Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

SAWO DIA WEKELO 10

Wɛ kokaka ‘nkolola lonto l’edjedja’

Wɛ kokaka ‘nkolola lonto l’edjedja’

“Nyokolole lonto l’edjedja la ditshelo dialɔ.”​—KƆL. 3:9.

OSAMBO 29 Tɛmbɛ lokombo laso dimɛna

AWUI WAYƆTƐKƐTAMA *

1. Ngande waki lɔsɛnɔ layɛ la ntondo ka wɛ ntatɛ mbeka Bible?

 NGANDE waki lɔsɛnɔ layɛ la ntondo ka wɛ ntatɛ mbeka Bible l’Ɛmɛnyi wa Jehowa? Efula l’atei aso hawɔngɛnangɛna nkanyiya dui. Ɛnamelo kaso ndo lonto laso lakasɛngiyamaka ondo l’atɔndɔ wa l’andja ɔnɛ, mbuta ate atɔndɔ wa l’andja ɔnɛ wendana la ɔlɔlɔ la kɔlɔ. Naka ngasɔ mbakidiɔ, kete sho “komonga ndooko l’elongamelo ndo [taki] aha la Nzambi lo andja ɔnɛ.” (Ɛf. 2:12) Wekelo wa Bible wakayotshikitanya awui asɔ tshɛ!

2. Kakɔna kakayashola lam’akayeke Bible?

2 Lam’akayeke Bible, wɛ akashola dia wɛ ekɔ la Shɔ lele l’olongo lakoka ngandji efula. Wɛ akayeya dia naka wɛ nangaka ngɛnyangɛnya Jehowa ndo mbɔtɔ lo nkumbo kande k’atɛmɔdi, kete wɛ pombaka nsala etshikitanu wa weke lo lɔsɛnɔ layɛ ndo lo ekanelo kayɛ ka yimba. Wɛ akahombe mbeka dia nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ ande wa laadiko.​—Ɛf. 5:3-5.

3. Lo ndjela Kɔlɔsayi 3:9, 10, kakɔna kalanga Jehowa dia sho nsala ndo kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ?

3 Otungi aso ndo Shɛso lele l’olongo, Jehowa ekɔ la lotshungɔ la nshikikɛ lɔkɛwɔ lahomba ase nkumbo kande monga la lɔ. Ndo nde nɔmbaka dia ntondo ka sho batizama, sho mbidja welo dia “[nkolola] lonto l’edjedja la ditshelo dialɔ.” * (Adia Kɔlɔsayi 3:9, 10.) Sawo nɛ diayokimanyiya wanɛ walanga batizama dia nkadimola ambola asato anɛ: 1) “Lonto l’edjedja” kɛdikɛdi na? 2) Lande na katodjangɛ Jehowa dia likolola? 3) Ngande wakokaso nsala dui sɔ? Le wanɛ wamboshilaka batizama, wekelo ɔnɛ wayotokimanyiya dia mbewɔ dia nkɛnɛmɔla nto waonga wendana la lonto l’edjedja.

“LONTO L’EDJEDJA” KƐDIKƐDI NA?

4. Awui akɔna wasala onto naka nde atakolola “lonto l’edjedja”?

4 Mbala efula, onto lahatakolola “lonto l’edjedja” kanyiyaka ndo salaka akambo lo yoho ya lo demba. Nde mbeyaka monga kanga lokaki, yomalomala, lɔhɛndɛ ndo otako. Nde mbeyaka ngɛnangɛna menda esato wɛnyawɔ anto etakataka ndo filmɛ y’awui wa mindo kana wa ngala. Aha la taamu, nde ekɔ la waonga amɔtshi w’amɛna, ndo nde mbeyaka ndjaɛndja onongo lo awui wa kɔlɔ watande kana wasalande. Koko nde bu la nsaki ka ntshikitanya ekanelo kande ka yimba ndo lɔkɛwɔ lande.​—Ngal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5.

