Umhạr imhị lhạ phọ 1941, epẹ Paris, France. Otọ ayoor u/kạr umeel eelạ. Mị ughelhọm ghan otuughạ aḍinyạ, kụ iḍighi kụ gbiom olhoghi mabi dị mị alhoghoma mem dị mị amhạn ḍioph asiạ, kụ okarạph okoneẹn uḍigh imhị bịn mị awilhẹ askul! Oyil phọ ungọ imhị emhinhạ loor esi dị aḍiphooghu amhị ikpạr ri iboom. Kụ iḍighi kụ, esi ibadị arunwanyụ mị aạl ghan disonarị aḅilhẹ anhaghạn ghan itughemhị dị aUniversity aParis otughemhị ghan olhoghi aRadio aSorbonne. Mem mọ oyil phọ aḅẹm bọ mọ museere imhị dị mị kakeel aḅilhẹ amiigh askul, olhoghi amhị aḅaạl agey. Kụ mị aḅenhị loor amhị mọ, ‘Ariil arokonhom opạm ni esi o!’ Emhiigh k’amem mọ amuphẹ phọ, bịn mị amhoọgh eephuạ ookonhom aani ghan awe. Torobọ amem dị odẹ amhị upuru imhị iyaạr dị mị kaḍighi, mị uphagharanhaạn ghan onyen mọ, “kiḅeraạn imhị oḍighi oyil arookonhom.” Ipẹ kụ iḍighi bọ iyaạr phọ mị amhoọgh bọ ḍiḅeraạn oḍighi oyil arookonhom mọ.

Idiphọ eghunotu, yoor ughị ghan Catholic. Kuolọ mị u/legheri ghan r’iyaạr ilọ Enhaạn, mị uḅilhẹ kẹn amhoọgh ibadị asipuru dị mị u/legheri ophagharanhaạn phọ. Amem mọ mị amhiigh bọ ituughạ arookonhom mọ kụ edị mị akạr akuphom owol mọ ulhẹm ni oomo araraạr.

Mị aatughiạn eḅẹl amem dị mị asighẹ microscope aphoghom olhẹm ireeny. Mị ukạr kụ aghelhọm omhiịn ipẹ acell phọ ramegheron ghan bọ mem eephoọm r’amem eghologhọl. Kụ mị aḅilhẹ amhiịn mọ acytoplasm (iyaạr dị edi ghan olhoghi acell phọ) rakpooghian ghan mem dị aboph ateẹny, kụ kaḅilhẹ aataranhụ mem dị amugey amuụm ateẹny. Iphẹn phọ r’inhọn araraạr dị reloghonhaạn ghan ḍighaạgh ibadị olhẹm mọ oluạn atorobọ adọl  dị esoman. Mem mọ mị amhiịn bọ ekpighikpighị eten phọ torobọ acell odi bọ, mị umhiịn mọ oye kụ alhẹm ni ghuḍum.

Omhunhenhiom iyạl asiạ askul phọ amhị, mị uḅilhẹ ni amhiịn inhọn ariphigh dị eḍeenhaan mọ Enhaạn edi ghan ni. Mem dị yoor otuughạ ilọ aloor oye, yoor umhiịn ni ipẹ oḅararạ aḍighaạgh phọ raḍighi ghan bọ kụ asunhụgh phọ retue ghan bọ kekulhạ eḅilhẹ esel. Eten phọ iphulhupul phọ eḅạr bọ r’iḅararạ phọ, ḅilhẹ r’ipẹ ariikpighonhụ phọ etulhughian bọ eḍighi ni ḍiigu. Esi omaạm, yoor utuughạ mọ ighiph edi ni dị eḅạr ḍighaạgh phọ r’iḅararạ asunhụgh phọ etul, ku resi ghan esi siẹn aḍighaạgh phọ kụ edia emiteom ropogh pidị inhọn ighiph dị rekị epẹ eekunha asunhụgh phọ eten ogbo abidị eḅilhẹ emiigh. Ighiph phọ iphẹn ekạr kụ eḅarariạn siphẹ oḅararạ aḍunhụgh phọ. Mọ araraạr i/lo bọ eten phọ ephẹn phọ, obọ ighiph phọ misel ghan bịn, kụ asunhụgh ayira mi/kumuan ghan agey. Mị ukạr amhiịn mọ oye dị amhoọgh ni oboom osụ olhoghi kụ aakolhobian bọ loor oye iduọn phọ.

