Nidabadwira m’banja yosauka ku Paris, França mu 1941. Inepano ningakonda maninge kupfunzira. Manje ndoganizani momwe nidabvera panidadwala chifuwa chikulu nili na magole 10 nkuniuza kuti niyambe nayima shikola! Madokota yadaniuza kuti nipitirize kumbakhala gone ndawa yakuti mapapu yangu ni yofoka. Ndipomwapa nimbandokhalira kuwerenga na kubvesera mapologalama ya pa Radio ya Sorbonne yoperekewa na univerisidade ya ku Paris. Pamamaliziro pake madokota payadaniuza kuti napola manje ndipo ningayambe kumbayenda kushikola, nidakondwa maninge ndipo nidadziuza nekha kuti: ‘Koma madokota yaphata basa yabwino shuwa!’ Kundochokera mwapo, cholinga changu chidakhala chakuti nimbadzapolese wodwala. Nthawe zose ababa akanibvunza kuti ufuna umbadzaphate basa yanyi, nimbawadawira kuti: ‘Ninkufuna kudzakhala dokota.’ Kundochokera nthawe mwiyo nidayamba kufuna maninge kuti nidzakhale dokota pamoyo wangu.

M’banja mwathu tenze Akatolika. Koma inepano nimbamudziwalini bwinobwino Mulungu ndipo nenze na mibvunzo yazinji yomwe nimbadziwalini midawiro yake. Koma panidakhala dokota, nidayamba kuzindikira kuti moyo udachitadi kulengewa.

Ninkukumbukira nthawe yoyamba yanidanyang’anisisa macelula pa microscópio. Nidadabwa maninge kuona vomwe yachachita kukakhala kokupsa na kozizirira. Nidawona pomwe kuti citoplasma (yomwe ikhala nkati mwa célula) ikwakwatira  ikakhala m’munyu koma ipfudunuka m’madzi. Vinthu vodabwisa vimwevi na vinango vizinji, vichitisa kuti vamoyo vimbakwanise kukhala m’malo yosiyanasiyana padziko pano. Nikawona momwe célula iliyose ilili yodabwisa nitsimikiza kuti moyo ulibe kundokhalako mwangozi.

Nkati mwa gole yachiwiri ya kosi yangu ya udokota, nidawona pomwe umboni unango wotsimikizira kuti kuli Mulungu. Nidawona kuti mabonzo na nyompfu yasewenzera pabodzi mobverana maninge. Mwakulinganiza, nidawona kuti nkati mwa nyompfu yochoka pa kakonyokonyo kuyenda ku vala, muli mabonzo yawiri yogawikana koma yaphata basa mobverana kuti vala vimbafunyike bwino. Vimwivi vidakakwanisikalini adakati alibe kuvikonza mwabuya tene. Nikawona momwe adavikonzera, nitsimikiza kuti alipo Mulengi wanzeru yemwe adakonza thupi ya munthu.

Panidapfunzira vomwe vichachitika kuti mwana abadwe, nidayamba pomwe kudabwa naye Mulengi wathu. Nidapfunzira kuti mwana akakhala m’mimba akwanisalini kupuma yekha ndawa achita kupumiriwa na amayi wake. Viri teno ndawa yakuti panthawe mwiyi mapapu yake yangakwaniselini kukwewa mphuwe. Koma nthawe yobadwa ikambafendera, vikonzeka vokha kuti ambakwanise kupuma. Akandoyamba kupuma yekha, pachitika pomwe vinthu vinango vodabwisa. Kupuma komwe iye achachita kuchitisa kuti magazi yayambe kufamba mthupi mwake. M’mapapu mwake mukhala pomwe tumadzi tomwe tumuthandiza kuti ambakwewe mphuwe mosashupa. Apa manje iye akwanisa kumbapuma payekha bwinobwino.

