Ndibaliwile mu yawa ya 1941, mu sidhadi la Paris, ilambo ya Fransa mu banja lelo lali losauwa. Ndadhiveliwana dhowa xikolani, thitho kathuulelani moda wasukwalile miyo ndingana vyawa 10, vyafwanyeile miyo ndingana urenda okothomula voi ndafwanela i-yachi dhowa xikolani! Maenfirmeiro tatondiwandela ira ndanofwanela gonanga namwasa oi madhadhwanga tali ofooka. E-no mumyedi mingasi, ndanoleri disionario novuruwana maporogarama avaradioni amafuji-edho a universidadi ya Paris. Komoniwee enfirmeirwanga angandiwandenle ira nditoila ndinofwanela welela xikolani, ndatosangalala vinjinji. Ee-no ndatoonga ira, ‘maenfirmeiro tanolaba basa ilukulu maningi!’ Kumela vevo, ndafunechecha dhalaba basa lokami-a anthu. Babanga anondifukecha vyongo vyafunecha miyo dhaira ndidhaulukula, hora dhothene ndawakulecha ira, “Ndinofuna ndidhakale enfirmeiro.” Mwemu puromile miyo dhiveliwana basa lau enfirmeiro.

Banja li-u, lalobelecha mu katolika. Mbwenye miyo kandaidhiwa vyongo vinjinji vyoonga Nlungu, thitho ndakaechana vyofuka vinjinji vyoi kandaona vyowakula. Ndingaromile fujendha basa la enfirmeiro uneversidadi, paevo varomile miyo sikimizela ira vyaingumi vyothene vite panduchiwa.

Ndinonthuulela vahora yoroma, vyaoni miyo vyomela vimelanga vamateyani. Ndanoosangalala na vyomelavyo mwairela aliwa undhe wavi-a venango wandindilanga. Ndanoona thitho vyomela vinoeva na (ma-inje a mwinyu) vinoulukula na ma-inje o-okhaana mwinyu. Vyevi na vyongo vinango vyaireya mu vyomelamo vyanokami-a ira anamomo ang’onong’ono ira tafwanyeyenga mamburo  o-iyana-iyana. Ndingaoni ira vyomelavyo viiranga vyongo mondabwi-a, ndatoroma roromela ira ingumi kitekalao mwangovi.

Yawa yanambili yofunjedhawanga basa la enfirmeiro, ndatoona umboni owenjendheleya ira Nlungu utokalao. Vyafunjedha i-yo vyoonga thuthu la mutu, natoona mwemo dhandha li-u munokami-ela aliwa vibuno ira viodenga vindeya no nothapuwa. Moda minoku mungumani-iwile aliwa na makuva, thintho moda vyongo vyothene munolabela aliwa basa vambo-i. Vyevi pyodabwi-a maningi. Mwaifwanafwani-o, natofunjedha ira sepa unongumani-a noku na dhandha li-u wulikuva lanambili laibuno yi-u. Sepa wen’na unogaweya fendo mbili vyevyo vinoiri-a ira sepa ule unodhowa komoni wa ibuno yi-u uvirena vathi vee. Misepa yen’na, ino-indana maningi na makuva avibuno. Aakale ira vibuno vi-u kavisaka-edhiwile mu ndila yen’na, misepila yakale yofungeya thitho kiyavindeenga, vyevyo vyangairi-indhe ira vibuno vi-u vya-alabenga basa pama. Veva ndatoonelatu ira tutu la mutu latosaka-edhiwa na mutu mwinango wazelu dhinjinji.

Ndatosangalala maningi nanamapanducha vahora yafunji-iwa miyo vyoonga baliwa wa mwana. Ndatofunjedha ira mwana akala mbani mwa m’mee, kanofwanela vuma namwasa oi unowachela mwela wa okisingenio kumela wa m’mee. E-no, visimabolosa ving’onong’ono vya mwela, vinokala madhadhuni munokala ira kamunofwanyeya mwela. E-no hora yoi abaliwe yakwivela, visima-inje vinodhala wari mwa bolosa nlilothene. Voi e-no mwana abaliwa, a-anarome vuma vanoireya vyongo vinango vyodabwi-a maningi. Isipao yeniyo inokala varimani va mwanuo inofungeya, vyevyo vinoiri-a ira sangiri irome wenda fiya madhadhuni. Vahora yenio, visima-ije vile vinoiri-a ira visimabolosa amwela vindhuleye thitho mudhale mwela. Vahora yenio mwanuo unoroma vuma ekene.

