Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

EBYAFAAYO

Nkabona Ekirikukira Obushaho

Nkabona Ekirikukira Obushaho

“EKI muriyo nimungambira nikyo kirooto kyangye kuruga omu buto!” Ebigambo ebi nkabigambira abarwaire babiri basya omuri 1971. Nkaba mperize kwiguraho eirwariro obu naabaire mperize emishomo yangye y’obushaho. Abarwaire abo bakaba bari baahi, kandi ekirooto kyangye kikaba kiri kiiha? Ka mbagambire aha kigaaniiro ekyandeeteire kuhindura ebi naabaire ninyebembeza, n’ahabw’enki naamanyire ngu ekirooto kyangye ky’omu buto kiri haihi kuhikiirira.

Nkazaarwa omu 1941 omuri Paris, France, kandi eka yaitu ekaba etaine sente nyingi. Nkaba ninkunda okwega, kwonka aha myaka ikumi nkeehurira kubi obu naarwara akakonko, kandi nkemereramu omu kushoma! Abashaho bakampiga kuguma omu irwariro ahabw’okugira ngu ebihaha byangye bikaba biine oburemeezi. N’ahabw’ekyo kumara ameezi maingi nkaba ninshoma kashoboorozi, kandi ndikuhurikiza radiyo Sorbonne eyaabaire eriho puroguraamu ya Yunivasite ya Paris. Omushaho ku yaangizire ngu nkizire kandi ngu nimbaasa kugaruka aha ishomero, nkashemererwa munonga. Nkateekateeka nti: ‘Abashaho ka nibakora omurimo gw’amaani!’ Kuruga obwo, nkaba nyine ekirooto ky’okutambira abantu endwara zaabo. Tata ku yaabaire ambuuza eki ndikwenda kukora bwanyima y’okushoma, butoosha nkaba mugira nti: “Niinyenda kuba omushaho.” Nikwo naatandikire ntyo kukunda obushaho.

SAAYANSI NEENYIRIZA HAIHI NA RUHANGA

Eka yaitu tukaba turi Abanyakaturiki. Kwonka nkaba ntarikumanya bingi ahari Ruhanga, kandi nkaba nyine n’ebibuuzo bingi ebitaine by’okugarukamu. Obu naaza aha yunivasite kwega obushaho nibwo naamanya ngu ebiine amagara bikahangwa.

Ninyijuka obu naabanza kureeba akatafaari k’ekimera omuri microscope. Nkashemezibwa oku obutagatsi nari obufuki bwabaire nibureetera akatafaari kureebeka omu miringo etarikushushana. Kandi nkareeba oku orwizi omunda y’akatafaari rurikwekwata rwahikwaho omwonyo, n’oku rurikurekuka rwateebwa omu maizi. Ebi byona n’ebindi bingi nibyoreka oku ebiine amagara birikutwaza omu mbeera zitarikushushana. Ku naareebire oku obutafaari bukozirwe omu muringo ogugumire kwetegyereza, nketegyereza ngu amagara tigarabaireho bubaho.

Omu mwaka gwa kabiri ndikwega obushaho, nkongyera kutunga obuhame ngu hariho Ruhanga. Obu twabaire nitwega aha mubiri gw’abantu tukashwijuma oku omukono gurikukora n’oku gurikubaasisa enkumu kwehinya n’okwegorora. Oku enyama y’omubiri erikukwatira aha magufa n’ekintu erikutangaaza munonga. Nk’eky’okureeberaho, nkeega ngu ebitsi nibikukwatana n’enyama z’engaro kwegaita aha igufa ry’orukumu orundi, reero zeebaganisamu kabiri kukora entindo z’ebitsi ebirikuhika aha mutwe gw’enkumu, kandi ziguma zihami. Kandi eminofa neekwatanisa ebitsi n’amagufa g’enkumu. Ku ogire ngu enkumu tizikozirwe omu muringo ogu, zikaabaire zitarikukora gye. Nkabaasa kwetegyereza gye ngu hariho omunyabwengye owaatebeekaniise gye omubiri gw’omuntu.

Nkongyera kukunda Owaahangire amagara ku naayegire aha ku omwana arikuhika aha kuzaarwa. Nkeega ngu omwana yaaba atakazairwe naikiza omu rurera. N’ahabw’ekyo obushaho bukye oburikuba buri omu bihaha, nibuba butakagiiremu omwoya. Kwonka omwana yaaba ari haihi kuzaarwa, obushaho obwo nibwijuramu orwizi. Reero bwanyima y’omwana kuzaarwa, haine bingi ebirikubaho yaaheza kwitsya omwitsyo gw’okubanza. Ekifumuka ekiri omu mutima gw’omwana nikyekiinga, reero eshagama etandika kusheneneka erikuza omu bihaha. Omu kaire ako, orwizi niruhangirira obushaho bw’omu bihaha bukwatana hamwe obwo burikutaahamu omwoya. Ahonaaho, omwana naatandika kwitsya ahabwe.

