I te 1941, kua anauia au i roto i tetai ngutuare tangata tau ua i Paris, Varani. E reka ana au i te apii, inara te taeanga toku mataiti ki te tai ngauru, kua rokoia au e te maki marō e kua akamutu au i te aere ki te apii! Kua karanga mai te au taote e kia takoto ua au, kia akangaroi toku ate māmā. No tetai au marama, kua akapou au i toku taime i te tatau i tetai dictionary e te akarongo ki te Radio Sorbonne a te Apii Teitei i Paris. Te akakite anga mai te taote e kua meitaki toku maki e ka rauka akaou iaku i te aere ki te apii, kua rekareka tikai au. Karanga au, ‘E meitaki tikai ta te au taote e rave ana!’ Mei reira mai, kua inangaro au i te rapakau i te maki o te tangata. Me ui mai toku papa eaa taku angaanga ka rave me maata mai au, ka pau ua rai au, “Kia riro mai ei taote.” I akamata ai toku inangaro kia riro mai ei taote.

E Katorika te akonoanga a toku ngutuare tangata. Inara kare aku apinga i kite no runga i te Atua, e e maata taku au uianga kare e pauanga. Mei te taime i apii ei au ei taote i ko i te apii teitei, i papu ei iaku e mea angaia te oraanga.

Maara iaku toku taime mua te kite anga i te au cell o te tiare tulip i raro i te io akamaata. Umere tikai au i te kite e eaa te ka tupu me akaveraia e me akaanuia teia cell. Kua kite katoa au i te cytoplasm (o te cell) me akameangitiia e te miti, e me akamaataia e te vai mā. No teia tu e tetai ua atu tupuanga, i rauka ai i te au mea ora rikiriki kia tauiui i to ratou tu. Te apii anga au i te au mea ngatā o te cell tataki tai, kua kite mai au e kare te au mea ora i te mea tupu ua.

 I te rua o te toku mataiti i te apii taote, kua kite maata mai au i te au akapapuanga e e Atua tetai. I roto i tetai pupu apii no te kopapa tangata, kua akara meitaki matou akapeea te au rima o te tangata i te amingi anga e te akatika anga. Kua anga meitakiia te ara uaua, te ngai o te kiko e te uaua tei kapiti ki te ivi. Ei akaraanga, kua kite mai au e ko te ara kiko uaua tei kapiti ki te uaua o te forearm ki te rua o te ivi mangamanga rima, kua manga teia ara uaua e rua tuanga, e ka ono mai tetai uaua na raro ki runga kia kapiti i te kiko ki te ivi ki mua roa o te mangamanga rima. Ka noo piri teia au uaua ki roto i te mangamanga rima. Me kare teia akanoonooanga, ka ketaketa ua te mangamanga rima e kare e angaanga meitaki. Kua kite mai au i te tu kite karape i angaia ai te kopapa tangata.

Kua maata mai toku inangaro no Tei Anga i te oraanga i toku apii anga no runga i te anau anga o te pepe. Kua apii mai au e i mua ake ka anau ei te pepe, ka rauka te oxygen no te pepe na roto i te pito o tona mama. No reira, ko te alveoli, mei te parunu iti te tu i roto i te ate māmā, kare te reira i kī ake i te aʼo matangi. Me vaitata te tuatau no te anau, ka vaʼiia te alveoli ki tetai apinga tei kapikiia e surfactant. Muri ake i te anau anga, ka tupu tetai mea umere no te tauturu i te pepe ou kia akaaea. Ka piri te vaarua i roto i te pukuatu o te pepe, kia aere te toto ki te ate māmā. I te reira atianga, ka paruru te surfactant i te alveoli kia kore e pipiri me aere te aʼo matangi ki roto i te ate. I reira rai, ka rauka i te pepe i te akaaea.

