Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

ÑUCA CAUSAI

Diosta sirvina doctor canata yalli cashcatami intindircani

Diosta sirvina doctor canata yalli cashcatami intindircani

ÑUCACA 1971 huatapimi doctor cashcamanta ñuca propio clinicata churarcani. Chaipimi shuj cusa huarmita rijsircani. Paicunami ñuca huahuamantapacha ima munashca ñalla pajtarinata huillarcacuna. Pero ¿cai cusa huarmica picunataj carca? ¿Huahuamantapacha imatataj munarcani? Cunanca cai cusa huarmihuan parlashpa ñuca causai ima shina cambiashcatami parlasha nini. Ñuca munashcapish imamanta pajtarinata crishcatami parlasha nini.

1941 huatapimi París, Francia llajtapi shuj humilde familiapi huacharircani. Escuelaman rinatami munaj carcani. Pero 10 huatacunata charijpica tuberculosis ungüimi japirca. Chaimantami shuj tiempitota escuelaman mana ri tucushcamanta dimastij llaquilla sintirircani. Ñuca pulmoncuna débil cashcamantami doctorcunaca camapi saquirichun mandarcacuna. Camapi cashpaca huaquin quillacunatami shuj diccionariota liyishpa, Radio Sorbonapaj programacunatapish uyashpa pasaj carcani. Ñuca alliyajpica doctorcunaca “ñami escueIaman tigrai tucungui” nircami. Chaimi contento sintirircani. “Doctorcunaca shuj alli trabajotami rurancuna” nishpami yuyarcani. Chai punllamantami ñucapish doctor canata munarcani. Ñuca papitopish “¿jatunyashpaca imataj tucusha ningui?” nijpica “doctormi casha nini papito” nishpami cutichij carcani.

CIENCIATA ESTUDIASHPAMI DIOSPAJMAN CꞌUCHUYARCANI

Ñuca familiaca catolicomi carcacuna. Pero Yaya Diosmantaca ñucaca casi imata mana yacharcanichu. Ñucaca achca tapuicunata charishpapish respuestacunataca mana tarircanichu. Tiempo huashaca universidadpimi doctor cangapaj estudiarcani. Chaimi causaita pi rurashcata cri callarircani.

Tulipan nishca plantacunapaj celulacunata microscopiopi ricushcatami yuyarini. Celulapaj componentecuna chirihuan o cunujhuan tuparishpa ima tucujta ricushpami yallitaj mancharircani. Célula ucupi caj citoplasmapish cachihuan chagrujpica uchillami tucun. Cutin limpio yacuhuan chagrujpica jatunyanmi. Chashna rurashca cashcamantami cai plantacunaca chiripipish, cunujpipish rato amañari tucuncuna. Plantacunapaj celulacuna chashna alli rurashca cashcamantami causaipish mana yangallamanta tiyai callarishcata cuentata curcani.

Medicinata ña ishqui huatata estudiacushpami Dios tiyashcataca ashtahuan cri callarircani. Por ejemplo, Anatomía materiapica ñucanchij rigracuna ima shina rurashca cashcatami yacharcani. Ñucanchij maquicunapaj dedocuna imamanta cuyurishcatami ricurcani. Huaquin mucucunaca codomantami maquicunapaj dedocunacama chayan. Chai mucucunaca maipimi cana cashcallapitajmi saquirin. Shinallataj chai mucucunaca maqui tullucunapimi pegarishca saquirin. Chashna pegarishca cashcamantami maquicuna cuyurijpica mana ima tucun. Caita yachaj chayashpami yallitaj Yachaisapa Ruraj ñucanchijta rurashcata cuentata curcani.

Shuj huahua ima shina huacharij cashcata yachashpacarin mancharishcami saquirircani. Huahua mamapaj huijsapi tiyari horasmantami cordón umbilical nishcamanta samaita aisan. Huahuapaj pulmón ucupica uchilla bombacuna layami tiyan. Chai uchilla bombacunaca huahua huacharingacamami mana inflarin. Pero huahua huacharina punlla chayajpica pulmoncunapish, chai uchilla bombacunapish aireta aisangapajmi listos can. Huahua huacharishpa samaita punta cutin aisai callarijpica cai uchilla bombacunaca airehuanmi jundarin. Yahuarpishmi pulmoncunaman pasai callarin. Chashnami huahuaca paillataj respirai callarin.

