1. De vbene ẹdagbọn ruẹ ghaa ye hẹ, u ke suẹn gha ruẹ e Baibol?

 DE VBENE ẹdagbọn ruẹ ghaa ye hẹ, Avbe Osẹe Jehova ke suẹn gha ya e Baibol maa ruẹ emwi? Ma nibun i zẹdẹ hoo ne ima ye ẹghẹ nii rre. Ọ gha kẹ, vbene emwa ni rre uwu agbọn ya ru emwi, erriọ ima vbe ya gha ru emwi. Ọni rhie ma wẹẹ, u ma ‘gha mwẹ ayayẹro, u ma vbe rẹn Osanobua.’ (Ẹfis 2:12) Sokpan u ghi suẹn gha ruẹ e Baibol, ẹdagbọn ruẹ na ghi fi werriẹ!

2. De emwi ne u ghi do rẹn, vbe u ghi suẹn gha ruẹ e Baibol?

² U ghi suẹn gha ruẹ e Baibol, u na do rẹn wẹẹ, u mwẹ Erha vbe ẹrinmwi nọ hoẹmwẹ ruẹ ẹsẹsẹmwẹse. U vbe do bẹghe ẹre wẹẹ, deghẹ u hoo ne u gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ne u vbe gha re ọkpa vbe ẹgbẹe ọghẹe, te ọ khẹke ne u fi uyinmwẹ kevbe iziro ruẹ werriẹ. Deba ọni, te u gha vbe hia ne u gha lele uhi ọghẹe.​—Ẹfis 5:​3-5.

3. Zẹvbe nọ rre ebe Kọlose 3:​9, 10, de emwi ne Jehova hoo ne ima ru? De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

³ E Jehova ẹre ọ yi ima, irẹn ẹre ọ vbe re Erha ima, rhunmwuda ọni, ọ mwẹ asẹ nọ gha ya tama ima emwi ne ima gha ru. E Jehova hoo ne ima hia vbe odẹ ke odẹ, ne ima “ban egbe nẹdẹ mu fua . . . kẹ kevbe uyinmwẹ ọnrẹn” a te miẹn wẹẹ ima dinmwiamẹ. * (Tie Kọlose 3:​9, 10.) Deghẹ u hoo ne u dinmwiamẹ, ako iruẹmwi na gha ru iyobọ nuẹn ya rhie ewanniẹn ye ọta eha na: (1) Vbọ re “egbe nẹdẹ”? (2) Vbọzẹ ne Jehova na hoo ne ima ban rẹn fua? (3) Vbe ima khian ya ru ọna hẹ? Nọ ne ima ni dinmwiamẹ nẹ, ako iruẹmwi na gha ru iyobọ ne ima ya gban egbe ne avbe uyinmwẹ ne ima ka mu fua nẹ.

4. De vbene ọmwa nọ ma he “ban egbe nẹdẹ mu fua” ya yin hẹ?

⁴ Ọmwa nọ ma he ban egbe nẹdẹ mu fua, keghi yin uyinmwẹ nẹi yẹẹ e Jehova, erriọ emwi nọ mu roro, vbe ya sọnnọ e Jehova. Ọmwa vbenian sẹtin gha re ọmwa nọ rẹn ọghe enegbe ẹre ọkpa, ọmwa ne ohu rherhe mu, ọmwa ẹsoghodan kevbe ọmwa nọ tọn egbe mu. Ọ sẹtin vbe gha ghee ughe ne emwa na bannuan, ra ne emwa na ru emwi ọdọ vbe amwẹ kevbe ughe ne emwa na gbinna igbinna igbinna. Ọmwa vbenian sẹtin vbe gha mwẹ uyinmwẹ eso nọ maan, ekhọe ẹre sẹtin vbe gha bu abe gbe ẹre vbọ gha ru emwi eso, ra vbọ gha ta ẹmwẹ eso, nọ ma deyọ. Sokpan ekhọe re i gua ẹre kpa, nọ ya fi iziro kevbe uyinmwẹ ọnrẹn werriẹ.​—Gal 5:​19-21; 2 Tim 3:​2-5.

