Hna hnaho ni lo 1941 e Paris e Faras. Ame eni ke, pi tro catre ni a ini ngo, ame lo kola 10 lao macatreng hna tithi ni hnene la ketre mec. Eni a meci fë idrefitr matre, tha ijiji eni hmaca kö troa ini! Hnene la itre droketre hna qaja ka hape, ka loi e tro eni a lapa e koilo hnalapa. Itre treu ne e ni la ketre itus me drei pos ke, angatr a qaja la itre hnei angatr hna ithel e Sorbonne, ketre uma ne ini ka tru. Ame hë la eni a bëeke hmaca troa wai droketre ke, hnei nyidrëti hna qaja koi eni ka hape, loi hë la mecing, nge ijiji eni hmaca troa lö kowe la hna ini. Tru la madrineng ngöne la ijine cili matre öning, ‘Lolo catre la huliwa hna kuca hnene la itre droketre!’ Qaane ju hi lai, eni a mekune troa hane aloine la mecine la itre xan. Celë hi matre, ame lo kaka a hnyingë ni la hnenge hna ajane troa kuca ngöne la eni a truke, hnenge palahi hna qaja ka hape, “Eni a ajane troa droketre.” Celë hi lai mekun hnenge hna thele troa eatrën.

Ka katolik eahun ngöne la fami, ngo göi qaja hi. Celë hi matre, thatre Akötresieti hnyawa kö koi ni. Ketre, nyimutre la itre hnyingeng, nge eni a ajane troa sa itre ej. Ngo ame hë la eni a lö kowe la uma ne ini ka tru matre troa droketre ke, eni a trotrohnine laka, hetre Atre Xup la mel.

Eni a mekune lo ijine eni a xötrei öhne la ketre ewekë ka co hna hape, cellule. Eni a haine la itre aliene ej, me aqane xupe ej, me aqane saze ej ngöne la kola idreuth maine lepany. Hnenge fe hna goeëne la aqane saze la hna hape, cytoplasme (ketre ewekë e hnine  lai cellule.) Maine tro sa kuië sotr ngöne la ewekë cili, tro hë ej a hnö me qaqacil. Ngo maine tro pena sa ami tim tro hë ej a nunu hmaca. Jëne la ewekë cili, easë öhne laka, ijije hi tro la ngönetrei së a saze ngöne la easa saze götran maine ngöne la kola saze hnedrai. Eje hi, hnene la ewekë cili ka coco catr, matre xecie hë koi ni laka, tha ka xulu xane kö la mel, ngo hetre Atre xup.

Ame ngöne la hnaaluene macatre ne eni a ini matre troa droketre ke, eni a öhne la itre xaa hatrene ka amamane koi ni laka, ka mele Akötresie. Ame lo eahun a inine la pengöne la ngönetrei ne la atr, tune la ime ne la atr ke eni a öhne laka, jëne ej, ijije hi tro sa seluth maine sa la itre hene wanakoime së. Ketre, eni a haine la aqane ce huliwa la itre igötranene la ngönetrei së, tune la itre ijöne me itre jun. Jëne la itre non, kola ce huliwa la ijöne me jun. Celë hi matre, jëne la itre non, ijije hi tro sa enijëne la ime së me hene wanakoime së. Hetrenyi fe la itre ikupein ka hakuthe la itre non, matre tha tro kö itre ej a mama me qaqacil. Eni a wangatrehmekune laka, ka inamacane catr la Atre Xupe la ngönetrei së.

Eni a haine la huliwa ne la Atre Xup la mel ngöne la eni a inine la ka traqa qëmekene troa hnahone la medreng. Ame la kola mano hnene la thine ke, nyëne fe a mano jëne la eng. Celë hi matre, ame la itre idrefitre i nyën ke, tha hna huliwane palakö. Nge qëmekene troa hnahone la nekönatr, hetrenyi la ketre tim ka lö kowe la idrefitre i nyën hna hëne ka hape, surfactant. Thupene la kola hnaho nyën, hetre itre xaa ewekë ka traqa matre nyëne pë hë a mano caas. Kola mano la wenethëhmi nyën matre xometrongëne la madra kowe la itre idrefitr. Jëne lo tim kola huliwa hnyawa la itre idrefitr, nge kola mano hnyawa me mano caas la medreng.

