Ndakabahwa mu gore ro 1941, pa mbhuri yainga varombo ku Parijhi, Fransa. Ndaidakarira maningi kujija. Asi pandainga no gumi ro makore, ndakanyangajwa maningi ngokuti ndaidikana kuima kwenda ku shikora, zvecivoneka kuti ndaihwaja tubherikurosi. Ngo kudaro, mamedhiko akandivhunja kuti ndaidikana kugara pa muzi ngokuti mazazu angu kana maphaphu, ainga apera kukhuvazika. Ko mweji jakawanda, inini ndaipeja nguva ndeciverenga dhisiyonariyo no kupurukira urongwa hwo radhiyo Surbhoni yo univhersidhahdi yo Parijhi. Medhiko wangu paakandivhunja kuti ndainga ndavanga no kuti ndaizohwirirazve ku shikora, ndakadakara maningi. Ndakasara ndecirangarira kudari: ‘Basa rinoitwari ngo mamedhiko rinoshamaisa maningi.’ Kuvhira pondhopo, civaringo cangu cainga co kuda kurapa vandhu. Nguva jese babangu pavaindivhunjisa kuti ngozvapi zvandaida kuita pandaizokura, inini ndaivadavira kuti: “Ndinoda kuva medhiko.” Izvi ndizvona zvakandiita kuti ndidakarire kushanda inga medhiko.

Mbhuri yangu yainga yo gerejha Katorika. Inini ndaiziva zvishoma kamare ngo pamusoro pa Mwari, ndainga no muvhunjo jakawanda. Ndakakhohwa kamare kuti upenyu hwainga hwakasikwa, pandakatanga kuita kursu yo kuva medhiko ku univhersidhadhi.

Ndinoceukija vhaza yokutanga yondakasotesesa maserura pa firori rimweni ngo mikroskopiyo. Ndakashamaisika maningi ngo kuvona kuti kuitisa kudini mativi aya o maserura anoshanda panonga pecipisa no kuita mbhepo. Ndakavonazve kuti citoprasma (ciro cinogara mukati mo serura) cinokhokhodara pacinopsasa munyu, cotambanuka pacinopsasa kumwa. Mugariro iji no jimweni jinoita kuti zviro zvikwanise  kuzwirana no cinjo mukuzwirana no ndau yazviri waro. Pondakavona kuti serura imwe nga imwe inonesa kuzwisisa manera oyakagara, ndakakhohwa kamare kuti upenyu auzivi kuvepo wega.

Pa gore rangu rocipiri ndeciita kursu yangu yo kuva medhiko, ndakava no mathangwe akawanda maningi kuti ndikhohwe kuti Mwari ariyo. Potaijija ngo pamusoro po muviri wo mundhu, ndakavona kuti mushuna, majoina no mu jira zvinoshanda pamwepo. Mashandire anoitari zviro izvi, anoshamaisa maningi kamare. Inga muezaniso, maitihwe o mukono wedu kutangira mu cikokora unotendera kuti zvikunwe zvedu zvipeteke no kutambanuka. Ndakajija kuti manera wakagara mukono wedu kutangira mu cikokora no mujira wo mukono, unobatanija phondo rocipiri ro cikunwe. Izvona zvinoparajana kuita mativi maviri, zvotendera kuti magarire o mujira anoenda kumbhriri ko cikunwe asike acikavhi pa ndau pao. Kusiyapo izvo, mushuna wakavanga unojivirira magarire o mujira iri phedo no phondho o zvikunwe. No zvicaengepi kudaro, magarire o mujira jo nyara jaizogara jakaghwimbika, zvoita kuti zvikunwe zvitame kubata basa ushoni. Ndakanasa kuvona kamare kuti mundhu wakaita muviri wedu anoziva maningi.

Ndakashamaisikazve maningi ngo pamusoro po Musiki wo upenyu, pondakajija ngo manera mwana anotanga kufema paanopera kubahwa. Mwana paanopera kubahwa anoashira okisijheniyo kuvhira ku gunvhu ra mai wake. Ngo iyo ndava maarivheyoro (zviro zvidoko zvakaita radhondho zvinogara mu mazazu kana maphaphu) azvizari ngo mwiha. Perapo, masumana manganani mwana acito abahwa, divi ro mukati ro maarivheyoro aya rinofukijwa ngo ciro cinodanwa kuti surfactante. Mwana paanopera kubahwa wotanga kufema pa vhaza yokutanga panoitika zviro zvinoshamaisa maningi. Bovo riri pa mwoyo wo mwana rinofungika, zvoita kuti ngazi iyende ku mazazu kana maphaphu. Pa mukuvo uwu surfactante inoita kuti mativi o mukati o maarivheyoro atame kubatana, zvokugumira pa kuita kuti muzare ngo mwiha. Kuvhira pondhopo, mwana anokwanisa kufema ega.