Naka tambokolola “lonto l’edjedja,” kete waonga ndo ditshelo dia lo demba hatotahemɛ nto (Enda odingɔ 5) *

5. Naa ekanelo k’ɔlɔlɔ kahombaso monga la tɔ lo kɛnɛ kendana la nkolola lonto l’edjedja? (Ets. 3:19)

5 Sho bu kokele, laasɔ ndooko onto l’atei aso lakoka minya tokanyi ndo nsaki tshɛ ya kɔlɔ oma l’otema ndo lo yimba yande. Lo tena dimɔtshi, sho salaka kana mbutaka dui dimɔtshi diayotoyonyanga l’ɔkɔngɔ. (Jɛr. 17:9; Jak. 3:2) Koko etena kakololaso lonto l’edjedja, waonga ndo ditshelo dia lo demba hadiotahemɛ nto. Sho mongaka weho w’anto akina.​—Isa. 55:7; adia Etsha 3:19.

6. Lande na katokeketsha Jehowa dia minya tokanyi ndo mbekelo ya kɔlɔ yendana la lonto l’edjedja?

6 Jehowa tokeketshaka dia minya tokanyi ndo mbekelo ya kɔlɔ nɛ dia nde tolangaka efula ndo nangaka dia sho monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo lɔsɛnɔ. (Isa. 48:17, 18) Nde mbeyaka dia wanɛ wayasha lo nsaki ya kɔlɔ ndjasalɛka kɔlɔ ndo salɛka wanɛ wadingi kɔlɔ. Nde mongaka la paa l’asolo etena kɛnande tamboyasalɛ kɔlɔ ndo tambosalɛ anto akina kɔlɔ.

7. Lo ndjela Rɔmɔ 12:1, 2, ɛsɔnwɛlɔ akɔna wahombaso nsala?

7 Angɛnyi aso amɔtshi ndo nkumbo kaso koka ntondo tɔɔnyɔla l’ɔtɛ wasalaso la wolo dia nsala etshikitanu lo lonto laso. (1 Pe. 4:3, 4) Vɔ mbeyaka totɛ dia tekɔ la lotshungɔ la nsala kɛnɛ tshɛ kalangaso ndo ɔnɛ hatohombe mbetawɔ di’anto akina totɛ kɛnɛ kahombaso nsala. Koko wanɛ watona atɔndɔ wa Jehowa bu mɛtɛ la lotshungɔ la nsala kɛnɛ tshɛ kalangawɔ. Lo mɛtɛ, vɔ mbetawɔka di’andja walɔmbwama oma le Satana mbaalɔmbɔla. (Adia Rɔmɔ 12:1, 2.) Sho tshɛ tekɔ l’ɔsɔnwɛlɔ ɔmɔtshi wahombaso nsala: Ntshikala la lonto laso l’edjedja lasɛngiyama la pɛkato ndo l’andja waki Satana, kana mbetawɔ dia Jehowa tokonya anto woleki amɛna wakokaso monga l’etena kɛnɛ.​—Isa. 64:8.

NGANDE WAKOKAYƐ ‘NKOLOLA’ LONTO L’EDJEDJA?

8. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia mbewɔ tokanyi ndo mbekelo ya kɔlɔ?

8 Jehowa mbeyaka dia ayɔsa etena ndo ayɔlɔmbama dia sho mbidja welo dia mbewɔ tokanyi ndo mbekelo ya kɔlɔ. (Os. 103:13, 14) Koko lo tshimbo y’Ɔtɛkɛta ande, ya nyuma kande ndo y’okongamelo ande, Jehowa toshaka lomba, wolo ndo osukɔ wele laso ohomba dia ntshikitanya lonto laso. Aha la taamu, nde amboshilaka kokimanyiya. Tɔsɛdingolake kakianɛ wanya amɔtshi w’ohomba wakokayɛ ntakola wayokokimanyiya dia wɛ nsala ehamelo ekina lo kɛnɛ kendana la nkolola lonto l’edjedja ndo nkotsha kɛnɛ kalɔmbama dia batizama.

