Skip to content

Skip to table of contents

NKHANI YOPHUNZILA N.° 10

Mwewo mungakwanishe ‘kuvula umunthu wakale’

Mwewo mungakwanishe ‘kuvula umunthu wakale’

Vulani umunthu wakale pamozi na ntchito zake.”AKOL. 3:9.

NYIMBO N.° 29 Kuchita vinthu mokatijana na zina yasu

VATIKUTI TIPHUNZILE *

1. Kansi moyo wanu wenze tyani mukaliyeyamba kuphunzila Baibolo?

 KANSI moyo wanu wenze tyani mukaliyeyamba kuphunzila Baibolo na Mboni za Yehova? Anyinji a sewo tenzeganizilakolini vamene ivi. Payakine vingachitike kuti maganizo ŵasu na umunthu wasu venze vikhuziwa na vakunena ŵanthu a kuchalo pa nkhani ya chiweme na chiipa. Keno n’tetyo, ‘tenzeve chiyembekezo ndipo tenzeve Mulungu m’chalo ichi.’ (Aef. 2:12) Koma pavuli pakuti tayamba kuphunzila Baibolo, njila yochitilamo vinthu pa moyo wasu ichinja!

2. Kansi n’chinji chichitika pemwiyamba kuphunzila Baibolo?

2 Pemwiyamba kuphunzila Baibolo, mwewo mwichizaziŵa kuti pali Tata wakululu wamene okukondani ngako. Mwewo mwimvwisha kuti keno mufuna kukondwelesha Yehova nonkhala mbali ya banja yake ya ŵanthu omulambila, mwenzefunikila kuchinja vinthu pa moyo wanu, kuchinja kachitidwe kanu ka vinthu, komasoti kaganizidwe kanu. Mwewo mwifunika kuphunzila vinthu vakunena Yehova kuti n’viweme komasoti kupewa vinthu vakunena kuti n’viipa.—Aef. 5:3-5.

3. Mokatijana na Akolose 3:9, 10, kansi Yehova ofuna kuti sewo tichite chinji, ndipo tikambilane chinji mu nkhani ino?

3 Yehova ni Nyamalenga wasu komasoti Tata wasu wakululu. N’chifukwa chake, yove ali na udindo wosankha mwakufunikila kuchitila vinthu ŵanthu a m’banja mwake amene omulambila. Komasoti yove ofuna kuti sewo tikaliyebatizika tikoyeja-yeja ‘kuvula umunthu wakale pamozi na ntchito zake.’ * (Ŵelengani Akolose 3:9, 10.) Nkhani ino, iyavye ŵala amene ofuna kubatizika kuyankha makonsho atatu aŵa: (1) Kansi ‘umunthu wakale n’chinji?’ (2) Ndaŵa yanji Yehova otilamula kuvula umunthu wakale? (3) Kansi tingachite tyani vamene ivi? Kuli sewo amene tibatiziwa kale, nkhani ino itiyavye kupewa kuganizila na kuchita vinthu vetenzechita tikaliyevula umunthu wakale.

KANSI ‘UMUNTHU WAKALE’ N’CHINJI?

4. Kansi munthu wamene osogolelewa na ‘umunthu wakale’ ochita chinji?

4 Munthu wamene osogolelewa na ‘umunthu wakale,’ kanyinji-kanyinji oganiza na kuchita vinthu viipa. Yove payakine angankhale wolikonda, wokonda kukalipa kamangu, komasoti womeka. Payakine angosangalala kulolela volaula komasoti kulolela mafilimu achiwelewele olo achiwawa. Mosakaikila, yove angankhale na minkhalidwe iyakine iweme koma angoliimba mulandu chifukwa cha vinthu viipa vakulaŵila olo vakuchita. Koma yove angaŵeve cholinga chochinja kaganizidwe na nkhalidwe yake.—Aga. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5.

Tikavula ‘umunthu wakale,’ maganizo aipa komasoti ntchito zake vutisogolelalinisoti (Onani ndime 5) *

5. Kansi tufunika kunkhala na maganizo otyani pa nkhani ya kuvula umunthu wakale? Fotokozani. (Machitidwe 3:19)

5 Sewo tiliye ungwilo, tetyo paliye aliyense wa sewo angachoseletu vinthu vonse viipa muntima na m’maganizo mwake. Nthawe ziyakine tingachite olo kulaŵila vinthu vamene pavuli pake tingayambe kudandaula navo. (Yer. 17:9; Yak. 3:2) Koma tikavula umunthu wakale, vinthu vatuganiza na ntchito za muŵili vutisogolelalinisoti pa moyo wasu. Ndipo tunkhala osiyana na mwetenzele poyamba.—Yes. 55:7; ŵelengani Machitidwe 3:19.