Cai maravilla cosascunata pi rurashcatami yachasha nircani. Chaimantami Bibliata liyi callarircani. 3.000 huatacuna huashamanmi Yayitu Diosca ungüicunamanta ama contagiaringapaj imata rurana cashcata israelitacunaman yachachirca. Por ejemplo, paicunapaj mapacunata allpahuan tapachun, maquicunata cada rato maillarichun, contagiaj ungüicunata charijcunatapish cuarentenapi churachunmi mandaj carca (Levítico 13:50; 15:11; Deuteronomio 23:13). Pero cai último 150 huatacunallapimi cientificocunaca ungüicunamanta ama contagiaringapaj imallata rurana cashcata intindishcacuna. Shinallataj Levítico libropica huarmicunapish, cꞌaricunapish tucui paicunapaj cuerpopi chuya cana cashcatami yacharcani (Levítico 12:1-6; 15:16-24). Caicunata ricushpami Yayitu Dios israelitacunata cꞌuyashcamanta, paicunapaj allipajllataj cai mandashcacunata cushcata intindircani. Paipaj mandashcacunata cazujcunatapish bendiciashcatami intindircani. Chashnami Biblia, Diospaj Shimitaj cashcataca seguro carcani. Pero chashna yachashpapish Dios ima shuti cashcataca manaraj yacharcanichu.

ÑUCA HUARMITAPISH, JEHOVATAPISHMI RIJSIRCANI

3 de abril de 1965 huatapi cazarashca punlla.

Universidadpi Medicinata estudiacushpami Lydie shuti huarmita rijsircani. Paihuan enamorarishpami 1965 huatapi cazararcanchij. Chaipajca universidadta tucuchingapajca faltarcarajmi. Ña 1971 huatapajca quimsa huahuacunallatami charircanchij, pero cunanca seis huahuacunatami charinchij. Lydieca ñuca trabajopipish, ñuca familiapipish achcatami ayudashca.

Ñuca clinicata manaraj churashpami hospitalpica quimsa huatacunata trabajarcani. Callaripi parlashca shinaca asha tiempo qꞌuipaca shuj cusa huarmimi ñuca clinicaman chayarcacuna. Cusapaj jambicunata cachacujpimi huarmica: “Doctorcito, yahuarta charij jambicunataca amataj cachahuangui” nishpa mañarca. Mancharishca saquirishpami paitaca: “¿Imamanta?” nishpa tapurcani. Paica: “Testigo de Jehovacunami canchij” nishpami cutichirca. Ñucaca testigo de Jehovacuna yahuarta imamanta mana churarijcuna cashcataca mana nunca uyashcachu carcani. Chaimi cai huarmica Bibliata ricuchishpa yahuarta imamanta mana churarij cashcata huillarca (Hechos 15:28, 29). Qꞌuipaca cusandijmi Diospaj Gobiernolla llaquicunata, nanaicunata, huañuitapish tucuchinata huillarcacuna (Apocalipsis 21:3, 4). Chaita uyashpami cushiyarircani. Ñucaca: “Ungushcacunata ayudangapajmi doctor tucurcani. Cai rato cancuna imata parlashcataca huahuamantapachami yachanata munashcani” nircanimi. Chaimi dimastij cushiyarishpa paicunahuanca casi shuj hora chaupita parlarcani. Chashna paicunahuan parlashcamantami ña católico canataca shungu ucullapipish ña mana munarcani. Shinallataj Tucuita Ruraj Diospish Jehová cashcatami yachaj chayarcani.

Chai cusa huarmica quimsa cutinmi ñuca clinicaman shamurcacuna. Ñuca clinicaman shamujpica casi shuj hora yallitami Bibliamanta parlarcanchij. Chaimi Bibliamanta ashtahuan yachashpa catingapaj ñuca huasiman invitarcani. Chashnami ñuca huarmipish Bibliamanta yachai callarirca. Pero ñuca huarmica catolicopi yachachishcacuna panda cashcataca mana crisha nircachu. Chaimantami ñuca llajtapi tiyaj curata ñuca huasiman shamuchun invitarcani. Paihuanca tutacama saquirishpami católico yachachishcacunataca Bibliata utilizashpalla parlarcanchij. Chai curahuan parlashca qꞌuipami mana verdadta yachachij cashcata ñuca huarmica cuentata curca. Chaimi testigo de Jehovacunalla verdadta yachachishcata cri callarirca. Chai punllamantami Jehová Diostaca ashtahuan cꞌuyai callarircanchij. Chashnami 1974 huatapi ishquindij bautizarircanchij.

JEHOVÁ DIOSTAMI PUNTA LUGARPI CHURARCANCHIJ

Jehová Dios gentecunapaj imata ruragrishcata yachashpami ñuca huarmihuan Diosta sirvinata punta lugarpi churarcanchij. Biblia yachachishca shinami ñucanchij huahuacunatapish huiñachisha nircanchij. Jehová Diosta cꞌuyachun, gentecunatapish cꞌuyachunmi ñucanchij huahuacunata ayudashcanchij. Chashnami familia ucupipish tandalla, cushilla causarcanchij (Mateo 22:37-39).

