1. Олјодо јӱрген еврей албаты неге тыҥ сӱӱнген?

 ЈЕ КАРЫН, коркышту узак сакыган ӧй једип келди! Иегова узак ӧйгӧ Вавилондо олјодо јӱрген бойыныҥ албатызын Персияныҥ Кир деп кааны ажыра јайымдап јат. Кир дезе Израиль албатыны бойыныҥ јерине јанала, Иегова Кудайдыҥ ӧргӧӧзин орныктырзын деп јасак чыгарган (Езд. 1:1, 3). Мыны угала, Иегованыҥ албатызы сӱреен тыҥ сӱӱнген. Канча јылдарга олјодо јӱрген албаты Кудайыныҥ сыйлаган јерине јанып, Иеговага бажыратан ӧргӧӧ тудар. Кандый јаан сӱӱнчи!

2. Олјоноҥ јанып келген еврей албаты баштапкы ла јылдарда нени эткен?

² Б. э. озо 537 јылда Иудей јериниҥ тӧс калазындӧӧн, Иерусалимдӧӧн, баштапкы бӧлӱк улус јанып келген. Иерусалимге јанып келеле, олор тӱрген ле ӧргӧӧни орныктырып баштаган, анайып б. э. озо 536 јылда ӧргӧӧниҥ бир канчазы тудула берген.

3. Еврей албатыга кандый удурлажу болгон?

³ Иерусалимди айландыра јаткан албатылар ӧргӧӧни тудуп баштаган иудейлерге удурлажып баштаган. Ӧштӱлер Иуда албатыны коркыдып, ӧргӧӧни тутпазын деп олордыҥ ижин буудактап баштаган (Езд. 4:4). Је олор мынаҥ да ӧскӧ буудактар эткен. Б. э. озо 522 јылда Персид империяныҥ кааны Артаксеркс * болуп калган (Сар. 94:20). Мынайып јаҥ солына берерде, олор дезе иудейлер тӱймеен кӧдӱрерге белетенгилеп турган дежип, Артаксеркска самара бичигилеген (Езд. 4:11—16). Артаксеркс каан олордыҥ тӧгӱнине бӱде береле, ӧргӧӧни орныктыратан ишти токтотсын деп јасак чыгарган (Езд. 4:17—23). Мынаҥ улам сӱӱнип иштенип јаткан иудейлердиҥ  кӱӱни ӧчӧ берерде, ӧргӧӧ тудулбай барган (Езд. 4:24).

4. Ӧштӱлер ӧргӧӧ тударга чаптыгын јетирип турарда, Иегова нени эткен? (Исайя 55:11).

⁴ Олорды айландыра јаткан кудайы јок албаты ла Персияныҥ јаандары ӧргӧӧни тутпазын деп чаптыгын јетирип буудактаган. Је Иегованыҥ амадаган амадузына кем де удура туруп болбос. Ол нени айткан андый ла болор. (Исайя 55:11 кычырыгар). Анайдарда, Иегова јалтанбас эр кижини, Захарияны, судурчы эдип кӧстӧгӧн. Оноҥ ого сегис кайкамчылу кӧрӱлте кӧргӱскен. Захария еврей албатыны удурлажунаҥ коркыбай, Иегованыҥ јакарузын бӱдӱрзин деп, бу кӧрӱлтезин куучындап, олордыҥ кӱӱнин кӧдӱрген. Бежинчи кӧрӱлтеде судурчы Захария јарыткыш ла эки маслина кӧргӧн.

5. Бу јӧрмӧлдӧ бис нени кӧрӧрис?

⁵ Бу эки маслина ла јарыткыш керегинде кӧрӱлте израильтяндардыҥ кӱӱнин сӱреен тыҥ кӧдӱрип, ийде-кӱч берген. Айдарда, бу кӧрӱлте бистиҥ де кӱӱнисти кӧдӱрип, ийде-кӱч берер, нениҥ учун дезе кезикте бис ал санаага тӱжӱп, тыҥ кунугып јадыс. Бу кӧрӱлтени шӱӱжип кӧрӧлӧ, бистиҥ де Иеговага бӱткенис бек болор деп иженип јадыс. Темдектезе, мындый учуралдарда: 1) удурлажулар болуп турза, 2) бистиҥ јӱрӱмисте јаан солынталар болуп турза, 3) организациянаҥ келген башкартуны оҥдобой турзаас.