6. Ndaŵa yanji Yehova otilimbikisa kuchosa maganizo aipa na viyoloŵezi viipa va umunthu wakale?

6 Yehova otilimbikisa kuti tufunika kuchosa maganizo onse aipa na viyoloŵezi viipa chifukwa otikonda komasoti ofuna kuti tikonkhala na moyo wosangalala. (Yes. 48:17, 18) Yove oziŵa kuti ŵala amene ochitalini khama kusilija viyoloŵezi viipa oliwononga ŵeka komasoti owononga ayawo. Vumuŵaŵa ngako akawona kuti sewo tuliwononga seka komasoti kuwononga ayasu.

7. Mokatijana na Aroma 12:1, 2, kansi tufunika kupanga vosankha pa vinthu votyani?

7 Ayakine mwa azishamwali ŵasu na abanja ŵasu payakine angayambe kutiseka chifukwa chakuti tuyeja-yeja kuchinja umunthu wasu. (1 Pet. 4:3, 4) Ove anganene kuti tili na ufulu wochita chilichonse chatufuna komasoti kuti tufunikilalini kulola kuti ayakine akotiuja vochita. Koma ŵala amene okana kukonkheja mfundo za Yehova owona kuti ni okwana paŵeka, koma n’tetyolini. Kulaŵila chendi, ove olola kuti chalo chulamuliliwa na Satana chikoŵasogolela. (Ŵelengani Aroma 12:1, 2.) Tonse tufunika kupanga chosankha pa vinthu ivi: Kupitilija kuvwala umunthu wakale wamene usogolelewa na uchimo na vochita va ichi chalo cha Satana, olo kulola kuti Yehova atichinje nonkhala na umunthu uweme watufunikila kunkhala nawo.—Yes. 64:8.

KANSI MWEWO ‘MUNGAVULE’ TYANI UMUNTHU WAKALE?

8. Kansi n’chinji chingatiyavye kupewa maganizo aipa na viyoloŵezi viipa?

8 Yehova oziŵa kuti vingatitolele nthawe na mphamvu kuti tipewe maganizo aipa na viyoloŵezi viipa. (Sal. 103:13, 14) Olo n’tetyo, kupitila m’Mawu ŵake, mzimu wake komasoti gulu yake, Yehova otipasa nzelu, mphamvu na thandizo yatufunikila kuti tichinje umunthu wasu. Tukaikilalini kuti yove ni wokonzeka kukuyavyani mwewo. Lomba tiyeni tikambilane viyakine mwa vinthu vamungachite kuti mupite pasogolo novula umunthu wakale komasoti kuti muyenelele kubatizika.

9. Kansi Mawu a Mulungu angakuyavyeni kuchita chinjii?

9 Mukokatishila ntchito Baibolo kuti mukolifufuza mosamala ngako. Mawu a Mulungu ali monga ni chilola, ove angakuyavyeni kulipenda kaganizidwe kanu, kalaŵilidwe kanu na kachitidwe kanu ka vinthu. (Yak. 1:22-25) Munthu okuphunzisani Baibolo pamozi na Akhilisitu otang’a mwauzimu, angakuyavyeni pokupasani malangizo othandiza. Mwachisanzo, ove angakatishile ntchito Malemba pokuyavyani kuziŵa vinthu vamuchita bwino na vofoka vanu. Ove angakuphunziseni mwamungafwanile mfundo za m’Baibolo zamene zingakuyavyeni kusilija viyoloŵezi viipa. Ndipo Yehova ni wokonzeka nthawe zonse kukuyavyani. Yove angachite vonse vangakwanishe kuti akuyavyeni chifukwa oziŵa vili muntima mwanu. (Miy. 14:10; 15:11) N’chifukwa chake, mwewo mungakwanishe kuleka viyoloŵezi viipa mwa kupemphela kuli yove komasoti kuphunzila Mawu ŵake nsiku iliyonse.

