Skip to content

Skip to table of contents

10 EKOBEE UE ENƆ

O Dap “[Lɛa] Nama Mɛā” Loo

O Dap “[Lɛa] Nama Mɛā” Loo

“[Lɛa] nama mɛā le ye dogo [loo].”—KƆL 3:9.

YƆƆ 29 Tɔɔ̄dum A Bɔloo I Bee

DASĪ TƐƐ̄NYƆƆ *

1. O dum bee mɛā doodoo wa lɛɛ o gae bɔātɛ̄ enɔ Baibol ni?

 O DUM bee mɛā doodoo wa lɛɛ o gae bɔātɛ̄ enyɔɔnɛ Pya Ekeebee Jɛhova nɔ Baibol ni? A naa wee nia gbɛnɛ-edo ii lo esikɛ̄ kɛɛrɛ nu akiiloo kɛ̄ i dum bee mɛā doo lo sɔ̄. Kɛ̄ pya nyɔuwe doo nu doo bee ɛrɛ pah nyɔɔ i elap dogo le i sīdee tɔɔ̄dum, e i sīdee tɔɔ̄dum bee dɛɛa nyɔɔ kɛ̄ nyɔuwe ɛp nu a lee le nu a bee piya doo. Lo a le doo wo, a kura kɔ ii “bee ɛrɛ lɔgɔ bɛābu, pya a naa suāloo Bari bu nyɔuwe.” (Ɛfɛs 2:12) Kerewo, nɔ Baibol bee nyaana i elap dogo le i sīdee tɔɔ̄dum!

2. Ena o bee gbītɛ̄ muɛ sɔ̄ o bee bɔātɛ̄ enɔ Baibol ani?

2 Sɔ̄ o bee bɔātɛ̄ enɔ Baibol, o bee muɛ kɔ o ɛrɛe ziī Tɛ a le bunyɔɔ lo a a wereloo kaāna. O bee gbītɛ̄ muɛ kɔ alu ebɛɛ̄ kɔ o nyaana o sīdee tɔɔ̄dum, kɛ̄ o ɛp nu doo, le kɛ̄ o kɛɛrɛ nu doo, lokwa o dap doo nu enia Jɛhova sa le yɛɛ pya a ye taāŋabah. O bee nɔnage kɔ alu ebɛɛ̄ kɔ o tɔɔ̄dum dookɛ̄ ye daakuu a kii nyɔɔ le doo.—Ɛfɛs 5:3-5.

3. Dookɛ̄ ue a le bu Pya Kɔlɔsi 3:9, 10 kɔ doo, ena Jɛhova gbī kɔ i doo a, e ena i kɔ nu akiiloo bu ekobee ue ama a?

3 A lera loo Jɛhova, i Tɛ a le li bunyɔɔ lo alu Nɛɛ a bee i dɛm lo ekɔ kɛ̄ pya a nuūna ye butɔ etɔɔ̄dum doo. E a gbī kɔ lɛɛ i gae liamaā, i piiga lo “[elɛa] nama mɛā le ye dogo” loo. * (Buū Pya Kɔlɔsi 3:9, 10.) Ekobee ue ama eyerebah nɛ pya nɛɛ aa gbī eliamaā kɔ ba a dap agara taa ebip a kɔ: (1) Ena “nama mɛā” a? (2) Ena anua Jɛhova zū i kɔ i lɛa loo a? (3) Mɛ sīdee na i dap doo wo a? E lo i eliamaā, ekobee ue ama eyerenagebah i nɛ kɔ i aa yiga kɔ pya elap dogo a nuūna i nama sīdee tɔɔ̄dum a sikɛ̄ i aakɛ̄ bu.

ENA “NAMA MƐĀ” A?

4. Mɛ sīdee na nɛɛ “nama mɛā” lege aa baɛbee ye ekɛɛrɛ wee doo dogo a?

4 Nɛɛ “nama mɛā” aa baɛge bee ye sīdee tɔɔ̄dum, wee kɛɛrɛ nu sa doo dogo bu sīdee namloo. A dap wiibu, nwaabah ɛrɛ saŋ, naa ɛrɛ doo yaa, sa eeloo nɛ nyɔɔ. A dap ye kpeloo e’ɛp pya foto a tɔgɛ ekotɛ̄ nɛɛ, le pya fim a tɔgɛ dum kunagā ale dogo lumii. Baɛbaɛ beenyiɛ naale loo kɔ dua nɛɛ a le doo wo dapnage ɛrɛ pio le elap dogo a ye le bu, e nyiɛ ye dap le aa ye bege ue loo pya pɔrɔ nu a gaa kɔ sa doo. Kerewo, taɛ a ɛrɛ lo enyaana ye ekɛɛrɛ le ye dogo naa agatɛ̄ kaāna.—Gal 5:19-21; 2 Tim 3:2-5.