Kua inangaro au i te kite maata atu i Tei Anga i te au mea ora, no reira kua akamata au i te tatau meitaki i te Pipiria. Reka tikai au i te kite i te au ture paruru anga i roto i te koreromotu a te Atua ki te iti tangata o Iseraela e 3,000 mataiti i topa akenei. Kua akakite te Atua ki to Iseraela kia tapoki i to ratou repo, kia tāmā putuputu ia ratou ki te vai, e kia akatakake i tetai tei rokoia e te maki piri. (Levi. 13:50; 15:11; Deu. 23:13) Te akakite maira te Pipiria akapeea te maki me totoa, inara koi mārama ua akenei te aronga taieni i te reira. Kua kite katoa mai au i te meitaki o te ture no runga i te pirianga ainga i roto i te puka o Levitiku te ka akapuapinga i te oraanga o te iti tangata. (Levi. 12:1-6; 15:16-24) Kua kite mai au e kua oronga Tei Anga i teia au ture ki to Iseraela kia meitaki ratou i te pae kopapa, e kua akameitaki aia i te aronga tei akono i tana au akaueanga. Kua papu iaku e kua akauruia te Pipiria e te Atua—kare ra au i kite i tona ingoa i te reira taime.

Iaku e apii ra kia riro mai ei taote, kua aravei e kua akainangaro au i tetai vaine ko Lydie tona ingoa. Kua akaipoipo maua i te 1965. I te 1971, e toru a maua tamariki ko Lydie i anau mai e e toru akaou i anau mai i muri ake. E tokorua meitaki a Lydie i te turuturu iaku i roto i taku angaanga ei taote e i to maua ngutuare.

 Kua angaanga au i roto i te are maki e toru mataiti i mua ake ka akamata ai i taku uaorai ngai angaanga. Kare i roa i muri mai, kua atoro mai te nga tokorua akaipoipo taku i taiku i te akamataanga. Iaku e tata ra i te pepa vairakau no te tane i pati mai ei te vaine: “E te Taote, kare e toto i roto i te vairakau, ine.” Ma te poitirere kua ui atu au: “Ine rai? Eaa te tumu?” Kua pau mai aia: “E Kite maua no Iehova.” Kare au i rongo ana no runga i te Au Kite o Iehova e to ratou irinakianga no runga i te toto. Kua akaari mai te vaine i tana Pipiria e ta te Irava e akakite ra no ta raua ikianga kia kore e āriki i te toto. (Anga. 15:28, 29) E oti kua akamārama mai raua i ta te Patireia o te Atua ka akatupu; ka takore te reira i te mamae, te maki, e te mate. (Apo. 21:3, 4) “Ko ta korua e akakite mai nei kua moemoea ana au mei toku tamariki anga e ka tupu i teianei!” i karanga atu au. “Kua riro mai au ei taote kia akakore i te mamae.” Mataora tikai au e kua pukapuka matou e tai e te apa ora. Te akaruke anga raua, kua iki au e kare au i te Katorika akaou, e kua apii mai au e e ingoa to Tei Anga—ko Iehova!

Kua aravei au i te nga tokorua Kite e toru taime i roto i toku opati, e ka pukapuka matou tere atu e tai ora. Kua pati au ia raua ki toku ngutuare kia uriuri matou i te Pipiria. Noatu kua āriki a Lydie e kia apii kapiti matou i te Pipiria, kare ra aia i akatika ana e kua tarevake tetai au apiianga a te Katorika. No reira, kua pati atu au i tetai orometua ki to maua kainga. Kua uriuri matou no runga i te au apiianga a te akonoanga i te roa anga po, ma te taangaanga ua i te Pipiria. Mei te reira uriuri anga, kua papu ia Lydie e te apii ra te Au Kite o Iehova i te tuatua mou. Aere ua rai, kua maata mai to maua inangaro no te Atua ko Iehova e kua papetitoia maua i te 1974.

Te kite anga au i ta te Atua akakoroanga no te tangata, kua akakeuia au kia taui i taku akakoroanga. Kua akariro maua ko Lydie i te tavini anga ia Iehova e ko te mea puapinga i to maua oraanga. Kua tauta maua i te utuutu i ta maua tamariki kia tau ki te au kaveinga Pipiria. Ko te aroa i te Atua e te tangata tupu te tumu maata i taokotaiia ai to maua ngutuare.—Mata. 22:37-39.