Ndanofunechecha idhiwa upanduchile vyongo vyodabwi-avi, ee-no ndatoroma leri Bibilya mo-elelavo rima. Ndatosangalala na malamulo avelele Nlungu wa Aisraeli oonga vya uyesa vyawa vyokwaranya 3,000 ndulimu. Liye atoawandela ira tavu-elelenga vyothakala, ta-abenga vakwikwi na vakwikwi thitho takumi-engamo mutu uli wethene, wenuo unooni-a izindielo ya marenda ova-edhelana. (Lev. 13:50; 15:11; Dotor. 23:13) Bibilya latoonga vyongo vyevi, mbwenye masientista tatozindiela moda omwadheya marenda muvyawa 150 vivirile. Ndatozindiyela ira malamulo oonga ngonana anofwanyeya mubukhu la Levitiku tanokami-echa Aisraeli othene ira takaena manungo apama. (Lev. 12:1-6; 15:16-24) Ndatoona ira namapanducha atoava-a Aisraeli mo-oumeleliwa naifunelo yoi vyongo vyaawendelenga pama thitho anoaraeli-a atu enao ta-arelecha malamulo. Ndatosikimizela ira Bibilya livudheleliwe na Nlungu vahora yeniyo kandaidhiwa dhinalee.

Hora yafunjedha miyo universidade, ndatogumanana i-yana unango dhina le Lydie, wenuo umdhiveliwena miyo maningi. Natothelana mu yawa ya 1965 ndanga-adhi vang’ono mari-a funjedha vauniversidade. Vofiya mu yawa ya 1971, miyo na Lydie nan’na a-ima 3 va 6 abalile i-yo. Lydie ukadhi andikami-anga, mu basa langa lau enfirmeiro na banja lothene.

 Ndatolaba wuximitari inango muvyawa viraru, nda-anakaena ximitaranga. Vangavirile hora yoeva, banja liyongile miyo maromelo latodha ira ndilikami-e. Vyafuna miyo lemba karta yamirombwe yalombwanuo i-yane atoonga ira: “Enfirmeiro, Pepani, mirombwiyo kikale yothangani-ana sangiri.” Modabwa, miyo ndatomfuka ira: “Imbarimbaridi? Mwasiwa ngwan’ni?” Liye atondiwakula ira: “I-yo nili Amboni dha Yohova.” Ndali nda-anavwevo vyaaliwa, venango va vinaroromela aliwa. I-yanuo atotukula Bibilya lee nondioni-a makundo a Bibilyani anoairi-a ira takondenga eliwa sangiri. (Mayir. 15:28, 29) Ee-no liye naman’nee tatodhowanave ndiwandela vya Umwene wa Nlungu moda unofuna aliwa dhamali-a; nyarwa dhothene, marenda, na wukwa. (Apok. 21:3, 4) Mosangalala ndatoonga ira: “Vyevyo ndi vinofuna miyo romela ndingali mwana!” Voi e-no ndatoawandela ira. “Miyo ndatosakula kala enfirmeiro ira ndikami-enga atu anorucheya.” Ndatosangalala maningi voi natotapanya vahora imbo-i nameya. Banjali vyadhowile aliwa, rimanimwanga kandadhionave ninga Wakatolika, mbwenye ndatofujedha ira namapanducha undisangalali-idhule dhinalee ngu—Yohova!

Natogumanana fendo taaru na banja la ambonili ximitarini wanga, thitho vahora yotheene ndagumanana aliwa nanotapanya mu hora yokwaranya imbo-i. Ndatoaitanela vandhe vanga ira nikaena hora yokwakwanela yotapanya madhu a Bibilyani. Angalive ira Lydie atorumela kala vambo-i vyatapanya i-yo madhu a Bibilyani, mbwenye kaarumela ira makundo enango afunjedha i-yo mu Katolika katali aimbarimbari. Ee-no, natoitana padre ira adhe vandhevi-u. Natotapanya fiedhela nama-iyu vo-indi-edha basa Bibilya ira nione akala ira religiaulo lanofunji-adi imbarimbari. Vitapanyile i-yo vadambo leli vyatomsikimizeli-a Lydie ira a Mboni dha Yohova tanofunji-a imbarimbari. Romela va hora yenio, natoroma dhiveliwana Yohova muyawa ya 1974 natobadiziwa.

Vifunjedhile miyo vyoonga ifunelo ya Nlungu vyatokuza maningi vyongo vyaona miyo kala vyofuneya. Miyo na Lydie, natoroma ona ira mlabela Yohova ndi vyofuneya vinjinji va ingumi yi-u. Nanofunechecha ira nilele aa-imi-u movwelana namakundo a Bibilyani. Natoafumji-a ira tamdhiveliwengana Nlungu naatu vyevi vyatoiri-a ira nivwelanenga maningi banjanimwi-u.—Mat. 22:37-39.