Lo i lɛa “nama mɛā” loo, pɔrɔ taɛ le pɔrɔ elap dogo naale e’ɛrɛna i bah ekpo loo (Ɛp 5 barakpaɛ̄) *

5. A bɔloo kɔ i ɛp lɛa nama sīdee tɔɔ̄dum loo doodoo wa? (Doonu 3:19)

5 Nyɔɔbee ii mmana, lɔgɔ ii ii le edap lɛa dɛ̄dɛɛ̄ pɔrɔ ekɛɛrɛ le pɔrɔ taɛ bu i beenyiɛ doo pippip. Pio sɔ̄, i dap doo nu ale kɔ nu ekiɛ̄ i sɔ̄ esaa. (Jer 17:9; Jem 3:2) Mɛ lo i lɛa nama sīdee tɔɔ̄dum loo i, pya pɔrɔ elap dogo namloo naale edapna i baɛbee, nyɔɔbee i enyaa sa lu kee.—Ais 55:7; buū Doonu 3:19.

6. Ena anua Jɛhova gbī kɔ i lɛa pɔrɔ ekɛɛrɛ le pɔrɔ elap dogo a nuūna nama sīdee tɔɔ̄dum bu i a?

6 Jɛhova gbī kɔ i lɛa pɔrɔ ekɛɛrɛ le pɔrɔ elap dogo bu i, nyɔnɛbee a were i loo kaāna sa gbī kɔ i ɛrɛ ekpeloo dum. (Ais 48:17, 18) A suā kɔ pya a doo dogo dɛɛa nyɔɔ pɔrɔ taɛ a wa le bu, wee doo piya nu loo aba aba le pya dɔɔ̄na a wa tɔɔ̄ waɛloo. A zi ye loo sɔ̄ a muɛ kɔ i doo piya nu loo aba ii le pya dɔɔ̄na.

7. Dookɛ̄ Pya Rom 12:1, 2 kɔ doo, amunu biaɛfii na dɛ̄dɛɛ̄ ii ɛrɛ edoo a?

7 Tua sɔ̄, a dap sira kɔ pio pya i gbo le pya i butɔ dap i kɛgɛ nyɔɔbee i aa piiga lo enyaana baloo i sīdee tɔɔ̄dum. (1 Pit 4:3, 4) Ba dap i kɔ nɛ kɔ i ɛrɛ ekpo lo edoo ɛrɛgeba nu i gbī edoo sa naa lee kɔ i lɛɛbaloo pya dɔɔ̄na kɔ ba a kɔ nu i doo i nɛ. Kerewo, pya a naa nyɔɔnɛ daakuu Jɛhova naa lenage nyɔɔ wa loo. Nyɔɔbee bu kaka, ba gaa lɛɛbaloo kɔ nyɔuwe Setan a tɔ̄nu ba edoo wa nɛ. (Buū Pya Rom 12:1, 2.) Dɛ̄dɛɛ̄ ii ɛrɛ ebiaɛfii lo esagɛ lo a le i lɛɛbaloo kɔ i nama sīdee tɔɔ̄dum a bia i loo, lo pɔrɔ le nyɔuwe Setan ɛrɛ bah ekpoloo, ale i lɛɛbaloo kɔ Jɛhova a nyaana i nua kaāna nɛɛ.—Ais 64:8.

BU MƐ SĪDEE NA O DAP ‘LƐA’ NAMA MƐĀ LOO A?

8. Ena edap i yerebah nɛ kɔ i lɛa pɔrɔ ekɛɛrɛ le pɔrɔ elap dogo bu i a?

8 Jɛhova suā kɔ esu sɔ̄ le epiaga i bah lo elɛɛbaloo pɔrɔ ekɛɛrɛ le pɔrɔ pɔrɔ elap dogo. (Yɔɔ 103:13, 14) Kerewo, tɛ̄maloo ye Muɛ̄ Ue, ye kaɛ edɔɔ̄ le ye bɔŋanaloo, Jɛhova nɛ i suānu le mɛm sa i yerebah nɛ lokwa i dap nyaana dua nɛɛ i lu. Baɛbaɛ beenyiɛ naale loo kɔ eyerebah a nɛ. Nyaawo, doraa i naa kɔnia siga nu o dap doo lo eyerebah doo kɔ o dap lɛa nama sīdee tɔɔ̄dum loo sa nyim tura lo eliamaā.

