1. Yahutu minw tun be jɔnya la, koo ɲuman juman lo tun bena olu sɔrɔ?

 YAHUTUW ninsɔn diyaninba tun lo sabu Jehova ye “hakili di Pɛrɛsi masacɛ Sirusi ma” walisa a k’u hɔɔrɔnya. U tun be jɔnya la Babilɔni kabi saan caaman. Masacɛ Sirusi y’a fɔ ko Yahutuw be se ka kɔsegi u ka jamana na ani ka “Masaba, Isirayɛli ka Ala ka soo lɔ.” (Ɛsid. 1:1, 3). O koo ye u ninsɔn diya yɛrɛ le! Tiɲɛn Ala tun ye jamana min di u ma, u tun bena se k’a bato o yɔrɔ la kokura.

2. Yahutuw kɔseginin ka bɔ jɔnya la, u ye koo fɔlɔ juman lo kɛ?

² Saan 537 ka kɔn Krista Tile Ɲɛ (K.T.Ɲ.), Yahutu fɔlɔw sera Zeruzalɛmu, Zuda masadugu la. U sinna k’a daminɛ ka Alabatosoba lɔ. Saan 536 K.T.Ɲ, u tun y’a juu sigi ka ban!

3. Yahutuw ye kɔrɔbɔli juman lo sɔrɔ?

³ Tuma min na Yahutuw y’a daminɛ ka Alabatosoba lɔ, mɔgɔw y’a daminɛ k’u kɛlɛ kosɔbɛ. U gɛrɛfɛ siyaw “ye koo bɛɛ kɛ janko Zuda kɔmɔgɔw fari be faga, soo lɔbagaw ka siran.” (Ɛsid. 4:4). O tun man nɔgɔ Yahutuw fɛ ani koow tora ka juguya. Saan 522 K.T.Ɲ, Aritasɛrisɛsi kɛra Pɛrɛsi masacɛ ye. * Yahutu kɛlɛbagaw y’a ye k’o ye sababu ɲuman ye k’u bali u ka baara la, u kɛtɔ ka “tilenbaliya kow kɛ sariya tɔgɔ la.” (Zab. 94:20, Bible senuma). U y’a fɔ masacɛ kura ye ko Yahutuw b’a fɛ ka muruti a ma (Ɛsid. 4:11-16). Masacɛ lara u la ani a ye cii di ko Alabatosoba lɔli ka dabila (Ɛsid. 4:17-23). O kama, Yahutuw ye Alabatosoba lɔli dabila. U ka ninsɔndiya nagasira.—Ɛsid. 4:24.

4. Jehova ye mun lo kɛ tuma min na Israɛldenw juguw tun be u balila ka Alabatosoba lɔ? (Ezayi 55:11).

⁴ Kafiri minw tun be Zuda mara la, olu ni Pɛrɛsi faaman  dɔw tun jijanin lo ka Alabatosoba lɔli baara lalɔ. Nka Jehova tun b’a fɛ Yahutuw k’o baara laban. A do b’a sagonata dafa tuma bɛɛ (Ezayi 55:11 kalan). A ye kira jagwɛlɛ dɔ lawuli min tɔgɔ ko Zakari ani a ye yelifɛn kabakoman seegi yira a la. O kira y’o yelifɛnw kofɔ Yahutuw ye walisa k’u jija. O ye u dɛmɛ k’a faamu ko u man ɲi ka siran u juguw ɲɛ. O y’u jija fana walisa u ka to ka Jehova ka baara kɛ. Yelifɛn duurunan na, Zakari ye fitinɛ ani olivuyiri fila ye.

5. An bena mun lo lajɛ barokun nin na?

⁵ An bɛɛ fari be faga tuma dɔw la. O la, Jehova ye yelifɛn 5nan min yira Zakari la walisa ka Israɛldenw jija, n’an y’o lajɛ, o be se k’an nafa. O yelifɛn be se k’an dɛmɛ an be to ka Jehova bato kantigiya la, hali koo nunu na: N’u b’an kɛlɛla, n’an ka koow cogoya yɛlɛmana ani n’u ye cikan dɔw di an tɛ minw faamu. An bena o lo lajɛ.

6. Yelifɛn min kofɔra Zakari 4:1-3 kɔnɔ fitinɛ ani olivuyiri fila koo la, o ye Yahutuw jija cogo di? (Jaa lajɛ ɲɛɛ fɔlɔ kan.)

⁶ Zakari 4:1-3 kalan. Zakari ye yelifɛn min ye fitinɛ ani olivuyiri fila koo la, o ye Yahutuw jija u ye see sɔrɔ kɔrɔbɔli kan. Cogo di do? Yala i y’a kɔrɔsi ko fitinɛ tun be tulu sɔrɔla sanga ni wagati bɛɛ wa? Tulu tun be bɔ olivuyiri fila lo la ka taga tuludaga kɔnɔ. O kɔ, tulu be bɔ o tuludaga kɔnɔ ka taga fitinɛ manayɔrɔ wolonfila kelen kelen bɛɛ la. O b’a to fitinɛ tɛ faga ka ye. Zakari ye mɛlɛkɛ ɲininga ko: “Nin kow kɔrɔ ye di le?” Mɛlɛkɛ ye Jehova ka kuma fɔ a ye ko: “Aw ta fanga nɔ tɛ, aw ta baraka nɔ tɛ, nka ne Nin nɔ lo, Fangatigi Ala ko ten!” (Zak. 4:​4, 6, Biblu Ala ta Kuma). Tulu min tun be bɔra o olivuyiriw la, o ye Jehova ka hakili senu barikaman tagamasiɲɛ lo ye, o min tɛ ban ka ye. Pɛrɛsi masaya ka kɛlɛbolo fanga bɛɛ tun tɛ foyi ye Ala ka hakili senu ɲɛɛ kɔrɔ. Jehova tun be ni Alabatosoba lɔbagaw ye minkɛ, u tun bena see sɔrɔ kɔrɔbɔli sifa bɛɛ kan ani k’u ka baara laban. Jehova ka kumaw ye Yahutuw jija yɛrɛ le! U tun ka ɲi k’u jigi la Jehova kan ani ka segi ka baara daminɛ. U y’o lo kɛ tigitigi hali ni bali bele tun be u ka baara kan.

