TSHIENA-BUALU TSHIA KULONGA 10
Udi mua ‘kuvula bumuntu bua kale’
“Vulayi bumuntu bua kale ne bienzedi biabu.”—KOLOS. 3:9.
MUSAMBU WA 29 Tuende bu mudi dîna dietu
KADIOSHA *
1. Nsombelu webe uvua mushindu kayi kumpala kua wewe kutuadija kulonga Bible?
NSOMBELU webe uvua mushindu kayi kumpala kua wewe kutuadija kulonga Bible ne Bantemu ba Yehowa? Bitu bitonda ba bungi ba kutudi patubu bela meji a nsombelu uvuabu nende. Pamuapa tuvua tuela meji ne tuenza malu bipetangana ne lungenyi lua bena panu lua tshidi tshimpe ne tshidi tshibi. Bikalabi ne: bivua nanku, mmumue ne: ‘katuvua ne ditekemena ne katuvua ne Nzambi panu apa.’ (Ef. 2:12) Kadi patuakatuadija kulonga Bible, nsombelu wetu wakashintuluka!
2. Ntshinyi tshiwakafika ku dimanya pauvua mutuadije kulonga Bible?
2 Pauvua mutuadije kulonga Bible wakafika ku dimanya ne: udi ne Tatu webe wa mu diulu udi mukunange bikole. Wewe kujingulula ne: bua kusankisha Yehowa ne kubuela mu dîku diende dia badi bamutendelela, bidi bikengela ushintulule malu a bungi mu nsombelu webe, ushintulule mushindu webe wa dimona malu, ne ngelelu webe wa meji. Uvua ne bua kudibidija bua kuikala kutumikila mikenji yende ya tshidi tshimpe ne tshidi tshibi.—Ef. 5:3-5.
3. Bilondeshile Kolosayi 3:9, 10, ntshinyi tshidi Yehowa utulomba bua kuenza? Ntshinyi tshituakonkonona mu tshiena-bualu etshi?
3 Yehowa Mufuki wetu ne Tatu wetu wa mu diulu ke udi ne bukenji bua kuleja mudi bena mu dîku diende ne bua kuikala benza malu. Nunku udi utulomba bua ‘kuvula bumuntu bua kale ne bienzedi biabu’ bua kushisha kubatijibua. * (Bala Kolosayi 3:9, 10.) Tshiena-bualu etshi netshiambuluishe badi basue kubatijibua bua kuandamuna nkonko isatu eyi: 1) “Bumuntu bua kale” ntshinyi? 2) Bua tshinyi Yehowa udi utulomba bua kubuvula? 3) Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kubuvula? Tshiena-bualu etshi netshituambuluishe kabidi tuetu bakadi babatijibue bua katupinganyi ku ngikadilu ya bumuntu bua kale itukavua balekele.
KUVULA “BUMUNTU BUA KALE” NTSHINYI?
4. Muntu udi mulombola kudi “bumuntu bua kale” utu wenza malu mushindu kayi?
4 Muntu udi mulombola kudi “bumuntu bua kale” meji ende ne bienzedi biende bitu anu ku malu mabi. Udi mua kuikala muntu udi mudinange anu yeye nkayende, wa biji bia lukasa, udi kayi ne dianyisha, ne muena lutambishi. Udi mua kuikala muntu utu munange kutangila filme ya bantu butaka, ya malu a tshiendenda peshi ya malu a tshikisu. Bushuwa, udi mua kuikala ne imue ngikadilu mimpe, pamuapa udipisha bua malu mabi adiye wenza anyi wamba. Kadi kayi menemene ne muoyo wa kushintulula ngelelu wende wa meji ne bikadilu biende to.—Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5.
Patudi tuvula “bumuntu bua kale,” katuena kabidi ku bukokeshi bua majinga mabi ne bikadilu bibi to (Tangila tshikoso 5) *
5. Tudi mua kukumbana bua kuvula bumuntu bua kale buonso anyi? Umvuija. (Bien. 3:19)
5 Bu mutudi bapange bupuangane, katuena tukumbana kumbusha meji mabi onso ne majinga mabi onso adi mu muoyo wetu ne mu lungenyi luetu to. Kudi misangu itudi mua kuenza bualu kampanda peshi kuamba bualu kansanga pashishe bilua kutunyingalaja. (Yel. 17:9; Yak. 3:2) Kadi patudi tuvula bumuntu bua kale, ngikadilu ne bienzedi bia ku mubidi kabiakutulombola kabidi to. Tudi tulua bantu ba mushindu mukuabu.—Yesh. 55:7; bala Bienzedi 3:19.