Nimbafunisisa kumudziwa bwino yemwe adalenga vinthu vimwevi, ndipomwapa nidayamba kulimbikira kuwerenga Baibolo. Nidadabwa maninge na malamulo yolewa va ukhuzi yomwe Yahova adapasa Aizirayeli magole 3.000. Mulungu adauza Aizirayeli kuti ambafuchire matuvi, kusamba na kuwatcha vovala nthawe zose, ndipo munthu akadwala matenda yopasirana ambamuikhe kwayekha. (Lev. 13:50; 15:11; Deut. 23:13) Baibolo ifotokoza bwinobwino vomwe vichitisa kuti matenda yafalikire, koma masientista yadadziwa manjemanje vimwevi. Ndipo malamulo ya mu Levitiko yolewa va kugonana yambawathandiza Aizirayeli kuti asambandokhalira kudwaladwala. (Lev. 12:1-6; 15:16-24) Nidazindikira kuti Mulungu adapasa malamulo mwaya Aizirayeli kuti vimbawafambire bwino ndipo angadalisa wose omwe ambamubvera. Nidatsimikiza kuti Baibolo idauziriwa na Mulungu yemwe panthawe mweyi nimbamudziwalini.

Penenze ku kosi ya udokota, nidadziwana na mtsikana munango dzina yake Lydie ndipo nidayamba kumukonda. Tidalowolana mu 1965 penenze nkati mwa kosi yangu. Kudzafika mu 1971, inepano na Lydie tenze kale na wana atatu pa wana wathu wokwana 6. Nkazi wangu wakhala akunithandiza maninge pa basa yangu ya udokota na m’banja mwathu.

Nidaphata basa kwa magole yatatu kushipitali nikanati nakhala na clinica yanguyangu. Pinidandoti nakhala nayo, banja yanatomola kumayambiriro kwa nkhani ino idabwera kudzatambira chithandizo. Ninganemba momwe  mwamuna atambirire chithandizo ndipo nkazi wake adaniuziratu mwapo kuti: ‘Pulizi adokota, osati muwaikhe magazi.’ Nidadabwa nkumubvunza kuti: ‘Shuwa? Ndawa chani?’ Iye adadawira kuti: ‘Isepano ndise wa Mboni za Yahova.’ Nenze nikanati kubvako va Mboni za Yahova nakuti ndawa chani alamba kuikhiwa magazi. Nkazi ule adafungula Baibolo nkuniwerengera mavesi yomwe yankuwachitisa kulamba kuikhiwa magazi. (Mac. 15:28, 29) Patsogolo pake nkazi ule na mwamuna wake adabwera kudzaniwonesa vomwe Ufumu wa Mulungu udzachite pakumalisa kubonera, matenda na impfa. (Chiv. 21:3, 4) Pamwapo mokondwa nidawauza kuti: ‘Vomwe munkuniuza ivi nakhala ninkuvifuna kundoyambira nili mwana. Inepano nidakhala dokota pakufuna kuthandiza wanthu wobonera.’ Vomwe anganifotokozera vinganikomedza ndipo tidamala ora ibodzi na hafu. Banja mwiyi paingachoka, nidatsimikiza mumtima umu kuti nidzakhalelini pomwe Mkatolika ndipo nidapfunzira kuti Mulengi yemwe ningachita naye chidwi ule dzina yake ni Yahova.

Banja mweyi idabwera katatu ku clinica kwangu ndipo pa ulendo uliwose tingacheza kupitirira ora ibodzi. Nidawachemera kuti achite kubwera kumuyi kuti tikambirane nkhani za m’Baibolo kwa nthawe itali. Podiya kuti nkazi wangu Lydie angabvuma kukhalapo pa pfunziro, iye vimbamushupa kutsimikiza kuti vomwe tidapfunzisiwa ku Katolika venze vophonyeka. Ndipomwapa nidachemera wantsembe kuti abwere kumuyi kwathu. Tidakambirana nkhani za tchetchi mpakana usiku pakundophatisa basa Baibolo yokha basi. Macheza mwaya yadathandiza Lydie kuwona kuti vomwe angatipfunzisa wa Mboni za Yahova ndivo vazedi. Tidayamba kukonda maninge Yahova ndipo tose awiri tidafika pakubatizika mu 1974.

Kupfunzira cholinga chomwe Mulungu anacho kwa wanthu kudanithandiza kuwona vaningayikhe pamalo yoyamba. Kwa inepano na nkazi wangu Lydie, kutumikira Yahova kudakhala chinthu chofunika maninge pamoyo wathu. Tidatsimikiza mtima kupfunzisa wana wathu mpfundo za m’Baibolo. Tidawapfunzisa kuti ambakonde maninge Yahova na wanthu ndipo vimwivi vidathandiza kuti tikhale wobverana m’banja.—Mat. 22:37-39.

