1. ?Wanem gudfala samting we bambae i mekem ol man Jiu oli glad?

 OL MAN Jiu oli glad tumas. Jehova God i “pulum tingting blong King Saeras blong Pesia” blong i letem ol man Isrel we oli bin laef plante yia long Babilon blong oli go fri. King i talemaot se ol man Jiu oli save gobak long prapa kantri blong olgeta mo “bildim bakegen haos blong Jehova we i God blong Isrel.” (Esra 1:1, 3) !Hemia wan taem blong glad! Hemia i min se ol man Jiu oli save wosipim tru God bakegen long kantri ya we hem i bin givim long olgeta.

2. Taem ol man Jiu oli kambak long Jerusalem, ?wanem faswan samting we oli mekem?

² Long yia 537 B.K.T., faswan grup blong ol man Jiu oli kamtru long Jerusalem, we hemia i kapital blong kingdom blong Juda long saot. !Ol man Jiu we oli kambak, oli statem wok blong bildim tempol, mo long 536 B.K.T., oli finisim fandesen blong hem!

3. ?Hu i agensem ol man Jiu, mo oli mekem samting ya olsem wanem?

³ Afta we ol man Jiu oli stat blong bildim tempol, plante man oli stat blong agensem olgeta. Ol nesen raonabaot oli “gohed blong mekem tingting blong ol man Juda i foldaon mo mekem oli fraet, blong oli no moa wokem haos ya.” (Esra 4:4) Hemia i wan hadtaem we ol man Jiu oli fesem, be situesen ya i kam mowas. Long yia 522 B.K.T., Ataksekses i kam wan niufala king long Pesia. * Ol man blong agens oli ting se from we i gat wan niufala king, oli save “yusum loa blong mekem trabol” long ol man Jiu, nao bambae oli stop blong wokem tempol. (Sam 94:20) Ale oli talem long King Ataksekses se ol man Jiu oli stap mekem plan blong rebel agensem hem. (Esra 4:11-16)  King i bilivim giaman tok blong olgeta, mo i givim oda blong oli putum tabu long wok ya blong bildim tempol. (Esra 4:17-23) From samting ya, ol man Jiu oli stop blong bildim tempol.—Esra 4:24.

4. ?Jehova i mekem wanem afta we ol man blong agensem oli putum tabu long wok blong bildim tempol? (Aesea 55:11)

⁴ Ol man long kantri ya we oli no wosipim Jehova, mo sam man long gavman blong Pesia oli wantem blong stopem wok blong bildim tempol. Be Jehova i wantem se ol man Jiu oli finisim tempol, mo oltaem hem i mekem samting we hem i wantem i kamtru. (Ridim Aesea 55:11.) Hem i jusum Sekaraea blong i kam profet blong hem mo i soemaot eit nambawan vison long hem. Biaen hem i mas talemaot ol vison ya long ol man Jiu blong enkarejem olgeta. Ol vison ya oli halpem ol man Jiu blong oli no fraet long ol man we oli agensem olgeta, mo i enkarejem olgeta blong oli gohed blong mekem wok we Jehova i wantem. Long namba faef vison, Sekaraea i luk wan ples blong putum laet mo tu oliftri.

5. ?Bambae yumi tokbaot wanem long stadi ya?

⁵ Yumi evriwan i harem nogud samtaem. Taswe, samting we Jehova i talem long ol man Isrel tru long namba faef vison blong Sekaraea, i save givhan long yumi tu. Taem yumi kasemsave long vison ya, hemia i save halpem yumi blong yumi gohed blong mekem wok blong Jehova, taem ol man oli agensem yumi, taem situesen blong yumi i jenis, mo taem yumi kasem wan daereksen we yumi no kasemsave long hem.

6. ?Olsem wanem vison long saed blong ples blong putum laet mo tufala oliftri we Sekaraea 4:1-3 i tokbaot, i enkarejem ol man Jiu? (Yu luk pija long fran pej.)