6. Bua tshinyi Yehowa udi utulomba bua kulekela meji mabi ne bibidilu bibi bia bumuntu bua kale?
6 Yehowa udi utulomba bua kulekela meji mabi ne bibidilu bibi bualu mmutunange bikole ne mmusue bua tuikale ne disanka mu nsombelu wetu. (Yesh. 48:17, 18) Mmumanye ne: bantu badi balekela majinga mabi abakokesha badi badienzela bibi, benzela ne bantu bakuabu bibi. Bualu ebu butu bumunyingalaja bikole.
7. Bilondeshile Lomo 12:1, 2, tudi ne bua kusungula ku malu abidi kayi?
7 Balunda betu bakuabu ne bena mu dîku dietu badi mua kutuseka imue misangu bualu tudi tudienzeja bua kushintulula bumuntu buetu. (1 Pet. 4:3, 4) Badi mua kutuadija kutuambila ne: tudi ne budikadidi bua kuenza tshionso tshitudi basue, katulekedi muntu utuambila tshia kuenza to. Kadi tumanye ne: bantu batu babenga kulonda mikenji ya Yehowa kabatu anu ne budikadidi to. Bua kuamba bulelela, batu balekela ndongoluelu udi ku bukokeshi bua Satana ubafumba. (Bala Lomo 12:1, 2.) Tuetu bonso tudi ne bua kusungula ku malu abidi aa: Kulama bumuntu buetu bua kale budi mpekatu ne ndongoluelu wa Satana bifumba, peshi kuitaba bua Yehowa atushintulule tulue bantu bimpe batambe ku mpindieu.—Yesh. 64:8.
MUUDI MUA ‘KUVULA’ BUMUNTU BUA KALE
8. Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kuepuka meji mabi ne bibidilu bibi?
8 Yehowa mmumanye ne: bitu biangata matuku a bungi bua kufika ku dilekela meji mabi ne bibidilu bibi ne bitu bikengela kudienzeja bikole. (Mis. 103:13, 14) Nansha nanku, udi utuambuluisha ne Dîyi diende, ne nyuma wende, ne bulongolodi buende bua tupete meji, bukole, ne dikuatshisha ditudi nadi dijinga bua kushintulula bumuntu buetu. Ukadi mene mutuambuluishe mu mushindu au. Tumonayi mpindieu amue malu atudi mua kuenza atuambuluisha bua kuvula bumuntu bua kale ne kufika ku dikumbana bua kubatijibua.
9. Dîyi dia Nzambi didi mua kukuambuluisha bua kuenza tshinyi?
9 Bible akuambuluishe bua umanye tshiudi menemene. Dîyi dia Nzambi didi anu bu lumuenu; didi mua kukuambuluisha bua kukonkonona mushindu uutu wela meji, uutu wakula, ne uutu wenza malu. (Yak. 1:22-25) Mulongeshi webe wa Bible ne bena Kristo bakuabu bashindame mu nyuma badi mua kukupesha mibelu. Tshilejilu, badi mua kukupesha mibelu miangatshila mu Bible bua ujingulule muaba uudi ne butekete ne muaba uudi ukokesha kuenza malu bimpe. Badi kabidi mua kukuleja mua kupeta mvese ya mu Bible idi mua kukuambuluisha bua ufike ku dilekela bibidilu bibi. Yehowa udi pende pabuipi misangu yonso bua kukuambuluisha. Yeye mmumanye tshidi tshimpe buebe wewe bualu mmumanye tshidi muoyo webe. (Nsu. 14:10; 15:11) Nunku ikala ne tshibidilu tshia kumusambila ne kudilongela Dîyi diende dituku dionso.