Ima decisionta japingapajca ñuca huarmindijmi parlanacuj carcanchij. Chaitaca ñucanchij huahuacunaca allimi yacharcacuna. Ñucanchij huasipica Jesuspaj consejotami catij carcanchij. Jesusca: “Ari cajpica ari, mana cajpica mana ningui” nircami (Mateo 5:37). Por ejemplo, ñuca ushushi 17 huatacunata charijpimi, ñuca huarmisitaca ñuca ushushitaca paipaj amigacunahuan llujshichunca mana saquirca. Chaimi paipaj amigacunaca “cambaj mama permisota mana cujpica cambaj yayata permisota mañai” nishcacuna carca. Pero ñuca ushushica “¿imapajtaj mañashayari? Ishquindijmi tucuipi de acuerdo cancuna” nishpa cutichishcarca. Ñucanchij seis huahuacunaca ñuca huarmisitahuan Biblia ima nishcata pajtachijcuna cashcatami alli yacharcacuna. Casi tucui ñuca familiami Yayitu Diosta sirvincuna. Chaimantami Jehová Diosta tucui shunguhuan agradicini.

Jehová Diosmi ñucapajca ashtahuan importante can. Shinapish doctor cashcamantami huauqui panicunata ayudangapajca ashtahuan rurasha nircani. Chaimantami puntaca París Betelpi, qꞌuipaca Louviers Betelpi ayudanaman rircani. Casi 50 huatacunatami Betelpica ayudani. Chaipimi achca betelitacunapaj amigo tucushcani. Huaquin betelitacunacarin 90 yalli huatacunatami charincuna. Shuj punllaca shuj mushuj betelitatami rijsircani. Paica: “Canmi ñucataca 20 huatacuna huashamanca ñuca mamita huachachunca ayudashca carcangui” nircami. Chaita yachashpami cushilla sintirircani.

JEHOVÁ DIOS PAIPAJ PUEBLOTA CUIDASHCATAMI RICUSHCANI

Jehová Dios paipaj pueblota ima shina cuidashcata, ima shina ñaupajman pushacushcata ricushpaca paitami ashtahuan cꞌuyai callarishcani. Por ejemplo, 1980 huata callaripica Cuerpo Gobernante huauquicunaca Estados Unidos llajtapimi shuj capacitación tiyachun aprobarcacuna. Chai capacitacionpica doctorcunata, hospitalpi trabajajcunataca Testigocuna imamanta yahuarta mana chasquij cashcata intindichunmi yachachircacuna.

1988 huatapimi Cuerpo Gobernante huauquicunaca Betelpi mushuj departamento tiyachun churarcacuna. Cai departamentoca Servicios de Información sobre Hospitales nishcami carca. Callaripica cai departamentoca Comités de Enlace con los Hospitales nishcatami ayudaj carca. Comités de Enlaceca Testigocunapi yahuarta ama churachun ayudangapaj, alli tratamientocunata mashcachun ayudangapajmi Estados Unidospi tiyai callarirca. Cai Comitecunaca shujtaj llajtacunapi, Franciapipishmi tiyai callarirca. Ungushca huauqui panicunata Diospaj organización alli cuidajta ricushpami cushilla sintirini.

ÑUCA MUNASHCAMI PAJTARIRCA

Diospaj Gobiernomantaca cunancamami cushillami huillashpa catinchij.

Doctor canatami huahuamantapacha munarcani. Pero Jehová Diosta rijsishpami jambinaca mana tanto importante cashcata yacharcani. Ashtahuanpish gentecunata Jehová Diospajman cꞌuchuyachun ayudana importante cashcatami cuentata curcani. Chaimantami ña jubilarishpaca ñuca huarmisitandij precursor regularcuna tucurcanchij. Chashnami Diospaj Mandanamanta gentecunaman predicashpa achca horascunata pasanchij. Gentecuna quishpirichun ayudangapajmi tucui pudishcata rurashpa catinchij.

2021 huatapimi ñuca huarmi Lydiehuan canchij.

Ungushcacunata jambingapajpish tucui pudishcatami rurashpa catini. Cai Allpapica doctorcunaca ima ungüicunata, huañuitapish mana tucuchi tucushcacunachu. Pero ungüipish, huañuipish illachunmi shuyacuni. Ñallami Yayitu Dios imallata rurashcacunamanta, ñucanchijtapish ima shina rurashcamanta ashtahuan yachashpa catisha. Ñuca huahuaraj cashpa ima munashcaca ashacunallami pajtarishca. Shinapish shamuj punllacunapi tucui pajtarinatami tucui shunguhuan crini.