5. Vbọ khẹke ne ima kọ ye orhiọn, vbọ gha de ọghe na ban egbe nẹdẹ mu fua? (Iwinna 3:19)

⁵ Emwa ni ma gba ma khin, rhunmwuda ọni, ma i khian wa sẹtin wabọ iziro dan hia hin ekhọe ima rre fẹfẹfẹ. Ugbẹnso, ma ru emwi eso nọ ma deyọ, ma vbe ta ẹmwẹ eso ne ima do gha gbe I ma rẹn yi vbe okiekie. (Jer 17:9; Jems 3:2) Sokpan, deghẹ ima na ban egbe nẹdẹ mu fua nẹ, ma i khian ghi gha fuẹn vbe uwu orukhọ. Rhunmwuda, uyinmwẹ dan hia ni te gua ima obọ ro, ma mu ehia fua nẹ.​—Aiz 55:7; tie Iwinna 3:19.

6. Vbọzẹ ne Jehova na hoo ne ima muẹn fua, iziro nọ ma gba kevbe uyinmwẹ dan ne ima ka gha mwẹ?

⁶ E Jehova hoo ne ima wabọ iziro dan kevbe uyinmwẹ dan rua, rhunmwuda, ọ hoẹmwẹ ima ẹsẹse, ọ vbe hoo ne ima gha rri orhiẹnrhiẹn agbọn. (Aiz 48:​17, 18) Ọ rẹnrẹn wẹẹ, emwa ni ziro emwi dan keghi si obalọ gie egbe iran kevbe emwa ni sikẹ iran. Ọ wa da e Jehova vbe emwi vbenian gha sunu.

7. Zẹvbe nọ rre ebe Rom 12:​1, 2, de emwi nọ khẹke ne dọmwadẹ ima zẹ ne egbe ẹre?

⁷ Avbe ọse ima kevbe etẹn ima eso vbe uwu ẹgbẹe sẹtin gha ya ukpẹ zan ima, vbe ima gha suẹn gha fi uyinmwẹ ima werriẹ. (1 Pit 4:​3, 4) Iran sẹtin gha kha wẹẹ, ma mwẹ asẹ ne ima gha ya ru emwi nọ rhirhi khọn ima, ẹi re ọmwa ẹre ọ khian tama ima emwi ne ima gha ru. Sokpan ọghe ne ẹmwata, emwa nẹi lele uhi ọghe Jehova, eviẹn ọghe Esu ẹre iran khin. Rhunmwuda agbọn Esu na, ẹre ọ dia vbene iran ya  ru emwi hẹ. (Tie Rom 12:​1, 2.) Dọmwadẹ ima ẹre ọ khian zẹ ne egbe ẹre, deghẹ irẹn a gha yin vbe na ghee emwa ni rre agbọn Esu na, ra deghẹ irẹn gha kue ne Jehova fi irẹn werriẹ ya khian ọmwa esi.​—Aiz 64:8.

8. De emwi nọ khian ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na sẹtin mu uyinmwẹ kevbe iziro dan fua?

⁸ E Jehova rẹnrẹn wẹẹ, ẹi re iwinna ẹdẹ ọkpa, na do sẹtin mu uyinmwẹ kevbe iziro dan fua. (Psm 103:​13, 14) Sokpan, e Jehova keghi loo e Baibol, orhiọn nọhuanrẹn kevbe otu ọghẹe ya rhie ẹwaẹn kevbe ẹtin ne ima, ọ vbe yae ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na sẹtin fi werriẹ. E Jehova wa gele ru iyobọ nuẹn nẹ. Ma gha guan kaẹn emwi eso nia, nọ gha ru iyobọ nuẹn ya sẹtin ban egbe nẹdẹ mu fua, ne u mieke na sẹtin dinmwiamẹ.