Hora dhinjinji miyo na Lydie, nanotheya nathuulela mwemo aa-imi-u taona ira ninovwelana. Aliwa tatoidhiwa ira malangi-o a Yesu oi “naira ‘Ee’ akale ee, mwaira ‘Kabe’ akale kabe” benawo a-arelecha i-yo banjanimwi-u. (Mat. 5: 37) Mofwanafwani-a, mwani-u mwinango wa-iyana angan’na vyawa 17, Lydie kaamrumeli-a ira amawaredhe naafwe. Fwee mwinango awaredhecha na mwani-u atom’mwandela ira “Akala m’maa unaukondi-a, umavepe babaa!” Mbwenye mwani-uwo atom’mwakula ira: “Evyo kavinaodeya. Hora dhothene aliwa tanoira vyongo movwelana.” A-imi-u 6, tanoona ira ninoira vyongo movwelana na makundo a Bibilyani. Ninomsimba Yohova namwasa oi atu anjinji banjani mwi-u tanomlabela Yohova.

Angalive ira vyongo vyaona miyo kala vyofuneya vyatochinja na mwasa wofunjedha imbarimbari, ndanoofuna indi-edha basa dodoliso langa lau enfirmeiro vokami-a basa la Nlungu. Ee-no, ndatodhivelela ira ndimakami-e vaximitari ya Beteli yau Paris, yenio vira wahora tatolitami-edha wu Louviers. Ndikanle ndilabanga urumiwi wava Beteli muvyawa 50 ndiiranga wendela. Vahora eniyo, ndatokaana ngari yofwanya afwanga mu baja la Beteli, thitho enango tan’na vyawa 90. Dambo n’nango ndatosangalala maningi ndangaguman’ne na bali wa zombwe, ali airanga fiya wene ira adhalabe va Beteli. Ndali enfirmeiro amkami-idhe m’mee vyabaliwa liye vyawa 20 ndulimo!

Mu vyawa vinjinji, ndatoona mwemo Yohova munosamalela liye atwee noavunela mo-indi-edha basa gululee thitho vyevi vyatondiiri-a ira ndim’dhiveliwengana maningi. Maromelo a yawa ya 1980, Gulu Lotonga latoira masaka-edho a programa lokami-a ma enfirmeiro ira tavwecheche vinororomela Mboni dha Yohova vamwasa wa sangiri.

E-no mu yawa ya 1988, Gulu Lotonga latokaathei-a departamento ipya va Beteli, yoing’anela vya Ximitari. Voroma, departamento ila yaing’anela Makomisau (HLC) oongi-ana na maximitari tali ilambo ya Estados Unidos ira takami-enga a Mboni dha Yohova mofwanelela. Makomisauala tatoroma kaathei-a HLCs muilambo yothene thangani-avo ilambo ya Fransa. Ndinosangalala ona gulu la Yohova munokhami-edhela aliwa abali naarongola tanobulela vahora inofuneela aliwa kami-iwa!

Voroma ndadhiveliwechana vinjinji vyau enfirmeiro. Vanduli viwa, ndatozindiela ira yofuneya vinjinji, kukami-a atu ira takaena uxamwali na Nlungu. Vyevyo vyakala ninga ili-a mwauzimu. Ndingavumile vabasalanga, ndatoroma laleela milanyu yapama ya Umwene umahora manjinji mwendi uli wethene ninga painiya okaatheya. Va-eeni ndinoira vyothene vinoonda miyo vabasa lovulumucha vingumi vyaatu.

Ndinodhowanave irana vyevyo vinooda miyo kami-a atu ale anobulela. Mbwenye ndinoidhiwa ira angalive ira enfirmeiro unoidhiwa vinjinji vya basalee, kandinaode ili-a marenda othene venango kami-a atu othene ira ta-akwe. Ee-no ninodedi-edhela mosangalala hora yoi vyopa, bulela, na wukwa kavinodha kalao okoka. Ilambo ipya inodhila, ndinodha kaana ingumi yodhowa nodhowa, piyevyo vinofuna dhandikami-a funjedha vyoonga vipanduchile Nlungu, thangani-avo tutu lamutu lelo lipanduchile liye modambwi-a. Ndiimbarimbari ira vyevyo vyafunecha miyo romela ndingali mwana, vitokwakwanela. Mbwenye ndinororomela ira vyapama vili songolo!