Eni a ajane troa atre la Atre Xup la nöjei ewekë cili ka mingöming. Celë hi matre hnenge hna nyiqaane e hnyawa la Tusi Hmitrötr. Eni a haine la itre trepene meköt hna hamëne ekö hnei Akötresie kowe la nöjei Isaraela, göne la aqane troa porop. Hnei Akötresieti hna amekötine kowe la angetre Isaraela troa kelem la itre hnei angatr hna kötrengönë, me sie lapa me umëne la itre hna tithe hnei mec ka ixötrekeu. (Lev. 13:50; 15:11; Deu. 23:13) Hnei Tusi Hmitrötr hna qaja ha ekö la itre ethane e tha porope kö së, nge kolo petre hi a xötrei öhne hnene la itre ka ini sias. Ketre, kola thupën ekö la nöj hnene la itre wathebo e hnine la tusi Levitiko, matre tha tro kö a hetre ethane ngöne la kola ce meköle trefën. (Lev. 12:1-6; 15:16-24) Eni a trotrohnine laka, ame la ka acile la itre wathebo cili kowe la nöjei Isaraela ke, Nyidrëti a hnimi angatr. Nyidrëti fe a amanathithine la itre ka drengethenge la itre wathebo cili. Xecie hë koi ni laka, Akötresie la Atrekë ewekëne la Tusi Hmitrötr. Ngo thatre palakö ni la ëje i Nyidrë ngöne la ijine cili.

Ame lo eni palakö a inine troa droketre ke, hnenge hna iöhnyi me Lydie. Hnei nyio hna faipoipo lo 1965 ngacama eni palakö a ini. Ame lo 1971 ke, köni nekö i nyio, nge hnei  Lydie palahi hna xatua ni ngöne la huliwang ne droketre me ngöne la hnalapa.

Qëmekene tro eni a huliwa caas, hnenge hna pane huliwa ngöne la ketre pital koi köni macatre. Thupene lai, hnenge hna iöhnyi memine la lue trefën ka traqa troa wai ni, tune lo hnenge hna qaja e caha hun. Ame la eni a troa hamëne la pepa thatraqane la itre drösinöe kowe la trahmany, önine la föe i nyidrë: “Droketre, tha tro kö a ami drösinöe ka hetre wamine mutine madran.” Eni a sesëkötre matre öning: “Nyipici? Hnauën?” Sa jë hi eahlo ka hape: “Lue Temoë Iehova nyio.” Ngo thatre palakö eni la itre Temoë Iehova nge, thatre kö ni la mekuna i angatr göi madra. E cili, hnene la föe hna xome la Tusi Hmitrötr me amamai ni la xötr ka sajuëne la mekuna i nyidro göi madra. (Itre hu. 15:28, 29) Thupene lai, hnei eahlo hna amamai ni la itre hna troa kuca hnene la Baselaia i Akötresie laka, pëhë mec, pë hmaca kö sine mec nge, pë hmaca kö itre akötr. (Hna ama. 21:3, 4) Öninge jë hi: “Celë hi la hnenge hna ajan ngöne lo eni a co! Hnenge hna inine troa droketre ke, eni a thele troa aupune la itre akötre ne la itre atr.” Tru la madrineng ke, caa hawa nge sin ne eahuni a pane porotrik. Ame koi ni, tha Katolik hmaca kö ni. Atre hë ni la ëjene la Atre Xup lo hnenge hna thele qane ekö, ene Iehova!

Akönia traqa troa wai ni hnene la lue trefën ngöne bierong. Hne huni palahi hna ithanata koi caa hawa nge sin. Ame e thupen, hnenge hna hë nyidro kowe la hnalapang matre tro eahuni a ithanatane la Tusi Hmitrötr. Hnei Lydie hna hane ini tus, ngo tha madrine kö angeice la kola qaja ka hape, ka thoi la itre xaa ini ne la hmi katolik. Cele hi matre, hnenge hna hëne la peenë kowe la hnalapa. Hne huni hna ithanatane la itre ini ne la hmi katolik uti hë hnenyipajidr, me amamane la itre hna qaja hnei Tusi Hmitrötr. E cili, trotrohnine hë Lydie laka, ka nyipici la itre ini hna hamën hnene la itre hlue i Iehova. Nge kola kökötre la ihnimi nyio koi Iehova. Ame hë lo 1974, hnei nyio hna xomi bapataiso.