9. Kakɔna kakoka Ɔtɛkɛta wa Nzambi kokimanyiya dia nsala?

9 Kamba la Bible dia wɛ ndjasɛdingola dimɛna dimɛna. Ɔtɛkɛta wa Nzambi wekɔ oko talatala; vɔ koka kokimanyiya dia wɛ nsɛdingola woho wakanyiyayɛ, watɛkɛtayɛ ndo wasalayɛ akambo. (Jak. 1:22-25) Ombetsha ayɛ wa Bible ndo Akristo akina wambotshunda lo nyuma koka kosha ɛlɔmbwɛlɔ. Ɛnyɛlɔ, vɔ koka nkamba l’Afundelo dia kokimanyiya dia wɛ mbeya awui weyɛ wolo lɔkɔ ndo awui weyɛ wɔdu lɔkɔ. Vɔ koka keetsha woho wa ntana awui w’oma l’ekanda walembetshiya Bible washa alako w’eshika wendana la woho wa minya mbekelo ya kɔlɔ. Ndo Jehowa ekɔ nshi tshɛ suke dia kokimanyiya. Nde mbeyaka yoho yoleki dimɛna ya kokimanyiya, nde mbeyaka kɛnɛ kele mɛtɛ l’otema ayɛ. (Tok. 14:10; 15:11) Laasɔ, onga la mbekelo ka mbɔɔlɔmbaka ndo ka mbekaka Ɔtɛkɛta ande lushi tshɛ.

10. Wetshelo akɔna wamboyokondja oma lo kɛnɛ kakakomɛ Elie?

10 Etawɔ di’atɔndɔ wa Jehowa mboleki amɛna. Sho koka nkondja wahɔ oma lo dui tshɛ diatɔlɔmba Jehowa dia sho nsala. Wanɛ wasɛna lo ndjela atɔndɔ ande ndjakondjiyɛka kɛnɛmɔ, mongaka la lɔsɛnɔ lele l’oyango ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ. (Os. 19:7-11) Koko, wanɛ wɔnyɔla atɔndɔ wa Jehowa diɛnɛka l’etombelo wa kɔlɔ waya lo ndjakimɔ lo etsha wa demba. Tende kɛnɛ kakate pami kɛmɔtshi kelɛwɔ Elie lo kɛnɛ kendana la ntona atɔndɔ waki Nzambi. Nde akodiama oma le ambutshi woka Jehowa ngandji. Koko lam’akinde l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi, Elie akasɔnɛ angɛnyi wa kɔlɔ. Nde akayokoma lo ndjasha lo nnɔ nnɔ dia wolo, l’awui wa mindo ndo lo wovi. Elie mbutaka dia nde akayɛna dia nde aya ɛkɛlɛkɛlɛ ndo ngala. Nde suyaka ate: “Lakasalaka awui tshɛ wakawambetsha diaha mbasala oko wemi Okristo.” Koko Elie kombohɛ awui wakandeke lo dikɛnda diande. L’ɔkɔngɔ diko, nde akayotatɛ mbeka Bible nto. Nde akasale la wolo dia minya mbekelo ya kɔlɔ shɔ ndo akayobatizama lo 2000. Wahɔ akɔna wakandayokondjaka lo nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa Jehowa? Elie mbutaka ate: “Laya kakianɛ la wɔladi wa lo yimba ndo la nkum’otema ka pudipudi.” * Oko wadiɛnya kɛnɛ kakakomɛ Elie, wanɛ watona atɔndɔ wa Jehowa ndjasalɛka kɔlɔ. Koko kaanga l’etena kɛsɔ, Jehowa mbetawɔka mbaakimanyiya dia vɔ nsala etshikitanu.

11. Awui akɔna wahetsha Jehowa?

11 Eka dia mpetsha kɛnɛ kahetsha Jehowa. (Os. 97:10) Bible totɛka dia Jehowa petshaka “washo wa lotamanya, lolemi lata kashi, ndo anya wakɛdia dikila diaha la onongo.” (Tok. 6:16, 17) Ndo nto, nde “petshaka akanga wa ngala ndo wa lokeso.” (Os. 5:6) Jehowa petshaka waonga ndo ditshelo sɔ lo yɛdikɔ y’efula. Diakɔ diakandalanya anto tshɛ wa kɔlɔ wa lo nshi ya Nɔa nɛ dia vɔ wakalodia nkɛtɛ l’awui wa ngala. (Eta. 6:13) Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kekina. Lo tshimbo y’omvutshi Malaki, Jehowa akate dia Nde petshaka wanɛ wakamba la lokeso dia ndjaka awala awɔ vɔ l’elonganyi awɔ waha l’onongo. Nzambi tonaka ɔtɛmwɛlɔ awɔ ndo ayowalombosha l’ɔtɛ wa lɔkɛwɔ lawɔ lɔsɔ.​—Mal. 2:13-16; Hɛb. 13:4.

