kayuuʼ xó má maestriu̱u̱. Á mu naʼniminaʼ dí xájngawa̱a̱n mbu̱júu̱ʼ ga̱jma̱a̱ naʼni tsiakiminaʼ mu mbaʼyaridoo maestriu̱u̱, ikhaa maʼga rajmañuu itháán májánʼ. Xúʼko̱ má kayuuʼ mangáanʼ, á mu nuʼgíʼ nuʼni dí ejmañulú náa nuʼnigajmaa Biblia ga̱jma̱a̱ nuʼni tsiakimijna muriʼkhui̱i̱ʼ dí nuʼni, rúʼko̱ gámbáyulú mu mbuʼyaridáá Jesús (atraxnuu Salmo 119:​59, 60). *

DÍ NARÍGÁ ÍNDO̱ KUWÁANʼ XAWII MUMBAʼÑÚN EʼWÍINʼ

Índo̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nduyaridáá xóo niʼni Jesús, nindxu̱u̱ mbá májánʼ xkri̱da náa a̱ngiu̱lú jiámá. (Atayáá kutriga̱ 17). *

17, 18. Ndiéjuunʼ erígá índo̱ nduʼyaridáá xóo nindxu̱u̱ Jesús rá.

17 Índo̱ ikháánʼ kuwáánʼ xawii mumbaʼñún eʼwíinʼ rúʼko̱ gáxkajxiin muni eʼwíinʼ mangiin. Mbáa bi̱ kayá edxu̱u̱ bi̱ mbiʼyuu Tim naʼthí: “Náa congregación ndríguxu tikhuun jiámá niguánú ninindxu̱u̱n siervos ministeriales ga̱jma̱a̱ numuu rí ndiyáá dí a̱ngiu̱lú nikúwá xawii mumbañún eʼwíinʼ, rúʼko̱ nixkajxi̱i̱n mu muni mangiin. Ga̱jma̱a̱ numuu dí nuraʼwi̱i̱ mumbañún eʼwíinʼ, nayambáá wéñuuʼ náa Guʼwá nagimbáanʼ ga̱jma̱a̱ numbañún wéñuuʼ a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱”.

18 Náa numbaaʼ dí kuwáánʼ i̱ndó kúwá bi̱ nundxaʼwami̱jna̱ ga̱jma̱a̱ numún ikhiin. Mu ikháánʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú xa̱bi̱i̱ Jeobá mixtiʼkhuanʼ. Xkri̱da ndrígóo Jesús naxkajxáánʼ mumbáñún eʼwíinʼ. Gajkhun má dí xáʼngulú gúʼni ikhaa kayuuʼ xó má niʼni ikhaa, mu ‹ma̱ndoo mbuʼyaridáá› (1 Ped. 2:21). Á mu nuʼni tsiakimijna mbuʼyaridáá xkri̱da ndrígóo Jesús makuwáánʼlú gagi, numuu rí nduʼyáá dí nuʼnimíjna muʼni dí naniguuʼ Jeobá.

AJMÚÚ 13 Cristo nindxu̱u̱ xkri̱da ndrígúlú

^ párr. 5 Jesús nixmiéjuunʼ kaʼñún itháán xa̱bu̱ ki xóo maxmiéjuunʼ kaʼyaminaʼ ikhaa. Náa artículo rígi̱ mbuʼyáá xú káʼnii gámbáyulú á mu nduʼyaridáá xóo ninindxu̱u̱ Jesús.

^ párr. 2 Romanos 15:1-3: “Ikháanʼlú bi̱ kuaʼdáá mbá fe gújkhúʼ mbaʼyóoʼ maʼngo̱o̱ a̱jkiu̱lú gúni bi̱ na̱nguá guáʼdáá mbá fe gújkhúʼ, ragíʼmaa mu̱ʼni̱ i̱ndó rí nanigulú ikháanʼ. Mámbáa rí ikháanʼ gáʼni mbá rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu xa̱bu̱ numba ga̱jma̱a̱, mu xúʼko̱ mambáyúu ga̱jma̱a̱ maxnúu tsiakii. Numuu rí asndu Cristo táʼni rí nindoo ikhaa, nirígá xó má kiʼnirámáʼ: ‹Rí nitha wéñaaʼ ikháán ni̱ʼkha̱nú náa ikhúúnʼ›”.

^ párr. 9 Filipenses 2:4, 5: “Xúʼyáʼ i̱ndó rí ndayála ikháanʼ, guʼyáʼ rí ndañúunʼ eʼwíinʼ ma̱ngaa. Gundxa̱ʼwa̱míjna̱ ikháá xó má nindxa̱ʼwáminaʼ Cristo Jesús”.

^ párr. 16 Salmo 119:59, 60: “Niyejxi náa ni̱ʼkhá mu xúʼko̱ manimbo̱ʼ dí ikháán nirathúnʼ. Mbá nacha̱ enimboʼ kiʼtáñajunʼ ndrígáaʼ”.

^ párr. 60 NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHU: Mbáa ndxájulú dxámá bi̱ mbiʼyuu Daniel ndaʼyoo dí a̱jmi̱i̱n a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nagún guyáá anu̱u̱ náa hospital. Ngajua dí nisngajma a̱ngiu̱lú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nixkajxi̱i̱ mu maxtáa xawii mambáñún eʼwíinʼ ma̱ngaa. Imba̱a̱ ndxájulú dxámá bi̱ mbiʼyuu Benjamín ndaʼyoo dí naʼni Daniel. Rúʼko̱ naxkajxii ma̱ngaa mu mayambáá índo̱ naguma kaʼwii náa Guʼwá nagimbáanʼ..