1. Engebe yaghu yabya yiti embere utsuke erigha eBiblia?

 ENGEBE yaghu yabya yiti embere sy’eritsuka erigha eBiblia haghuma n’Abimiri ba Yehova? Abangyi omw’itwe sibalyanza erilengekania oko mughulu oyo. Amalengekania n’emibere yetu byanganabya ibyabya bikalendibwa n’ebyo ekihugho kikabugha kiti ni kibuya kutse ni kibi. Byamabya ikobyabya bitya, “twabya butsira amaha, itukasiba omo kihugo kino isituwite oMungu.” (Efe. 2:12) Aliwe twabere twatsuka erigha eBiblia, engebe yetu moyabinduka!

2. Mowaminyaki omughulu watsuka erigha eBiblia?

² Omughulu wabya ukigha eBiblia, mowaminya ngoko uwite Tata w’elubula oyukwanzire kutsibu. Mowaminya ngoko wamanza eritsemesya Yehova n’eribya mughuma w’oko kihanda ky’abaramya biwe, lyabya litolere iwabindula engebe yaghu yo kutsibu, omo mibere n’omo malengekania. Lyabya litolere iwigha erikola ekyo Yehova akabugha ati ni kibuya n’eriyihighula oko ekyo akabugha ati ni kibi.​—Efe. 5:3-5.

3. Erikwamana n’ Abanya Kolosai 3:9, 10, Yehova anzire itwakolaki, n’omo mwatsi ono tukendikania okuki?

³ OMuhangyiki wetu kandi Tata wetu w’elubula, Yehova, asingene okw’ihamulira abomo kihanda ky’abaramya biwe ngoko batolere erikola. Kandi anzire ati embere sy’eribatisibwa, ngambe itwayikasa “erigabana n’omundu wa kera n’emibiri yiwe.” * (Soma Abanya Kolosai 3:9, 10.) Omwatsi ono akendiwatikya abosi abanzire eribatisibwa batoke erisubirya oko mabulyo asatu ano: (1) Emibere y’“Omundu wa kera” ni mibereki? (2) Busanaki Yehova akatusaba erilusya emibere y’omundu wa  kera? (3) Twangakola tutya tuti? Oko abokw’itwe ababiribatisibwa, omwatsi ono akendituwatikya eritendisyabya tukayighendya kutse erilengekania ngoko twabya tukakola embere sy’erilusya emibere y’omundu wa kera.

4. Oyukasondolawa n’emibere ‘y’omundu wa kera’ akayiwata ati?

⁴ Oyukasondolawa n’emibere ‘y’omundu wa kera’ kangyi-kangyi akabya n’amalengekania n’amategheko w’omundu w’erilolo. Anganabya oyukayitsomana iyuwene-wene, oyukahitana luba, oyutesima, kandi anganabya n’emiyiheko. Anganatsemera erilebya epornografi n’erilebya esyovideo sy’obusingiri kutse esy’amalwa. Kwenene anawite emibere mibuya milebe, n’akandi oghundi mughulu anganayowa ng’ali k’olubanza busana n’ebibi ebyo akabugha kutse erikola. Aliwe eriyisunza liwe siriri n’akaghala akatosire eribindula amalengekania n’emighendere yiwe.​—Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5.

5. Twanganatoka erilusya olosi emibere y’omundu wa kera? Kanaya (Emib. 3:19)

⁵ Tuli bandu abatahika-hikene, neryo sihali n’omughuma w’okw’itwe oyo wangatoka erilusya amalengekania mabi n’esyongumbu nyibi sy’olosi omo bulengekania n’omo mutima. Oko sindi ndambi, kyanganatuhikira erikola kutse eribugha ebinywa ebikendileka itwayibandya bomo. (Yer. 17:9; Yak. 3:2) Aliwe omughulu tukalusaya emibere yetu y’omundu wa kera, amalengekania n’amategheko mabi sibirisyatutabala. Tukabya itwamabibya mundu w’oghundi muhanda.​—Isa. 55:7; soma Emibiri 3:19.

6. Busanaki Yehova akatusaba ati tuyihighule kw’amalengekania awatatolere n’emitsye mibi y’emibere y’omundu wa kera?

⁶ Yehova akatusaba eriyihighula kw’amalengekania awatatolere n’emitsye mibi kundi atwanzire kutsibu kandi anzire itwatsemera engebe. (Isa. 48:17, 18) Anasi ngoko abakaghana erilwisya esyongumbu nyibi bakayaghalaya ibibene-bene n’abandu ababatimbireko. Akakwa obulighe eritulangira tukayaghalya itwibene-bene n’abandi.