9. De iyobọ ne Baibol gha sẹtin ru nuẹn?

⁹ Ya e Baibol mu ukpa mu uwerhẹn ghee uyinmwẹ ruẹ. Te Ẹmwẹ Osanobua yevbe ughegbe; ọ gha sẹtin ru iyobọ nuẹn ya mu ukpa mu uwerhẹn ghee emwi ne u mu roro, ẹmwẹ nọ ke ruẹ unu ladian, kevbe vbene u ya yin hẹ. (Jems 1:​22-25) Ọmwa nọ maa ruẹ e Baibol, kevbe etẹn ni fuẹro gha vbe sẹtin bu ruẹ ude. Iran gha sẹtin ya e Baibol ru iyobọ nuẹn, ne u mieke na rẹn ako ne u na hia, kevbe ako ne u na vburriẹ. Iran gha vbe maa ruẹ vbene u gha ya sẹtin miẹn emwi ughughan ne otu e Jehova he kpemehe ẹre, nọ gha ru iyobọ nuẹn ya ban uyinmwẹ dan nọ te gua ruẹ obọ ro. Sẹ ehia, e Jehova tobọre wa mu egbe, nọ ya ru iyobọ nuẹn. Irẹn ẹre ọ rẹn odẹ nọ maan sẹ nọ gha ya sẹtin ru iyobọ nuẹn; rhunmwuda ọ rẹn emwi nọ rre ekhọe ruẹ. (Itan 14:10; 15:11) Rhunmwuda ọni, hia ne u gha na erhunmwu gie ẹre vbe ẹghẹ hia, u vbe gha tie Ẹmwẹ ọnrẹn vbe ẹdẹgbegbe.

10. Vbua miẹn ruẹ vbe emwi nọ sunu daa Elie?

¹⁰ Gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ilele ọghe Jehova ẹre ọ maan sẹ. Ma gha ru emwi hia ne Jehova wẹẹ ne ima ru, ẹi mwẹ agbọn ma maan ima. Emwa ni gele lele uhi ọghe Jehova, i muẹn ẹkpẹn ne egbe iran fua, erriọ iran vbe ya mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko. (Psm 19:​7-11) Sokpan, emwa nẹi lele ilele ọghe Jehova keghi si obalọ gi egbe iran, rhunmwuda, uyinmwẹ dan ne iran yin keghi si iran fi ẹti. Gi ima ghee emwi ne okpia ọkpa na tie ẹre Elie khare. Evbibiẹ emọ ni hoẹmwẹ e Jehova, ẹre ọ koko ẹre waan. Sokpan, ẹghẹ nọ na gha re ehọnrre, ọ na suẹn gha lele avbe ọse dan. Ọ na suẹn gha loo ukhunmwu ni wegbe, ọ na gha mwẹ obọ vbe uyinmwẹ alama oghẹ, ọ na vbe gha fi ihiẹn. Elie wẹẹ, ohu ohu ẹre ọ ghi gha mu irẹn, erriọ irẹn vbe ya gha gbinna igbinna igbinna. Ọ khare wẹẹ, “Emwi hia fẹẹrẹ na maa mwẹ re wẹẹ, ọ ma khẹke ne Ovbiotu e Kristi gha ru, ẹre imẹ ghi gha ru.” Vbọrhirhighayehẹ, Elie ma wa mianmian emwi na maa re vbe ọ ye kherhe. Vbene ẹghẹ ya khian, ọ na dọlegbe suẹn gha ruẹ e Baibol. Ọ keghi hia ẹsẹsẹmwẹse nọ ban uyinmwẹ dan, ọ na ghi dinmwiamẹ vbe ukpo 2000. De afiangbe nọ ghi miẹn, rhunmwuda nọ na ghi gha lele uhi ọghe Jehova? Elie khare wẹẹ: “Te orhiọn mwẹ ghi sẹ otọ, te ekhọe mwẹ ghi vbe huan.” * Emwi nọ sunu daa Elie ya ima rẹn wẹẹ, te emwa nẹi lele uhi ọghe Jehova si obalọ gi egbe iran. Ọrheyerriọ, e Jehova mu egbe, nọ ya ru iyobọ ne emwa vbenian, ne iran mieke na sẹtin fi werriẹ.