9. Ena Muɛ̄ Ue Bari edap a yerebah nɛ kɔ o doo a?

9 Su Baibol ɛma aba ɔɔ leere. Muɛ̄ Ue Bari le doodoo tāŋaligi; a dap a yerebah nɛ kɔ o ɛma’ɛp kɛ̄ o kɛɛrɛ nu, kɔ ue sa doo dogo doo. (Jem 1:22-25) Nɛɛ a gaa a nɔɛ̄ Baibol le pya dɔɔ̄na Nɛɛ Kraist lo ba nyim tura dap a nɛ zuurabahtɔ̄ lo eyerebah a nɛ. Bu edoba, ba dap su Kpa Kaɛ a yeābah nɛ kɔ o muɛ kɛ̄ o waa doo leere le kɛ̄ oo waa doo leere. Ba dap a tɔgɛ kɛ̄ o dap gbī pya zuurabahtɔ̄ a dɛɛa nyɔɔ Baibol muɛ doo, lo eyerebah a nɛ kɔ o dap be eebah pɔrɔ elap dogo. E Jɛhova le ekpɛ̄naloo lo eyerebah a nɛ dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄. A suā kaāna kɛ̄ eyerebah a nɛ doo, e a suānage nu a a le bu beenyiɛ. (Kam 14:10; 15:11) Nyɔɔwo, su yere kara le nɔnɔ ye Muɛ̄ Ue nua nu o doo dɛ̄dɛɛ̄ dee.

10. Ena o nɔ aāloo nu a bee siraloo Elie a?

10 Yiga kaāna kɔ pya daakuu Jɛhova na a lee eera a. I ɛrɛ biī aāloo dɛ̄dɛɛ̄ nu Jɛhova kɔ i doo. Pya a tɔɔ̄dum a gbaaloo pya ye daakuu wee ɛrɛ kaāna ɛɛbu, e wa dum wee ɛrɛ nu a kura sa loo wa wee sukɛ̄. (Yɔɔ 19:7-11) Bu kiiyasī, pya a ɛp daakuu Jɛhova tɛrɛ wee tɔga aāloo pya wa pɔrɔ elap dogo. Yere nukuādɛɛ̄loo nu ziī gbara a kura Elie bee kɔ akiiloo sɔ̄ a naa lu enyɔɔnɛ pya daakuu Bari. Ye tɛ le ka bee le pya a wereloo Jɛhova. Mɛ sɔ̄ Elie bee lege lop le dɛrɛ zua, a bee yii pɔrɔ gbo. A bee yiibu dum ɔ̄ pɔrɔ pɔrɔ eyuu pie, kūnagā le yib biu. Elie kɔ a bee siekɛ̄ ɛrɛ biirabu eekɛ̄ a wee doo sa doo dogo lumii. Alɛ bee kɔ: “Bu kaka, m bee bɔātɛ̄ edoo dɛ̄dɛɛ̄ nu a bee lu etɔgɛ mɛ kɔ m aa doo doodoo Nɛɛ Kraist.” Kerewo, Elie naa bee ibere pya nu a bee nɔ sɔ̄ a bee le zege. A bee sira kɔ a bee sikɛ̄ bɔātɛ̄ enɔ Baibol. A bee piiga kaāna lo elɛa pɔrɔ pɔrɔ elap dogo bu ye, sa bee liamaā bu zua 2000. Bu mɛ sīdee na tɔɔ̄dum a dɛɛa nyɔɔ pya daakuu Jɛhova bee ye dɔbiī nɛ a? Elie kɔ: “Nyaawo, m ɛrɛ efɛɛloo sa ɛrɛ le ekɛɛrɛ beenyiɛ.” * Dookɛ̄ nu a bee siraloo nɛɛ ama tɔgɛ doo, pya a kiī daakuu Jɛhova doo piya nu loo aba aba. Kerewo, Jɛhova le ekpɛ̄naloo lo eyerebah wa nɛ kɔ ba a nyaa.