Nkaba niinyenda kumanya Owaakozire ebintu birikutangaaza ebi, n’ahabw’ekyo nkatandika kushomera kimwe Baibuli. Ebiragiro ebi Ruhanga yaahaire Abaisraeli emyaka nka 3,000 enyima ebirikukwata aha bwecumi bikantangaaza. Ruhanga akaragiira Abaisraeli kushweka obubi bwabo, kuguma nibanaaba engaro barikukoresa amaizi, n’okushoroora abarwaire abaabaire baba baine endwara ezirikuturira. (Lev. 13:50; 15:11; Bir. 23:13) Baibuli neetuhwera kwetegyereza oku endwara erikukwata abandi, kandi eki abanyasaayansi bakaija kukimanya bwanyima y’ebyasha bingi. Kandi nketegyereza oku ebiragiro ebirikukwata aha kuteerana ebiri omu kitabo ky’Abaleevi byabaire nibihwera Abaisraeli boona kugira amagara marungi. (Lev. 12:1-6; 15:16-24) Nkamanya ngu Omuhangi akaha Abaisraeli ebiragiro ebi ahabw’oburungi bwabo, kandi abaabaire babyorobera akaba abaha emigisha. Nkahamiza kimwe ngu Baibuli ekahandiikisibwa Ruhanga, ou naabaire ntakamanyire eiziina rye omu bwire obwo.

OKU NAABUGAINE OMUKAZI WANGYE N’OKU NAAMANYIRE YEHOVA

Nyowe na Lydie aha kugaitwa kwaitu, Okwakana 3, 1965

Obu naabaire ndi aha yunivasite ndikwega obushaho, nkashangayo omwishiki orikwetwa Lydie, twakundana. Tukataaha hamwe omu bushwere omu 1965 nkirikushoma. Kuza kuhika 1971, nyowe na Lydie tukaba twahikize abaana bashatu ahari mukaaga abu twine. Lydie atwire naanshagika, omu mirimo y’obushaho n’omu nshonga z’eka.

Nkabanza kukukora omu irwariro erindi kumara emyaka eshatu ntakatandikireho eryangye. Bwanyima, omushaija n’omukazi we, abarwaire basya abu naagambaho omu kutandika bakaija omu irwariro ryangye kuraguza. Nkaba ndi hakye kuhandiikira omushaija omubazi, reero omukazi we yaanyeshengyereza ati: “Nyabura ‘we, mushaho omubazi tigwine kuba gurimu eshagama.” Nkatangaara, naamubuuza nti: “Nookimanyisa? Ahabw’enki?” Akangarukamu ati: “Turi Abajurizi ba Yehova.” Nkaba ntakahurirahoga Abajurizi ba Yehova n’oku barikutwara eshagama. Omukazi akaihayo Baibuli ye yaanyoreka Ekyahandiikirwe eki barikwihiriraho kutateebwamu eshagama. (Byak. 15:28, 29) Reero we na iba baakongyera baanyoreka eki Obukama bwa Ruhanga buraije kuhikiiriza, nk’okwihaho okubonabona, endwara n’okufa. (Kush. 21:3, 4) “Eki muriyo nimungambira nikyo kirooto kyangye kuruga omu buto!” Nikwo naabagizire ntyo nshemereirwe. “Nkaba omushaho kuruhuura abantu okubonabona.” Ahabw’okugira ngu nkashemererwa munonga tukagaaniira kumara eshaaha emwe n’ekicweka. Abarwaire abo bari haihi kugyenda, nkaba niimpurira omu mutima ntakiri Munyakaturiki, kandi nkeega ngu Omuhangi ou naabaire ninkunda akaba naayetwa Yehova!

Nkagaaniira nabo emirundi eshatu omu irwariro ryangye, kandi buri murundi tukaba nitumara eshaaha nk’emwe. Nkabeeta owangye kugira ngu twongyere kugaaniira ahari Baibuli. Kwonka N’obu Lydie araabe yaikiriize kutwegaitaho omu kwega Baibuli, akaba atarikwikiriza ngu zimwe aha nyegyesa z’Ekinyakaturiki ezi tutwire nitwegyesibwa zigwire. N’ahabw’ekyo, nkataayaayisa omunyamurwa w’ediini yaitu omu ka yaitu. Tukahaajaana aha nyegyesa ezimwe kuhika nyekiro omu itumbi, turikukoresa Baibuli yonka. Okugaaniira okwo kukahamiza Lydie ngu ebi Abajurizi ba Yehova barikwegyesa bihikire. Bwanyima, rukundo ei twiniire Yehova Ruhanga ekongyera kukura reero twembi twahika aha kubatizibwa omuri 1974.

