EMHUOGHAẠPH ITUUGHẠ PHỌ 12
Nạ Amiịn Ni Iyaạr Phọ aZechariah Amhiịn Bọ?
“Kuolọ ‘kaḍuạ esi uwaloor amhị kụ atu,’ ipẹ kụ idị aZihova opọ asita araaghạm mọ aḅẹm.”—ZECH. 4:6.
AḌUỌR PHỌ 73 Grant Us Boldness
OGHAẠPH OOKARAGH *
1. Eeghe emạ iyaạr oḅaạl olhoghi kụ rekori buọ aJu phọ odi bọ dọl arebenhẹ phọ?
AWE AJU phọ umhoọgh ni iboom ibo. AZihova Enhaạn phọ “makpaariọm uw-emhạ phọ Cyrus opọ aPersia” otagharạn awe phọ Izrạl, morọl bọ ibadị asiạ dọl arebenhẹ epẹ Babilọn. Uw-emhạ phọ agbeelhom ni mọ abuọ aJu phọ oḅulha epẹ ade phọ abidị “oḅilhẹ olhọgh otu phọ aZihova Enhaạn phọ Izrạl.” (Ezra 1:1, 3) P’eeghe idị ilhoghi awe phọ eḅaạl onhaghạn ipẹ phọ! Iphẹn phọ iḍeenhaan mọ koḅilhẹ ni omeremhị iiseeny egey Enhaạn phọ pạ ade phọ odị angọ bọ we phọ odị.
2. Abuọ aJu phọ obulha bọ Jeruselem, eeghe kụ eḅẹl iyaạr dị bidị oḍighi?
2 Lhạ phọ 537 B.C.E., abuḅẹl abuọ aJu phọ origheel bọ dọl areḅenhẹ phọ usi ni Jeruselem, ekpanhạ emhạ abuọ aJu phọ abuẹn oḍighi bọ itooghị iyạl arughunhughun phọ. Eginha amem bịn abuẹn phọ umhiigh ni olhọgh otu iiḅereghị phọ, reteẹny bọ 536 B.C.E., bịn bidị mophighi iphighiom otu phọ!
3. Ighẹn isophoghom kụ edị abuọ aJu phọ osoman?
3 Iduọn bidị omhiigh bọ olhọgh otu iiḅereghị phọ, bịn awe omhiigh osophoghom abidị. Awe phọ orugh bọ okitonhom bidị “u/gbạ ghan mem ophuẹ ilhoghi abuọ aJu phọ ḅilhẹ rolhọgh eegu ilhoghi phọ abidị olhọgh otu phọ.” (Ezra 4:4) Kụ adọl phọ aḍiẹn phọ eeph ghan bịn. Lhạ phọ 522 B.C.E., omhoom otooghiạ dị oghol mọ Artaxerxes, adạ ni Persia. * Abuọ isophoghom mọ umhiịn nyeẹn phọ idiphọ emạ eepoogh osiemhi eekunha oḍighi otu phọ, esi osighẹ “ologh phọ kụ owaạm iiḅaghamhị.” (Ps. 94:20) Bidị ugẹ ḍinyạ oghiọm uw-emhạ phọ Artaxerxes kụ oḅenhị mọ, abuọ aJu phọ rookolhobian ghan ogbagharạn itọ uw-emhạ phọ. (Ezra 4:11-16) Uw-emhạ phọ amheeraam ni okpẹ phọ abidị, kụ atọ mọ osophe oḍighi olhọgh otu iiḅereghị phọ. (Ezra 4:17-23) Loor esi itọ phọ ipẹ phọ, abuọ aJu phọ uwilhẹ ni olhọgh otu iiḅereghị phọ.—Ezra 4:24.
4. AZihova aḍighi eeghe mem mọ abuọ isophoghom mọ osophe bọ oḍighi otu iiḅereghị phọ? (Isaiah 55:11)
4 Abuẹn orugh bọ siphẹ ade phọ roo/ḅereghị ghan bọ aZihova ḅilhẹ r’opol abuọ itoọgh aPersia phọ usopha ni osophe oḍighi olhọgh otu iiḅereghị phọ. Kuolọ aZihova asopha mọ oghiọm ni ghisigh oḍighi phọ, kụ odị ramunhenhi ghan ni torobọ arigbiom odị. (Bạl Isaiah 55:11.) Odị amiteom ni oyil dị ra/kiilhaany ghan iyaạr dị oghol mọ Zechariah kụ angọ ophaanyạ uḍien kirokirọ dị eḍighi ni ilọ oḅaạl olhoghi, dị aZechariah kasighẹ akparamhiọm buọ aJu phọ. Kụ ophaanyạ uḍien phọ iphẹn phọ ikparamhị ni we phọ, elhoghonhaạn ḍighaạgh we phọ omhiịn mọ iyaạr otuạn oghiilhaany isophoghom mọ i/lo, iḅilhẹ kẹn ni engọ bidị inyaạm oghiọm aghisigh oḍighi phọ aZihova. Omhunhenhiom oogh uḍien phọ, aZechariah amhiịn omherenhiọm otozị r’iyạl ireeny oliv.