Oko wahatahombe ndɛ mbo ya ndɛ yambɔhɔnda mbahombaso mbewɔ kɛnɛ kata Jehowa dia tɔ kekɔ kɔlɔ (Enda odingɔ 11-12)

12. Kakɔna kalembetshiya ‘mpetsha kɛnɛ kele kɔlɔ’?

12 Jehowa nangaka dia sho ‘mpetsha kɛnɛ kele kɔlɔ.’ (Rɔmɔ 12:9) Tshɛkɛta “mpetsha” nembetshiyaka mbɔsa yɛdikɔ ya wolo; yɔ nembetshiyaka mpetsha ɛngɔ kɛmɔtshi lo yɛdikɔ y’efula ndo kiɔsa oko ɛngɔ ka wɔnɔnyi. Ohokanyiya kɛnɛ kayoyosala naka wambokɔlɔmba dia ndɛ diangɔ dimɔtshi diambɔhɔnda. Kanyi ya ndɛ ɛngɔ kambɔhɔnda mbeyaka kotatsha ndo hemɔ. Woho akɔ waamɛ mbele, kanyi ya nsala dui dimɔtshi diata Jehowa dia diekɔ kɔlɔ pombaka monga wɔnɔnyi le so.

13. Lande na kahombaso nkokɛ ekanelo kaso ka yimba?

13 Kokɛ ekanelo kayɛ ka yimba. Tokanyi taso sɛngiyaka ditshelo diaso. Diakɔ diakatetsha Yeso dia ntona tokanyi takoka tokonya dia nsala pɛkato kɛmɔtshi ka woke. (Mat. 5:21, 22, 28, 29) Sho nangaka ngɛnyangɛnya Shɛso lele l’olongo, shi ngasɔ? Laasɔ, ekɔ ohomba efula dia sho minya mbala kakɔ ɔtɔi kanyi tshɛ ya kɔlɔ yatoyɛ lo yimba!

14. Kakɔna kɛnya ɛtɛkɛta aso ndo ambola akɔna wahombaso nkadimola?

14 Lama lolemi layɛ. Yeso akate ate: “Kɛnɛ tshɛ katomba oma lo onyɔ ndjaaka oma l’otema ndo tɔ kadja onto mindo.” (Mat. 15:18) Eelo, ɛtɛkɛta aso mɛnyaka lo yɛdikɔ y’efula woho wele lonto laso la l’etei k’otema. Laasɔ, yambola ɔnɛ: ‘Onde dimi tonaka mbuta kashi, oyadi mbuta mɛtɛ ayombela ekakatanu? Oko wemi otshukanyi, onde dimi kɛnyaka tɔkɛnyɔ temula nsaki l’onto lele bu pami kana womoto oko dimi? Onde dimi mbewɔka ɛtɛkɛta wa mindo oko watewɔka anto hemɔ? Onde dimi kaloyaka dui la memakana etena kanyangiya onto ɔmɔtshi?’ Ayonga dimɛna wɛ nkana yimba la ambola asɔ. Ɛtɛkɛta ayɛ kokaka mbɛdikama la woho wakatɛlama dihɔndɔ. Naka wɛ nsala la wolo dia minya ɛtɛkɛta wa kɔlɔ, kashi ndo ɛtɛkɛta wa mindo etena kasawolayɛ l’anto akina, kete wɛ hatonga l’okakatanu dia nkolola lonto l’edjedja.

