1. Wapi kima ya ntete ke natá beto na kuzonza to na kusala bamambu?

 YA VANDA ba yina me kuzwa mbotokolo ntama mingi ve, to ba yina kuzwá yawu ntama, beto nyonso ke na nsatu Yehova sepela na beto. Na yawu, beto me lunga kutwadisa makanisi ya beto. Samu na yinki? Samu ti ni mabanza ya beto ke natá beto na kusala mambu. Kana beto kanisa mingi na bansatu ya kinsuni, beto ke zonza to ke sala bamambu ya yimbi. (Ef. 4:17-19) Kasi, si beto fulusa yintu ya beto na mabanza ya mbote, beto ke zonza mpe ke sala bamambu yina ke sepelisa Yehova, Tata ya beto ya mazulu.—Gal. 5:16.

2. Na wapi byuvu beto ke kuzwa bamvutu na atikle yayi?

² Mutindu beto zonzilak’ yawu na artikle yina me luta, beto lenda kanga ve nzila na makanisi nyonso ya yimbi yina lenda kwizila beto. Kasi ntangu dikanisi ya yimbi ke kwizilá beto, beto lenda sola na kulanda ve yawu. Tekila beto kuzwa mbotokolo, beto me lunga kubika kuzonza mpe kusala bamambu yina Yehova ke yinaka. Yayi ke kima ya ntete mpe yina me lutila mfunu si beto zola kukatula kimuntu ya ntama. Kasi, samu na kusepelisa Yehova na faso ya kulunga, beto me bonga kutumama mpe na musiku yayi: ‘Beno lwata kimuntu ya malu-malu.’ (Kol. 3:10) Na artikle yayi, beto ke kuzwa bamvutu na byuvu yayi: Yinki ke ‘kimuntu ya malu-malu’? Wa’ faso beto lenda lwata yawu mpe kubumba yawu?

3. Wa’ faso Bagalate 5:22, 23 ke sadisá beto na kuzaba yinki ke ‘kimuntu ya malu-malu,’ mpe wapi mutindu ya ke na talaná na muntu yina me lwata yawu?

³ Muntu yina me lwata ‘kimuntu ya malu-malu’ ke landá kifwani ya Yehova na faso ya yandi ya kukanisa mpe ya kusala bamambu. Muntu ya mutindu yina ke biká mpeve santu twadisa makanisi ya yandi, faso ya yandi ya kutadila bamambu mpe bamambu  yina yandi ke salaka. Mbuma ya kimpeve ke talaná na luzingu ya yandi. (Tanga Bagalate 5:22, 23.) Na kifwani, yandi ke zolá Yehova mpe bisadi ya Yehova. (Mat. 22:36-39) Ata na kati ya bampasi, yandi ke bumbá kilengi ya yandi. (Zaki 1:2-4) Yandi ke tulá kizunu. (Mat. 5:9) Yandi ke lakisá ntima ya yinda mpe ya mbote na bampangi. (Kol. 3:13) Yandi zola mambu ya mbote mpe yandi ke sadilak’ yawu. (Luke 6:35) Bamambu yina yandi ke salá ke lakisá ti yandi ke na kiminu ya ngolo na Yehova. (Zaki 2:18) Ntangu ba ke sombolak’ yandi, yandi ke dasuká ve, mpe yandi zaba kukutika nzutu na mantwala ya bantotolo.—1 Ko. 9:25, 27; Tite 3:2.

4. Na kulwata kimuntu ya malu-malu, samu na yinki beto me bonga kusadila bifu nyonso yina ke na Bagalate 5:22, 23 mpe na baverse ya nkaka ya Biblia?

⁴ Samu na kulwata kimuntu ya malu-malu, beto me bonga kukulisa na bantima ya beto bifu nyonso yina ke na Bagalate 5:22, 23, mpe bifu ya nkaka yina Biblia ke zonzilaka. * Bifu yayi ke ve ya kukabuka. Ya ke mutindu bitini ya lele mosi. Nge lenda katula ve kitini mosi, kulwata yawu mpe kubika bitini ya nkaka. Na kati ya bifu yina, mingi ke kwelaná na bifu ya nkaka. Na kifwani, si ya tsyeleka, nge zola mpangi ya nge, nge ke lakisa yandi ntima ya yinda mpe ya mbote. Mpe samu na kulakisa bumbote ya tsyeleka, nge me bonga kusala bamambu na lembami nyonso, mpe kuzaba kukutika nzutu ya nge.