10. Bualu buvua bufikile Elie budi bukulongesha tshinyi?
10 Ikala mutuishibue ne: mikenji ya Yehowa ke idi mimpe kupita mikuabu yonso. Bualu bonso budi Yehowa utulomba bua kuenza butu anu bua diakalenga dietu. Bantu batu banemeka mikenji yende batu badiangata ne mushinga, balua ne nsombelu wa nsongo, ne bapeta disanka dilelela. (Mis. 19:7-11) Ku lukuabu luseke, badi babenga kutumikila mikenji yende batu bapola anu tshidibu bakuna bualu mbaditue mu malu a mubidi. Mona tshilejilu tshia muntu mukuabu diende Elie, bavua bamukoleshe kudi baledi badi banange Yehowa. Kadi ku bunsonga buende wakatuadija kusomba ne balunda babi, kudituaye mu nsombelu wa dinua bintu bidi bikuata, wa tshiendenda ne buivi. Elie udi wamba muvuaye wenda ulua muntu wa biji bia lukasa ne wa tshikisu. Udi ulonda bua dibenga kutumikila mikenji ya Nzambi wamba ne: “bua kuamba malu mudiwu, ngakenza malu onso avuabu bandongeshe ne: muena Kristo kena ne bua kuenza to.” Kadi Elie kavua mupue malu avuaye mulonge patshivuaye muana muoyo to. Ndekelu wa bionso wakatuadijilula kulonga Bible. Wakadienzeja bikole bua kulekela bibidilu biende bibi ne kubatijibuaye mu 2000. Mmalu mimpe kayi avua Elie mupete bua ditumikila mikenji ya Yehowa? Udi wamba ne: “mpindieu ndi ne ditalala mu lungenyi ne kondo ka muoyo kakezuke.” * Anu mudi bualu buvua bufikile Elie ebu buleja, bantu badi babenga kutumikila mikenji ya Yehowa badi badienzela bibi bobu nkayabu. Nansha nanku Yehowa mmusue kubambuluisha bua bashintuluke.
11. Mmalu kayi adi Yehowa mukine?
11 Dibidija bua kukina malu adi Yehowa mukine. (Mis. 97:10) Bible udi uleja ne: Yehowa mmukine “mêsu a didibandisha, ludimi ludi ludinga, ne bianza bidi biela mashi adi kaayi ne bualu panshi.” (Nsu. 6:16, 17) ‘Mmukine kabidi bantu badi ne tshikisu ne dishima.’ (Mis. 5:6) Yehowa mmukine ngikadilu ne bienzedi ebi bikole menemene! Ke bualu kayi wakapangadija bua kubutula bantu babi ba mu tshikondo tshia Noa bualu bavua buuje buloba ne tshikisu. (Gen. 6:13) Tumonayi tshilejilu tshikuabu. Yehowa wakamba mukana mua muprofete Malaki ne: mmukine bantu bavua bela bena mabaka nabu bavua kabayi benze bualu bubi mâyi ku makasa pavuabu bashipa nabu mabaka. Yehowa kena witaba ntendelelu wabu, ne neabalumbuluishe bua tshienzedi tshiabu atshi.—Mal. 2:13-16; Eb. 13:4.
Kuenza bualu budi Yehowa wamba ne: mbubi kudi ne bua kutuenza muengu bienze anu bu kudia biakudia bibole (Tangila tshikoso 11-12)
12. ‘Kukina malu mabi ne muoyo umue’ kudi kumvuija tshinyi?
12 Yehowa mmusue bua ‘tukine malu mabi ne muoyo umue.’ (Lomo 12:9) Muaku ‘kukina’ udi ne lungenyi lua tshidi muntu umvua munda muende; mmumue ne: mukine tshintu bikole menemene, utshiumvua tshimuenza muengu. Elabi meji a tshiudi mua kumvua bobu bakupeshe bintu bibole mu dilongo bakuambila bua kubidia. Meji au nkayawu adi nansha mua kukusamisha. Bia muomumue, meji nkayawu a kuenza bualu budi Yehowa wamba ne: mbubi adi ne bua kutuenza muengu.
13. Bua tshinyi tudi ne bua kulama meji etu?
13 Lama meji ebe. Meji atudi nawu ke atu alombola bienzedi bietu. Ke bua tshinyi Yezu wakatulongesha bua kuepuka meji adi mua kutufikisha ku dienza mpekatu munene. (Mat. 5:21, 22, 28, 29) Bushuwa, tudi basue kusankisha Tatu wetu wa mu diulu. Nunku kuepuka diakamue meji mabi onso adi atuluila mu lungenyi kudi ne mushinga wa bungi menemene!
