KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA 10
No Ũvote ‘Kumya Mwĩkalĩle wa Tene’
“Umyai mwĩkalĩle wa tene na meko maw’o.”—AKO. 3:9.
WATHI 29 Twĩkale Kwosana na Ĩsyĩtwa Yitũ
KWA ŨKUVĨ *
1. Mwĩkalĩle waku wailye ata ũtanamba kwĩmanyĩsya Mbivilia?
MWĨKALĨLE waku wailye ata ũtanamba kwĩmanyĩsya Mbivilia na Ngũsĩ sya Yeova? Aingĩ maitũ mayendaa o na vanini kũlilikana maũndũ ala meekaa. Nĩvatonyeka mawoni ala twaĩ namo na maũndũ ala tweekaa makethĩwa matongoeaw’a nĩ kĩla nthĩ ĩno yonaa kĩ kĩseo kana kĩ kĩthũku. ‘Tũyaĩ na wĩkwatyo, o na tũyaĩ na Ngai ĩũlũ wa nthĩ.’ (Aev. 2:12) Ĩndĩ kwĩmanyĩsya Mbivilia nĩkwavĩndũie mwĩkalĩle witũ vyũ!
2. Nĩ kyaũ wamanyie wambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia?
2 Wambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia, nĩwamanyie kana wĩ na Ĩthe waku wa ĩtunĩ ũkwendete mũno. O na nĩwamanyie kana ethĩwa nũkwenda kũmwendeesya Yeova na ũitw’ĩka ũmwe wa andũ make, no nginya ũvĩndũe vyũ mwĩkalĩle waku, mawoni maku, na mosũanĩo maku. Yaĩ no nginya wĩmanyĩsye kwĩkala kwosana na myolooto mĩlũngalu ya Yeova.—Aev. 5:3-5.
3. Kwosana na Akolosai 3:9, 10, Yeova endaa twĩke ata, na twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?
3 Mũmbi witũ na Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, Yeova, e na ũkũmũ wa kũtw’a mwĩkalĩle ũla athaithi make maĩle kwĩthĩwa naw’o. Na endaa tũtanamba kũvatiswa twĩkĩe kĩthito kingĩ ‘tumye mwĩkalĩle wa tene na meko maw’o.’ * (Soma Akolosai 3:9, 10.) Ĩsomo yĩĩ nĩyĩũtetheesya ala mekwenda kũvatiswa masũngĩe makũlyo aa atatũ: (1) Mũndũ wĩ na “mwĩkalĩle wa tene” ethĩawa ailye ata? (2) Nĩkĩ Yeova wendaa tũwumye? (3) Tũtonya kũwumya ata? O na ĩsomo yĩĩ nĩyĩũtetheesya ala avatise mesiĩĩe maikese kũsyokea ĩngĩ ũla mwĩkalĩle wa tene maumisye.
MŨNDŨ WĨ NA “MWĨKALĨLE WA TENE” ETHĨAWA AILYE ATA?
4. Mũndũ wĩ na “mwĩkalĩle wa tene” ekaa maũndũ mailye ata?
4 Kaingĩ, mũndũ wĩ na “mwĩkalĩle wa tene” asũanĩaa na akeka maũndũ mathũku. No ethĩwe eyendete, athataa mĩtũkĩ, ate mũvea, na e mĩtũlyo. No ethĩwe atanĩaa kwĩloela mavisa ma ũlaalai na sinema syĩ na maũndũ mathũku kana syĩ na ũng’endu. Vate nzika, nĩwĩthĩawa na nguma imwe nzeo, na no ew’e aiandũĩka nũndũ wa maũndũ mathũku ala ũneenaa kana wĩkaa. Ĩndĩ ndethĩawa na wendi mwingĩ wa kũalyũla mosũanĩo na mwĩkalĩle wake.—Aka. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5.