5. Yira kooḅegiọn eeghe siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn?
5 Amem emhạn mem yira roḅonyonhu ghan ni kozuan. Esi iduọn phọ yira komooghọm ni suọ okparamhị phọ aZihova angọ bọ buọ Izrạl phọ, mem dị ooḅeghiọm uḍien phọ aZechariah amunhenhiom bọ oogh. Onhaghanhạn uḍien phọ kulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oghiọm aghisigh okumu aZihova mem dị yira osoman isophoghom, mem dị asidọl ayira enmia, ḅilhẹ r’amem dị ungọ iyira iiḅakiọm dị yira u/naghanhạ.
MEM DỊ YIRA OSOMAN ISOPHOGHOM
AZechariah amhiịn uḍien iyạl ireeny oliv dị rengọ ghan munụm omheremiọm otozị dị aphạm oḍual itozị (Miịn ekpịgh phọ 6)
6. Ika kụ idị uḍien omheremhiọm otozị phọ r’iyạl phọ ireeny oliv phọ oghaạph bọ oghol siphẹ Zechariah 4:1-3, ekparamhị we aJu phọ? (Miịn afoto oḅẹl opoḍi phọ.)
6 Bạl Zechariah 4:1-3. Uḍien omheremhiọm otozị phọ r’ireeny oliv phọ angọ ni buọ aJu phọ inyaạm okpạr opu isophoghom mọ. Ika? Lọgh elhegh mọ amunhụn mọ raḍigh bọ pạ itozị phọ ra/soph ghan. Iyạl phọ ireeny oliv phọ kụ relhọgh ghan munhụm pạ eekoom mọ, reḍuạ ghan bọ pạ kụ keḍigh siphẹ oḍua itozị phọ edi bọ pạ omheremhiọm otozị phọ. Itozị phọ re/ḍim ghan loor amunhụm mọ. Kụ aZechariah apuru mọ: “Eeghe kụ emhụ araraạr phọ iphẹn phọ?” Kụ esi ophagharanhaạn, ookpaạny phọ aḅenhị nyodị dom aZihova mọ: “ ‘Ka/ḍuạ esi iikpọ awe eghạm m’esi inyaạm anạ, kuolọ kaḍuạ esi uwaloor amhị kụ atu,’ ipẹ kụ idị aZihova opọ asita araaghạm mọ aḅẹm.” (Zech. 4:4, 6) Amunhụm mọ ramite bọ pạ ireeny phọ amerenyạn uwaloor iigbia phọ aZihova amhoọgh bọ ni iboom iikpọ, ḅilhẹ ra/soph ghan bọ. Oomo arephelhegbe eghạm abuọ aPersia phọ u/mạn, osighẹ kụ rotomaạm iikpọ dị uwaloor phọ Enhaạn amhoọgh. Rolhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, bidị kokpetenhaan ni isophoghom mọ, olhọgh otu phọ osiemhi. P’eeghe adom okparamhị! Oomo idị ewạ ḍighaạgh abuọ aJu phọ pọ oḍuom olhoghi aZihova, oḅulha oḍighi oḍighi phọ. Kụ ipẹ kụ idị bidị oḍighi ni, ghalhamọ r’iduọn itọ isophoghom mọ erọl bọ ni.