⁶ Ridim Sekaraea 4:1-3. Vison long saed blong ples blong putum laet mo tu oliftri, i mekem ol man Jiu oli gat strong tingting blong gohed long wok blong olgeta, nating se ol man oli agens. ?Olsem wanem vison ya i mekem oli gat strong tingting? ?Yu yu makem se oltaem i gat oel long ples blong putum laet? Oel we i kamaot long tufala oliftri i ron i go insaed long wan bol, biaen oel we i stap long bol ya i ron i go long ol seven laet we oli stap long ples blong putum laet. Oel ya i mekem se ol laet ya oli gohed nomo blong laet. Sekaraea i askem se: “?Wanem mining blong ol samting ya?” Nao enjel i talem mesej blong Jehova se: “‘I no from ol ami, no from paoa, be from spirit blong mi,’ hemia nao tok blong Jehova komanda blong ol ami.” (Sek. 4:4, 6) Oel we i kamaot long tufala oliftri ya i minim tabu spirit blong Jehova we i no save finisim samtaem. Taem yumi skelem bigfala ami blong Pesia wetem tabu spirit blong Jehova, yumi luksave se ol ami ya oli nating nomo. Jehova i stap long saed blong ol man Jiu, taswe oli naf blong finisim wok blong olgeta, nating se ol man oli agensem olgeta. !Hemia i rili leftemap tingting! Samting we ol man Jiu oli nidim blong mekem, hemia blong trastem Jehova mo statem wok blong olgeta bakegen. Hemia nao samting we oli mekem, nating se oli putum tabu yet long wok blong olgeta.

7. ?Wanem jenis i hapen we i halpem ol man blong oli bildim tempol?

⁷ I gat wan jenis i kamaot we i mekem i gud long ol man we oli stap bildim tempol. ?Wanem jenis ya? Long yia 520 B.K.T., i gat wan niufala king i rul long Pesia, hemia Darias I. Long seken yia we hem i rul, hem i faenemaot se i gat tabu long wok blong bildim tempol. Be biaen hem i givim raet blong oli finisim wok ya. (Esra 6:1-3) Desisen blong king i mekem evriwan oli sapraes. Be i no hemia nomo, hem i mekem sam moa samting. King i givim oda long ol man raonabaot se oli mas stop  blong agensem ol man Jiu, mo se oli mas givim mane mo ol narafala samting we ol man Jiu oli nidim blong finisim wok ya. (Esra 6:7-12) From samting ya, fo yia afta, ol man Jiu oli finisim blong bildim tempol, hemia long yia 515 B.K.T.—Esra 6:15.

8. ?From wanem yu mas gat strong tingting taem ol man oli agensem yu?

⁸ Tede tu, plante man blong Jehova oli stap fesem fasin agens. Eksampol, sam oli laef long ol kantri we gavman i traem blong blokem sam long ol wok blong yumi. Long ol kantri ya, maet oli arestem ol brata mo ‘tekem olgeta i go stanap long fes blong ol hed gavman mo ol king’ mo hemia i givim witnes long olgeta. (Mat. 10:17, 18) Be samtaem, taem gavman i jenis, hemia i mekem se ol brata mo sista blong yumi oli fri blong mekem wosip. O wan jaj we i kaen, maet i save mekem wan desisen we i letem yumi fri blong mekem wosip. Ol narafala Witnes, maet oli fesem fasin agens long wan defren rod. Oli laef long wan kantri we oli fri blong wosipim Jehova, be ol famle blong olgeta oli agensem olgeta mo traem stopem olgeta blong oli no moa mekem wok blong God. (Mat. 10:32-36) Be taem oli luksave se oli no naf blong stopem olgeta, oli no moa agensem olgeta. Mo samfala we bifo oli strong blong agens, oli kam ol Witnes we oli wok strong long wok blong Jehova. !Taem ol man oli agensem yu, yu no mas stop blong mekem wok blong Jehova! Be yu mas gat strong tingting. !Jehova i stap givhan long yu wetem tabu spirit blong hem, taswe yu no nid blong fraet!

9. ?From wanem sam man Jiu oli harem nogud taem oli luk fandesen blong niufala tempol?

⁹ Taem oli putum fandesen blong niufala tempol ya, sam olfala man Jiu oli krae. (Esra 3:12) Oli luk se niufala tempol ya we oli stap bildim, bambae “i no sem mak nating long hemia” we Solomon i bin bildim. (Hag. 2:2, 3) Oli harem nogud tumas from we oli stap komperem niufala tempol ya wetem olfala wan. ?Be olsem wanem vison blong Sekaraea i save halpem olgeta blong oli glad bakegen?

10. ?Olsem wanem ol tok blong enjel long Sekaraea 4:8-10, i halpem ol man Jiu blong oli no harem nogud?