11. De emwi eso ni sọnnọ e Jehova?

¹¹ Gi emwi nọ sọnnọ e Jehova gha sọnnọ ruẹ. (Psm 97:10) E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, e Jehova khuiwu “ekhọe itengbemu, aranmwẹ nọ ta  ohoghe” kevbe “obọ nọ gbe ọmwa nọ ma ru khọ.” (Itan 6:​16, 17) E Jehova vbe khuiwu “emwa ibalegbe kevbe emwa erẹrẹ.” (Psm 5:6) Te avbe uyinmwẹ na wa gele sọnnọ e Jehova, ọna ẹre ọ si ẹre nọ na fuẹn emwa dan rua vbe ẹghẹ e Noa, rhunmwuda, iran keghi ya uyinmwẹ ọrhiae gba uhunmwu otagbọn na. (Gẹn 6:13) Gi ima vbe ghee igiemwi ọvbehe. E Jehova keghi loo akhasẹ ighẹ Malakai ya tae ye otọ wẹẹ, irẹn khuiwu emwa ni khu ọvbokhan iran, rhunmwuda emwi nọ ma sẹ emwi. Emwa ni yin uyinmwẹ vbenian, Osanobua i miẹn ugamwẹ iran yi, ọ gha vbe bu ohiẹn iran vbọ gha sẹ ẹghẹ.​—Mal 2:​13-16; Hib 13:4.

12. Vba yae kha na ghẹ gha “ma ẹko emwi dan”?

¹² E Jehova i hoo ne ima gha “ma ẹko emwi dan.” (Rom 12:9) Emwi na yae kha, na ghẹ gha “ma ẹko emwi dan” ọre, ne emwi dan kakabọ gha sọnnọ ima. Gia kha wẹẹ, a mu evbare nọ kẹkẹ nuẹn ne u re, ẹi re te egbe khian gha rrirri ruẹ? Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, a ma he mu evbare nii nuẹn, u na kue roro ẹre kẹkan, te egbe khian ye gha rrirri ruẹ. Erriọ vbe khẹke, ne emwi nọ sọnnọ e Jehova vbe gha sọnnọ ima, ọ ma kue zẹdẹ khẹke ne ima gha muẹn roro.

13. Vbọzẹ nọ ma na khẹke ne ima gi iziro dan gbọzinian vbe ekhọe ima?

¹³ Ghẹ gi iziro dan gbọzinian vbe ekhọe ruẹ. Emwi ne ọmwa mu roro, ẹre ọ mobọ ru. Ọna ẹre ọ si ẹre ne Jesu na tama ima, ne ima ghẹ gi iziro dan nọ gha sẹtin ya ima ru orukhọ nọ wegbe, gbọzinian vbe ekhọe ima. (Mat 5:​21, 22, 28, 29) Emwi nọ yẹẹ Jehova ma hoo ne ima gha ru, ra ẹi re erriọ? Rhunmwuda ọni, iziro dan gha wa la ima ekhọe, te ọ khẹke ne ima gbe ukhu ẹre rua vbobọvbobọ!