Osereghiạn phọ amhị ilọ Opọ alhẹm bọ ghuḍum akạr kụ abụgh mem mọ mị atuughạ bọ ilọ ipẹ remite ghan bọ mem dị omhạr obumoọny. Utughemhị iyoor mọ obumoọny dị odi olhoghi okuruḅakạ rateẹny ghan oxygen ḍighaạgh onhiin phọ, dị eego esi aḍipugh phọ. Esi iduọn phọ, ookugh ko/ḍigh siphẹ alveoli phọ (alveoli phọ eḍighi ibạm araraạr dị edi siphẹ amuupuph phọ dị repạm ghan ookugh). Kuolọ iduọn amem emariạ phọ reteẹny bọ, amuniin amuụm dị oghol mọ surfactant raḍigh ghan ni olhoghi alveoli phọ. Kụ ḍiḅẹl aḍiphooghu obumoọny phọ iikiạ araraạr remite ghan ni. Epogh dị retọl ghan ekpom obumoọny phọ reḍuan ghan ni, kụ eḍighi idị iḅaạl kekị epẹ amuupuph phọ. Mem mọ amuẹn phọ, asurfactant phọ raḍighi ghan idị alveoli phọ ka/kpomorian siẹn ookugh phọ raḍigh bọ olhoghi phọ. Iphẹn phọ remite, bịn mem mem mọ meekolhobian oọny phọ omhiigh ophooghu aani elọ odị.

Mị uwạ ni obughẹ olhegheri iyaạr amhị ilọ Oye phọ alhẹm bọ raraạr eekiạ eten phọ ephẹn phọ, kụ mị amhiigh okuamhị aạl ghan aBaibul phọ. Iilhogh oḅaạl aloor phọ Enhaạn angọ bọ we phọ Izrạl, esi 3,000 asiạ epẹ omhạn ikạr kụ iḅeraạn imhị. Enhaạn atọ aḅenhị we phọ Izrạl mọ oguph ghan ude kụ omhunhum mugbogh amunum, ogbor ghan ootolha muụm, ḅilhẹ m’oghughiom ghan otu oye lọ amhoọgh ezẹgh dị keeteneghian. (Lev. 13:50; 15:11; Deut. 23:13) ABaibul phọ aghaạph ni kepẹ omhạn mọ ezẹgh reetenheghian ghan ni, kuolọ ke/bia abuọ aSayẹns owạ bọ omhiịn iphẹn phọ. Iilhogh phọ edi bọ Leviticus ilọ orolạn esi ilhoghonhaạn ghan ni ḍighaạgh ophamhaghạn omhoon aloor eelhe phọ. (Lev. 12:1-6; 15:16-24) Mị ukureri mọ, itọ phọ Olemiạ phọ angọ ghan bọ we phọ Izrạl iḍighi ilọ asuọ abidị, kụ odị asẹph ghan ni bulọ odaphạn. Iphẹn phọ ikparamhị ni okuphom owol phọ amhị mọ Enhaạn kụ aphum buphẹ ogẹ bọ Baibul phọ—Enhaạn dị mem mọ amuphẹ phọ mị u/legheri ḍien phọ.

Mem dị mị odi ni otu askul ratuughạ ilọ arookonhom, kụ edị mị azuan esinha onyanhị dị oghol mọ Lydie, kụ uḅeraạn imhị agey. Yoor aalhạn lhạ phọ 1965 mem dị mị odi ni otu askul. Eteẹny bọ lhạ phọ 1971 yoor momhạr iraạr anmụny, oomo ibạm anmụny phọ ayoor uḍighi odiiny anmụny. ALydie ubakị ghan imhị agey siphẹ oḍighi phọ amhị r’isiphẹ olhoghotu phọ.