Yĩla twaumya “mwĩkalĩle wa tene,” tũiendeeaa kũsumbĩkwa nĩ mawoni na meko mathũku (Sisya kalungu ka 5) *
5. Yĩla tũendeee kũng’ang’ana tumye mwĩkalĩle wa tene, nĩ woni wĩva twaĩle kwĩthĩwa naw’o? (Meko ma Atũmwa 3:19)
5 Nũndũ twĩ ene naĩ, vai ũmwe witũ ũtonya kũvetanga vyũ mosũanĩo na mawendi mathũku ala methĩawa ilĩkonĩ na ngoonĩ sitũ. Nũndũ wa ũu, tũilea kwĩsa kwĩka kana kũneena ũndũ ũkatuma twĩlila. (Yel. 17:9; Yak. 3:2) Ĩndĩ yĩla twaumya mwĩkalĩle wa tene, tũiendeeaa kũsumbĩkwa nĩ mawoni na meko mathũku. Twĩthĩawa twavĩndũka vyũ.—Isa. 55:7; soma Meko ma Atũmwa 3:19.
6. Nĩkĩ Yeova ũtwĩkĩaa vinya tũekane na mosũanĩo mathũku na imanyĩo nthũku sya mwĩkalĩle wa tene?
6 Yeova atwĩkĩaa vinya tũvetange mosũanĩo mathũku na tũiekana na imanyĩo nthũku nũndũ nũtwendete mũno na endaa tũtanĩe thayũ. (Isa. 48:17, 18) Nĩwĩsĩ kana ala meanĩasya mawendi moo mathũku nĩmeyĩũmĩasya mo ene na makaũmĩsya ala angĩ. Kĩu nĩkĩmũũmĩasya mũno.
7. Kwosana na Alomi 12:1, 2, nĩ ũtwi wĩva twaĩle kwĩka?
7 Twambĩĩa kwĩka moalyũku, anyanya amwe maitũ na andũ amwe ma mũsyĩ no mambĩĩe kũtũneenea naĩ. (1 Vet. 4:3, 4) No matwĩe twĩ na ũthasyo wa kwĩka kĩla tũkwenda na tũyaĩle kwĩtĩkĩlya angĩ matũtavye kĩla twaĩle kwĩka. Ĩndĩ ala maleaa kũatĩĩa myolooto ya Yeova mayĩthĩawa na ũthasyo wa w’o. Vandũ va ũu, methĩawa meetĩkĩlya nthĩ ĩno ĩsumbĩkĩtwe nĩ Satani ĩmatongoesye. (Soma Alomi 12:1, 2.) Kwoou ithyonthe twĩ na ũtwi twaĩle kwĩka. Nĩtwaĩle kũtw’a ethĩwa twĩendeea kwĩthĩwa na mwĩkalĩle witũ wa tene, ũla ũtongoeaw’a nĩ naĩ na nthĩ ĩno ya Satani, kana twĩmwĩtĩkĩlya Yeova atũtetheesye twĩthĩwe na mwĩkalĩle mũseo vyũ ũndũ vatonyeka.—Isa. 64:8.
ŨTONYA ATA ‘KUMYA MWĨKALĨLE WA TENE’?
8. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũekane na mosũanĩo na imanyĩo nthũku?
8 Yeova nĩwĩsĩ kana nĩvendekaa ĩvinda na kĩthito nĩ kana tũvetange mosũanĩo na imanyĩo nthũku. (Sav. 103:13, 14) Ĩndĩ nũtũmĩaa Ndeto yake, veva wake, na ũseũvyo wake kũtũnenga ũĩ, vinya, na ũtethyo ũla tũkwenda nĩ kana twĩke moalyũku. Na vate nzika, nũkũtetheetye. Ekai yu tũneenee maũndũ amwe ũtonya kwĩka ũendeee kumya mwĩkalĩle wa tene nĩ kana ũvikĩĩe kũvatiswa.