14. De emwi ne ẹmwẹ nọ ke ima unu ladian ya emwa rẹn vbekpa ima? De ọta eso nọ khẹke ne ima nọ egbe ima re?

¹⁴ Ghẹ gha guan vbene u rhirhi miẹn. E Jesu khare wẹẹ: “Emwi nọ ke uwu unu ladian, uwu ekhọe ọre ọ ke rre.” (Mat 15:18) Vbene ẹmwata, ẹmwẹ nọ ke ima unu ladian, ẹre ọ ya emwa rẹn aro ọmwa ne ima khin. Rhunmwuda ọni, nọ egbuẹ wẹẹ: ‘Mẹ ta ẹmwata ra, uhiẹn deghẹ I na rẹn wẹẹ, ẹmwata ne I ta nii, gha mu mwẹ fi ẹmwẹ ra? Deghẹ I ru orọnmwẹ nẹ, mẹ gu okpia nẹi re ọdọ mwẹ, ra okhuo nẹi re ọvbokhan mwẹ gbe ọkiẹkiẹ ra? Mẹ gi ẹmwẹ nọ kẹkẹ gha ke unu mwẹ ladian ra? Ọmwa gha ru emwi nọ sọnnọ mwẹ, mẹ gbe ibiẹ rrie ra?’ U gha mu avbe inọta na roro, ọ gha wa ru iyobọ nuẹn. Te ẹmwẹ nọ ke ọmwa unu ladian, yevbe oru na ya  se ukpọn kugbe. Ọmwa gha khian rhan ukpọn nii, te ọ khẹke nọ ka giagia oru nii kua. Erriọ vbe ye, deghẹ ima hoo ne ima ban egbe nẹdẹ mu fua, ọ ma khẹke ne ẹmwẹ ekpọ, ohoghe kevbe ẹmwẹ nọ kẹkẹ gha ke ima unu ladian.

15. A gha wẹẹ na kan uyinmwẹ ima nẹdẹ mu erhan, vba yae kha?

¹⁵ Mu egbe ne u ya zẹ owẹ nọ khẹke. Ukọ ighẹ Pọl keghi loo igiemwi ne kpataki ya gi ima rẹn, evbọzẹe nọ na khẹke ne ima hia vbe odẹ ke odẹ, ne ima fi uyinmwẹ ima werriẹ. Ọ keghi kha wẹẹ, ne ima kan uyinmwẹ ni ka gu ima obọ ro mu erhan. (Rom 6:6) Ọni rhie ma wẹẹ, deghẹ ima hoo ne ima ya egbe taa e Jesu, te ọ khẹke ne ima gbe ukhu ẹre rua, avbe uyinmwẹ dan nẹi yẹẹ e Jehova, ni te ka gu ima obọ ro. Ma gha ru vberriọ, ẹre ima khian na sẹtin gha mwẹ ekhọe nọ huanrẹn, ma ghi vbe gha rre usun emwa ni khian gha rrọọ vbe etẹbitẹ. (Jọn 17:3; 1 Pit 3:21) Ọ khẹke ne ima kọ ẹre ye orhiọn wẹẹ, e Jehova i khian rhunmwuda ima fi ilele ọghẹe werriẹ. Nọghayayerriọ, ma ẹre ọ khian fi uyinmwẹ ọghe ima werriẹ, nọ mieke na gu ilele ọghẹe ro.​—Aiz 1:​16-18; 55:9.

16. Vbọzẹ nọ na khẹke ne u gha hia vbe odẹ ke odẹ, ne iziro dan ghẹ gbọzinian vbe ekhọe ruẹ?

¹⁶ Ye gha hia ne iziro dan ghẹ gbọzinian vbe ekhọe ruẹ. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, u dinmwiamẹ nẹ, te u khian ye gha hia, ne uyinmwẹ dan ghẹ gua ruẹ obọ ro. Gia ghee emwi nọ sunu daa okpia ọkpa na tie ẹre Maurício. Egbe ọvbokhan, ẹre ọ ya suẹn gha lovbiẹ ke ikpia ne ihua ẹre. Vbene ẹghẹ ya khian, Avbe Osẹe Jehova na ghi kporhu ma rẹn, iran na ghi suẹn gha gu ẹre ruẹ Baibol. Ọ ghi fi uyinmwẹ ọnrẹn werriẹ nẹ, ọ na ghi dinmwiamẹ vbe ukpo 2002. Agharhemiẹn wẹẹ, ọ kpẹẹ re ne Maurício ke ga e Jehova, ọ keghi kha wẹẹ: “Ugbẹnso, te I ye hia ne iziro dan ghẹ la mwẹ ekhọe.” Sokpan, ọ ma gi egbe wọọ re. Nọghayayerriọ, ọ keghi kha wẹẹ: “Emwi nọ ru iyobọ mẹ, ọre ne I na rẹn wẹẹ, ẹko wa rhiẹnrhiẹn e Jehova, deghẹ I ma gi iziro dan gbọzinian vbe ekhọe mwẹ.” *