7. Oghẹn onmia kụ alhoghonhaạn ḍighaạgh oḍighi otu iiḅereghị phọ?
7 Araraạr inmia ni dị elhoghonhaạn ḍighaạgh buẹn rolhọgh bọ otu iiḅereghị phọ. Eeghe kụ inmia? Lhạ phọ 520 B.C.E., omhoom uw-emhạ adạ ni Persia, aDarius I. Omhunhenhiom iyạl asiạ itooghị phọ odị, odị awaaghị ni amhiịn mọ itọ osophoghom oḍighi otu iiḅereghị phọ i/daphạn olhogh. Esi iduọn phọ aDarius angọ ni itọ mọ omhạn oḍighi phọ. (Ezra 6:1-3) Itọ phọ ipẹ phọ iḍighi iikia esi oomo awe—kuolọ i/munheen siphẹ. Uw-emhạ phọ aḅenhị ni matuman abuọ aJu phọ mọ ku/sophoghom mụn oḍighi phọ, kparipẹ ghụn bidị omiteom ikpoki ḅilhẹ r’inhọn araraạr obakiọm oḍighi phọ! (Ezra 6:7-12) Esi iduọn phọ abuọ aJu phọ umhạn ni otu iiḅereghị phọ, kuolọ ipel li inya asiạ, lhạ phọ 515 B.C.E.—Ezra 6:15.
Beḍenhọm iikpọ aZihova mem dị nạ asoman isophoghom (Miịn ekpịgh phọ 8)
8. Uḍighi ika kụ nạ kakpạr bọ ni mem isophoghom?
8 Rodon, idiphọ erọl bọ igeedi phọ, ibadị arebenhẹ aZihova osoman ni isophoghom. Esi omaạm, abunhiin odi rikpisi dị osophoghom oḍighi phọ ayira. Rikpisi phọ iphẹn phọ, rosiphi ghan ni bumor phọ koghị ghisigh “abudaạm eelhe r’aruw-emạ,” kụ reḍighi ghan ni ogbaanhaạn kengọ bidị. (Mat. 10:17, 18) Eeni amem lọ itooghị phọ enmia rengọ ghan ni eereẹgh. Obobọ oogboom iiruẹn dị anhighẹ ezọ atue ni asoph ooruẹn dị k’ungọ iyira eẹny eereẹgh. Abunhọn Abugbaanhaạn osoman ni inhọn odọ isophoghom. Reelhe phọ bidị odi bọ eereẹgh edi ni ooḅereghị aZihova, kuolọ bidị rosoman ghan ni isophoghom dị eego esi asiya abidị dị onyaaghiạn oḍighi oomo ilọ bidị kotue osophoghom abidị okumu Enhaạn. (Mat. 10:32-36) Ibadị amem, repẹr aani ghan ni buẹn rosophoghom ghan bọ siya abidị dị oḍighi bugbaanhaạn, mem dị bidị omhiịn mọ r’e/ḅọph. Eeni amem remite ghan ni idị, asiya phọ abuẹn osophoghom ghan bọ roḍigh aani ghan siẹn ookpomhoghan phọ roophugh. Nyinhạ ki/phẹr, mem dị nạ asoman isophoghom! Kpọ oḅio. Iduọn aZihova r’iikpọ uwaloor iigbia phọ odị kụ odi bọ gạ nạ, iyaạr otuạn oghiilhaany i/lo!
MEM DỊ ASIDỌL AYIRA ENMIA
9. Uḍighi ika kụ opol abuọ aJu phọ olhoghoma bọ mabi mem mọ ropighi bọ iphighiom otu iiḅereghị phọ?
9 Mem mọ ophighi bọ iphighiom omhoom otu iiḅereghị phọ, opol ikumor awe abuọ aJu phọ umhoghi ni. (Ezra 3:12) Bidị umhiịn ni eghuan otu iiḅereghị phọ aSolomon alhọgh bọ, kụ bidị ootughiạn mọ, ko/tue osighẹ omhoom otu iiḅereghị phọ otomaạm ogbaany phọ. (Hag. 2:2, 3) Bidị omhiịn bọ ogbaranhaạn iyạl phọ arutu phọ iiḅaghamhị ni bidị. Kuolọ uḍien dị aZechariah amhiịn alhoghonhaạn ni bidị ḍighaạgh okparạm amabi phọ opọ phọ. Ika?
10. Ika kụ idị ikpo-onhụ ookpaạny phọ edi bọ siphẹ Zechariah 4:8-10 elhoghonhaạn ḍighaạgh buọ aJu phọ olhoghoma bọ mabi ilọ otu iiḅereghị phọ?