14. Mêyi atutu tupatula mukana atu aleja tshinyi? Nnkonko kayi itudi ne bua kudiela?
14 Ikala mumanye mêyi audi upatula mukana muebe. Yezu wakamba ne: “Tshintu tshionso tshidi tshipatuka mukana tshidi tshifumina mu muoyo.” (Mat. 15:18) Mêyi atutu tupatula mukana ke atu aleja tshitudi munda menemene. Nanku ikala udiela nkonko eyi: ‘Ntu mbenga kushima nansha biobi mua kunkebela lutatu meme muambe bulelela anyi? Bikalabi ne: ndi mulume wa bende peshi mukaji musela, ntu ntabalela bua kubenga kulamakanangana ne badi kabayi balume nanyi anyi bakaji nanyi anyi? Ntu ngepuka mineku ya bundu mu mushindu wonso anyi? Muntu yeye mumbunde, ntu ndienzeja bua kubenga kukuata tshiji anyi?’ Nebikuambuluishe wewe muelangane meji a nkonko eyi bimpe menemene. Anu mutu mutelu udi mututa ku tshilamba ukuatakaja bipese biatshi, ke mutu kabidi mêyi mabi adi muntu upatula mukana enza bua ikale anu ne ngikadilu ya bumuntu buende bua kale. Nunku wewe musue kuvula bumuntu bua kale udi ne bua kulekela dishima, kulekela ne mineku ya bundu mu mayuki ebe.
15. Kupopela bumuntu buetu bua kale “ku mutshi” kudi kumvuija tshinyi?
15 Ikala mudiakaje bua kuenza tshionso tshidi tshikengedibua. Mupostolo Paulo uvua mufile tshilejilu bua kutulongesha ne: kushintuluka kudi ne mushinga wa bungi. Uvua mufunde ne: tudi ne bua kupopela bumuntu buetu bua kale “ku mutshi.” (Lomo 6:6) Tudi mua kuamba kabidi ne: mbimpe tulonde tshilejilu tshia Yezu. Tulekele tulekelamu ngikadilu ne bienzedi bidi Yehowa mukine. Tuetu benze nanku netuikale ne kondo ka muoyo kakezuke ne ditekemena dia kupeta muoyo wa tshiendelele. (Yone 17:3; 1 Pet. 3:21) Tuvulukayi ne: Yehowa kakushintulula mikenji yende bua kutusankisha to. Kadi tuetu mbadi ne bua kushintulula bumuntu buetu bua tuikale tutumikila mikenji yende.—Yesh. 1:16-18; 55:9.
16. Bua tshinyi mbimpe udisuike bua kutungunuka ne kukandamena majinga mabi?
16 Tungunuka ne kukandamena majinga mabi. Nansha wewe mumane kubatijibua, mbimpe utungunuke ne kukandamena majinga mabi. Mona tshivua tshienzekele muntu mukuabu diende Maurício. Patshivuaye nsonga, wakaditua mu nsombelu wa dilala ne balume nende. Panyima pa matuku, wakatuilangana ne Bantemu ba Yehowa kutuadijaye kulonga Bible. Wakalua kubatijibua mu 2002 pakavuaye mushintulule malu mu nsombelu wende. Nansha mukadiye muenzele Yehowa mudimu bidimu bia bungi mpindieu, udi wamba ne: “Bua kuamba bulelela, imue misangu bivua bindomba ndienzeje bikole bua kukandamena majinga mabi avua anduila.” Ki mmulekele bualu ebu bumutekesha mu maboko to. Kadi udi wamba ne: “Bidi binkolesha ku muoyo bualu ndi mumanye ne: pandi ndikanda bua kubenga kulonda majinga au, ndi nsankisha Yehowa.” *