17. De emwi ne u miẹn ruẹ vbe okha ọghe Nabiha?

¹⁷ Na erhunmwu ne Jehova ru iyobọ nuẹn, mu ẹtin yan orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe, ghẹ mu ẹtin yan egbuẹ. (Gal 5:22; Fil 4:6) Ọ khẹke ne ima hia vbene ẹtin ima sẹ, ne ima mieke na sẹtin ban egbe nẹdẹ mu fua fẹfẹfẹ. Gia ghee emwi nọ sunu daa okhuo ọkpa na tie ẹre Nabiha. Ukpo ehan kẹkan ẹre ọ ye, vbe erhae yangbe  ẹre. Ọ khare wẹẹ, “Obalọ nọkhua ẹre ọ si yọ mwẹ egbe.” Zẹvbe nọ ya gha waan, ohu ohu ẹre ọ ghaa muẹn, erriọ vbe ya gha khọọ. Ọ na ghi suẹn gha khiẹnnẹ ukhunmwu ni wegbe, ẹre avbe olakpa na ghi muẹn, ọ na ya gbe ukpo eso vbe eghan. Avbe Osẹe Jehova ni do gha kporhu vbe eghan, na ghi suẹn gha ya e Baibol maa ẹre emwi. E Nabiha keghi suẹn gha zẹ obọ vbe uyinmwẹ dan ni te gua ẹre obọ ro. Ọ keghi kha wẹẹ, “I wa rherhe ban uyinmwẹ dan eso. Sokpan, u ma miẹn ọghe esiga na si, ọ ma gu mwẹ ban.” Ọ gberra ukpo ọkpa, e Nabiha ke do sẹtin ban esiga na si. Vbọ ru iyobọ nẹẹn? Ọ khare wẹẹ, “Erhunmwu ne I ghaa na gie Jehova, ẹre ọ wa mobọ ru iyobọ mẹ.” Te irẹn ghi vbe tama emwa ọvbehe wẹẹ: “Eke ne imẹ na sẹtin ban uyinmwẹ dan, ne I mieke na ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ẹi mwẹ emwa ọvbehe ma vbe sẹtin ru vberriọ!” *

18. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Kọrinti 6:​9-11, de emwi ne eguọmwadia Osanobua nibun he ru?

¹⁸ Vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ ọghe Jesu, emwa eso ne Osanobua hannọ zẹ, ni khian deba e Kristi kha vbe ẹrinmwi, ka gha mwẹ obọ vbe uyinmwẹ dan eso. Vbe igiemwi, eso vbe uwu iran ka gha ghẹẹ, eso ka vbe gha lovbiẹ ke ikpia ra ikhuo ne ihua iran, vbene eso vbe uwu iran na gha rhaa. Sokpan, orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua, ẹre ọ ghi ru iyobọ ne iran, ne iran ya sẹtin mu avbe uyinmwẹ dan nii fua. (Tie 1 Kọrinti 6:​9-11.) Erriọ wa vbe ye vbe ẹdẹnẹrẹ, e Baibol ru iyobọ ne ẹbo emwa nibun nẹ, ne iran ya sẹtin fi ẹdagbọn iran werriẹ. * Iran mu ẹre fua nẹ, avbe uyinmwẹ dan ni te la iran esagiẹn. Okha ọghe iran rhie ẹre ma wẹẹ, u gha vbe sẹtin fi uyinmwẹ ruẹ werriẹ, ne u mieke na sẹtin dinmwiamẹ.

19. De emwi ne ima khian guan kaẹn vbe ako iruẹmwi nọ ghi lele ọna?

¹⁹ Te ọ khẹke ne emwa ni hoo ne iran dinmwiamẹ ban egbe nẹdẹ mu fua, ẹi re ọni ọkpa, te ọ khẹke ne iran hia ne iran mu egbe ọghe ọgbọn yọ. Vbe ako iruẹmwi nọ ghi lele ọna, ma gha guan kaẹn vbene iran khian ya sẹtin ru ọna hẹ, kevbe vbene emwa ọvbehe khian ya ru iyobọ ne iran.