Hnenge hna inine la aja i Akötresie kowe la itre atr, matre hnei nyio hna saze la mele i nyio. Ame la ka sisistria koi nyio, ke ene la troa huliwa koi Iehova. Nyio fe a ajane troa hetrune la itre nekö i nyio thenge la itre trepene meköti Iehova. Hnei nyio hna inine la  itre nekö i nyio troa hnimi Akötresie me itre xan. Celë hi lai ka acasi hun e hnine la fami.—Mat. 22:37-39.

Eni me Lydie a hnyimahnyima ngöne la nyio a mekune hmaca lo hna qaja hnene la itre nekö i nyio. Ame e celë hnalapa, eahuni a trongëne la hna qaja hnei Iesu ka hape, “E öni eö jë ka hape, ‘Ö,’ loi e troa ö, nge e ‘Waea,’ waea.” (Mat. 5:37) Ame la ketre ijin, hnene la nekö i nyio jajiny ka 17 lao macatre, hna sipo Lydie troa ce tro memine la itre sinee i angeic. Ngo xele kö Lydie troa nue angeic. Önine la ketre sinee i angeic: “Maine xele kö la thine i eö, sipone jë pena kowe la keme i eö!” Önine la nekö i nyio: “Waea, caasi hi la mekuna i nyidro.” Öhne hi la sikisi lao nekö i nyio laka, nyio a trongëne hnyawa la itre trepene meköti ne la Tusi Hmitrötr. Tru la hni ne ole i nyio koi Iehova ke, itre nekö i nyio a nyihlue i Nyidrë memine la fami angatr.

Hnene la nyipici hna saze la meleng. Eni a ajane troa kuca la hnenge hna atreine koi Iehova. Celë hi matre, nyimu macatre ne eni a droketre ngöne la Bethela e Paris, nge thupene lai, e Louviers. Traqa koi 50 lao macatre ne eni a tro qa ngöne la hnalapa matre troa huliwa ngöne la Bethela. Nyimutre la itre sineeng e cili, nge ame la itre xan ke, 90 hë lao macatre i angatr. Ame la ketre ijin, hnenge hna iöhnyi memine la ketre trejin ka xötrei lö kowe la Bethela. Madrine catre ni ke, eni la droketre ngöne lo ijine kola hnaho angeic!

Ame ngöne la itre macatre, kola kökötre la ihniming koi Iehova. Eni a öhne la aqane eatrongën me thupëne Nyidrëti la organizasio. Ame ngöne la itre macatre 1980, hnene la Lapa Ne Xomi Meköt hna acile la ketre komite matre tro la itre hlue i Iehova a ce huliwa memine la itre droketre.

Ame lo 1988, hnene la Lapa Ne Xomi Meköt hna acile la Biero Ne Hamë Ithuemacanyi Göi Pital. Ej a xatuane la itre Komite Ka Ixatua Göi Itre Ejolene e Pital (CLH) e Etazini. Ame la itre komite cili ke, angatr a xatuane la itre trejin ka wezipo troa thele la itre droketre ka tha huliwane kö la madra. Thupene lai, hna acile la komite cili e cailo fen, tune e celë Faras. Eni a madrin ke, jëne la organizasio, Iehova a nyihnyawane me hnime la itre trejin ka akötr!

Ame lo eni a nekönatr, eni a ajane troa droketre. Ngo ame la ka sisitria koi ni enehila ke, ene la troa xatuane la itre atr troa easenyi koi Iehova, Qeqe ne mel. Tha eni hmaca kö a huliwa, matre hnenge me Lydie hna xome la huliwa ne pionie lapa, me catre cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia e nöjei treu.

Eni palahi a xatuane la itre ka wezipo. Atre hi ni laka, thatreine kö la ketre droketre troa apatrene la itre sine mec me apatrene la mec. Celë hi matre, eni a trengeneune la ijine troa paatr elanyi la itre akötr me sine mec, me mec. Eni a ajane troa inine la itre hna xupe hnei Akötresie, tune la ngönetrei ne la atr. Nyipici, tha eatr asë kö la hnenge hna ajane ngöne lo eni a co. Ngo xecie koi ni laka, tro kö a ej elany!