5. Yinki zola zonza kuvanda na ‘mabanza ya Kristo,’ mpe samu na yinki beto me bonga kulongoka luzingu ya Yesu? (1 Bakorinto 2:16)

⁵ Tanga 1 Bakorinto 2:16. Na kulwata kimuntu ya malu-malu, beto me bonga kuvanda na ‘mabanza ya Kristo.’ Ya zola zonza ti beto zolá longoka faso ya Yesu ya kukanisa, mpe kulanda kifwani ya yandi. Yesu sadilá na faso ya kulunga mbuma ya mpeve ya Nzambi. Faso kitala-tala yina ke ve na banzila, Yesu ke landá na mutindu ya kulunga bifu ya mbote ya Yehova. (Ebr. 1:3) Si beto sala bangolo ya kukanisa faso Yesu, beto ke lenda kusala bamambu mutindu yandi. Ya ke sadisa beto na kulwata kimuntu ya malu-malu.—Flp. 2:5.

6. Wapi mambu beto zolá zimbana ve ntangu beto ke na sosá kulwata kimuntu ya malu-malu?

⁶ Beto lenda landa kwandi kifwani ya Yesu? Ntangu ya nkaka, nge lenda zonza: ‘Yesu ke muntu ya kulunga. Mu lenda kuma ve mutindu yandi!’ Si ni yayi ke makanisi ya nge, kuzimbana ve bamambu yayi. Ya ntete, Yehova yidiká beto na ngolo mpe mayela ya kusala bamambu faso  yandi mpe mwana ya yandi. Ya zola zonza ti nge lenda sola kulanda kifwani ya bawu. Ata nge lenda sala ve yawu na faso ya kulunga, ya ke na bima ya nkaka nge lenda sala mutindu bawu. (Kub. 1:26) Ya zole, ya ke ve na ngolo yina me lutila ngolo ya mpeve ya Nzambi. Mpeve santu lenda nata nge na kusala bamambu yina nge mosi vandá kanisa ve ti nge lenda sala. Ya tatu, bubu yayi, Yehova ke na vingilá ve ti beto sadila mbuma ya mpeve na faso ya kulunga. Tata ya beto ya luzolo ke bikila na ba yina ke zinga na yinza ya malu-malu bamvula 1000 samu ba kuma bantu ya kulunga. (Luz. 20:1-3) Bubu yayi, Yehova ke na lombá na beto na kusala bangolo ya beto nyonso, mpe kutula ntima ti yandi ke sadisa beto.

7. Yinki beto mase zonzila?

⁷ Na wapi bamambu beto lenda landa kifwani ya Yesu? Beto ke zonzila bifu 4 yina ke na kati ya mbuma ya mpeve ya Nzambi. Beto ke tala yinki beto lenda longoka na faso Yesu sadilá mosi na mosi ya bifu yango. Ntangu beto ke na zonzilak’ yawu, beto ke tala mwa byuvu yina ke sadisa beto na kuzaba wa’ faso beto lenda bongisa kimuntu ya beto ya malu-malu.

8. Wa’ faso Yesu lakisá luzolo?

⁸ Yesu ke zolá mingi Tata ya yandi. Ni na yina, yandi salá bamambu yina Yehova vandá vingila yandi sala, mpe yandi tulá bansatu ya beto na mantwala. (Yoa. 14:31; 15:13) Na mutindu yina yandi natá luzingu ya yandi awa na ntoto, Yesu lakisá ti yandi ke zolá mingi bantu. Bilumbu nyonso, yandi vandá lakisa luzolo mpe ntima ya kyadi, ata na ba yina vandá nyokola yandi. Luzolo ya yandi talaná ntangu yandi vandá longa bantu mambu yina me tadila Kimfumu ya Nzambi. (Luke 4:43, 44) Yesu tulá na mantwala luzolo ya Tata ya yandi mpe bansatu ya bantu, ntangu yandi biká bantu ya masumu talisa yandi mpasi, mpe kufwa yandi na mutindu mosi ya yimbi. Samu yandi salak’ yawu, yandi fungulá beto nzila ya kuzwa luzingu ya ntangu nyonso.