10 Bạl Zechariah 4:8-10. Ipẹ ookpaạny phọ aḅẹm bọ mọ abuọ aJu phọ “kobo ni oḅilhẹ omhiịn iyaạr ophoghom eselom iikpe phọ edi bọ ḍighaạgh [opoghom abuọ aJu phọ] Zerubbabel” remạ ghan eeghe? Roḍighinhom ghan iyaạr ophoghom eselom iikpe phọ mem dị rowạ omhiịn mọ iikpẹ phọ emeerạ ni esel. Ookpaạny phọ akpoomhị ghan we phọ Enhaạn oḅio, mọ ghalhamọ riduọn omhoom otu phọ u/si bọ oḅẹl phọ, kolhọgh ni omạn, kụ kaḅeeraạny kẹn ni aZihova. Otu phọ kanighẹ ni reḍien aZihova, eeghe kụ iḍighi kụ ka/nighẹ bọ riḍien abidị? Iyaạr dị emhạn maạr esi aZihova pọ, omhiịn mọ iiseeny phọ ketọl bọ pạ otu iiḅereghị phọ edaphạn ni siigbu ph’odị. Abuọ aJu phọ koḅilhẹ ni omhoọgh ibo phọ abidị eru maạr lọ bidị ogbon ooḅereghị aZihova r’oḍighi ghan idị enhighẹ ghisigh odị.
Tuughạ omhoọgh ghan egey ephoghom imhoom asidọl (Miịn siikpịgh phọ 11-12) *
11. Ighẹn ipaanhaạn kụ edị abunhiin arebenhẹ aZihova rosoman ghan rodon?
11 Onmia esi asidọl, reḍighi ghan ni ipaanhaạn esi ibadị ayira. Mosighẹ ibadị dị orọl ghan rukumuan oomo amem dị egbatanhaạn ongọ inhọn iiḍighi. Abunhọn mowilhẹ roopoogh dị bidị oghelhọm ghan ni loor aḍikpọ. I/beeph eru maạr lọ yira olhoghoma mabi esi onmia dị amite. Eeni, eḅẹl amem mọ yira ko/tue onaghanhạn osopha phọ obobọ iikolhobian phọ. Inyaam ipẹ araraạr erọl ghan bọ kisiph ni iyira. Ḅilhẹ yira kotue ni oḅonyonhu ozuan esi ootughiạn ghan mọ, aḍimhoom adọl phọ meḍighi idị yira u/mạn mun maạr esi aZihova. (Prov. 24:10) Ika kụ idị uḍien phọ aZechariah kulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oghiọm aghisigh ongọ Enhaạn ipẹ inyaạm mọ ayira esi bọ?
12. Uḍien phọ aZechariah kulhoghonhaạn iyira ika ḍighaạgh mem dị asidọl ayira enmia?
12 Yira kotue ni okparạm imhoom asidọl mem lọ yira ophogh aani ghan araraạr eten phọ epẹ aZihova rapogh bọ. Odị raḍighi ni iboom araraạr rodon, kụ yira omoọgh aani eekiạ eepoogh oḅọph oḍighi r’odị. (1 Kọr. 3:9) Kotue ni onme oḍighi dị yira ophạm, kuolọ ephomhoghiạn phọ aZihova uphomhoghiạn bọ iyira ke/nmia. Esi iduọn phọ, eru maạr lọ onmia dị amite siẹn ookpomhoghan phọ kụ atir aani nyinhạ, pọ kel olhọgh amuboom amem ootughiạn ghan iyaạr phọ ekọm bọ onmia phọ. Kparipẹ romhoghinhaan araraạr “ageediidi phọ,” r’iiḅereghị wạ ghan igey araraạr dị onmia phọ kamiteom. (Eccl. 7:10) Kparipẹ rootughiạn ghan ipẹ nạ ka/tue mun bọ aḍighi, tuutughiạn ghan ghụn oomo ipẹ nạ katue bọ aḍighi. Yira otuughạ omhoọgh ghan emạ ephoghom araraạr siẹn uḍien phọ aZechariah. Iphẹn phọ keḍighi idị yira kopamhanhạm ibo ḅilhẹ r’adọl dị ekpẹ oḍuomolhoghi mem dị asidọl ayira kụ enmia.
MEM DỊ EḌIGHI IPAANHAẠN ODẠPH IIḄAKIỌM
13. Uḍighi ika kụ opol abuọ aJu phọ ootughiạn bọ mọ itọ oḅilhẹ olhọgh otu phọ eḍighi ooto r’osoromhinheen?
13 Usophe ni oḍighi olhọgh otu iiḅereghị phọ. Kuolọ awe phọ omạ bọ oḍiemhiom mọ—Ogbogh Opinyọn Rikiạ phọ Jeshua (Joshua) ḅilhẹ r’Opoghom mọ Zerubbabel—“uḅilhẹ ni omhiigh olhọgh otu phọ Enhaạn.” (Ezra 5:1, 2) Esi opol abuọ aJu phọ osopha phọ opọ phọ aḍighi olhọgh aloor esi ooto r’osoromhinhaan. Ko/tue obooghị otu phọ rolhọgh bọ dị amulhọgh ḍien phọ abuẹn onyạ bọ ni osighẹ atorobọ eten owaạm iiḅaghamhị ko/miịn. Esi iduọn phọ, ikạr kụ emhoghi dị kootughianhạm Joshua r’aZerubbabel awe phọ osighẹ bọ eḍiemhiom, mọ aZihova odi ni r’abidị. Kụ uḍighi ni iduọn phọ. Ika?