17. Ntshinyi tshidi tshikukankamija mu bualu buvua bufikile Nabiha?
17 Sambila Yehowa umulombe diambuluisha, eyemena nyuma wende, kudieyemenyi wewe nkayebe to. (Gal. 5:22; Filip. 4:6) Tudi ne bua kuedienzeja bikole bua kuvula bumuntu bua kale ne kubenga kubuvualulula. Mona bualu buvua bufikile muntu mukaji kampanda diende Nabiha. Tatuende wakamulekela patshivuaye ne bidimu bisambombo. Udi wamba ne: “biakansama ku muoyo bikole.” Pavuaye wenda ukola wakalua muntu wa biji bia lukasa ne wa luonji. Wakaditua mu dipana dia bintu bidi bikuata, bakamuela mu buloko yeye kuenzamu bidimu ndambu. Bantemu bavua balua kuyisha mu buloko amu bakatuadija kulonga nende Bible. Nabiha wakatuadija kushintuluka bikole. Udi wamba ne: “Bivua bipepele bua meme kulekela amue malu mabi amvua ngenza, kadi bivua binkolele menemene bua kulekela dinua makanya.” Wakaluangana munkatshi mua tshidimu tshijima ne ngondo bua kufikaye ku dilekela dinua dia makanya. Ntshinyi tshiakenzaye bua kulekela? Udi wamba ne: “Bualu bua mushinga menemene budi ne: mvua nsambila anu kusambila bua Yehowa angambuluishe ndekele dinua dia makanya.” Mpindieu utu wambila bantu bakuabu ne: “Ndi mutuishibue ne: bu mundi meme mufike ku dishintuluka bua kusankisha Yehowa, muntu kayi yonso udi pende mua kukokesha kuenza nanku!” *
UDI MUA KUKUMBANA BUA KUBATIJIBUA!
18. Bilondeshile 1 Kolinto 6:9-11, ntshinyi tshidi batendeledi ba Yehowa ba bungi bafike ku dienza?
18 Mu bidimu lukama bia kumpala, bamue bantu balume ne bantu bakaji bavua Yehowa musungule bua kukokesha pamue ne Kristo bavua pabu kumpala benza malu mabi a dikema. Tshilejilu, bamue bavua bena masandi basele, balume bavua balala ne balume nabu, ne bivi. Kadi bakafika ku dishintulula bumuntu buabu ne diambuluisha dia nyuma wa Nzambi. (Bala 1 Kolinto 6:9-11.) Bia muomumue lelu eu, Bible mmuambuluishe bantu ba bungi menemene bua kushintulula malu mu nsombelu wabu. * Mbafike ku dilekela bibidilu bivua biele miji mu nsombelu wabu. Tshilejilu tshiabu tshidi tshijadika ne: wewe pebe udi mua kushintulula bumuntu buebe ne kukandamena bibidilu bibi bua ukumbane bua kubatijibua.
19. Tshiena-bualu tshidi tshilonda netshiakule bua bualu kayi?
19 Pa kumbusha divula bumuntu bua kale, bantu badi basue kubatijibua badi ne bua kudienzeja bua kuvuala bumuntu bupiabupia. Tshiena-bualu tshidi tshilonda netshiakule bua tshitudi mua kuenza bua kuvuala bumuntu bupiabupia ne mudi bantu bakuabu mua kutuambuluisha.
MUSAMBU WA 41 Umvuaku kulomba kuanyi
^ tshik. 5 Bua tuetu kukumbana bua kubatijibua bidi bikengela tushintuluke. Tshiena-bualu etshi netshituambuluishe bua kumanya bikadilu bia bumuntu bua kale, kumanya kabidi bua tshinyi bidi bikengela tubilekele, ne tshitudi mua kuenza bua kubilekela. Tshiena-bualu tshialonda netshileje tshitudi mua kuenza bua kutungunuka ne kuvuala bumuntu bupiabupia nansha tuetu bamane kubatijibua.
^ tshik. 3 DIUMVUIJA: ‘Kuvula bumuntu bua kale’ kudi kumvuija kulekela ngikadilu ne majinga adi kaayi asankisha Yehowa. Tudi ne bua kutuadija kuenza nanku kumpala kua kubatijibua.—Ef. 4:22.
^ tshik. 10 Bua kumanya malu makuabu, tangila tshiena-bualu tshia “Bible utu ushintulula bantu: ‘Ngakajinga bua kupingana kudi Yehowa,’” mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 1/4/2012.
^ tshik. 16 Bua kumanya malu makuabu, tangila tshiena-bualu tshia “La Bible transforme des vies—‘Ils m’ont parlé avec bonté,’” mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 1/5/2012.
^ tshik. 17 Bua kumanya malu makuabu, tangila tshiena-bualu tshia “La Bible transforme des vies—‘J’étais une jeune femme coléreuse et agressive,’” mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 1/10/2012.
^ tshik. 18 Tangila kazubu ka: “ Bible utu ushintulula bantu.”
^ tshik. 64 DIUMVUIJA DIA TSHIMFUANYI: Kulekela ngikadilu mibi ne bienzedi bibi kudi anu bu kuvula tshilamba tshia kale.