10. Kansi mwaphunzilapo chinji pa chisanzo cha Elie?

10 Mukonkhala wosimikijila kuti mfundo za Yehova n’ziweme. Sewo tingapindule na chilichonse chakutisenga Yehova kuti tichite. Ŵanthu amene okonkheja mfundo zake olilemekeza, onkhala na moyo uweme, komasoti onkhala na chisangalalo ngacho-ngacho. (Sal. 19:7-11) Mosiyana na vamene ivi, ŵala onyalanyaza mfundo za Yehova okumana na mavuto chifukwa chokonkheja ntchito za muŵili. Onani vechinena munthu muyakine zina yake Elie, vokhuza kukana kukonkheja mfundo za Mulungu. Yove elelewa na makolo amene okonda Yehova. Koma penze mulumbwana, Elie esankha azishamwali aipa. Yove eyamba kukatishila ntchito mankhwala osokoneza tomfwe, kuchita chiwelewele, komasoti kuiŵa. Elie enena kuti eyamba kukalipa pafupi-pafupi komasoti enkhala wachiwawa. Yove enena kuti: “Nenzechita vonse veniphunzila kuti Mkhilisitu ofunikalini kuvichita.” Olo n’tetyo, Elie aliyeviluŵe vinthu vechiphunzila ali mulumbwana. Pamapeto pake, yove eyambasoti kuphunzila Baibolo. Yove eyeja-yeja kuti aleke viyoloŵezi viipa, ndipo pofwika m’chaka cha 2000 ebatizika. Kansi kukonkheja mfundo za Yehova kwimupindulisha tyani? Elie enena kuti: “Lomba nili na ntendele wa m’maganizo komasoti chikumbuntima chiweme.” * Chisanzo cha Elie, chutiwonesha kuti ŵala okana kukonkheja mfundo za Yehova oliwononga ŵeka. Koma olo n’tetyo, Yehova ni wokonzeka kuyavya ŵanthu amene awo kuti achinje.

11. Kansi ni vinthu votyani vakuzondana navo Yehova?

11 Phunzilani kuzonda vinthu vakuzondana navo Yehova. (Sal. 97:10) Baibolo yunena kuti Yehova ozondana na “menso olikweja, lilimi yawenye komasoti manja ocheka milopa ya ŵanthu osalakwa.” (Miy. 6:16, 17) Yove ozondanasoti na “ŵanthu ocheka milopa komasoti achinyengo.” (Sal. 5:6) Yehova ozondana ngako na maganizo amene aŵa komasoti ntchito zake, mwakuti mu nthawe ya Nowa ŵala enze na minkhalidwe iipa eŵawononga chifukwa chakuti enzezuja chalo na chiwawa. (Gen. 6:13) Tiyeni tiwone chisanzo chiyakine. Kupitila mwa mneneli Malaki, Yehova enena kuti ozondana na ŵanthu amene ochita vinthu mwachinyengo posilija mabanja ŵawo paliye vifukwa vomvwika. Mulungu ovomekejalini kulambila kwawo ndipo oŵaweluza chifukwa cha minkhalidwe yawo.—Mal. 2:13-16; Ahe. 13:4.

Tufunika kunyasiwa na vinthu vakunena Yehova kuti ni viipa monga mwatunyasiliwa na chakulya chowola (Onani ndime 11-12)

12. Kansi ‘kunyasiwa na chiipa’ kutanthauza chinji?

12 Yehova ofuna kuti ‘tikonyasiwa na chiipa.’ (Aro. 12:9) Mawu akuti “nyasiwani” otanthauza kuchita vinthu mwamphamvu pozondana na chinthu chiipa. Ganizilani mwamungamvwile keno angakuujeni kuti mulye chakulya chowola. Kuganizila ngako vamene ivi payakine kungakuchitisheni kuti osati mumvwe luweme. Molingana na vamene ivi, maganizo ochita vinthu vakuzondana navo Yehova, tufunika kunyasiwa nawo.

13. Ndaŵa yanji tufunika kuteteza maganizo ŵasu?

13 Mukoteteza maganizo ŵanu. Maganizo okhuza ngako vinthu vatuchita. N’chifukwa chake, Yesu etiphunzisa kuti tufunika kupewa kunkhala na maganizo amene angatichitishe kuti tichite chimo ikulu. (Mt. 5:21, 22, 28, 29) Sewo tufuna kukondwelesha Atata ŵasu ŵakululu, ni mwamenelini? N’chifukwa chake, n’chinthu chofunika ngako kuti keno tayamba kuganizila vinthu viipa, mokulumija tufunika kuvichosa mmaganizo mwasu!