11. Pya ena Jɛhova baaloo a?

11 Nɔ lo ebaaloo pya nu Jɛhova baaloo. (Yɔɔ 97:10) Baibol doo kɔ i suā kɔ Jɛhova baaloo “baɛ dɛɛ̄ a kii nyɔɔ, edɛm a kɔ esah, [le] baɛbah a egara mii nɛɛ a naa doo pɔrɔ.” (Kam 6:16, 17) E a “[baaloo] pya a wee egara mii le pya kiāŋana.” (Yɔɔ 5:6) Jɛhova baaloo pya elap dogo ama mmɛ lo dɔ a bee gbeesī dɛ̄dɛɛ̄ pya erabee a bee le bu dee Nɔa, nyɔnɛbee ba bee doo kɔ dogo lumii a mma bu nyɔuwe lo sɔ̄. (Jɛn 6:13) Naa ɛp dɔɔ̄na edoba ama. Jɛhova bee kɔ tɛ̄manu nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Malakai kɔ a baae loo pya a su kiāŋana lɛā wa wa ale wa dam bah, lo lɔgɔ ue naa bee. Bari kiī taāŋabah pya a le doo wo, e a gaa le ebiaɛ wa biaɛ loo nyɔɔ wa dogo.—Mal 2:13-16; Hib 13:4.

A bɔloo kɔ i ɛp doo nu Jɛhova kɔ a naa lee nua nu alu saāŋa bee sɔ̄ alu ekɔ i de ebɛm nuede (Ɛp 11-12 barakpaɛ̄)

12. Ena a kura lo e “kpooraloo aaloo nu alu pɔrɔ” a?

12 Jɛhova gbī kɔ i “kpooraloo aaloo nu alu pɔrɔ.” (Rom 12:9) Ue a kɔ “kpooraloo aaloo” aa baatɛ̄ sɔ̄ nu tɔaloo nɛɛ kaāna; e nu a kura na sɔ̄ alu ebaaloo ziī nu kaāna sa ɛp nua nu alu saāŋa. Naa kɛɛrɛ kɛ̄ etɔɔ̄ a loo doo lo alu ekɔ o de ebɛm nuede. Aba kɛ̄ a alu saāŋaloo doo dap doo kɔ nu a bɔātɛ̄ edumɛ a. Bu aba lo sīdee, kunɛ kɛkɛɛrɛ lo edoo nu ebɛā Jɛhova alu i saāŋa loo.

13. Ena anua i ɛrɛ ebaɛloo i ekɛɛrɛ a?

13 Baɛloo o ekɛɛrɛ. Pya nu i kɛɛrɛ wee ɛrɛ pah nyɔɔ i dogo. Nu anua Jizɔs bee i tɔgɛ kɔ i kiī pya ekɛɛrɛ lo edap doo kɔ i si gbɛnɛ pɔrɔ lo. (Mat 5:21, 22, 28, 29) Bu kaka, i gbī edoo nu enia i Tɛ a le li bunyɔɔ, naɛ̄ wo ni? Naa ɛp kɛ̄ alu nu a kuī kɔ i nwaabah kiī ɛrɛgeba pɔrɔ ekɛɛrɛ a i yiibu beenyiɛ doo a!

14. Ena pya nu i kɔ tɔgɛ a i kiiloo a, e pya amunu ebip na i agara a?

14 Nwaɛ̄dɛɛ̄ loo nu o kɔ. Jizɔs bee kɔ: “Nu a aabu egā nɛɛ aabu ye beenyiɛ.” (Mat 15:18) Bu kaka, pya nu i kɔ tɔgɛ gbɛnɛ-edo nu akiiloo taɛ nɛɛ i lu. Nyɔɔwo, bip aba ɔɔ kɔ: ‘M wee kɔge kaka ue kere alu kɔ dodoo wo eyere mɛ bu taāŋa ni? Lo m e’iya ale m e’ira, ekɔ m aa nwaɛ̄gedɛɛ̄ loo kɛ̄ m nyɔɔnɛ nɛɛ a naale na dam ale na wa birabii doo ni? Ekɔ m wee ɔbɛge ekɔ pya ue a naa bɔloo a ɛrɛ nu edoo kiiloo tɔɔ̄dum a naa ɛɛ ni? M wee agarage ue bu efɛɛloo sɔ̄ ziī nɛɛ mɛ biirebu ni?’ Ɛ’ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ pya ebip ama eyerebah a nɛ. Nyɔɔwo, dookɛ̄ eziī wee aa bɛloo biiloo ziī doo, kɛ̄ pya ue a naa bɔloo ekɔ aanage nɛɛ biiloo nama sīdee tɔɔ̄dum doolo. Wo doo, lo o piiga kaāna lo elɛɛbaloo tue nɛɛ, kɔ esah le kɔ pya ue a naa ɛɛ, ewaɛ a loo elɛa nama sīdee tɔɔ̄dum loo.