Nthawe zose inepano na Lydie tikondwa maninge kuwona momwe wana wathu athandizira kuti tikhale obverana. Wana wathu adabvuma kuti vomwe Yesu adapfunisa vakuti ‘mukati ‘Inde’ akhaledi inde, ndipo mukati ‘Ayi’ ambakhaledi ayi,’ vimbatsogolere pamuyi pathu. (Mat. 5:37) Mwakulinganiza,  mwana wathu mtsikana padafikisa magole 17, Lydie ambamubvumizalini kuti ambakasenzeke m’magulu ya alumbwana na atsikana. Mtsikana munango pagulu ile adauza mwana wathu kuti: ‘Peno amayi wako ankukulambiza, uza ababa wako kuti akubvumize.’ Koma mwana wathu adamuuza kuti: ‘Podi niwuze ababa anganibvumizelini basi. Nthawe zose iwo achita vinthu mobverana.’ Wose wana wathu wokwana 6 adachita kuwona wokha kuti ndise wobverana pakuphatisa basa mpfundo za m’Baibolo. Tinkutembeja maninge Yahova ndawa yotithandiza kuti wanthu azinji wa m’banja mwathu ayambe kumutumikira.

Pakuti nidaikha vofunika maninge pamalo yoyamba, nidawona kuti vingakhale bwino kuti vomwe ninkudziwa pankhani ya udokota nithandize navo wanthu wa Mulungu. Ndipomwapa nidadzipereka kuti nimbakalape wanthu ku Beteli ya ku Paris ndipo patsogolo pake nidatumikira ku Beteli yaku Louviers. Nadzipereka kutumikira ku Beteli kwa magole yoposha 50. Panthawe yose mweyi nakhala paushamwali na abale azinji ndipo anango manje anamagole yopitirira 90. Ndipo nthawe inango nidakondwa maninge patidatambira mulendo wodzatumikira pa Beteli. Nidazindikira kuti magole 20 kumbuyo ndine nidathandiza amayi wake kuti mwana moyu abadwe!

Kwa magole yazinji chikondi changu kwa Yahova chakula maninge ndawa yowona momwe iye ankusamalirira na kuteteza atumiki wake pakuphatisa basa gulu yake. M’magole ya m’ma 1980 Bungwe Yotonga idakhazikisa pologalama ku Estados Unidos yakuti abale ambakambirane na madokota kuti yabvese ndawa yake Mboni za Yahova zilamba kuikhiwa magazi.

Ndipo kudzafika mu 1988, Bungwe Yotonga idakhazikisa Dipatimenti ku Estados Unidos Yoyankhulana na wa Kushipitali pofuna kuthandiza kuti Mboni za Yahova zimbatambire chithandizo chabwino zikadwala. Makonzedwe mwaya payadafalikira padziko yose Dipatimenti mweyi idakhazikisiwambo ku França. Vidanikomedza maninge kuwona momwe gulu ya Yahova inkuthandizira abale na alongo akafunika thandizo.

Chinthu chanimbafuna maninge pakuyamba chenze kukhala dokota. Koma panidadziwa Yahova, nidazindikira kuti kuthandiza wanthu kudziwa Mulengi wa moyo ndicho chinthu chofunika maninge. Panidapuma pabasa ya udokota, inepano na nkazi wangu Lydie tidatenga upainiya wokhazikika ndipo timbamala maola yazinji tikulalikira ntontholo wabwino. Namanje tinkupitiriza kuchita vatingakwanise pa basa mweyi yopulumusa moyo.

Olo viri teno nidazindikira kuti palibe dokota yemwe angapolese matenda yose panango kuchitisa kuti munthu aleke kufa. Ndipomwapa ninkudikhira nthawe yomwe Yahova adzamalise vowawa, matenda na impfa. Pomwe dziko inyowani inkufendera, ninkudikhira mwachidwi kudzapfunzira vizinji pankhani ya chilengedwe cha Mulungu, kuphatanidzapo thupi ya munthu yomwe idakonzewa modabwisa. Ningalewe kuti vomwe ningafuna kuyambira nili mwana vandokwanirisikako kambali kochepa basi, ndipo vomwe tinkudikhira kutsogolo ndivo vizinji!