7. Erikwamana n’ Abanya Roma 12:1, 2, tuwite erisombola lyahi?

⁷ Abira betu n’aboko kihanda kyetu baghuma-baghuma oko sindi ndambi banganatusekererya oko nzuko kundi tunemuyikasa eribindula emibere yetu. (1 Pet. 4:3, 4) Banganabugha bati tuli n’ehamuli y’erikola ekyosi ekyo twanzire kandi bati situtolere erilighira  abandi eritubwira ekyo tutolere erikola. Aliwe abakaghana erikwama esyokanuni sya Yehova sibalibana obwiranda bw’ekwenene. Oko kwenene, bakaha ekihugho ekikatabalawa na Sitani ky’akanya k’eribindula emibere yabo. (Soma Abanya Roma 12:1, 2.) Itwe bosi litolere itwasombola: Nga tukendisighala n’emibere y’omundu wa kera, eyisosene n’erilolo n’ekihugho kya Sitani, kutse eriligha tuti Yehova atubindule tubye bandu abuwene ngoko twangatoka lino.​—Isa. 64:8.

8. Ekikendituwatikya eriyihighula oko malengekania awatatolere n’emitsye mibi niki?

⁸ Yehova anasi ngoko eriyihighula oko malengekania awatuwene n’emitsye mibi likasyatusaba endambi n’akaghala. (Esy. 103:13, 14) Nomo bine bitya, Yehova akatuha amenge, akaghala, n’obuwatikya obo tulaghireko tutoke eribindula emibere eyo tuli nayo erilabira eKinywa kiwe, akaghala kiwe akakakola, n’endondeka yiwe. Ahate eritika-tika abirikuwatikya. Leka tulebaye emyatsi milebe eyo wangakola utoke erilola embere omw’ilusya emibere y’omundu wa kera n’eritolera eribatisibwa.

9. Ekinywa ky’oMungu kyanganakuwatikya erikolaki?

⁹ Ukolesaye eBiblia eriyitsunguzya ndeke. Ekinywa ky’oMungu kiri ng’ekiyoo; kyanganakuwatikya eriteghererya ngoko ukalengekanaya, ngoko ukabugha, na ngoko ukakola. (Yak. 1:22-25) Omukangirirya waghu w’eBiblia n’abandi Bakristo abali n’amenge banganakuha amahano. Eky’erileberyako, banganakolesya aMasako erikuwatikya eriminya obutoki n’obulema bwaghu. Banganakukangirirya ngoko wangabana omwatsi owahulikirirene n’eBiblia ow’akakuha erihano eritolere ngoko wangakinda emitsye mibi. Kandi ebiro byosi Yehova ayiteghekire erikuwatikya. Iye yutolere kwilaba abosi erikuha obuwatikya kundi anasi ebiri omo mutima waghu. (Emi. 14:10; 15:11) Neryo litolere iwabya ukamusaba butumbya n’erigha eKinywa kiwe obuli kiro.

10. Wamighaki omo eky’erileberyako kya Elie?

¹⁰ Wikiriraye ngoko esyokununi sya Yehova syuwene kutsibu. Twanganabana endundi omo buli kindu ekyo Yehova akatusaba erikola. Abakakwama esyokanuni siwe bakabya bandu abayisikirye, abawite ekyo bakakwamirira omo ngebe yabo, n’obutseme bw’ekwenene. (Esy. 19:7-11) Oko lundi luhande, abakaghana esyokanuni sya Yehova bakaghalawa busana n’amategheko Kutse emikolere y’omubiri. Lebaya ebyo omulume oyukahulawamo Elie akabugha oko mwatsi w’erighana esyokanuni sy’oMungu. Mwalemberwa n’ababuti abanzire Yehova. Aliwe Elie abere abyusuka, mwasombola eritamba n’abira abatuwene. Mwatsuka erikolesya esyodawa esikatamiraya syo nabi, erikola obusingiri, n’eriba. Elie akabugha ati mwayilangirira ngoko anemukulya emibere mibi y’obuhitane n’eritsatsuha. Akaligha ati “Ekikulu kutsibu, monakola ebyosi ebyo nakangiriribawa ngoko oMukristo syangabikola.” Aliwe, Elie mwatibirirwa ebyo igha omo bulwana bwiwe. Oko nduli, mwasubira erigha eBiblia. Mwayikasa kutsibu eriyihighula oko mibere yiwe mibi n’eribatisibwa omo mwaka 2000. Erikolesya esyokanuni sya Yehova sy’omo ngebe yiwe molyamuletera omughaso wo liti? Elie akabugha ati: “Lino nyitekene omo bulengekania kandi nyiwite obunya-mutima obw’erire.” * Eky’erileberyako kya Elie kikatukanganaya ngoko abakaghana esyokanuni sya Yehova bakayaghalaya ibibene-bene. Nomo byangabya bitya, Yehova ayiteghekire eribawatikya eribinduka.