¹⁰ Ridim Sekaraea 4:8-10. ?Enjel i minim wanem taem hem i talem se ol man Jiu bambae “oli glad mo oli luk ledlaen we i stap long han blong [hed gavman ya] Serubabel [we i man Jiu]”? Wan ledlaen, hemia wan tul we i blong soemaot sipos wan samting i stret o i  kruked. Ol tok we enjel i talem long ol man blong God i soemaot se, nating sipos niufala tempol ya i defren long olfala wan, be bambae i mas finis mo bambae i stret olsem we Jehova i wantem. Jehova bambae i glad long niufala tempol ya, taswe ol man Jiu tu oli sud glad from tempol ya. Samting we i moa impoten long Jehova, hemia se oli wosipim hem long niufala tempol ya, long fasin we hem i wantem. Sipos ol man Jiu oli traehad blong mekem se Jehova i akseptem wosip blong olgeta, mo oli gohed blong mekem hem i glad, olgeta tu bambae oli glad bakegen.

11. ?Wanem sam hadtaem we ol man blong Jehova oli stap fesem tede?

¹¹ Plante long yumi oli faenem i had taem situesen blong yumi i jenis. Samfala we oli mekem wok blong Jehova fultaem blong plante yia, asaenmen blong olgeta i jenis. Sam narafala oli mas stop blong mekem wok we oli laekem tumas from we oli kam olfala. Taem i gat ol jenis olsem, i nomol blong yumi harem nogud. Maet long stat, yumi no kasemsave fulwan long desisen ya, o yumi no agri long hem. Maet yumi save harem se bifo ol samting oli moa gud, mo maet tingting blong yumi i save foldaon mo ting se naoia yumi no save mekem plante moa samting long wok blong Jehova. (Prov. 24:10) ?Olsem wanem vison blong Sekaraea i save halpem yumi blong yumi gohed blong givim bes blong yumi long Jehova?

12. ?Olsem wanem vison blong Sekaraea i halpem yumi blong no harem nogud taem situesen blong yumi i jenis?

¹² Yumi save glad long jenis we yumi kasem, sipos yumi gat sem tingting olsem Jehova long jenis ya. Hem i stap mekem plante gudfala wok tede, mo yumi gat bigfala privilej ya blong wok wetem hem. (1 Kor. 3:9) Ol asaenmen blong yumi maet oli save jenis, be lav we Jehova i gat long yumi bambae i neva jenis. Sipos i gat wan jenis long oganaesesen we i afektem laef blong yu, i nogud yu spenem tumas taem blong tingbaot se from wanem i gat jenis olsem. Bitim we yu stap tingbaot “ol dei we oli pas finis,” i moa gud yu askem Jehova blong i halpem yu blong tingbaot gudfala samting we i save kamaot from jenis ya. (Pri. 7:10) Mo i moa gud yu tingbaot ol samting we yu save mekem, i bitim we yu tingbaot nomo ol samting we yu no moa naf blong mekem. Vison blong Sekaraea i tijim yumi se i impoten blong holemtaet gudfala tingting. Long rod ya, bambae yumi gohed blong stap glad mo holemstrong long Jehova nating se situesen blong yumi i jenis.

13. ?From wanem sam man Isrel oli harem se desisen ya blong bildim bak tempol i no stret?

¹³ Nating se oli putum tabu long wok blong bildim bak tempol, be tufala man ya we oli putumap tufala blong lidim ol man, hemia Hae Pris Jesua (Josua) mo Hed Gavman ya Serubabel, tufala i “stat blong bildim bakegen haos blong God.” (Esra 5:1, 2) Maet sam man Jiu oli save gat tingting ya se desisen ya i no stret. Ol man Jiu oli no save haed blong bildim tempol, mo oli save se ol enemi bambae oli traehad long evri rod blong traem stopem wok ya. Josua mo Serubabel, tufala i nidim blong harem ol tok we i soemaot se Jehova i stap sapotem olgeta. ?Olsem wanem tufala i harem ol tok ya?

14. Folem Sekaraea 4:12, 14, ?Hae Pris Josua mo Hed Gavman ya Serubabel tufala i kasem wanem tok we i mekem tufala i harem gud?