9. Ndeto ya Ngai ĩtonya kũũtetheesya wĩke ata?
9 Tũmĩa Mbivilia wĩyĩosye nesa. Ndeto ya Ngai no ta kĩoo, na kwoou no ĩkũtetheesye kũosya mosũanĩo maku, ũneeni waku, na meko maku. (Yak. 1:22-25) Mwalimũ waku wa Mbivilia na Aklĩsto angĩ aimu kĩ-veva no maũnenge ũtao mũseo. Kwa ngelekany’o, no matũmĩe Maandĩko kũũtetheesya wone kũla wĩkaa nesa na ũimanya mawonzu maku. O na ĩngĩ, no maũmanyĩsye ũndũ ũtonya kũkwata ũvoo wumĩte Mbivilianĩ ũtonya kũũtetheesya ũkĩlye vinya imanyĩo itaĩle. Na kĩla ĩvinda Yeova ethĩawa eyũmbanĩtye kũũtetheesya. Nĩwe ũtonya kũũtetheesya nesa vyũ nũndũ nĩwĩsĩ kĩla kĩ ngoonĩ yaku. (Nth. 14:10; 15:11) Kwoou ĩthĩwa na kĩmanyĩo kya kũmũvoya na kwĩmanyĩsya Ndeto yake kĩla mũthenya.
10. Kĩla kyamũkwatie Elie kyaũmanyĩsya kyaũ?
10 Ĩkalaa ũte na nzika kana myolooto ya Yeova nĩyo mĩseo vyũ. Nĩtũtethekaa nĩ kyonthe kĩla Yeova ũtwĩaa twĩke. Ala mekalaa kwosana na myolooto yake nĩmenengae ndaĩa, na mekalaa me eanĩe na me na ũtanu wa w’o. (Sav. 19:7-11) Namo ala matetĩkĩlaa myolooto ya Yeova nĩmakwatawa nĩ mathĩna ala maumanaa na mawĩa ma mwĩĩ. Kwoona kĩla mũndũũme wĩtawa Elie waĩtye kĩkwataa ala mataatĩĩaa myolooto ya Ngai. Aeiwe nĩ asyai mamwendete Yeova. Ĩndĩ e wa mũika, nĩwalikile kĩtindonĩ kĩthũku. Nĩwambĩĩie kũtũmĩa ndawa sya kũmila, alika mwĩkalĩlenĩ mũthũku wa ũlaalai, na ambĩĩa kũya. Elie easya kana esie kwĩthĩa e mũndũ ũthataa mũno na wendete ũng’endu. Aĩtye: “No ta neekaa maũndũ onthe ala namanyĩĩtw’e kana Mũklĩsto ndaĩle kwĩka.” O na ũu wĩ o vo, Elie ndaaũlwa nĩ kĩla weemanyĩĩtye e mũnini. Ĩtina wa ĩvinda, nĩwambĩĩie kwĩmanyĩsya Mbivilia ĩngĩ. Nĩweekĩie kĩthito vyũ aekane na imanyĩo nthũku, na tũivika mwaka wa 2000 avatiswa. Atethekete ata nũndũ wa kwĩkala kwosana na myolooto ya Yeova? Aĩtye: “Yu nĩw’aa nĩ na mũuo wa kĩlĩko na wasya mũtheu wa ngoo.” * Kĩla kyamũkwatie Elie kĩtũmanyĩsya kana ala maleaa kũatĩĩa myolooto ya Yeova nĩmeyũmĩasya mo ene. Ĩndĩ o na vailye ũu, Yeova nĩwĩyũmbanĩtye kũmatetheesya maalyũke.
11. Nĩ maũndũ meva Yeova ũmenete?
11 Ĩmanyĩsye kũmenaa maũndũ ala Yeova ũmenete. (Sav. 97:10) Mbivilia yonanĩtye kana Yeova nũmenete “metho me mĩtũlyo, ũĩmĩ ũla ũneenaa ũvũngũ, [na] moko ala metĩkasya nthakame ĩte ĩvĩtyo.” (Nth. 6:16, 17) O na ĩngĩ, yaĩtye kana “nũthĩthaa mũndũ ũla ũng’aatũkaw’a nĩ nthakame o na mũkengani.” (Sav. 5:6) Yeova nũmenete maũndũ asu vyũ nũndũ ĩvinda ya Noa nĩwoosie ĩtambya ya kũvetanga andũ onthe athũku nĩkwĩthĩwa nĩmatumĩte nthĩ yusũa ũng’endu. (Mwa. 6:13) Kwasũanĩa ngelekany’o ĩngĩ. Yeova atũmĩie mwathani Malaki kũweta kana nũmenete ala matũmĩaa nzĩa sya ũseleke kũthasya mũtwaano na ũla matwaanĩte nake o na ate ĩvĩtyo. Ngai ndetĩkĩlaa ũthaithi woo na akamasilĩla nũndũ wa mwĩkalĩle woo.—Mal. 2:13-16; Aevl. 13:4.