15. Kakɔna kalembetshiya nkɔkɔmɛ lonto laso l’edjedja nsɛti “l’otamba”?

15 Onga suke dia mbɔsa yɛdikɔ ya wolo. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akakambe la ɛtɛkɛta wa wolo wa didjidji dia tɛɛnya dia sho pombaka nsala la wolo dia ntshikitanya yoho yaso ya lɔsɛnɔ. Nde akate dia sho pombaka nkɔkɔmɛ lonto laso l’edjedja nsɛti “l’otamba.” (Rɔmɔ 6:6) L’ɛtɛkɛta ekina, sho nangaka ndjela ɛnyɛlɔ kaki Kristo. Sho pombaka ndjaka waonga ndo ditshelo diahetsha Jehowa. Paka sho mbotakodi wanya asɔ ko sho monga la nkum’otema ka pudipudi ndo monga la elongamelo ka nkondja lɔsɛnɔ la pondjo. (Jni. 17:3; 1 Pe. 3:21) Tohɔ dia Jehowa hatotshikitanya atɔndɔ ande dia nde tɔngɛnyangɛnya. Koko, sho mbahomba ntshikitanya lonto laso ndo ndjaɔtɔnganyiya l’atɔndɔ ande.​—Isa. 1:16-18; 55:9.

16. Lande na kahombayɛ ndjashikikɛ dia ntetemala ndɔshana la wɛɔdu wa demba?

16 Tetemala ndɔshana la wɛɔdu wa demba. Kaanga l’ɔkɔngɔ wa wɛ batizama, wɛ ayohomba ntetemala ndɔshana la nsaki ya demba. Tende kɛnɛ kakakomɛ pami kɛmɔtshi kelɛwɔ Maurício. Lam’akinde ɔlɔngɔlɔngɔ, nde akatatɛ nsala dieyanelo dia lam’asa pami la pami. L’ɔkɔngɔ diko, nde akayohomanaka l’ekambi wa Jehowa ndo akatatɛ mbeka Bible. L’ɔkɔngɔ wa nde nsala etshikitanu lo lɔsɛnɔ lande, nde akabatizama lo 2002. Kaanga mbambondokambɛ Jehowa ɛnɔnyi efula, Maurício mbutaka ate: “Dimi pombaka nsuya dia lakahombaka ndɔshana la nsaki ya kɔlɔ tena la tena.” Nde kombetawɔ dia dui sɔ mbɔkɔmɔla. Koko nde mbutaka ate: “Lakakeketala lo mbeya dia lo nsɔna diaha nsala akambo lo ndjela nsaki shɔ, dimi kokaka ngɛnyangɛnya Jehowa.” *

17. Lo ɛnyɛlɔ ka Nabiha, kakɔna kakokeketsha?

17 Lɔmba Jehowa ekimanyielo ndo yaɛkɛ le nyuma kande, koko aha lo wolo ayɛ hita. (Ngal. 5:22; Flpɛ. 4:6) Sho pombaka mbɔsa yɛdikɔ ya wolo naka sho nangaka nkolola lonto l’edjedja ndo aha litɔta nto. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ ka womoto ɔmɔtshi lelɛwɔ Nabiha. She akokalɛ etena kakinde l’ɛnɔnyi esamalo. Nde mbutaka ate: “Dui sɔ diakambisha paa efula lo yimba.” Lam’akandole, Nabiha akakome ɛkɛlɛkɛlɛ ndo ngala. Nde akayotatɛ nsondja didjoyadjoya, akandama ndo aketsha ɛnɔnyi ɛmɔtshi lo lokanu. Ɛmɛnyi wa Jehowa wakatshu tosambisha lo lokanu wakatatɛ mbeka la nde Bible. Nabiha akatatɛ nsala etshikitanu wa weke. Nde mbutaka ate: “Aki wɔdu ntshika awui amɔtshi wa kɔlɔ wakamasalaka. Koko aki wolo efula dia ntshika nnɔ mfɔka.” Nabiha akalɔ ta dia ta l’edja kolekanyi ɔnɔnyi dia ntshika nnɔ mfɔka, koko l’ekomelo nde akayotshikaka. Kakɔna kakokimanyiya dia nsala dui sɔ? Nde mbutaka ate: “Laadiko di’akambo tshɛ, dɔmbɛlɔ dia l’etete le Jehowa mbakakimanyiya dia ntshika mbekelo kɛsɔ.” L’etena kɛnɛ, nde otɛ anto akina ɔnɛ: “Lekɔ l’eshikikelo dia naka dimi lakakoke nsala etshikitanu dia ngɛnyangɛnya Jehowa, kete onto tshɛ koka nsala dui sɔ!” *

WƐ KOKAKA NKOTSHA KƐNƐ KALƆMBAMA DIA BATIZAMA!