6. Захария 4:1—3-те айдылган кӧрӱлте нениҥ учун еврейлерге јалтанбас болорго болушкан? (Кадарындагы јурукты кӧрӱгер.)

⁶ Захария 4:1—3 кычырыгар. Бу Захарияныҥ кӧргӧн кӧрӱлтези — эки маслина ла јарыткыш, еврей улуска оноҥ ары удурлажуларды кӧрбӧй иштенерге ийде-кӱч берген. Олордыҥ кӱӱнин не оной тыҥ кӧдӱрген? Слер ајардаар ба, јарыткыштӧӧн ӱзӱги јок ӱс агып јатканын? Эки маслина агаштаҥ ӱс айактӧӧн агып јат, а айактаҥ чыккан јети чорголо јарыткыштыҥ јети кичинек чӧӧчӧйлӧриндӧӧн агып јат. Мынаҥ улам бу јарыткыш бир де ӧчпӧй, тӱни-тӱжи кӱйӱп јат. Захария ангелдеҥ сураган: «Бу нени темдектейт?» Иегованыҥ ангели ого каруузын берди: «„Черӱниҥ де эмес, слердиҥ ийде-кӱчигерле де эмес, је мениҥ тынымла“ — деп, черӱлердиҥ Кудайы, Иегова айдат» (Зах. 4:4, 6). Ол ӱс — Иегованыҥ агару тыны ол эмезе качан да токтобойтон ийде-кӱчи. Бастыра Персияныҥ бӱдӱн черӱзиниҥ кӱчи Иегованыҥ агару тыныныҥ кӱчине бир де турбас. Иегова еврейлердиҥ јанында болордо, недеҥ коркыыр? Захарияныҥ айткан сӧстӧри бу кӱч ӧйдӧ сӱреен керектӱ болгон. Олорго бойына эмес, Иеговага иженип, ишти оноҥ ло ары апарып, учына јетирер керек. Олор, ӧргӧӧни тударга јарабас та болгон болзо, тӱҥей ле оноҥ ло ары сӱӱнчилӱ иштенгилеген.

7. Ӧргӧӧ тудуп јаткан израильтяндарга айалга кенетийин канайып солынган?

⁷ Айалга кенетийин солына берген. Б. э. озо 520 јылда Персияныҥ кааны Дарий I экинчи јыл башкарып турала, ӧргӧӧни тутпазын деп чыгарылган јасакты шиҥдеп кӧргӧн. Кӧрӧр болзо, ӧргӧӧни тутпазын деп јакару тӧзӧлгӧ јок болгон эмтир. Оныҥ учун ол ӧргӧӧни тудуп божотсын деп јакару чыгарды (Езд. 6:1—3). Бу мындый јакаруны чыгарганы ондый кайкамчылу болды! Кенетийин сакыбаган јанынаҥ айалга оноҥ јакшы јанындӧӧн солына берген. Дарий айландыра јаткан удурлажып турган албатыны токтодып, карын ӧргӧӧни тудуп божодорго,  акча-јӧӧжӧлӧ болушсын деп јакару берген! (Езд. 6:7—12). Беш јылдаҥ ас ӧйгӧ, б. э. озо 515 јылда, еврейлер ӧргӧӧни тудуп салган (Езд. 6:15).

8. Удурлажу болуп турза, турумкай артарга биске не болужар?

