1. Yinki mutindu luzingu na nge vuandaka tekila nge banda kulonguka Biblia?

 LUZINGU na nge vuandaka yinki mutindu tekila nge banda kulonguka Biblia kintuadi na Bambangi ya Yehova? Mingi kati na beto kesepelaka ve kukanisa yau. Kondua ntembe, yinza yayi kumaka na bupusi na kimuntu mpe bikadulu na beto—na diambu metadila yimbi mpe mbote. Kana yavuandaka mutindu yina, mbele beto ‘vuandaka ve na kivuvu mpe mbele beto vuandaka ve na Nzambi na yinza.’ (Efe 2:12) Kasi na manima ya kubanda ndongokolo ya Biblia, luzingu na beto sobaka!

2. Yinki mambu nge longukaka ntangu nge vuandaka longuka Biblia?

² Ntangu nge vuandaka longuka Biblia, nge longukaka ti nge kele na Tata mosi na dizulu yina kezolaka nge mingi. Nge bakusaka ti kana nge vuandaka na nsatu ya kusepedisa Yehova mpe kukota na kati ya dibuta ya bisadi na yandi, yalombaka nge sala bansobolo ya nene na luzingu na nge, na bikadulu na nge, mpe na makanisi na nge. Yalombaka nge longuka kusala mambu yina Yehova kezolaka mpe kuyina mambu yina yandi keyinaka.—Efe 5:3-5.

3. Na kutadila Bakolosai 3:9, 10, yinki Yehova zola beto sala, mpe yinki beto ketadila na disolo yayi?

³ Yehova Mvangi mpe Tata na beto ya dizulu kele na yinsua ya kuzabisa bantu ya dibuta na yandi mutindu ya luzingu yina bafueti vuanda na yau. Mpe yandi kena kulomba beto tekila ya kubaka mbotama, beto sala ngolo samu na ‘kukatula kimuntu ya ntama mpe bisalu na yau.’ * (Tanga Bakolosai 3:9, 10.) Disolo yayi kesadisa bayina zola baka mbotama bapesa bamvutu na biuvu yayi tatu: (1) Yinki kele “kimuntu ya ntama”? (2) Samu na yinki Yehova kena kukindisa beto beto katula yau? (3) Mpe yinki  mutindu beto lenda sala yau? Samu na beto bantu yina mebakaka mbotama, ndongokolo yayi kesadisa beto samu beto bika sala mambu to kukanisa mutindu beto vuandaka sala yau tekila beto katula kimuntu ya ntama.

4. Yinki mambu muntu yina kele na “kimuntu ya ntama” kesalaka?

⁴ Muntu yina kele na “kimuntu ya ntama” mbala mingi yandi kekanisaka mpe yandi kesalaka mambu na mutindu ya yimbi. Yandi lenda vuanda na kimuyimi, kufuema nsualu, kuzanga butondi, mpe lulendo to fiere yina meluta ndilu. Yandi lenda sepela kutala pornografi mpe kutala bafilme ya nsoni to ya kinkesi. Kondua ntembe yandi lenda vuanda na bikadulu yankaka ya mbote, mpe yandi lenda kukitungisa samu na mambu ya yimbi yina yandi ketubaka to yina yandi kesalaka. Kasi yandi mekondua ngolo samu na kusala bansobolo na makanisi mpe na bikadulu na yandi.—Bag. 5:19-21; 2 Tm. 3:2-5.

5. Na yinki mutindu beto fueti vuanda na bukatikati ntangu beto kena tadila diambu metadila kukatula kimuntu ya ntama?

⁵ Beto nionso beto kele bantu ya kukondua kukoka, na yau muntu mosi ve kati na beto lenda katula mbotembote mabanza to bansatu ya yimbi na ntima mpe na makanisi na yandi. Na bantangu yankaka, beto kesala to beto ketuba mambu yina kesala ti beto nionga. (Yer. 17:9; Yak. 3:2) Kasi kana beto meloza kimuntu ya ntama, beto kevuanda diaka ve na bikadulu mpe bisalu ya yimbi. Kimuntu na beto kesoba.—Yez. 55:7; tanga Bisalu 3:19.

6. Samu na yinki Yehova kena kukindisa beto beto loza makanisi mpe bikadulu ya yimbi ya kimuntu ya ntama?

⁶ Yehova kena kukindisa beto beto loza makanisi mpe bikadulu ya yimbi samu yandi kezolaka beto mingi mpe yandi zola beto sepela na luzingu. (Yez. 48:17, 18) Yandi mezaba ti bantu yina kekukipesaka na bansatu ya yimbi bakekukisalaka bau mosi mpasi mpe bakesalaka bafinangani na bau mpasi. Yakesalaka yandi mpasi ntangu yandi kemonaka beto kena kukisala mpasi mpe beto kena kusala bantu yankaka mpasi.