OKUTA YEHOVA OMU MWANYA GW’OKUBANZA

Okumanya ekigyendererwa eki Ruhanga ainiire abantu kikampwera kuhindura omu bi naabaire ninyebembeza. Nyowe na Lydie tukatandika kuta omutima aha kwebembeza okuheereza Yehova. Tukamariirira kworora abaana baitu kugyendera aha mitindo ya Baibuli. Tukeegyesa abaana baitu kukunda Ruhanga n’abataahi, kandi kyatuhwera kugira obumwe omu ka yaitu.—Mat. 22:37-39.

Nyowe na Lydie, ku turikuranzya enyima, obumwe nitusheka kureeba oku abaana baitu baabaire nibaikirizana n’encwamu yaitu nk’abazaire. Bakaba nibamanya ngu obuhabuzi bwa Yesu oburikugira buti: “Eego, yaawe ebe eego nari ngaaha yaawe, ebe ngaaha” nibwo turikugyenderaho omu ka yaitu. (Mat. 5:37) Nk’eky’okureeberaho, omwe ahari bahara baitu ku yaahikize emyaka 17, Lydie taraamwikirize kugyenda na guruupu y’ab’orwingano rwe. Omwe aha b’omu guruupu egyo akagambira muhara waitu ati: “Nyoko yaaba atakuhaire rusa rw’okugyenda naitwe, rushabe sho!” Kwonka muhara waitu akamugarukamu ati: “Bombi tihariho ntaaniso. Butoosha nibaikirizana.” Eego, abaana baitu mukaaga nibareeba ngu twine obumwe kyahika aha kugyendera aha misingye ya Baibuli. Nikitushemeza kureeba ngu hati twine eka mpango y’abarikuheereza Yehova.

N’obu amazima garaabe gahindwire ebi ndikwebembeza, nkaba niinyenda ngu okumanya kwangye kw’ekishaho kugasire abaheereza ba Ruhanga. N’ahabw’ekyo, nkeehayo kuheereza nk’omushaho aha Beseeli omuri Paris, reero bwanyima naaza aha Beseeli ya Louvies. Ntwire nimpereza aha Beseeli ndikuraara omuka kumara emyaka nka 50. Omu bwire obu, ntungire abanywani baingi munonga aha Beseeli, baingi aharibo omu myaka ya 90. Kikaanshemeza izooba rimwe ku naabugaine Omubeseeli musya, reero nkaijuka ngu niinye naahwereire nyina kumuzaara emyaka nka 20 enyima!

NDEEBIRE OKU YEHOVA ARIKUFAYO MUNONGA AHA BANTU BE

Kumara emyaka, rukundo ei nyiniire Yehova eyeyongyeire ahabw’okureeba oku arikuhabura abantu omu kibiina kye, kandi akabarinda. Omu myaka ya 1980, Akakiiko Akareeberezi kakataho entebeekanisa omuri United States y’okuhwera Abajurizi ba Yehova kuhurizana gye n’abashaho.

Reero omuri 1988, Akakiiko Akareeberezi kakataho ofiisi aha Beseeli erikuhwera omu kutunga ebirikukwata aha marwariro. Omu kubanza, ofiisi egi eka neereeberera akakiiko k’eby’obujanjabi akaatandikirweho omuri United States kuhwera abarwaire Abajurizi ba Yehova kutunga obujanjabi burungi. Entebeekanisa egi ku yaabugire ensi yoona, obukiiko bukatandikwaho omuri France. Nikintangaaza kureeba oku ekibiina kya Yehova kirikushagika ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe abarwaire omu mbeera egumire!

EKIROOTO KYANGYE KIKAHIKIIRIRA

Nitukikunda kubuurira amakuru marungi g’Obukama bwa Ruhanga

Obushaho nibwo naabandize kukunda. Kwonka ku naashwijumire ebi ndikwebembeza, nketegyereza ngu ekirikukirayo obukuru n’okukiza abantu omu by’omwoyo, ndikubahwera kugarukana na Yehova Ruhanga obukomooko bw’amagara. Ku naahuumwire, nyowe na, Lydie tukaba baapayoniya, kandi buri kwezi nitubuurira amakuru marungi g’Obukama bwa Ruhanga kumara eshaaha nyingi. Na hati nitukyejumbira omu murimo ogu ogw’okukiza amagara nk’oku kirikubaasika.

Ndi na Lydie, 2021

Ninkigumizamu kuhwera abarwaire kutuubya aha busaasi obu baine. Kwonka niimanya ngu nangwa n’abashaho abahangu tibarikubaasa kukiza endwara zoona nari kuzibira abantu kufa. N’ahabw’ekyo nyine ekihika ky’okureeba obusaasi, endwara n’okufa bitakiriho. Omu nsi ensya eri haihi kubaho, ebiro byona ninyija kuba niinyega aha bi Ruhanga yaahangire, otwariremu n’omubiri gw’omuntu ogurikutangaaza oku gukozirwe. Buzima, ekirooto eki naabaire nyine omu buto nikiija kuhikiirira omu bwijwire. Nyine obuhame ngu ebirikukirayo oburungi biri haihi kubaho!