⁸ Бӱгӱнги кӱнде Иегованыҥ Керечилерине база удурлажулар болот. Темдектезе, кезик ороондордо Иегованыҥ Керечилериниҥ ижине токтодулар болуп јат, мынаҥ улам олордыҥ кезигин тӱрмелеп, «башчыларга, каандарга апара[т]». Анайып олорго чындыкты јарлаар арга ачылып јат (Матф. 10:17, 18). Је айалга кезикте јакшы јанындӧӧн солына берет. Темдектезе, јаҥда отурган улус та солынат, эмезе јӱреги јымжак, улусты ылгабас јаргычылар бистиҥ јаныста болот. Бистиҥ кезик ака-эјелер јайым, јарлаар ишке токтоду јок ороондордо јадып јат. Је андый да болзо, олордо бойыныҥ кӱчтери бар. Темдектезе, билезиниҥ улузы Кудайга бажырбазын деп буудактап, чаптыгын јетирет (Матф. 10:32—36). Је кӧп сабада андый тӧрӧӧндӧр олордыҥ удурлажузы калас болуп турган деп билип ийеле, чӧкӧй бергилейт. Керек дезе олордыҥ јӱректери јымжап, кийнинде Керечилер болуп калат. Мындый удурлажулар ӧдӱп тура, колоорды бир де бош салбагар! Турумкай болугар. Иегова слердиҥ јанаарда. Иегова бастыра јер-телекейдиҥ ӱстинде эҥ ле кӱчтӱ агару тынын берип турарда, слер бир де недеҥ де коркыбагар!

9. Јаҥы ӧргӧӧни тӧзӧп јадарда, кезик еврейлер нениҥ учун ыйлашкан?

⁹ Јажы јаанап калган кезик еврейлер «ӧргӧӧниҥ тӧзӧлип јатканын кӧрӱп, тыҥ ыйлажып турдылар» (Езд. 3:12). Нениҥ учун дезе олор Соломонныҥ ӧргӧӧзи кандый јараш, бай ла јаан болгонын бойлорыныҥ кӧзиле кӧргӧн. Олор эмдиги Кудайдыҥ ӧргӧӧзи «озогызына кӧрӧ неге де турбас» деп санангылаган (Агг. 2:2, 3). Је мындый кӱч санаалардаҥ айрыларга, Захария судурчыныҥ кӧрӱлтези болушкан.

10. Захария 4:8—10-догы сӧстӧр еврейлерге канайып болушкан?

¹⁰ Захария 4:8—10 кычырыгар. Еврейлерге айдылган: «Зоровавельдиҥ колындагы стенени тӱс пе, келтеҥ бе деп кӧрӧтӧн, учында таш буулап салган бууны кӧрӱп ийзеер, сӱӱне беререер». Бу сӧстӧр ажыра Кудай албатызына нени  кӧргӱзерге сананган? Улуска тудулып јаткан ӧргӧӧ уйан деп билдирип турган да болзо, је Иегованыҥ кӧзине, оныҥ нормаларына, келижип турган. Иегова Кудай оны сӱреен јарадып турарда, еврейлерге алаҥзыйтан шылтак та јок болгон. Ӧргӧӧдӧ эдилетен агару иш Иегованыҥ некелтелерине ле келижип турар учурлу болгон. Еврейлер Кудайдыҥ кӧрӱм-санаазыла эдерге албаданган болзо, Кудайдыҥ јарадузын алып, сӱӱнчи алар эди.

11. Иегованыҥ кезик ишчилерине неге ӱренижерге кӱч болот?

¹¹ Јӱрӱмисте кандый бир солынталар боло берзе, кӧп сабагыска јеҥил эмес болуп јат. Темдектезе, Иеговага ӧйин толо берип иштеп турган ака-эјелердиҥ ижи солынып јатса. Ол эмезе јажы јаанаганынаҥ улам сӱӱген агару ижин артыргызарга келижип јатса. Мынаҥ улам кижи санааркай берет. Кижи озо ло баштап мындый солынтаны аайлабай, алынбаска турар. Ӧскӧ иш этсем, Иеговага иштегенимнеҥ јаан ла туза болбос деп сананардаҥ айабазыс. Ӱренижип калган јӱрӱмин солыырга келижип јатса, мындый сезимдер келип турганында јаман неме јок (Укаа 24:10). Мындый ӧйдӧ Захарияныҥ кӧргӧн кӧрӱлтези болужар.