15. Ena a kura lo eka i nama sīdee tɔɔ̄dum “loo te” a?

15 Kpɛ̄naloo edoo ɛrɛgeba nu alu ebɛɛ̄ kɔ o doo. Nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl bee su ue a tɔɔ̄dɔ nu i tɔŋɛ kɛ̄ a kuī kɔ i ɛrɛ enyaana baloo i sīdee tɔɔ̄dum doo. A bee ɛm kɔ i ɛrɛ eka i nama namloo “loo te.” (Rom 6:6) Bu dɔɔ̄na sīdee, lo ama kura kɔ i gbī enyɔɔnɛ edoba Kraist. Alu ebɛɛ̄ kɔ i lɛa dɛ̄dɛɛ̄ elap dogo Jɛhova baaloo bu i. Lo a le ii doo pya nu ama, ii le e’ɛrɛ le ekɛɛrɛ beenyiɛ sa ii le e’ɛrɛnage bɛābu lo e’ɛrɛ ɛɛŋa loo dum a naatah. (Jɔn 17:3; 1 Pit 3:21) Nyɛŋiabu kɔ Jɛhova naale enyaana baloo pya ye daakuu lokwa bu ili ɛɛ. Taāwo, i ɛrɛ enyaana baloo dua nɛɛ i lu sa doo dogo a gbaaloo ye daakuu.—Ais 1:16-18; 55:9.

16. Ena anua o ɛrɛ ebiaɛfii lo ekiisī lo ebebe loo pɔrɔ taɛ a?

16 Kiisī lo ebebe loo pɔrɔ taɛ namloo. Elenage aa lu ebɛɛ̄ kɔ o kiisī lo ebebe loo pɔrɔ taɛ, kere sɔ̄ o eliamaā sah. Yere nukuādɛɛ̄loo nu a bee siraloo ziī gbara a kura Maurício. Sɔ̄ a bee lege zege, a bee bɔātɛ̄ emaloo pya nɛɛdam. A bee sira kɔ, sɔ̄sɔ̄ aa kiisī a bee zɔ̄ŋia Pya Ekeebee Jɛhova sa bɔātɛ̄ enɔ Baibol. A bee nyaana baloo ye dum sa bee liamaā bu zua 2002. Kereadoo Maurício esiatam nɛ Jɛhova bu gbɛnɛ-edo zua lo, a kɔ: “Bu kaka, m lege aa bebe loo pɔrɔ taɛ gbɛnɛ-edo sɔ̄.” A naa bee yiga kɔ lo ama a ɔɛ ye loo. Taāwo a bee kɔ: “M ɛrɛ e’agaloo nyɔɔbee m suā kɔ lo mm doo dogo dɛɛa nyɔɔ pya pɔrɔ taɛ ama, m dap doo nu enia Jɛhova.” *

17. Amunu yere mɛm loo na o ɛrɛ aāloo nu a bee siraloo Nabiha a?

17 Yere kara bara yerebah a aabah Jɛhova, sa dɛɛa nyɔɔ ye edɔɔ̄, e a naale oloo ekpo. (Gal 5:22; Fil 4:6) I ɛrɛ epiiga kaāna lo elɛa i nama sīdee tɔɔ̄dum loo sa ii sinakɛ̄ yaa. Naa ɛp nu a bee siraloo ziī wa lo ye bee kura Nabiha. Ye tɛ bee ye teera bie sɔ̄ a bee le aba ini’ī zua. A bee kɔ: “A bee mɛ ziloo kaāna.” Sɔ̄ Nabiha aa bee nyim aakɛ̄ ye saŋ bee bɔātɛ̄ eyiiloo eekɛ̄ a wee doo. A bee bɔātɛ̄ e’oo pɔrɔ pɔrɔ pie, e a bee lu e’aa ye sa a bee tɔɔ̄ kpɔgɔrɔ loo gbɛnɛ-edo zua. Pya Ekeebee Jɛhova a wee zue ue tɔkpɔgɔrɔ kɛ̄ a bee le, bee bɔātɛ̄ enyɔɔnɛ ye nɔ Baibol. Nabiha bee bɔātɛ̄ enyaana baloo ye dogo bu gbɛnɛ sīdee. A bee kɔ: “A bee mɛ waɛbah lo enyaana pio na dogo. Kerewo, a naa bee mɛ waɛloo e’ɔbɛ ɔ̄ sɔɔ̄.” Sɔ̄ Nabiha epiiga kaāna lo e’ɔbɛ ɔ̄ sɔɔ̄ bu nu a yeeloo ziī zua, a bee dap ɔbɛ. A bee tɛɛ̄ doodoo wa dap ɔbɛ ni? A kɔ: “Ziī gbɛnɛ nu a bee mɛ yerebah nɛ kɔ m dap ɔbɛ na biibahkɛ̄ yere kara nɛ Jɛhova.” Nyaawo, a kɔ nɛ pya dɔɔ̄na kɔ: “Lo mda bee dap nyaa sa doo nu a nia Jɛhova, ɛrɛgeba nɛɛ a gbī edoo dapnage doo wo!” *