Twaĩle kũmena vyũ kĩla Yeova waasya nĩ kĩthũku, o ũndũ twĩw’aa ngoo twoona lĩu mwou (Sisya kalungu ka 11-12)
12. Ndeto “menai vyũ ũla ũthũku” syonanasya ata?
12 Yeova endaa ‘tũmene vyũ ũla ũthũku.’ (Alo. 12:9) Ndeto “menai vyũ” ila syĩ mũsoanĩ ũsu syonanasya kĩla wĩw’aa ngoonĩ woona ũndũ mũna kana woona kĩndũ kĩna kĩthũku. Syonanasya kũthatw’a mũno nĩ kĩndũ kana kwĩw’ĩthw’a ngoo nĩkyo. Kwasũanĩa ũndũ ũtonya kwĩw’a ũkewa ũye lĩu mwou. Kĩu no kĩtume wĩw’a kũtavĩka. Ũu now’o twaĩle kũmena vyũ yĩsilya ya kwĩka kĩla Yeova ũmenete.
13. Nĩkĩ no nginya tũsũvĩe mosũanĩo maitũ?
13 Sũvĩa mosũanĩo maku. Maũndũ ala tũsũanĩaa nĩmo twĩkaa. Nĩkyo kĩtumi Yesũ watũmanyĩisye kana nĩtwaĩle kũmena mosũanĩo mathũku ala matonya kũtuma twĩka naĩ ngito. (Mt. 5:21, 22, 28, 29) Na vate nzika, nĩtwendaa kũmwendeesya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ. Kwoou nĩ ũndũ wa vata ta kĩ tũvetange mosũanĩo mathũku na mĩtũkĩ yĩla mooka ilĩkonĩ sitũ!
14. Ũneeni witũ ũvuanasya kyaũ, na twaĩle kwĩkũlya makũlyo meva?
14 Sũanĩaa nesa kĩla ũũneena. Yesũ aisye: “Kĩndũ kyonthe kĩla kyumaa kanyw’anĩ . . . kĩthĩawa kyumĩte ngoonĩ.” (Mt. 15:18) Vate nzika, ũneeni witũ nũvuanasya maũndũ maingĩ ĩũlũ wa ũndũ tũilye ngoonĩ. Kwoou ĩkũlye makũlyo aa: ‘Nyie nĩnĩleaa kũkengana, o na ethĩwa kũneena ũla w’o kwĩtuma nĩlika thĩnanĩ? Ethĩwa nĩ mũtwaanonĩ, nĩnĩsũvĩaa ndikavũe ngũĩ nthũku na mũndũ ũngĩ? Nyie nĩnĩvathanaa vyũ na ũneeni mũthũku? Yĩla nathatw’a nĩ mũndũ, nĩnĩmũsũngĩaa nesa?’ Kũsũanĩa makũlyo asu no kũũtetheesye mũno. Ũneeni waku wĩthĩawa ũilye ivungo sya ngũa. Waivingũa, wĩthĩawa ũtonya kũmyumya na mĩtũkĩ. O ta ũu, ethĩwa nĩtũkwenda kumya mwĩkalĩle wa tene, no nginya tũtate vyũ tũikaumane, tũikakengane, kana kũtũmĩa ũneeni ũngĩ mũthũku.