12. Солынталар боло берзе, Захарияныҥ кӧргӧн кӧрӱлтези биске канайып болужар?

¹² Солынталарга Иегованыҥ кӧрӱмиле кӧрзӧ, канча киреге јеҥил болор. Иегова бойыныҥ организациязыла сӱреен јаан иш эдет. Оныҥ учун ол бу ишти бӱдӱрерге, бисти бойына кычырып алганы — јаан кӱндӱ эмей! (1 Кор. 3:9). Иегованыҥ берип турган ижи кезикте солынардаҥ айабас, је сӱӱжи качан да солынбай јат. Оныҥ учун организацияда кандый бир солынта болгонынаҥ улам слердиҥ ижеер солына берзе, кару ака-эјелер, «Нениҥ учун? А неге?» деген сурактарды бажыгарда айландырбагар. «Озогы ӧйлӧр бӱгӱнги кӱндерге кӧрӧ нениҥ учун јакшы болгон?» деген сурактарды јуутпагар. Оныҥ ордына Иеговага мӱргӱп, јаҥы айалганыҥ јакшызын кӧрӧргӧ болуш сурагар (Эккл. 7:10). Мындый ӧйдӧ нени эдип болбозыгарды эмес, је нени эдер аргалу болгоныгарды сананзаар јакшы болор. Захарияныҥ кӧргӧн кӧрӱлтезиле болзо, чын кӧрӱм-санаалу артканы тузалу болот. Чын кӧрӱм-санаа јӱрӱмде болотон кандый ла солынталарды  сӱӱнчилӱ ӧдӧргӧ лӧ Иеговага оноҥ ло ары чындык иштеерге болужар.

13. Ӧргӧӧни тударын орныктырар иш кезик еврейлерге нениҥ учун ойгор эмес деп билдирген?

¹³ Эмди дезе ӧргӧӧни тутпазын деп токтодып салган ӧйгӧ кайра барактар. Башкараачы Зоровавель ле улу абыс Иешуа Кудайдыҥ туразын орныктыратан ишти ойто баштагылаган (Езд. 5:1, 2). Мыны кӧрӱп, кезик еврейлер олордыҥ баштап јаткан ижи ойгор эмес деп сананган болор. Нениҥ учун дезе сӱреен јаан ӧргӧӧни тудуп јаткан иш чек ле ӧштӱлердиҥ кӧзиниҥ алдына эдилип јаткан. Оныҥ учун Зоровавельге ле Иешуага Иегованыҥ болужы керек болгон. Олор андый болушты Захарияныҥ кӧрӱлтезинеҥ алган.

14. Захария 4:12, 14-тӧги сӧстӧр башчы Зоровавельге ле улу абыс Иешуага канайып болушкан?

¹⁴ Захария 4:12, 14 кычырыгар. Ангелдиҥ јартаганыла болзо, эки маслина агаш — ол «эки майлаткан», олор дезе Зоровавель ле Иешуа. Бу кӧрӱлтеле болзо, эки майлаткан «бастыра јердиҥ Кайраканыныҥ, Иегованыҥ, јанында турган», бу сӱреен јаан кӱӱндӱ. Иегова ол эки эр кижиге бек бӱдӱп турарда, еврейлер де бӱдер учурлу болгон, нениҥ учун дезе Иегова олор ажыра башкарту берип турган.

15. Агару Бичикте берилген јакаруларды баалап турганысты бис канайып кӧргӱзерис?