O DAP NYIM TURA LO ELIAMAĀ!

18. Dookɛ̄ 1 Pya Kɔrint 6:9-11 kɔ doo, ena gbɛnɛ-edo pya zooro Bari edaba doo a?

18 Bu tua sɔ̄ o’oo tup zua, a ɛrɛ sɔ̄ pɔrɔ pɔrɔ elap dogo bee le bu pio pya nɛɛdam le nɛɛwa lo Jɛhova bee sagɛ kɔ ba a nyɔɔnɛ Kraist bɛɛ. Bu edoba, tua sɔ̄ ba bee le pya kuewa, pya nɛɛdam le nɛɛdam ale nɛɛwa le nɛɛwa wee maloo ziī, le pya biu. Kerewo, tɛ̄maloo yerebah kaɛ edɔɔ̄ Bari ba bee dap nyaana pya wa elap dogo ama. (Buū 1 Pya Kɔrint 6:9-11.) Bu aba lo sīdee anii’ee, Baibol eyerebah nɛ gbɛnɛ-edo miliɔn pya nɛɛ kɔ ba a nyaana baloo wa dum. * Ba ebea eebah pya elap dogo a bee aga sa bee bee kɔ a naale ewaɛ enyaana. Wa edoba tɔgɛ kɔ olo dapnage nyaana pya o elap sa be eebah pya elap dogo a naa lee sa nyim tura lo eliamaā.

19. Ena elu ekɔ nu akiiloo bu elua ekobee ue li a?

19 Naale aba lɛa nama mɛā loo na pya a gbī eliamaā edoo a, mɛ ba ɛrɛ epiiga lo eyaa aā mɛā. Ekobee ue a nyɔɔnɛ ekɔ kɛ̄ i dap doo lo ama doo le kɛ̄ pya dɔɔ̄na edap i yerebah nɛ doo.

YƆƆ 41 Soosoo Dā Na Bara

^ bar. 5 I ɛrɛ ekpɛ̄naloo enyaana i sīdee tɔɔ̄dum lokwa i dap nyim tura lo eliamaā. Ekobee ue ama eyerebah i nɛ kɔ i dap muɛ pya elap alu ekure nama sīdee tɔɔ̄dum, nu anua alu ebɛɛ̄ kɔ i lɛa pya lo elap bu, le kɛ̄ i dap doo lo ama doo. Lo ekobee ue a nyɔɔnɛ ekɔ kɛ̄ i dap kiisī lo eyaa aā sīdee tɔɔ̄dum doo, kere sɔ̄ i eliamaā sah.

^ bar. 3 UE ALU EKƆ BAATƐ̄: “[Lɛa] nama mɛā” loo kura kɔ i lɛa pya elap dogo a bɛā Jɛhova bu i. I ɛrɛ ebɔātɛ̄ doo lo ama lɛɛ i gae liamaā.—Ɛfɛs 4:22.

^ bar. 10 Lo enɔ yereloo, buū ekobee ue a kɔ: “The Bible Changes Lives—‘I Needed to Return to Jehovah,’” lo a le bu Watchtower April 1, 2012.

^ bar. 16 Lo esuā yereloo, buū ekobee ue a kɔ: “The Bible Changes Lives—‘They Were Very Kind to Me,’” a le bu Watchtower May 1, 2012.

^ bar. 17 Lo esuā yereloo, buū ekobee ue a kɔ: “The Bible Changes Lives—‘I Became an Angry, Aggressive Young Woman,’” a le bu Watchtower October 1, 2012.

^ bar. 18 Ɛp ekpo a kɔ: “ Baibol Nyaana Dum.”

^ bar. 64 UE A BAATƐ̄ FOTO: Lɛa pya elap a naa lee bu i le doodoo lɛa nama bɛloo loo.