9. Mutindu Yesu, wa’ faso beto lendá lakisa luzolo na bantu?

⁹ Ni luzolo ya beto samu na Yehova natá beto na kupesa yandi luzingu ya beto mpe na kuzwa mbotokolo. Mutindu Yesu, luzolo samu na Yehova ke talaná na faso beto ke bakilá bantu. Ntumwa Yoane sonikaka: “Muntu [. . .] lenda kuzola ve Nzambi yina yandi ke talaka ve kana yandi zola ve mpangi ya yandi yina yandi ke talaka.” (1 Yoa. 4:20) Beto lenda yufula: ‘Mu ke zolá kwandi bantu? Mu ke lakisá kwandi ntima ya kyadi na bampangi, ata na ntangu yina ba ke zonzá to ke salá bamambu yina ke lwalisá munu? Luzolo ke natá kwandi munu na kusadila ntangu, mbongo mpe bima nyonso yina ke na munu samu na kusadisa bantu na kuzaba Yehova? Mu ke ndimá kwandi kusala yawu ata ti bantu mingi ke mangá kuwa munu, mpe ba ya nkaka ke kwamisá munu? Ya ke kwandi na bima yina mu lendá sala samu na kulutisa ntangu mingi na kisalu ya kukumisa bantu bilandi ya Yesu?’—Ef. 5:15, 16.

10. Wa’ faso Yesu lakisá ti yandi vandá muntu yina ke tulá kizunu?

¹⁰ Yesu vandá tulá kizunu. Yandi vandá vutula ve yimbi na bantu yina vandá sala yandi yimbi. Kasi, yandi suká ve kaka kuna. Yandi salá bangolo samu na kutula kizunu. Mpe yandi zonzá na bantu ya nkaka na kuyidika bamambu yina vandá na kati ya bawu. Na kifwani, yandi longá na bawu ti ba me bonga kusala kizunu na bampangi si ba zola Yehova ndima bamambu yina ba ke salá samu na kusadila yandi. (Mat. 5:9, 23, 24) Mpe bambala mingi, yandi sadisá bantumwa na kubika kuswana samu na kuzaba nani me lutila bampangi.—Luke 9:46-48; 22:24-27.

11. Wa’ faso beto lendá vanda bantu yina ke tulá kizunu?

¹¹ Muntu yina ke tulá kizunu ke suká ve kaka na kusosila ve bampangi mindondo. Kasi, ntangu yandi ke kuzwá mambu na mpangi, yandi ke vandá muntu ya ntete ya kutula kizunu. Mpe ntangu bampangi ke vandá na mindondo na kati ya bawu, yandi ke sadisá bawu na kuyidika yawu.  (Flp. 4:2, 3; Zaki 3:17, 18) Beto lenda yufula byuvu yayi: ‘Mu ke salá kwandi nyonso samu na kutula kizunu? Ntangu mpangi ya kento to ya bakala ke salá to ke zonzá mambu yina ke talisá munu mpasi, mu ke bumbilá kwandi yandi nkele? Ntangu mu ke na mambu na mpangi, mu ke vingilá kwandi yandi kwiza tala munu, to mu ke vandá muntu ya ntete ya kukwenda tala yandi samu beto yidika yawu? Mu ke salá kwandi yawu ata mu ke na talá ti mu me sala ve mambu ya yimbi? Kana ya me bonga, mu ke sadisá kwandi bampangi yina ke na mambu na kati ya bawu na kuyidika yawu?’