14. Odaphạn Zechariah 4:12, 14, ika kụ idị okpoomhị oḅio Ogbogh Opinyọn Rikiạ phọ Joshua ḅilhẹ r’Opoghom mọ Zerubbabel?
14 Bạl Zechariah 4:12, 14. Gạ uḍien phọ aZechariah ophọn, ookpaạny phọ aḅenhị oyil phọ Enhaạn akpẹ bọ oḍuom olhoghi phọ mọ iyạl phọ ireeny oliv phọ emeerạ esi ‘iyạl phọ awe phọ osagharạn bọ elo phọ’—aJoshua ḅilhẹ r’aZerubbabel. Iyạl phọ awe phọ abuẹn phọ otomaạm mudị “omeerạ r’Omoọgh-awe oomo aḅirini phọ,” Zihova. P’eeghe eepoogh dị bidị omhoọgh! AZihova aḍuom ni bidị olhoghi. Esi iduọn phọ imhoghi dị awe phọ Izrạl koḍuom aani we phọ abuẹn phọ olhoghi kụ odạph iiḅakiọm mọ Enhaạn, torobọ idị iiḅakiọm mọ erọl.
15. Ika kụ idị yira koḍeenhaan mọ yira olhọgh ni eegu iiḅakiọm mọ edi bọ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn?
15 Rodon aZihova rangọ ghan we phọ odị iiḅakiọm dị eego esi Ekpo Onhụ phọ odị. Odị akaạph ni eten dị ekpẹ ooḅereghị odị siphẹ aBaibul phọ. Ika kụ idị yira koḍeenhaan mọ yira olhọgh ni eegu iiḅakiọm mọ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn ringọ ghan bọ iyira? Esi olhọgh ghan amem aạl ghan ḅilhẹ r’okparaghạ ghan ilọ onhaghanhạn ipẹ rekaạph bọ. Puruan loor mọ: ‘Mem dị mị aạl Baibul phọ obobọ ḍinyạ ookpomhoghan phọ, mị rasophe ghan ni, k’agbirima ilọ ipẹ rekaạph bọ? Mị raguphogh ghan ni kawạ pidị mị anaghanạn igey aBaibul dị ‘egbagarạ’ ḍughụm? Obobọ mị raagborion ghan bịn k’aạl aten?’ (2 Pita. 3:16) Yira olhọgh mem oseere iphẹn aZihova rutughemhị bọ iyira olhoghi, pọ yira kotue ni odaphạn iiḅakiọm mọ odị oḅilhẹ oḍighi omunheni oḍighi iphelhegbeel phọ ayira.—1 Tim. 4:15, 16.
Ḍuom olhọghi iiḅakiọm mọ “ebenhẹ phọ asụ bọ olhoghi aḅilhẹ akpẹ oḍuomolhoghi” phọ rangọ ghan bọ (Miịn ekpịgh phọ 16) *
16. Eeghe kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh odaphạn iiḅakiọm dị “ebenhẹ phọ asụ bọ olhoghi aḅilhẹ akpẹ oḍuomolhoghi” phọ angọ ghalhamọ yira u/naghanhạn ni?