7. Na kutadila Baroma 12:1, 2, yinki beto fueti pona?

⁷ Na ebandeli, bankundi mpe bampangi na beto ya dibuta lenda seka beto samu beto kena kumeka kusala bansobolo na kimuntu na beto. (1 Pi. 4:3, 4) Balenda tuba ti beto kele na yinsua  ya kusala konso diambu yina beto zola mpe beto fueti bika ve nzila na bantu yankaka batubila beto yina beto fueti sala. Nzokande bantu yina kemangaka kusadila bansikudukusu ya Yehova bakevuandaka ve na kimpuanza. Kutu, bakena kubika nzila na yinza yayi kele na yinsi ya luyalu ya Satana samu yavuanda na bupusi na luzingu na bau. (Tanga Baroma 12:1, 2.) Beto nionso beto fueti pona: Kana beto ketanina kimuntu na beto ya ntama, yina masumu mpe yinza ya Satana kele na bupusi na yau, to beto kebika Yehova soba beto samu beto kuma bantu ya mbote banda bubu yayi.—Yez. 64:8.

8. Yinki kesadisa beto samu beto loza makanisi mpe bikadulu ya yimbi?

⁸ Yehova mezaba ti yakelombaka ntangu mpe bangolo samu na kuloza makanisi mpe bikadulu ya yimbi. (Nk. 103:13, 14) Kasi, na nzila ya Mpova, mpeve, mpe nkubukulu na yandi, Yehova kena kupesa beto nduenga, ngolo, mpe lusadusu yina beto kele na yau nsatu samu beto soba kimuntu na beto. Kondua ntembe yandi mesadisaka nge. Beto tadila mambu yina beto lenda sala samu na kuloza kimuntu ya ntama mpe kundimama samu na kubaka mbotama.

9. Mpova ya Nzambi lenda sadisa nge na kusala yinki?

⁹ Sadila Biblia samu na kukitadila mbotembote. Mpova ya Nzambi kele lokola ditalatala; yalenda sadisa nge nge tadila mutindu na nge ya kukanisa, ya kutuba, mpe ya kusala mambu. (Yak. 1:22-25) Nlongisi na nge ya Biblia mpe Baklisto yankaka yina meyela na kimpeve lenda pesa nge malongi. Na kifuani, balenda sadila Masonukua samu na kusadisa nge nge mona bangolo mpe bulembu na nge. Balenda longa nge mutindu ya kumona malongi yankaka ya Biblia yina kena kupesa malongi ya mfunu samu na kununga bikadulu ya yimbi. Mpe Yehova kevuandaka ntangu nionso pene samu na kusadisa nge. Yandi mezaba mutindu ya mbote ya kusadisa nge; yandi mezaba mambu yina kele na ntima na nge. (Bin. 14:10; 15:11) Na yau vuanda na mumeseno ya kusambila yandi mpe kutangaka Mpova na yandi konso kilumbu.

10. Disolo ya Elie melonga nge yinki?

¹⁰ Ndimisama ti bansikudukusu ya Yehova kele mbote kuluta. Beto lenda baka mambote na konso diambu yina Yehova kelombaka beto beto sala. Bantu yina kezingaka na nguizani na bansikudukusu na yandi bakekukipesaka luzitu, luzingu na bau kekumaka ya mfunu mpe bakekumaka na kiese ya kedika. (Nk. 19:7-11) Kasi, bayina kemangaka kuzinga na nguizani na bansikudukusu ya Yehova bakekutanaka na mambu ya mpasi yina kebimaka na kusalaka mambu ya yimbi. Beto tala yina bakala mosi na nkumbu ya Elie tubaka na diambu metadila kuloza bansikudukusu ya Nzambi. Yandi yundukaka na bibuti yina kezolaka Yehova. Kasi na kintuenia na yandi, Elie ponaka bankundi ya yimbi. Yandi kumaka kunua badrogi, kusala mambu ya nsoni, mpe kuyiba. Elie metuba ti yandi mosi bakusaka ti yandi kumaka muntu ya kinkesi. Yandi metuba, “Munu vuandaka sala mambu nionso yina balongaka munu ti Muklisto fueti sala ve.” Kasi, Elie zimbakanaka ve mambu yina balongaka yandi ntangu yandi vuandaka ntuenia. Na manima, yandi bandaka diaka kulonguka Biblia. Yandi salaka ngolo samu na kuloza bikadulu na yandi ya yimbi mpe yandi bakaka mbotama na mvula 2000. Yinki mutindu bansikudukusu ya Yehova nataka mambote na luzingu na yandi? Elie metuba: “Bubu yayi munu kele na kiyenge ya makanisi mpe na kikansasa ya kuvedila.” * Mutindu disolo yayi memonisa yau, bayina kemangaka kuzinga na nguizani na bansikudukusu ya Yehova bakekukisalaka  bau mosi mpasi. Atako plina, Yehova kele pene ya kusadisa bau samu na kusala bansobolo.