14. Kansi mawu ŵasu owonesha chinji, ndipo ni makonsho otyani ŵatufunikila kufwana mayankho ŵake?

14 Mukosamala kalaŵilidwe kanu. Yesu enena kuti: “Vufuma nkamwa vuchokela muntima.” (Mt. 15:18) N’chendi, vinthu vatulaŵila niye vuwonesha mwatilili muntima mwasu. Tetyo, likonsheni makonsho aŵa: ‘Kansi nupewa kutala wenye olo keno nuziŵa kuti nikalaŵila vinthu vachendi vinganiletele mavuto? Monga munthu wa pabanja, kansi nuchita vinthu mosamala kuti osati nikopeke na alumbwana olo asimbi? Kansi nupewa kulaŵila vinthu viipa monga vachiwelewele? Kansi nuyankha modekha keno munthu muyakine wanikhumudwisa?’ Kuganizila mosamala ngako makonsho amene aŵa kungakuyavyeni. Mawu ŵanu tingaŵalinganije na usalu wa chovwala. Monga mwaukatanijila chovwala usalu, mawu aipa okatijana na umunthu wakale. Tetyo, keno tufuna kuvula umunthu wakale tufunika kupewa kulaŵila mawu aipa, kutala wenye komasoti kulaŵila nkhani zokhuza vachiwelewele.

15. Kansi mawu akuti kukhomelela umunthu wasu wakale ‘pa chimuti’ otanthauza chinji?

15 Mukonkhala okonzeka kuchita chilichonse chofunika. Ntumwi Paulo ekatishila ntchito chisanzo pofuna kutiphunzisa kufunika kochinja vinthu pa moyo wasu. Yove elemba kuti tufunika kukhomelela umunthu wasu wakale ‘pa chimuti.’ (Aro. 6:6) M’mawu ayakine, tufunika kukonkheja chisanzo cha Khilisitu. Tufunika kuchosa maganizo aipa pamozi na ntchito zake vamene ni vinthu vakuzondana navo Yehova. Tikachita vamene ivi, niye patingankhale na chikumbuntima chituŵa nonkhala na chiyembekezo cha moyo wosasila. (Yoh. 17:3; 1 Pet. 3:21) Tikokumbukila kuti mfundo za Yehova zuchinjalini kuti zikatijane na mfundo zasu. Mmalomwake, tufunika kuchinja njila yatuchitilamo vinthu nokonkheja mfundo zake.—Yes. 1:16-18; 55:9.

16. Ndaŵa yanji mufunika kunkhala osimikijila kupitilija kulimbana na vilakolako viipa?

16 Pitilijani kulimbana na vilakolako viipa. Olo pavuli pakuti mwabatiziwa, mufunika kupitilija kulimbana na vilakolako viipa. Ganizilani chisanzo cha mwanalume muyakine zina yake Maurício. Ali mulumbwana, yove eyamba nkhalidwe yachiwelewele. Pamapeto pake ekumana na Amboni za Yehova ndipo eyamba kuphunzila Baibolo. Pavuli pakuti wachinja moyo wake, yove ebatiziwa mu 2002. Olo kuti lomba watumikila Yehova kwa vyaka vinyinji, Maurício enena kuti: “Koma olo n’tetyo, nthawe ziyakine nulimbana na maganizo olaka-laka vinthu viipa venenzechita poyamba.” Koma yove ololalini kuti vamene ivi vimufokeshe. Mmalomwake, yove enena kuti: “Nulimbikisiwa kuziŵa kuti nikaleka kuchita vamene ivo viipa, Yehova osangalala nane.” *