12. Wa’ faso Yesu lakisá ntima ya mbote?

¹² Yesu vandá na ntima ya mbote samu na bantu. (Mat. 11:28-30) Yandi zabá kuvanda na bampangi mpe yandi vandá nata ve bamambu ngolo, ata na ntangu yina ya vandá mpasi na yandi na kusala yawu. Na kifwani, kilumbu mosi, kento ya Fenisia bondilak’ yandi na kubelusa mwana ya yandi. Na kubanda, Yesu mangá kusadisa yandi. Kasi ntangu yandi talá kiminu ya ngolo ya kento yina, Yesu lakisak’ yandi ntima ya mbote mpe belusá mwana ya yandi. (Mat. 15:22-28) Ata ti Yesu vandá na ntima ya mbote, yandi sembá bantu ntangu ya vandá na mambu yina vandá simba ve na ndyatulu ya bawu. Yandi vandá lakisá ntima ya mbote na kuzonzilá pwelele na ba yina yandi zolá, mambu ya yimbi yina ba me sala. Na kifwani, ntangu Piere sosá kulembisa Yesu na kusala luzolo ya Yehova, Yesu sembak’ yandi na mantwala ya bilandi ya nkaka. (Mrk. 8:32, 33) Yandi salá ve yawu samu na kutalisa Piere nsoni. Kasi, samu na kusadisa Piere mpe kukebisa bilandi ya nkaka na kuzimbana ve kisika ya bawu: ba zolá vanda na manima ya mfumu ya bawu, kasi na mantwala ya yandi ve. Ntangu ya nkaka, mambu yina Yesu zonzá na Piere pesak’ yandi nsoni. Kasi, masembo yina sadisak’ yandi.

13. Wa’ faso beto lenda lakisa ntima ya mbote ya tsyeleka?

¹³ Samu na kulakisa ntima ya mbote ya tsyeleka na ba yina beto ke zolá, bantangu ya nkaka beto me bonga kuzonzila bawu pwelele bamambu yina ke na simbá ve na ndyatulu ya bawu. Ntangu nge ke salá yawu, pesa malongi yina ke katuká na Biblia mutindu Yesu vandá sala yawu. Lakisa luzolo na faso ya nge ya kuzonza. Kusala ve ntembe ti ba ke na nsatu ya kusepelisa Yehova. Mpe vanda na kiminu ti ba yina ke zolá Yehova mpe ke zolá nge, ke ndima malongi yina nge ke pesa bawu na luzolo nyonso. Nge lenda yufula: ‘Ntangu muntu yina mu ke zolá me sala mambu ya yimbi, mu ke baká kwandi kibakala ya munu na kuzonza na yandi? Ntangu mu ke pesá malongi, mu ke salá kwandi yawu na ntima ya mbote nyonso, to mu ke zonzá bamambu ya ngolo? Yinki ke na natá munu na kupesa mpangi malongi? Mu ke na pesá yawu samu mu ke ya kudasuka na yina yandi me sala, to mu ke na sosá kusadisa yandi?’

14. Wa’ faso Yesu lakisá bumbote?

¹⁴ Yesu zaba yinki ke mbote. Kasi, yandi ke suká ve kaka na kuzaba mambu ya mbote. Yandi ke salá mpe yawu. Yesu ke zolá Tata ya yandi. Na yawu, ntangu nyonso yina yandi ke salá mambu ya mbote, yandi ke salá ve yawu samu na kuzwa kima na manima. Muntu yina ke lakisá bumbote ke sosá ntangu nyonso kusadisa bampangi. Beto zolá suka ve kaka na kuzaba yinki ke mbote na kusala. Kasi, beto zolá sala mpe yawu, mpe kusala yawu na ata dikanisi ya yimbi na yintu. Beto lenda yufula: ‘Muntu lenda sala kwandi mambu ya mbote na makanisi ya yimbi?’ Ee, ya lenda salama. Na kifwani, Yesu zonzilá bantu yina vandá kabula bima na ba-pauvre, kasi ba vandá sala nyonso samu bantu ya nkaka zaba yina ba me kabula, mpe pesa bawu nkembo. Ata ti ba vandá kabula na bampangi, kasi yina ba vandá sala vandá mpamba na meso ya Yehova.—Mat. 6:1-4.