¹⁵ Иегова бӱгӱнги кӱнде Агару Бичик ажыра бойыныҥ албатызына јакарулар берип јат. Ондо чындык бажырыш кандый болоры јанынаҥ јарталып калган. Бис Агару Бичикте айдылган јакаруларды баалап турганысты канайып кӧргӱзерис? Агару Бичикти лаптап кычырып, шӱӱп сананар керек. Анайда ок бойыска мындый сурактар берип турар керек: «Мен Агару Бичикти ле ого тӧзӧлӧнгӧн бичиктерди кычырып турала, шӱӱп сананарга ӧй табып турадым ба? Мен таныш эмес ӱлгерлер учураза, тереҥ шиҥдеп кӧрӧдим бе? Ол эмезе мен чала-была кычырала, јабып койодым ба?» (2 Пётр 3:16). Иегованыҥ айткан јакаруларын шӱӱп сананарга ӧй табып турзаас, бис оныҥ јакаруларын бӱдӱрерис ле јарлаар ишке једимдӱ болорыс (1 Тим. 4:15, 16).

16. «Бӱдӱмјилӱ ле керсӱ кулдыҥ» кезик јакарулары јарт эмес болуп турза, биске не болужар?

¹⁶ Анайда ок Иегова бойыныҥ албатызын  «бӱдӱмјилӱ ле керсӱ кул» ажыра башкарат (Матф. 24:45). Је кезикте Башкару јӧптиҥ јакаруларын бис саҥ ла башка деп сананар болорыс. Темдектезе, тревожный чемоданды алза. Кезик ака-эјелер керсӱ кулдыҥ јакарузы бистиҥ јерге чек келишпей турган деп санангылайт. Эмезе бу пандемияда Башкару јӧп ӧйинеҥ ӧткӱре ајарыҥкай болуп турган деп сананат. Башкару јӧптиҥ јакаруларына бӱтпей турзаас, биске не болужар? Бу мындый ӧйдӧ Зоровавель ле Иешуаныҥ сӧзин угуп, тирӱ арткан израильтяндарды сананып кӧрӱгер. Кижиниҥ кӧрӱмиле болзо, јакарулар саҥ башка деп билдирген учуралдар Агару Бичикте кӧп бичилген. Је бу учуралдарда улус сӧсуккур болгонынаҥ улам тирӱ арткылаган (Јарг. 7:7; 8:10).

17. Јарыткыш ла эки маслина керегинде кӧрӱлте еврейлерге кандый болуш јетирген?

¹⁷ Јарыткыш ла эки маслина керегинде кӧрӱлте кыска да болзо, еврейлерге агару ишке ле Иеговага бажырарына ӧскӧ кӧрӱмле кӧрӧргӧ болушкан. Анайып олор Захарияныҥ сӧзин угала, јӱректерине алынып, ӧргӧӧни тудуп баштайла, Иегованыҥ сӱӱжин кӧргӧн. Бу ишти олор эҥ ле кӱчтӱ агару тынныҥ болужыла алып чыкканынаҥ јаан сӱӱнчи алгандар (Езд. 6:16).

18. Захарияныҥ кӧргӧн кӧрӱлтези биске канайып болужар?

¹⁸ Јарыткыш ла эки маслина керегинде кӧрӱлте слердиҥ јӱрӱмигерге чыннаҥ ла болужар аргалу. Бу јӧрмӧлди кӧргӧнисле болзо: 1) ол биске јӱрӱмисте удурлажулар болуп турза, ийде-кӱч берер, 2) јӱрӱмисте солынталар болуп турза, сӱӱнчибисти јылыйтпаска болужар, 3) биске јарт эмес јакарулар берилип турза, Иеговага бӱдеристи тыҥыдарга болужар. Эмди ле уур-кӱч ӧйлӧр баштала берген болзо, слер нени эдер эдигер? Јарыткыш ла эки маслина керегинде кӧрӱлтеде Иегова бойыныҥ албатызын канайып кичееп алып јӱргенин јаантайын эске алып туругар. Бу кӧрӱлте Иеговага бӱдӱп ле ого акту јӱрегердеҥ иштеп јӱрерге болушсын (Матф. 22:37). Ол тушта Иегова слерге јажын-чакка ого бажыратан арга берер! (Кол. 1:10, 11).