11. Yinki mambu Yehova keyinaka?

¹¹ Longuka kuyina mambu yina Yehova keyinaka. (Nk. 97:10) Biblia kena kumonisa ti Yehova keyinaka ‘meso ya lulendo, ludimi yina kevunaka, mpe maboko yina ketiamunaka menga ya muntu yina mesala kima ve.’ (Bin. 6:16, 17) Yandi kemangaka diaka ‘muntu ya kinkesi mpe yina kevunaka.’ (Nk. 5:6) Yehova keyinaka bikadulu mpe bisalu yango ya yimbi, yau salaka ti yandi kufua bantu nionso ya yimbi na ntangu ya Noa samu bafulusaka kinkesi na ntoto ya mvimba. (Kuy. 6:13) Beto tadila kifuani yankaka. Na nzila ya mbikudi Malaki, Yehova tubaka ti yandi keyinaka bantu yina kesosaka kusala mambu yina kele ve na nzila samu kaka na kuvambana na bankuelani na bau. Nzambi kemangaka nsambudulu na bau mpe yandi kesambisa bau samu na bikadulu na bau.—Mal. 2:13-16; Ebr 13:4.

12. Yinki zola monisa ‘kumanga mambu ya yimbi’?

¹² Yehova zola beto ‘manga mambu ya yimbi.’ (Bar. 12:9) Mpova ‘kumanga’ kena kumonisa banguilu ya ngolo; yina zola monisa kuyina ngolo diambu mosi, kutadila yau lokola kima ya musoto. Kanisa mutindu nge kekukimona kana bamelomba nge nge kudia madia mosi ya kubola. Kukanisa diambu ya mutindu yina lendaka sala ti nge bela. Mutindu mosi mpe, kukanisa kusala diambu yina Yehova keyinaka fueti vuanda diambu mosi ya musoto samu na beto.

13. Samu na yinki beto fueti tanina makanisi na beto?

¹³ Tanina makanisi na nge. Makanisi na beto kevuandaka na bupusi na mambu yina beto kesalaka. Yau yina Yesu longaka beto beto loza makanisi yina lenda nata beto beto sala disumu mosi ya nene. (Mat. 5:21, 22, 28, 29) Beto kele mpenza na nsatu ya kusepedisa Tata na beto ya dizulu, mutindu yina ve? Na yau, yakele mpenza na mfunu kuloza kukondua kuvingila makanisi ya yimbi yina lenda kuizila beto na mabanza!

14. Mambu yina beto ketubaka kemonisaka yinki, mpe yinki biuvu beto fueti bakila bamvutu?

¹⁴ Zaba mambu yina nge ketubaka. Yesu tubaka: ‘Mambu yina kebimaka na yinua kekatukaka na ntima.’ (Mat. 15:18) Ya kedika, mambu yina beto ketubaka kemonisaka mpenza kimuntu na beto ya kati. Na yau, kukiyuvusa biuvu yayi: ‘Munu kemangaka kuvuna, ata  kana kutuba kedika kenatina munu mambu ya mpasi? Lokola munu kele ya kukuela, munu kekengaka samu munu bika benda dikebi ya muntu yina kele ve nkuelani na munu? Munu kemangaka kubula masolo ya nsoni mutindu kaka munu kemangaka maladi yina ketambakanaka? Munu kepesaka mvutu na mutindu mosi ya kulembama kana muntu mesokusa munu?’ Kukanisa mbotembote na biuvu yango kesadisa nge mpenza. Bampova na nge lenda kokana na kinkuti yina bakena kutunga. Kana beto zola kuloza kimuntu ya ntama, beto fueti loza bampova ya yimbi, ya luvunu, mpe ya nsoni.

15. Yinki zola monisa kukoma kimuntu na beto ya ntama ‘na zulu ya yinti’?

¹⁵ Vuanda pene ya kusala yina kele mfunu. Ntumua Paulo sadilaka kifuani mosi samu na kulonga beto ti yakele mpenza mfunu kusala bansobolo. Yandi sonikaka ti beto fueti koma kimuntu na beto ya ntama ‘na zulu ya yinti.’ (Bar. 6:6) Na bampova yankaka, beto kele na nsatu ya kulanda kifuani ya Klisto. Beto fueti loza bikadulu mpe bisalu yina Yehova keyinaka. Beto fueti sala mambu yango kana beto zola vuanda na kikansasa ya kuvedila mpe kuvuanda na kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na kiese. (Yoa. 17:3; 1 Pi. 3:21) Kuzimbakana ve ti Yehova kesoba ve bansikudukusu na yandi samu na kusepedisa beto. Kasi, beto fueti soba nde kimuntu na beto mpe kuzitisa bansikudukusu na yandi.—Yez. 1:16-18; 55:9.