Kua kite mai ta maua tamariki i to maua manako taokotai ei metua. Kua kite ratou i ta Iesu akoanga “kia riro ra ta kotou Koia, ei koia; e ta kotou Kare, ei kare” ei kaveinga i roto i to matou ngutuare. (Mata. 5:37) Ei  akaraanga, tetai o ta maua tamaine e 17 ona mataiti, kare a Lydie i akatika iaia kia aru i tetai pupu mapu. Karanga tetai o te mapu ki ta maua tamaine, “Me kare toou mama e akatika, e pati koe ki toou papa!” Kua pau ta maua tamaine: “Kare e puapinga. Aiteite ua to raua manako.” Ae, kua kite ta maua tamariki e ono i to maua manako taokotai no te au kaveinga Pipiria. Te akameitaki nei maua ia Iehova i teia tuatau e kua maata mai te au tavini o Iehova i roto i to matou ngutuare.

Noatu kua taui te tuatua mou i taku akakoroanga, kua inangaro au i te taangaanga i toku kite ei taote no te tauturu i te iti tangata o te Atua. No reira, kua tauturu au i te au taeake i te Betela i Paris, e i muri mai i te Betela ou i Louviers. Kua tauturu au i te au taeake i Betela no tetai 50 mataiti. I te reira tuatau, kua maata mai toku au oa piri mou i Betela, e tetai pae ia ratou e 90 tuma mataiti i teianei. I tetai rā, kua mataora katoa au i te aravei i tetai taeake ou i Betela. Kua kite mai au e ko au te taote tei akaanau i tona mama i tona anauanga tetai 20 mataiti i topa akenei!

I te au mataiti i aereia mai, kua tupu maata toku inangaro no Iehova te kite anga au i tana aratakianga e te paruruanga i tona iti tangata na roto i tana akaaerenga. I te 1980, kua akanoo te Pupu Akaaere i tetai porokaramu i Marike kia tupu te karangaranga meitaki i rotopu i te Au Kite o Iehova e te au taote.

I te 1988, kua akanoo te Pupu Akaaere i tetai tipatimani ou i Betela, ko te Hospital Information Service. I te akamataanga, ka akono teia tipatimani i te Hospital Liaison Committee (HLC) tei akamataia i Marike no te tauturu i te Au Kite tei rokoia e te maki, kia rauka ia ratou te rapakauanga meitaki. Te akatupuia anga teia tipatimani i teianei ao, kua akanooia tetai HLC i Varani. Kua umere tikai au i te kite i to Iehova akaaerenga te tauturu anga i te au taeake e te au tuaine tei rokoia e te maki!

Ko te riro anga mai ei taote toku inangaro mua. Inara kua kite mai au e ko te rapakau anga i te pae vaerua te mea puapinga rava atu—te tauturu anga i te tangata kia kite i te Tumu o te ora, ko te Atua ko Iehova. Te akamutu anga au i te angaanga, kua tavini maua ko Lydie ei painia tamou e kua tutu aere i te nuti meitaki o te Patireia o te Atua i te au marama ravarai. Te rave nei rai maua i teia angaanga.

Te rave nei rai au i taku ka rauka no te tauturu i te aronga maki. Inara kua kite mai au e kare e rauka i te au taote meitaki rava atu i te akakore i te au tu maki e te mate. No reira te tapapa nei au i te tuatau ka kore te mamae, te maki e te mate. I te ao ou e vaitata maira, ka rauka te tuatau no te apii maata atu i te au mea angaia a te Atua, pera katoa te tu umere i anga ai aia i te kopapa tangata. E tika kua akatupuia tetai tuanga o taku moemoea mei toku tamariki anga. Papu iaku e maata atu te ka tupu a te tuatau ki mua!