17. Kansi chisanzo cha Nabiha chakulimbikisani tyani?

17 Mukopemphela kwa Yehova kuti akuyavyeni, ndipo mukodalila mzimu wake osati mphamvu zanu. (Aga. 5:22; Afil. 4:6) Tufunika kuchita khama keno tufuna kuvulilatu umunthu wakale komasoti kuti osati tiuvwalesoti. Ganizilani chisanzo cha mwanakazi muyakine zina yake Nabiha. Atata ŵake emusiya ali na vyaka 6. Yove enena kuti: “Vamene ivi vinikhumudwisa ngako ndipo vinisokoneza maganizo.” Penzekula, Nabiha enkhala munthu waukali na wokulumija kukalipa. Yove eyamba kugulisa mankhwala osokoneza tomfwe, emangiwa ndipo enkhala mu djeli kwa vyaka voŵelengeka. Koma a Mboni amene ewela kudjeli kwamene uko echizayamba kuphunzila naye Baibolo. Nabiha eyamba kuchinja ngako. Yove enena kuti: “Niliyevutike kuleka minkhalidwe iyakine iipa, koma venze vovuta ngako kuti nileke kupepa fwaka.” Nabiha elimbana na vuto yamene iyi kwa nthawe yopitilila chaka chimozi, ndipo pamapeto pake ekwanisha kuleka kupepa. Kansi yove ekwanisha tyani? Yove enena kuti: “Kupambana vonse, kupemphela nthawe zonse kwa Yehova niye kwiniyavya kuti nileke.” Yove lomba ouja ayakine kuti: “Nukhulupilila kuti keno newo nikwanisha kuchinja vinthu kuti nikondweleshe Yehova, niye kuti munthu aliyense angakwanishesoti kuchinja!” *

MWEWO MUNGAYENELELE KUBATIZIKA!

18. Mokatijana na 1 Akorinto 6:9-11, kansi anyinji mwa atumiki a Mulungu ekwanisha kuchita chinji?

18 Mu nthawe ya atumwi, ayakine mwa ŵanthu ŵechisankha Yehova kuti akalamulile pamozi na Khilisitu, enze echitapo kale vinthu viipa ngako. Mwachisanzo, ayakine enze achigololo, oyonana na analume olo anakazi ŵeka-ŵeka, komasoti kuiŵa. Koma olo n’tetyo, moyavyiwa na mzimu utuŵa wa Mulungu ove ekwanisha kuchinja minkhalidwe yawo. (Ŵelengani 1 Akorinto 6:9-11.) Ŵano masikusoti, Baibolo yayavya ŵanthu mamiliyoni anyinji kuchinja vinthu pa moyo wawo. * Ove eyeja-yeja kuleka viyoloŵezi viipa. Chisanzo chawo chusimikijila kuti namwe mungakwanishe kuchinja umunthu wanu noleka viyoloŵezi viipa kuti muyenelele kubatiziwa.

19. Kansi tizakambilane chinji mu nkhani ikuza?

19 Kuyangijila pa kuchita khama kuvula umunthu wakale, ŵala ofuna kubatizika ofunika kuyeja-yeja kuti avwale umunthu wanyowani. Mu nkhani ikuza, tizakambilane mwatingachitile vamene ivi komasoti mwangatiyavyile ŵanthu ayakine.

NYIMBO N.° 47 Pemphelani kwa Yehova nsiku iliyonse

^ ndime 5 Kuti tiyenelele kubatiziwa, tufunika kunkhala okonzeka kuchinja umunthu wasu. Nkhani ino, itiyavye kuziŵa kuti umunthu wakale n’chinji, chifukwa chake tufunika kuvula minkhalidwe ya umunthu wakale komasoti mwatingachitile vamene ivi. Mu nkhani ikuza, tizaphunzile mwatingapitilijile kuvwala umunthu wanyowani olo pavuli pakuti tabatiziwa.

^ ndime 3 KUMVWIKISHA LUWEME: ‘Kuvula umunthu wakale’ kutanthauza kuchosa maganizo aipa na viyoloŵezi visakondwelesha Yehova. Tufunika kuchita vamene ivi tikaliyebatizika.—Aef. 4:22.

^ ndime 10 Kuti muziŵe vinyinji, onani nkhani yakuti Baibulo Limasintha Anthu—‘Ndinazindikira kuti ndiyenera kubwerera kwa Yehova,’” mu Nsanja ya Olonda ya 1 April, 2012.

^ ndime 16 Kuti muziŵe vinyinji, onani nkhani yakuti, Baibulo Limasintha Anthu‘Anandikomera mtima kwambiri,’” mu Nsanja ya Olonda ya 1 May, 2012.

^ ndime 17 Kuti muziŵe vinyinji, onani nkhani yakuti Baibulo Limasintha Anthu‘Ndinali munthu waukali komanso wosachedwa kupsa mtima,’” mu Nsanja ya Olonda ya 1 October, 2012.

^ ndime 18 Onani bokosi yakuti “ Baibolo yuchinja ŵanthu.”

^ ndime 64 MAWU OFOTOKOZA CHITHUNZI: Kuchosa maganizo aipa na minkhalidwe yosayenela kuli monga n’kuvula chovwala chakale.