16 AZihova aḅilhẹ kẹn ni asighẹ “ebenhẹ phọ asụ bọ olhoghi aḅilhẹ akpẹ oḍuomolhoghi phọ” rangoọm ghan iiḅakiọm. (Mat. 24:45) Eeni amem, ebenhẹ phọ ephẹn phọ rangọ ghan ni iiḅakiọm dị yira ro/kạr ghan konhaghanhạn. Esi omaạm, ebenhẹ phọ katue ni ungọ iyira iiḅakiọm ilọ oḍighi kụ okpetenhaan ekperenhom iiḅaghamhị dị yira ootughiạn mọ ke/tue emite ekool ayira. Obobọ yira kotue ni ootughiạn mọ ebenhẹ phọ ephẹn phọ ragonha ghan loor kaphughạn mem ezẹgh. Yira koḍighi ika eru maạr lọ yira olhoghoma mọ iiḅakiọm dị ongọ i/ḍeenhaan osụ olhoghi? Yira otue ni ootughiạn ipẹ awe phọ Izrạl omhooghọm bọ suọ esi odạph iiḅakiọm mọ ongọ bọ dị eego esi aJoshua ḅilhẹ r’aZerubbabel. Yira otue kẹn ni ootughiạn ilọ inhọn ariisi aBaibul dị yira maạl ghan dị eghaạph ilọ odạph iiḅakiọm. Ibadị amem, iiḅakiọm dị ephẹl ghan sighuḍum awe phọ Enhaạn osighẹ ridien awe kụ ophoghom ighịgh ghan mudị osụ olhoghi o/lho.—Judg. 7:7; 8:10.
MIỊN AANI IYAẠR PHỌ AZECHARIAH AMHIỊN BỌ
17. Uḍien omheremhiọm otozị phọ r’iyạl phọ ireeny oliv phọ atir ika buọ aJu phọ?
17 Uḍien phọ aZechariah amunhenhiom bọ oogh phọ o/gorogorọ, kuolọ angọ ni we aJu phọ oophugh dị akasiẹn oghiọm aghisigh oḍighi phọ ḅilhẹ r’iiseeny phọ abidị. Mem mọ bidị otuụgh bọ oḍighi ipẹ aZechariah amhiịn bọ, bidị ulhoghoma ni ephomhoghiạn phọ aZihova esi olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ r’iiḅakiọm mọ odị. AZihova alhoghonhaạn ni bidị ḍighaạgh oḅilhẹ omhoọgh ibo r’oghiọm aghisigh oḍighi phọ, dị eego esi uwaloor iigbia phọ odị.—Ezra 6:16.
18. Udien phọ aZechariah katir ika ghuḍum anạ?
18 Uḍien phọ aZechariah ilọ omheremhiọm otozị phọ r’iyạl phọ ireeny oliv phọ katir aani kẹn ni ghuḍum mọ anạ. Iduọn yira moghaạph bọ ni, uḍien phọ kalhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh omhoọgh inyaạm mọ nạ amhoghi bọ okaran isophoghom, r’ibo phọ nạ awạ bọ okparạm ipaanhaạn phọ retọl ghan bọ mem dị asidọl enmia, ḅilhẹ r’oḍuom olhoghi phọ emhoghi bọ odaphạn ghan iiḅakiọm lọ ongọ ghalhamọ nạ o/nhaghanhạn ni. Nạ kaḍighi eeghe mem dị nạ asoman ipaanhaạn? Eḅẹl iyaạr pọ, miịn iyaạr phọ aZechariah amhiịn bọ, esi olhọgh elhegh ephigh phọ eḍeenhaan bọ mọ aZihova rapogh ni we phọ Odị. Ipẹ reten, kụ atuụgh aḍighi ipẹ nạ amhiịn bọ, iduọn phọ pọ oḍuom olhoghi aZihova kụ oghiọm aghisigh ooḅereghị odị r’oomo olhoghi anạ. (Mat. 22:37) Nạ aḍighi iphẹn phọ, aZihova kalhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh okumu odị ribo k’agee-pọ.—Kọl. 1:10, 11.
AḌUỌR PHỌ 7 Jehovah, Our Strength
^ par. 5 AZihova aḍereghinhaan ni oyil phọ Zechariah uḍien kirokirọ dị eḍighi ni ilọ oḅaạl olhoghi. Ipẹ aZechariah amhiịn bọ ingọ ni nyodị r’awe phọ aZihova inyaạm okpạr opu ipaanhaạn phọ bidị osoman bọ iduọn bidị rokparaghạ bọ omheremhị iserereẹny iiseeny. Uḍien phọ aZechariah, kulhoghonhaạn kẹn ni iyira ḍighaạgh oghiọm aghisigh okumu aZihova etigheri ipaanhaạn. Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kooḅeghiọn ikpanhạ araraạr ituughạ dị yira kosighẹ siẹn uḍien phọ aZechariah ilọ omheremhiọm otozị r’ireeny oliv phọ.
^ par. 3 Asiạ reten, siḍio Opoghom mọ Nehemiah, onhọn uw-emhạ dị oghol mọ Artaxerxes amhoọgh ni ḍiḅeeraạny abuọ aJu phọ.