15. Kũathĩĩa “mũtĩnĩ” mwĩkalĩle witũ wa tene nĩ kwĩka ata?
15 Ĩthĩwa wĩyũmbanĩtye kwosa matambya ala maĩle. Ve ngelekany’o mũtũmwa Vaulo watũmĩie kũtũmanyĩsya kana nĩ ũndũ wa vata mũno kũvĩndũa mwĩkalĩle witũ. Aandĩkie kana no nginya tũathĩĩe mwĩkalĩle witũ wa tene “mũtĩnĩ.” (Alo. 6:6) Yesũ nĩweeyũmbanĩtye aathĩĩwe mũtĩnĩ nĩ kana amwendeesye Yeova. O ta ũu, nĩtwaĩle kwĩthĩwa twĩyũmbanĩtye kũekana vyũ na mawoni na imanyĩo ila Yeova ũmenete nĩ kana tũmwendeesye. No nginya twose matambya asu ethĩwa nĩtũkwenda kwĩthĩwa na wasya mũseo wa ngoo na wĩkwatyo wa kũtanĩa thayũ wa tene na tene ĩvinda yũkĩte. (Yoa. 17:3; 1 Vet. 3:21) Lilikana kana Yeova ndesa kũvĩndũa myolooto yake nĩ kana atũtanĩthye. Vandũ va ũu, nithyĩ twaĩlĩte kũvĩndũka na kũatĩĩa myolooto yake.—Isa. 1:16-18; 55:9.
16. Nĩkĩ no nginya ũtw’e kũendeea kũkitana na mawendi mathũku?
16 Endeea kũkitana na mawendi mathũku. No nginya ũendeee kũkitana na mawendi mathũku o na ĩtina wa kũvatiswa. Kwoona ngelekany’o ya mũndũũme wĩtawa Maurício. E wa mũika, nĩwalikile mwĩkalĩlenĩ mũthũku wa kũkomaa na aũme. Ĩndĩ nĩwesie kũkomana na andũ ma Yeova na ambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia. Ĩtina wa ĩvinda nĩweekie moalyũku na avatiswa mwaka wa 2002. O na kau yu Maurício amũthũkũmĩte Yeova myaka mingĩ, aĩtye: “Ve mavinda nũkitanaa na mawendi mathũku.” Ĩndĩ ndaekaa kĩu kĩmũtũle ngoo. Vandũ va ũu, aĩtye: “Kũmanya kana nĩnĩmũtanĩthasya Yeova nalea kwĩanĩsya mawendi asu mathũku nĩkũngiakiasya mũno.” *
17. Ngelekany’o ya Nabiha yakwĩkĩa vinya ata?
17 Mũvoye Yeova aũtetheesye, na ũyĩkwatya veva wake, vandũ va kwĩkwatya ũtonyi waku mwene. (Aka. 5:22; Avi. 4:6) No nginya twĩkĩe kĩthito kingĩ nĩ kana tumye mwĩkalĩle witũ wa tene na tũyĩvathana naw’o vyũ. Kwasũanĩa ngelekany’o ya mũndũ mũka wĩtawa Nabiha. Ĩthe wake amũtiie e o na myaka thanthatũ. Aĩtye: “Mwa kĩu kyanũmĩisye mũno.” O ũndũ waendeeie kwĩana, now’o waendeeie kwĩthĩwa e mũndũ ũthataa mĩtũkĩ na mũng’endu. Nĩwambĩĩie kũthoosya ndawa sya kũmila, na nũndũ wa ũu, nĩwakwatiwe na oovwa myaka kauta. Ngũsĩ ila syaendaa kũtavany’a kũu yela nĩsyamwĩthĩie na syambĩĩa kũmũmanyĩsya Mbivilia. Nabiha nĩwambĩĩie kwĩka moalyũku manene. Aĩtye: “Yaĩ laisi kũekana na maũndũ amwe mathũku neekaa. Ĩndĩ ndwaĩ ũndũ wĩ laisi kũeka kũnyw’a sikala.” Nabiha nĩwang’ang’anie vandũ va mwaka ũmwe na kĩndũ aeke kũnyw’a sikala, na ĩndĩ mũthya avota kũekana nayo. Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye? Aĩtye: “Ũndũ ũla wandetheeisye mũno nĩeke kũnyw’a sikala nĩ kũmũvoya Yeova kĩla ĩvinda. Nĩ na mũĩkĩĩo kana ethĩwa nyie nĩnavotie kwĩka moalyũku nĩ kana nĩmwendeesye Yeova, kĩla mũndũ no avote kwĩka ũu!” *
NO WĨKE MOALYŨKU ŨKAVIKĨA KŨVATISWA!