18. Lo ndjela 1 Kɔrɛtɔ 6:9-11, kakɔna kakonge ekambi wa Nzambi efula l’akoka wa nsala?

18 Lo ntambe ka ntondo, apami ndo wamato amɔtshi wakasɔnama oma le Jehowa dia toolɛ kaamɛ la Kristo waki l’etena kɛmɔtshi mfumbe ya ditshelo dia kɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, vɔ waki amonanyi, anto wakasalaka dieyanelo dia lam’asa pami la pami kana womoto la womoto ndo wevi. Koko l’ekimanyielo ka nyuma k’ekila kaki Nzambi, vɔ wakonge l’akoka wa ntshikitanya lonto lawɔ. (Adia 1 Kɔrɛtɔ 6:9-11.) Woho akɔ waamɛ mbele ɛlɔ kɛnɛ, Bible kambokimanyiya miliyɔ y’anto dia nsala etshikitanu lo nsɛnɔ yawɔ. * Vɔ wambotondoya dia minya ditshelo dia kɔlɔ diakahikama wolo efula le wɔ. Bɛnyɛlɔ diawɔ mɛnyaka dia wɛ lawɔ kokaka nsala etshikitanu lo lonto layɛ ndo minya mbekelo ya kɔlɔ dia wɛ nkotsha kɛnɛ kalɔmbama dia batizama.

19. Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo diayela?

19 Laadiko dia nsala la wolo dia nkolola lonto l’edjedja, wanɛ walanga batizama pombaka mbidja welo dia ndɔta lonto l’oyoyo. Sawo diayela diayɛnya woho wakokaso nsala dui sɔ ndo woho wakoka anto akina tokimanyiya.

OSAMBO 41 Lam’alangɛ, oke dɔmbɛlɔ diami

^ od. 5 Dia nkotsha kɛnɛ kalɔmbama dia batizama, sho pombaka mbetawɔ nsala etshikitanu lo lonto laso. Sawo nɛ diayotokimanyiya dia mɛna waonga akɔna wakenga lonto l’edjedja, lande na kahombaso nkolola waonga asɔ ndo woho wakokaso nsala dui sɔ. Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola woho wakokaso ntetemala ndɔta lonto l’oyoyo, kaanga l’ɔkɔngɔ wa sho batizama.

^ od. 3 ELEMBETSHIELO W’AWUI AMƆTSHI: ‘Nkolola lonto l’edjedja’ nembetshiyaka minya waonga ndo mbekelo yahangɛnyangɛnya Jehowa. Onto pombaka ntatɛ nsala dui sɔ la ntondo ka batisimu.​—Ɛf. 4:22.

^ od. 10 Dia mbeya awui akina, enda sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Bible tshikitanyaka nsɛnɔ y’anto​—‘Lakɛnyi ohomba wa nkalolɛ Jehowa,’” diakatondjama lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka nɛi 1, 2012.

^ od. 16 Dia mbeya awui akina, enda sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Bible tshikitanyaka nsɛnɔ y’anto​—‘Ils m’ont parlé avec bonté,’ diakatondjama lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka tanu 1, 2012 lo Falase.

^ od. 17 Dia mbeya awui akina, enda sawo diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Bible tshikitanyaka nsɛnɔ y’anto​—‘Dimi laki osekaseka waki ɛkɛlɛkɛlɛ ndo ngala,’” diakatondjama lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka dikumi 1, 2012 lo Falase.

^ od. 18 Enda kiombo yata ɔnɛ: “ Bible tshikitanyaka nsɛnɔ y’anto.”

^ od. 64 ELEMBETSHIELO W’ESATO: Minya waonga ndo ditshelo dia kɔlɔ ekɔ oko nkolola dihɔndɔ di’edjedja.