11. Yehova abeherwe emyatsi yahi?

¹¹ W’ighe eribeherwa ebyo Yehova abeherwe.  (Esy. 97:10) EBiblia ikabugha yiti Yehova abeherwe “ameso awakayipipa, olulimi lw’eribiha, n’ebyala ebikuta omusasi owate ko lubanza.” (Emi. 6:16, 17) Kandi “akakwa esyonye omundu oyukuta omusasi, n’oyukateba.” (Esy. 5:6) Yehova abeherwe amalengekania n’amategheko ayo wo kutsibu, kyo kyaleka iniatoghotya ababi bosi b’omo biro bya Noa kundi mobusulya omo kihugho m’olutsatsuho. (Enz. 6:13) Tukanaye oko kindi ky’erileberyako. Erilabira omuminyereri Malaki, Yehova mwabugha ati akakwa obusu abalume abakatebaya abakali babo b’omo bulimya-limya n’erikomolabo butsira amakosa. OMungu syaliligha eriramya lyabo kandi akasyabatswera busana n’emighendere yabo.​—Mal. 2:13-16; Ebr. 13:4.

12. “Erikwa ekibi kyo nye” ni bughambuki?

¹² Yehova anzire “itwakwa ekibi kyo nye.” (Rom. 12:9) Ekinywa ‘erikwa esyonye’ kutse eribeherwa kikakanganaya omundu eriyowa muhanda kutsibu n’omutima erilokaloka; nibughambu eribeherwa kundu ekindu kilebe, ekindu ekikaletera omunyali. Terilengekania nga wangayowa wuti bamabikubwira ambu ulye akalyo akahondire. Erilengekania lisa oko binywa ebyo likaleka iwayowa muhanda. Omo nzira ngumerera eyo, erilengekania buyira okw’ikola omwatsi owo Yehova akabugha ati ni mubi litolere itwakwa omunyali kutse esyonye.

13. Busanaki litolere itwateya amalengekania wetu?

¹³ Uteghaye amalengekania waghu. Ebyo tukalengekanayako bikalendaya amategheko wetu. Ekyo kyo kyaleka Yesu iniatukangirirya eriyihighula oko malengekania awangatukolya okw’ikola erilolo erikalire. (Mat. 5:21, 22, 28, 29) Kwenene twanzire eritsemesya Tata wetu w’elubula. Neryo ni ky’omughaso munene, erileka aho n’aho amalengekania wosi mabi awakasa omo bwenge bwetu!

14. Ebinywa byetu bikabisulaki okw’itwe, kandi ni mabulyo wahi awo tutolere erisubiryako?

¹⁴ Ulande oko binywa byaghu. Yesu mwabugha ati: “Emyatsi eyikalua omo buno ikalua omo mutima.” (Mat. 15:18) Inga, ebinywa byetu bikabisula bingyi ngoko tuli emwisi. Busana n’ekyo uyibulaye amabulyo ano: ‘Nganaghana eribiha, n’omo eribugha ekwenene lyangananyiletera olubanza? Ingye nabirilunga, nganayiteghaya okwitenditsukisya obwira bw’erianzana n’oyute mukali kutse mwira waghe? Nganayihighula olosi oko mikania y’emyatsi y’obusingiri? Nganasubiraya inyinatulere omughulu omundu mulebe amanyihitania?’  Erighanirya oko mabulyo ayo likendikuwatikya kutsibu. Ebinywa byaghu byanganasosekanibwa ng’emisono y’omo lukimba. Wamayikasa erikola ngoko wangatoka eriyihighula oko binywa ebituwene, amabehi n’omukania w’obusingiri omo mikania yaghu, ikikendikwolobera erilusya emibere y’omundu wa kera.

15. “Erikongomerera” emibere y’omundu wetu wa kera y’oko muti ni bughambuki?

¹⁵ Ubye iwunayiteghekire erikola obuli mwatsi w’omughaso. Omukwenda Paulo mwakolesya eky’erileberyako eritukangirirya ngoko ni ky’omughaso munene okw’itwe eribindula engebe yetu. Mwahandika ati tutolere itwakongomerera “omundu wetu wa kera” y’oko “muti.” (Rom. 6:6) Omo bindi binywa, twanzire erikwama eky’erileberyako kya Kristo. Tutolere itwaholya amalengekania n’amategheko awo Yehova abeherwe. Litolere itwakola emyatsi eyo imotwatoka eribya n’obunya-mutima obw’erire n’eribya n’eriyiketera ly’erisyatsemera engebe kera na kera. (Yoa. 17:3; 1 Pet. 3:21) Wibuke ngoko Yehova syendisyabindula esyokanuni siwe busana n’eritutsemesya. Omo mwanya w’ekyo, tutolere eribindula engebe yetu n’erikwama esyokanuni siwe.​—Isa. 1:16-18; 55:9.