18. Kwosana na 1 Akolintho 6:9-11, nĩ ũndũ wĩva athũkũmi aingĩ ma Ngai mavotete kwĩka?
18 Ĩvindanĩ ya atũmwa, amwe Yeova wanyuvie mesumbĩka vamwe na Klĩsto mbeenĩ meekaa maũndũ mathũku mũno. Kwa ngelekany’o, amwe maĩ ilaalai, angĩ maĩ aũme makomaa na aũme, na angĩ maĩ ing’ei. Ĩndĩ nũndũ nĩmatetheeiw’e nĩ veva mũtheu wa Ngai, nĩmavotie kwĩka moalyũku. (Soma 1 Akolintho 6:9-11.) O ta ũu, ũmũnthĩ Mbivilia nĩtetheesye andũ milioni mbingĩ makeka moalyũku. * Nĩmavotete kũkĩlya vinya imanyĩo nthũku ila maĩ nasyo mbeenĩ, o na kau ndwaĩ ũndũ wĩ laisi kwoo kwĩka ũu. Ngelekany’o yoo yĩĩkĩĩthya kana o naku no wĩke moalyũku na ũiekana vyũ na imanyĩo nthũku nĩ kana ũvikĩe kũvatiswa.
19. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe?
19 O na kau ala mekwenda kũvatiswa nĩmaĩle kwĩkĩa kĩthito maumye mwĩkalĩle wa tene, ve ũndũ ũngĩ maĩle kwĩka. Nĩmaĩle kwĩkĩa kĩthito mevw’ĩke mwĩkalĩle mweũ. Ĩsomo yĩla yĩatĩĩe yĩneeneete ũndũ tũtonya kwĩka ũu, na ũndũ ala angĩ matonya kũtũtetheesya.
WATHI 41 Mwa Ĩw’a Mboya Yakwa
^ kal. 5 Nĩ kana tũvatiswe, no nginya twĩthĩwe twĩyũmbanĩtye kũvĩndũa mwĩkalĩle witũ. Ĩsomo yĩĩ nĩyĩũtũtetheesya twone mũndũ wĩ na mwĩkalĩle wa tene ethĩawa ailye ata, nĩkĩ twaĩle kũwumya, na tũtonya kwĩka ũu ata. Nayo ĩsomo yĩla yĩatĩĩe yĩneeneete ũndũ tũtonya kũendeea kwĩvw’ĩka mwĩkalĩle mweũ, o na ĩtina wa kũvatiswa.
^ kal. 3 MAELESYO MA NDETO IMWE: ‘Kumya mwĩkalĩle wa tene’ nĩ kũekana na mawoni, meko, na mawendi ala matamwendeeasya Yeova. Mũndũ aĩlĩte kwĩka ũu atanamba kũvatiswa.—Aev. 4:22.
^ kal. 10 Nĩ kana ũkwate ũvoo mwingangĩ, sisya kĩlungu kĩ na kyongo, “Mbivilia Nĩalyũlaa Andũ—‘Nĩnendie Kũmũsyokea Yeova,’” kĩla kĩ ĩkasetinĩ ya Mũsyaĩĩsya ya 01/04/2012.
^ kal. 16 Nĩ kana ũkwate ũvoo mwingangĩ, sisya kĩlungu kĩ na kyongo, “Mbivilia Nĩalyũlaa Andũ—‘Mambonisye Ũseo Mwingĩ Mũno,’” kĩla kĩ ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya ya 01/05/2012.
^ kal. 17 Nĩ kana ũkwate ũvoo mwingangĩ, sisya kĩlungu kĩ na kyongo, “Biblia Inabadili Maisha—‘Nikawa Msichana Mwenye Hasira na Mjeuri,’” kĩla kĩ ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya ya 01/10/2012.
^ kal. 18 Sisya ĩsandũkũ “ Mbivilia Nĩalyũlaa Andũ.”
^ kal. 64 MAELESYO MA VISA: Twaĩle kũvetanga mawoni mathũku na imanyĩo itaĩle, o ũndũ mũndũ umasya ngũa ngũũ akekya ĩtheka.