 Mị ukumuan otu arookonhom iraạr asiạ kụ agbi omhoọgh aani esi elọ amhị. Mị aghughuron bọ esi phọ i/bia bịn olom r’anhịr phọ oghaạph bọ oghol emhiighom mọ oru rookonhoma. Obọ mị rawạ ogẹ arooghọ dị olom mọ kapughọl kụ anhịr phọ aḅẹm mọ: “Ka/lẹ oye phọ, arookonhom mọ ki/ḅarạm iḅaạl.” Iḍighi ni iikia esi amhị, kụ mị apuru mọ: “Eeghe kụ iḍighi?” Kụ aphagharanhaạn mọ: “Yoor Abugbaanhaạn AZihova.” Mị k”onhaghạn ghan ilọ Abugbaanhaạn AZihova obobọ ipẹ bidị omheeraam bọ ilọ iḅaạl. Anhịr phọ amiteom ni Baibul okuru odị kụ uḍeenhaan imhị esi phọ bidị okpasị bọ osopha phọ abidị ilọ iḅaạl. (Iiḍighi 15:28, 29) Kụ olom mọ r’odị uḍeenhaan imhị raraạr dị Omhạr phọ k’Enhaạn kaḍighi moọny amem, mọ kasighiọgh riiphinha, e/moon, ḅilhẹ r’aḍuugh. (Ogan. 21:3, 4) R’oḅaạl olhoghi kụ mị aḅenhị mọ, “iphẹn nyinha riḅenhị bọ imhị araraạr dị mị ragon ghan ni k’eghoroghọr amhị!” “Mị uḍighi oyil arookonhom olhoghonhaạn aḍighaạgh bulọ romiinọm.” Iḅaạl li olhoghi amhị agey dị tutụ yoor oghaạph ni esi oniin awạ r’egbem. Iduọn olom mọ r’anhịr phọ rokeel bọ, siẹn ekpom mọ amhị mị u/wạ mun oḍighi onyọ aCatholic, pọ kụ amem dị mị alhegheri mọ Olemhiạ phọ ophọn phọ uḅeraạn bọ imhị amoọgh ni ḍien—Zihova!

Olom r’anhịr phọ uḅilhẹ ni oru iraạr amem siphẹ otu arookonhom mọ amhị, kụ torobọ amem dị bidị oru yoor usighẹ ghan ni mem dị repel li oniin awạ oghaaphạn. Mị uḅenhị bidị m’oru olhoghotu amhị pidị yoor omoọgh mem okạr ooḅeghiọn aBaibul phọ. Ghalhamọ r’iduọn aLydie aḍighom aani ghan bọ ni ituughạ aBaibul phọ, odị o/mheeraam ghan mọ iniin itughemhị aCatholic phọ okpẹ ni. Esi iduọn phọ, ḍiniin aḍio mị umhạgh ni ogbogh olọ aCatholic mọ aru k’ayoor. Yoor usighẹ Baibul pho kụ ophoghom ghan r’itughemhị asiosị phọ kogbo aḍughul. Pọ kụ amem dị aLydie amheeraam mọ itughemhị Abugbaanhaạn AZihova kụ igey. Kụ ephomhoghiạn phọ yoor omhoọgh bọ oghị esi Enhaạn ibụgh ni, kụ yoor oḍiiny muụm lhạ phọ 1974.

Ipẹ mị atuughạ bọ ilọ ogbi phọ Enhaạn amhooghonhaạn bọ omhạr awe, itir ri raraạr phọ ipẹ mị aḍighi bọ eḅẹl siphẹ aghuḍum mọ amhị. ALydie r’amhị ugbon ni okumu aZihova. Yoor usopha osighẹ itọ aBaibul phọ kụ ookonhomhom ibạm anmụny phọ ayoor. Yoor utughemhị ibạm anmụny phọ ayoor ilọ ophomhoghiạn Enhaạn r’amatuman, kụ ipẹ phọ iḅạr eghunotu phọ ayoor eḅophoghị.—Mat. 22:37-39.

Torobọ amem lọ yoor ootughiạn, aLydie r’amhị romoọgh ghan ni oḅaạl olhoghi iduọn ibạm anmụny phọ ayoor olhegheri bọ mọ oomo amem iyạl phọ ayoor roḅophoghạn ghan kụ osopha. Bidị ulhegheri ni mọ itọ phọ aZizọs eḅẹm bọ mọ “ii, pọ ii, eeye, pọ eeye” kụ iiḅakị ghan otu phọ. (Mat. 5: 37) Esi omaạm, eniin amem oniin onyanhị ayoor dị mamhạn 17 asiạ awạ odạph arighirị odị oghị esi, kụ aLydie o/mheera. Oniin siphẹ arighirị phọ odị aḅẹm mọ, “Eru maạr dị onhiin anạ u/meera pọ ḅenhị odẹ anạ!” Onyanhị phọ ayoor aphagharanhaạn mọ: “Opọ ophiemhi amem. Oniin kụ maghaạph pọ ophoriphọ ra/gbạgh.” Ii, odiiny phọ anmụny phọ ayoor umhiịn ni mọ onhiin phọ abidị r’amhị rodaphạn ghan agey sinhị iilhogh aBaibul phọ. Yoor okạr kụ rosereghiạn aZihova loor esi dị nyiidiphọ, ibadị abuọ eghunotu phọ ayoor rokumu ni aZihova.