16. Busanaki utolere iwayisogha kundu eriyitsinga erilwa n’obulema bw’omubiri?

¹⁶ Uyitsinge erilwa n’esyongumbu nyibi. Nibya n’enyuma sy’eribatisibwa, utolere iwayitsinga erilwa n’esyongumbu sy’omubiri. Ulengekanaye oko eky’erileberyako ky’omulume oyukahulawamo Maurício. Omo bulwana, mwatsuka emibere y’omulume erisingira n’oghundi mulume. Oko nduli, mwahindana n’abandu ba Yehova n’eritsuka erigha eBiblia. Abere abibindula engebe yiwe, mwabatisibwa omo mwaka 2002. Nomo anabirikolera Yehova y’omo myaka mingyi, Maurício akabugha ati: “Nyitolere inaligha kwenene ngoko mohabya emighulu eyo lyabya litolere inalwa kutsibu n’esyongyumbu nyibi.” Mwataligha emibere eyo imubune mutima. Omo mwanya w’ekyo, akabugha ati: “Omutima waghe asikire kundi nyinasi ngoko omughulu ngasombola eritendikola erikwamana n’esyongumbu esyo, ngatsemesya Yehova.” *

17. Ni mwatsi wahi owakasikaya omutima owo ulyabana omo ky’erileberyako kya Nabiha?

¹⁷ Usabe Yehova y’obuwatikya, kandi uyiketere akaghala kiwe, butsira amaka waghu. (Gal. 5:22; Flp. 4:6) Tutolere itwayikasa kutsibu twamanza eriyihighula oko mibere y’omundu wa  kera n’eribya hali nayo. Ulengekanaye oko eky’erileberyako ky’omukali oyukahulawamo Nabiha. Baba wiwe mwamusigha imwanamabiyira emyaka ndatu misa. Akabugha ati, “mokyanyaghalya kutsibu omo mutima.” Omw’ikula liwe, Nabiha mwakulya emibere y’obuhitane n’olutsatsuho. Mwatsuka eribya akaghulya esyodawa esikatamiraya, mwahambwa, n’erilabya emyaka milebe y’omo ngomo. Abimiri abalenderera engomo eyo mobatsuka erigha eBiblia haghuma naye. Nabiha mwatsuka eribindula engebe yiwe yo kutsibu-tsibu. Akabugha ati “Lyabya lyolobire erisighania emitsye milebe eyituwene.” “Aliwe erileka erifuta etaba molyakala kutsibu.” Nabiha mwayikasa omo mwaka mughuma n’ekitswe neryo oko nduli mwatoka erileka erifuta. Ekyamuwatikaya niki? Akabugha ati: “Eky’omughaso munene, ly’erisaba Yehova butumbya lyo lyanyiwatikaya erileka.” Lino akabwira n’abandi ati: “Nyikirirye ngoko namabya imonatoka eribinduka busana n’eritsemesya Yehova, obuli mundu anganatoka!” *

18. Erikwamana na 1 Abanya Korinto 6:9-11, abaghombe bangyi b’oMungu mobatoka erikolaki?

¹⁸ Omo karne k’erimbere, abalume n’abakali balebe abo Yehova asombola eritabala haghuma na Kristo, embere banabya bakakola emyatsi mibi kutsibu. Eky’erileberyako, babya basingiri, abakakola obusingiri omulume n’oghundi mulume kutse omukali n’oghundi mukali, n’abandi babya barahi. Aliwe erilabira obuwatikya bw’akaghala akakakola k’oMungu, mobatoka eribindula emibere yabo ya kera. (Soma 1 Abanya Korinto 6:9-11.) Kutya na munabwire, eBiblia yabiriwatikya amamiliyoni w’abandu eribindula engebe yabo. * Babirikinda emitsye mibi eyabya iyikalire kutsibu erilekana nayo. Eky’erileberyako kyabo kikakanganaya ngoko naghu kutya wanganabindula emibere yaghu n’erileka emibere mibi utoke eritolera eribatisibwa.

19. Omwatsi owakwamire akendikania okuki?

¹⁹ Eritomeka okw’iyikasa kutsibu eriyihighula oko mibere y’omundu wa kera, abanzire eribatisibwa batolere ibayikasa batoke eryambala emibere y’omundu muhya-muhya. Omwatsi owakwamire akendikangania nga twangakola tutya tuti kandi ngoko abandi banganatuwatikya.