Ndaida kuziva zvizinji ngo pamusoro po mundhu wakasikari zviro izvi zvinoshamaisa. Ngo kudaro, ndakatanga kuverenga Bhaibheri no cido cese. Ndakashamaisika maningi ngo pamusoro po mutemo jakapa Mwari kuno jinja ro Iziraeri ngo pamusoro po uceni ko makore anodarika 3.000. Mwari wakavhunja Vaiziraeri kuti vacire matezuko avo, vageze mukuvo wese no kudira mu kwarentena mundhu wese ano ndhendha inopairihwana. (VaLevi 13:50; 15:11; Deuteronòmio 23:13) Ndhungamiriro iji jo Bhaibheri jaiita kuti ndhendha jitame kubararika, zviro zvokuti masiyentista azvifumbhura ko makore anokwana kuita 150 adarika. Ndakazwisisazve kuti mutemo ngo pamusoro po vatano unowanika mu bhuku ro Varevhi, waibesera kuti vandhu ava vave no uhomi hwaushoni. (VaLevi 12:1-6; 15:16-24) Ndakaguma pambhejiso yo kuti Musiki wakapa mutemo iji kuno Vaiziraeri ecirangarira kugara ushoni kwavo nokutizve vaya vaizozwira mutemo iji vaizokomborehwa. Ndainga no ghwinyiso ro kuti Bhaibheri rakafemehwa ndi Mwari asi pa mukuvo uwu andicaiziva zina rake.

Pandainga ndeciita Kursu yangu yo kuva medhiko, ndakaziva musikane umweni anodanwa Lydie. Ndakamuda maningi. Tocadha mu gore ro 1965, pandainga ndiciri ku univhersidhadhi. Mu gore ro 1971, itusu tainga taano vana vatatu pa vatadhatu vatinavo. Mukaji wangu anondibesera maningi, pa basa rangu no pa mbhuri.

 Ndakashanda makore matatu pa shipitari cimweni, ndicito ndafunungura shipitari cangu. No papera mukuvo mushomani no ndafunungura shipitari cangu, ndipona pondakaashira varovorani vondanangaya pakutanga ko musoro uwu. Pa nguva yondainga ndecitarira mutombo mwamunevo, mukajiwo wakati: “Tiri kuda mutombo jicina ngazi.” Ndakakahamara, ndovhunjisa kudari: “Ndizvonadi? Ngenyi?” Iyena wakadavira kuti: “Itusu tiri Zvapupu zva Jehovha.” Ndainga ndicito ndakazwa ngo pamusoro po Zvapupu zva Jehovha no zvavanojijisa ngo pamusoro po ngazi. Iyena wakabata Bhaibheri rake, wondikhombija vhesi jinorambisa kushandisa ngazi. (Mabasa o Vapostori 15:28, 29) Perapo, varovorani ava vakandivhunja kuti Umambo hwa Mwari unozopeja matambujiko, kuhwaja no kufa. (Apokaripsi 21:3, 4) Pondhopo inini ndakati: “Zvamuri kundivhunjari izviro zvandaida kuita kuvhira pondainga mwana mudoko. Ndakava medhiko kuti ndikwanise kupeja zvineso zvo vandhu.” Ndaidakarira maningi zvandaingari ndecizwa zvokuti ndakatobhuya ko nguva imwe no meya. Varovorani ava povakapinda ndakatema civaringo co kuti andicaidazve kuva mu Katorika. Ndakajija kuti Musiki wandaishamaisikaya ndiyena zina rake ndi Jehovha.

Varovorani ava vakaviya ku cipitari cangu ko vhaza jinodarika ndhatu, takabhuisana ko nguva inodarika imwe. Ndakavakoka kuti vaviye kumuzi kwangu kuti tibhuye zvizinji ngo pamusoro po Bhaibheri. Mukaji wangu wakatendera kuva pa jijo iyi asi iyena aacaitenda kuti zvimweni zvaijijiswa ngo gerejha Katorika zvainga zvakaposeka. Ngo iyo ndava, takakoka padhre kuti aviye kobhuya na itusu. Takabhuya ngo pamusoro po gerejha tecishandisa Bhaibheri, mbhera usiku kamare. Zvondhozvo zvakakhohwesa mukaji wangu kuti Zvapupu zva Jehovha zvainga zvecijijisa Cokwadi. Kuvhira pondhopo rudo hwedu kuna Jehovha wakakura maningi, tobhabhatijwa mu gore ro 1974.

Pandakajija ngo pamusoro po cidisiso ca Mwari kuitira vandhu, zvakandiita kuti ndicinje zvandaidira pakutanga mu upenyu hwangu. Kushandira Jehovha kwakava ciro cinosisira maningi mu upenyu hwedu. Tainga tatema civaringo co kurera vana vedu mukuzwirana no ndhungamiriro jo Bhaibheri. Takavajijisa kuda Mwari no vandhu. Izvo zvakaita kuti mbhuri yedu ibatane kamare.—Mateu 22:37-39.