¹⁴ Ridim Sekaraea 4:12, 14. Long vison ya blong Sekaraea, enjel i soemaot long profet blong God se tufala oliftri ya i minim “tufala we oli makemaot tufala,” hemia Josua mo Serubabel. Enjel i talem se i olsem we tufala man ya i “stap stanap long saed blong Masta blong fulwol,” hemia Jehova. !Hemia i wan bigfala ona! Jehova i trastem tufala. Taswe ol man Isrel oli save trastem evri samting we tufala i talem long olgeta, from we Jehova i stap yusum tufala blong lidim olgeta.

15. ?Yumi soemaot olsem wanem se yumi respektem daereksen blong Jehova long Baebol?

¹⁵ Tede Jehova i gohed blong yusum Baebol blong lidim ol man blong hem, mo i talem olsem wanem yumi save wosipim hem long fasin we i stret. ?Olsem wanem yumi save soemaot se yumi respektem daereksen we yumi kasem long Tok blong God? Hemia taem yumi tekem taem blong ridim gud mo kasemsave long hem. Taswe i gud blong askem yu wan se: ‘Taem mi ridim Baebol o wan long ol buk blong yumi, ?mi mi stop mo mi tingting dip long ol samting we mi stap ridim? ?Mi mi traehad blong faenemaot mining blong ol dip trutok long Baebol we i “had tumas blong kasemsave”? ?O mi mi jes ridim ol samting ya kwiktaem nomo?’ (2 Pita 3:16) Sipos yumi tekem taem blong tingting dip long ol samting we Jehova i stap tijim yumi long hem, bambae yumi naf blong folem gud ol daereksen blong hem mo finisim gud wok blong prij.—1 Tim. 4:15, 16.

16. Taem yumi no kasemsave fulwan long wan daereksen, ?wanem bambae i halpem yumi blong folem?

¹⁶ Wan narafala rod we Jehova i folem blong  givim daereksen long yumi, hemia tru long “gudfala slef we i waes.” (Mat. 24:45) Samtaem, slef ya i save givim daereksen we maet yumi no kasemsave fulwan long hem. Eksampol, maet yumi kasem wan daereksen we i talem stret samting we yumi mas mekem blong stap sef long wan disasta, we maet yumi ting se bambae i neva hapen long ples blong yumi. O maet yumi harem se long taem blong pandemik ya, gudfala slef i givim ol daereksen we i bitim mak. ?Bambae yumi mekem wanem sipos yumi harem se ol instraksen ya oli no waes? Yumi save tingbaot eksampol blong ol man Isrel we oli kasem gudfala samting, taem oli lesin long advaes we Jehova i givim tru long Josua mo Serubabel. Mo tu, yumi save tingbaot ol stori long Baebol we yumi bin ridim. Samtaem ol man blong God oli kasem daereksen, we long lukluk blong man hemia i narakaen, be daereksen ya i sevem laef blong olgeta.—Jaj. 7:7; 8:10.

17. ?Vison ya blong Sekaraea i gat paoa olsem wanem long ol man Jiu?

¹⁷ Namba faef vison we Sekaraea i luk, maet i sot nomo, be i halpem ol man Jiu blong oli gat stret tingting long wok we oli mekem mo long wosip blong olgeta. Mo taem oli folem lesen we oli lanem long vison blong Sekaraea, oli harem save se Jehova i stap sapotem olgeta mo lidim olgeta. Jehova i yusum tabu spirit blong hem blong halpem olgeta blong oli gohed long wok we oli stap mekem, mo blong oli glad bakegen.—Esra 6:16.

18. ?Olsem wanem vison blong Sekaraea i save gat paoa long laef blong yu?

¹⁸ Vison blong Sekaraea long saed blong ples blong putum laet mo tufala oliftri ya, i save gat paoa long laef blong yu. Olsem yumi tokbaot finis, vison blong Sekaraea i save givim paoa we yu nidim blong stanap strong taem man i agensem yu, i mekem yu glad taem situesen blong yu i jenis, mo i givhan long yu blong trastem ol daereksen, nating se yu no kasemsave fulwan long hem. ?Yu mas mekem wanem taem yu fesem wan trabol long laef blong yu? Faswan samting blong mekem hemia blong luk samting we Sekaraea i luk. Hemia i olsem pruf we i soemaot se Jehova i kea long ol man blong Hem. Biaen, yu folem samting we yu luk, mo yu mekem olsem taem yu trastem Jehova mo yu gohed blong wosipim hem long fulhat blong yu. (Mat. 22:37) Sipos yu mekem olsem, Jehova bambae i halpem yu blong yu glad blong mekem wok blong hem olwe.—Kol. 1:10, 11.