15. Wa’ faso beto lenda lakisa bumbote ya tsyeleka?

¹⁵ Bumbote ya tsyeleka ke talaná ntangu beto ke salá bima ya mbote na bampangi mpe ke vingilá ata kima na manima. Nge lenda yufula: ‘Mu  ke suká kaka na kuzaba yinki ya kusala, to mu ke kwendá ti na kusala yawu? Yinki ke natá munu na kusala mambu ya mbote?’

16. Yinki beto me lunga kusala bilumbu nyonso, mpe samu na yinki?

¹⁶ Beto kanisa ve ti na manima ya kuzwa mbotokolo beto ke sala dyaka ve bangolo samu na kulwata kimuntu ya malu-malu. Kimuntu ya malu-malu ke faso lele ya malu-malu. Beto zolá sala bangolo samu ya beba ve. Mosi ya bafaso ya kusala yawu, ni na kulakisa mbuma ya mpeve ya Nzambi na ndyatulu ya beto, bilumbu nyonso. Samu na yinki? Samu ti si beto sala bangolo ya mingi na kulakisa bifu yayi na luzingu ya beto, mpeve ya Yehova mpe ke sadisa beto ya kulutila. Beto zaba ti Yehova ke Nzambi yina ke salá ntangu nyonso, mpe mpeve santu ke ngolo yina yandi ke sadilaka na kulungisa bamambu. (Kub. 1:2) Na yawu, si beto zola mpeve santu sala na kati ya beto, beto me bonga kusala bangolo. Na kifwani, Zaki sonikaka: “Kiminu kele ya kufwa kana bisalu kele ve.” (Zaki 2:26) Beto lenda zonza mpe yawu na bifu ya nkaka yina ke butá mpeve ya Nzambi. Bambala nyonso yina beto ke sala bangolo na kulakisa bifu yayi, ya ke talana pwelele ti mpeve ya Nzambi ke na salá na kati ya beto.

17. Yinki beto me lunga kusala si beto me lenda ve kulakisa mbuma ya mpeve ya Nzambi?

¹⁷ Ata bakristo yina kuzwá mbotokolo ntama, ya ke kuminá bawu na kulakisa ve bifu ya mbuma ya mpeve ya Nzambi. Kasi, ba ke lembá ve na kusala bangolo samu na kukulisa bifu yina. Beto baka mwa kifwani. Si lele yina nge ke zolá mingi me pasuka, na mbala mosi nge ke losa kwandi yawu? Ve. Nge ke sosa kutunga yawu. Na manima, nge ke sala keba samu ya pasuka dyaka ve. Faso mosi mpe, si nge me lenda ve kulakisa luzolo, ntima ya mbote mpe ya yinda na mpangi, kulemba ve. Lomba mulemvo na ntima nyonso. Ya ke sadisa nge na kuyidika bamambu, mpe na kuvutula kindiku ya mbote na mpangi. Mpe sala bangolo na kuvutukila dyaka ve yimbi yina nge me sala.

18. Na yinki beto lenda vanda na kiminu?

¹⁸ Beto ke sepelá mingi na kifwani yina Yesu bikilá beto! Si beto sala bangolo na kulanda faso ya yandi ya kukanisa mpe ya kutadila bamambu, beto ke lenda kusala bamambu mutindu yandi. Mpe kusala bamambu mutindu Yesu ke sadisa beto na kulwata kimuntu ya malu-malu. Na artikle yayi, beto me tala kaka bifu 4 yina ke na kati ya mbuma ya mpeve ya Nzambi. Nge me bonga kubaka ntangu ya kulongoka bifu ya nkaka ya mbuma ya mpeve ya Nzambi, mpe kutala si nge ke na lakisak’ yawu na luzingu ya nge. Nge lenda kuzwa ba-artikle yina ke na zonzilá bifu yayi na Guide de recherche pour les Témoins de Jéhovah. Kota na “ Mode de vie chrétien ” mpe sosa “ Fruit de l’esprit. ” Vanda na kiminu ti, si nge sala bangolo ya nge, Yehova ke sadisa nge na kulwata kimuntu ya malu-malu, mpe na kubumba yawu.