Vana vedu vaiziva kuti inini na mai wavo, taizwana pa zvivaringo zvataitema inga vabari. Nguva jimweni tinoseka patinoceukija izvi. Ivona vaizviziva kuti pa muzi pedu taitevera zvakananga Jesu paakati: “Mavereketero enyu ngaadari: ‘Hina,’ ngaave hina, ‘Haiwa’ wenyu, ngaave haiwa.” (Mateu 5:37) Inga muezaniso, mwana wedu wokaji paainga no makore anokwana kuita gumi na manomwe, mukaji wangu aazivi kutendera kuti iyena abude no cikwata cimweni co majaha. Asi umwe musikane waiita divi ro cikwata  ici wakavhunja mwana wedu kudari: “Kudari mai wako avakutenderi kuti ubude, kumbirai babako!” Mwana wedu wakadavira kudari: “Izvi azvizobeseri ciro. Vabari vangu vanozwirana pa zvese zvavanoita.” Hina, vana vedu vatandhatu vaiziva kuti itusu tovaviri tainga takabatana pa kushandisa ndhungamiriro jo Bhaibheri. Tinodakara maningi ngokuti wari uno, vandhu vazinji vo pa ukama hwedu vari kushandira Jehovha.

Ndizvona kuti kuziva kondakaita Jehovha kwakacinja zvandaidira pakutanga mu upenyu hwangu. Asi ndaida kushandisa uzivi hwangu inga medhiko kuti ndibesere vandhu va Mwari. Ngo iyo ndava ndakajipira kuti ndishande inga medhiko ku Bheteri ro Parijhi, pakufamba ko nguva ku Bheteri ro Rovhieri. Inini ndiri kubesera Bheteri, ndecishanda inga medhiko ko makore anodarika makumashanu. Pa mukuvo uwu, ndakava no ushamwari no mabheterita akasiyana-siyana. Vamweni vavo, vaano makore anokwana kuita makumafumbhamwe. Njiku imweni ndakadakara maningi pandakaziva mujaha umweni Bheterita, ngokuti ndainga ndakabesera mai wake pavainga vecida kumubara ko makumaviri o makore adarika.

Ko makore akawanda ndakavona manera Jehovha anoshandisa sangano rake kuti atungamirire no kungwarira vandhu vake. Izvi zvakaengejera rudo hwangu kwaari. Inga muezaniso, mu matingiro o gore ro 1980, Mukhumbi Unotonga wakaita urongwa ku Estadhus Unidhus kuitira kubesera vandhu vanoshanda inga mamedhiko kuti vanase kuzwisisa mavonero o Zvapupu zva Jehovha ngo pamusoro po ngazi.

Perapo mu gore ro 1988, Mukhumbi Unotonga wakaumba bauhwa imbza pa Bheteri rinodanwa, Bauhwa Rinopa Masoko ngo Pamusoro po Cipitari (Serviços de Informações sobre Hospitais). Pakutanga bauhwa iri raivonerera Cikwata co Dare Rinoshanda no Cipitari (Comissão de Ligação com Hospitais) rainga rakaumbwa ku Estadhus Unidhus kuti ribesere Zvapupu zva Jehovha kuti zviwane marapihwe acikashandisi ngazi. Perapo kwakaumbwa Cikwata co Dare Rinoshanda no Cipitari, mu nyika yese kubatanijavo kuno ku Fransa. Zvinodakajisa maningi kuvona kuti sangano ra Jehovha rino rudo no kuda kubesera hama paya pajinoda weya besero.

Kuvhira pondainga mwana mudoko cido cangu cainga co kuda kurapa vandhu. Ngo iyo ndava ndaidakarira kuva medhiko. Asi pandakasotesesa zvandaidira pakutanga, ndakazwisisa kuti cinosisira maningi ikubesera vandhu kuti vazive no kushandira Mune wo upenyu, Jehovha Mwari, kusiyapo kuvabesera inga medhiko. Ngo kudaro, pasure po kuima kushanda inga medhiko ngo ndava yo mupira wangu, inini na Lydie tiri kupeja nguva yakawanda teciita basa ro kucumaera masoko akanaka o Umambo hwa Mwari inga mapiyona o nguva jese. Mbhera wari itusu tinoita zvese zvatinokwanisa mu basa iri rinoponesa upenyu hwo vandhu.

Inini ndiciri kuita zvese zvandinokwanisa kuti ndibesere vaya vari kuhwaja. Asi ndinoziva kuti pikija mamedhiko akajija maningi, aakwanisi kupeja ndhendha no kufa. Ndiri kuvetera no cidaka-daka cese mukuvo wo kuti kuhwajihwa, ndhendha no kufa azvicazoviyozve. Ndinozviziva kuti mu nyika imbza iri kuviyari ngo kukasika, ndinozova no mukuvo wakawanda maningi kuti ndijije ngo pamusoro po zvisikwa zva Jehovha, kubatanijavo no manera anoshamaisa aakaita muviri wo mundhu. Zvokadi kamare, zvandaidaya kuvhira ndiri mwana mudoko zvakakwanirisika padoko basi. Asi kumbejiyo zvinozonasa kukwanirisika mukuperera!