Ghalhamọ r’iduọn mị magbon bọ rukumuan phọ aZihova bịn, mị rawạ ghan ni osighẹ ipẹ mị atuughạ bọ ilọ arookonhom mọ olhoghonhaạn aḍighaạgh we phọ Enhaạn. Esi iduọn phọ mị umiteom ni loor okumuan ghan idiphọ oyil arookonhom epẹ Betẹl aParis, kụ onyebel roten, usighẹ imhị oghị Betẹl aLouviers. Siẹn 50 asiạ mị raḍuạ ghan bọ olhoghotu kaghị okumuan epẹ Betẹl. Mị mamhoọgh ibadị arighirị siẹn Betẹl, kụ abuniin abidị momhạn ni 90 asiạ. Ḍiniin aḍio, olhoghi amhị aḅaạl li omhiịn oniin oọny dị purukụ aru Betẹl. Odị phọ aḍighi oọny dị mị kụ amharamhị onhiin phọ, esi 20 asiạ epẹ omhạn!

K’asiạ phọ, ephomhoghiạn phọ amhị esi Enhaạn mebụgh ni iboom iduọn mị mamhiịn bọ idị aZihova rakoph ghan kaḅilhẹ aaḅakị we phọ odị dị eego esi oḍighom mọ odị. Emhiighom asiạ 1980, Aloor Phọ Repogh Bọ umiteom ni iikolhobian epẹ United States, dị keloghonhaạn ghan ḍighaạgh buọ arookonhom onhaghanhạn iyaạr phọ eḍighi bọ kụ Abugbaanhaạn AZihova ko/loghạ bọ iḅaạl.

Kụ lhạ phọ 1988, Aloor Phọ Repogh Bọ uphighi ni emhoom ekụ siphẹ Betẹl dị oghol mọ, Hospital Information Services. Eḅẹl amem mọ, ekpịgh phọ ephẹn phọ kụ iphogh ghan oḍighi aHospital Liaison Committees (HLC), omiteom bọ epẹ United States olhoghonhaạn ghan aḍighaạgh Bugbaanhaạn phọ owạ oyil arookonhom dị ka/lọgh iḅaạl. Mem mọ iikolhobian phọ iphẹn phọ esi aani bọ oomo arikpisi siẹn aḅirinhi phọ, umiteom aani ni HLCs epẹ France. Idụgh iikiạ omhiịn ipẹ ookpomhoghan phọ aZihova r’eten ephomhoghiạn rologhonhaạn ghan bọ ḍighaạgh bumor r’abumarani dị u/moon!

Ookonhom ghan awe kụ aḍighi ghan ḍiḅẹl aḍiigbu amhị. Kuolọ mị aḅilhẹ bọ akiririom aphogh siigbu phọ amhị, mị umhiịn mọ eten ookonhom awe dị emhạn maạr epu pọ olhoghonhaạn awe ḍighaạgh olhegheri Enhaạn, pidị bidị omhoọgh igey asiya r’Opọ alhẹm bọ ghuḍum mọ, Zihova. R’useere imhị oḍighi, aLydie r’amhị ulhọgh muboom amem torobọ unwanyụ oghaạph ghan iiḅi iinhaghạn Omhạr phọ k’Enhaạn idiphọ abukọy eten oomo amem. Kụ yoor okiọm ni ghisigh roḍighi ipẹ yoor kotue bọ ghalhamọ r’iduọn asiạ phọ ayoor meghị bọ ni.

Mị akiọm kẹn ni ghisigh raḍighi ipẹ mị katue bọ olhoghonhaạn aḍighaạgh bulọ u/moon. Kuolọ mị alegheri ni mọ ghalhamọ oyil arookonhom dị akạr amhaạr rookonhom bịn ka/tue aakonhom oomo areezẹgh obobọ asophoghom ḍuugh. Esi iduọn phọ, mị apogh rakiọm ghisigh mem dị ariiphinha, e/moon, r’aḍuugh ke/tọl mun. Siphẹ omhoom aḅirinhi phọ matumhan bọ ni siẹn, mị kasighẹ ni ghuḍum k’agee-pọ phọ amhị atuughaạm ilọ olhẹm mọ Enhaạn, ekạr nuụn ekpaariọm eekiạ eten phọ odị alhẹm bọ loor oye. Okạr oghaạph, ipẹ mị agon ghan bọ k’eghoroghọr amhị, kekạr emunughan emadạn ghisigh!