16. Samu na yinki beto fueti baka nzengolo ya kutatamana kunuanisa bulembu na beto ya kinsuni?

¹⁶ Tatamana kunuanisa bulembu na nge ya kinsuni. Ata na manima ya kubaka mbotama, nge kevuanda na nsatu ya kutatamana kunuanisa bansatu na nge ya kinsuni. Tala disolo ya bakala mosi na nkumbu ya Maurício. Ntangu yandi vuandaka ntuenia, yandi bandaka kusala pite na luzingu na yandi. Na manima, yandi kutanaka na bisadi ya Yehova mpe yandi bandaka kulonguka Biblia. Na manima ya kusala bansobolo na luzingu na yandi, yandi bakaka mbotama na mvula 2002. Atako yandi mesadila Yehova bamvula mingi, Maurício metuba: “Na bantangu yankaka yakelombaka munu nuanisa bansatu ya yimbi.” Yandi kebikaka ve bansatu yango ya yimbi lembisa yandi nzutu. Yandi metuba: “Munu kena kukimona mbote samu mezaba ti ntangu munu kemangaka kusala mambu ya yimbi, munu kesepedisaka Yehova.” *

17. Yinki diambu mekindisa nge na disolo ya Nabiha?

 ¹⁷ Sambila samu na kulomba lusadusu ya Yehova, mpe tula ntima na mpeve na yandi, kasi na ngolo na nge mosi ve. (Bag. 5:22; Fil 4:6) Beto fueti sala ngolo kana beto zola kukatula kimuntu ya ntama mpe kuloza yau. Beto tadila disolo ya mama mosi na nkumbu ya Nabiha. Tata na yandi sundolaka yandi ntangu yandi vuandaka kaka na bamvula 6. Yandi metuba: “Yasalaka ti munu tungisama mpenza na makanisi.” Lokola yandi yundukaka, Nabiha kumaka muntu ya nganzi mpe ya kinkesi. Yandi bandaka kuteka drogi, bakangaka yandi, mpe yandi lutisaka mua bamvula na buloko. Bambangi ya Yehova yina vuandaka kuenda na buloko, babandaka kulonguka Biblia na yandi. Nabiha bandaka kusala bansobolo ya mfunu. Yandi metuba: “Yavuandaka pete samu na munu na kubika bifu na munu yankaka ya yimbi, kasi kubika kunua nsunga vuandaka diambu ya mpasi samu na munu.” Nabiha nuanaka mvula mosi kuluta samu na kikadulu yango, mpe nsuka nsuka yandi bikaka kunua nsunga. Yinki mutindu yandi salaka? Yandi metuba: “Diambu meluta mfunu, kusambila Yehova mbala na mbala nde sadisaka munu samu munu bika yau.” Bubu yayi yandi kezabisaka bantu: “Munu mendimisama ti kana munu nungaka kusala bansobolo samu na kusepedisa Yehova, muntu nionso lenda sala yau!” *

18. Na kutadila 1 Bakorinto 6:9-11, yinki bisadi mingi ya Nzambi nungaka kusala?

¹⁸ Na siekle ya ntete, babakala mpe banketo yankaka yina Yehova ponaka samu na kuyala kintuadi na Klisto, bavuandaka sala ntete mambu ya yimbi. Na kifuani, bavuandaka bantu ya ekobo, bantu yina kesangisaka nzutu babakala na babakala to banketo na banketo, mpe miyibi. Na lusadusu ya mpeve ya nlongo ya Nzambi, bavuandaka na dikoki ya kusoba kimuntu na bau. (Tanga 1 Bakorinto 6:9-11.) Mutindu mosi bubu, Biblia sadisaka bamilion ya bantu samu basala bansobolo na luzingu na bau. * Babikaka bifu ya yimbi. Kifuani na bau kena kumonisa ti nge diaka, nge lenda sala bansobolo na kimuntu na nge mpe nge lenda bika bifu ya yimbi samu nge koka kundimama samu na kubaka mbotama.

19. Yinki beto ketubila na disolo melanda?

¹⁹ Katula kusala ngolo samu na kukatula kimuntu ya ntama, bantu yina zola baka mbotama fueti sala diaka ngolo samu na kuvuata kimuntu ya yimpa. Disolo melanda ketubila mutindu beto lenda sala yau mpe mutindu bantu yankaka lenda sadisa beto.