7. Yɛlɛmani juman lo kɛra min ye Alabatosoba lɔbagaw dɛmɛ?

⁷ Yɛlɛmani dɔ kɛra min ye Alabatosoba lɔbagaw dɛmɛ. Saan 520 K.T.Ɲ, Dariyusi fɔlɔ kɛra masacɛ ye Pɛrɛsi kun na. A ka masaya saan 2nan na, a y’a ye ko bali min tun sigira Alabatosoba lɔli baara kan, o daganin tɛ. O la, a ye sira di Yahutuw ma ko u k’o baara laban (Ɛsid. 6:1-3). O koo ye bɛɛ kabakoya. Nka Dariyusi ma dan o ma. A ye cii di ko Yahutuw gɛrɛfɛ siyaw kana u kɛlɛ tugun ani ko Yahutuw mako be wari ani fɛɛn o fɛɛn na lɔli baara kama, u k’o di u ma! (Ɛsid. 6:7-12). O y’a to saan naani ni kɔ Dariyusi ka cii dinin kɔ, Yahutuw ye Alabatosoba lɔ ka ban saan 515 K.T.Ɲ.—Ɛsid. 6:15.

8. Mun na i be se k’i jaa gwɛlɛya ni kɔrɔbɔli b’i kan?

⁸ Bi fana u be Jehova sagokɛla caaman kɛlɛla. Misali la, an dɔw be jamana minw na, bali sigira an ka baara kan. O jamanaw na, tuma dɔw la, u be balimaw ‘minɛ ka taga n’u ye faamaw ni masaw fɛ.’ O be kɛ sababu ye u be seereya kɛ o mɔgɔw ye (Mat. 10:17, 18). Tuma dɔw la ni kuntigi wɛrɛ sigira masaya la, o be se k’a to balimaw be sira sɔrɔ ka Jehova bato a ɲɛɛ ma. Wala kititigɛla ɲuman dɔ be se ka  joo di u ma ani o b’a to u be sira sɔrɔ k’u ka Alakow kɛ. Kɔrɔbɔli sifa wɛrɛ be Jehova Seere dɔw kan. U be jamana min na, u be sera ka Jehova bato bɛrɛbɛrɛ. Nka, u somɔgɔ dɔw be u kɛlɛ, u kɛtɔ ka koo bɛɛ kɛ walisa k’u bali k’u ka Ala bato (Mat. 10:32-36). An somɔgɔ minw b’an kɛlɛ, tuma caaman na, olu b’a faamu ko u be jijali minw bɛɛ kɛra k’an bali ka Jehova sago kɛ, o ye fuu lo ye. O kama, u b’an to ɲɛsuma na. Dɔw fana tun ka fari an ma ani kɔfɛ, u kɛra Jehova Seerew ye minw kisɛyanin lo. N’u b’i kɛlɛla, kana i fari faga, i jaa gwɛlɛya! Jehova b’i dɛmɛna n’a ka hakili senu barikaman ye. O la, kana siran foyi ɲɛ!

9. Mun na Yahutu dɔw dusu kasira tuma min na Alabatosoba kura juu sigira?

⁹ Tuma min na batosoba kura juu sigira, Yahutu cɛkɔrɔba dɔw kasira (Ɛsid. 3:12). Solomani tun ye Alabatosoba cɛɲumanba min lɔ, u tun y’o ye. U tun be Alabatosoba min lɔra, u tun b’o jati “fɛɛn nafatan ye” n’u tun y’a suma ni Solomani ta ye (Aze 2:2, 3). U dusu kasira kosɔbɛ sabu u ye kuraman suma ni kɔrɔman ye. Zakari ka yelifɛn tun bena u dɛmɛ ka ninsɔn diya kokura. Cogo di do?

10. Mɛlɛkɛ ye min fɔ Zakari 4:8-10 kɔnɔ, o ye Yahutuw dɛmɛ cogo di ka ninsɔndiya sɔrɔ kokura?

¹⁰ Zakari 4:8-10 kalan. * Mɛlɛkɛ y’a fɔ Yahutuw koo la ko: “Ni mɔgɔw nana bonlɔjuru ye [u ka gofɛrɛnɛrɛ] Zorobabɛli boro a bɛ bon lɔra, o bɛna ɲagari.” O kumaw kɔrɔ ko di? Bonlɔjuru ye baarakɛminan dɔ ye, u be tɛmɛ min fɛ k’a filɛ ni fɛɛn dɔ lɔnin lo ka tilen koɲuman. A tun be Yahutu dɔw ɲɛɛ na ko Alabatosoba kura ni fɔlɔ ta cɛ ka jan. O la, mɛlɛkɛ tun be Ala ka jama hakili sigira le ko o Alabatosoba bena lɔ ka ban ani a bena lɔ ka kɛɲɛ ni Ala ka sariyaw ye. Jehova dusu tun bena diya o Alabatosoba kosɔn. O kama, olu fana dusu tun ka ɲi ka diya. Min tun kɔrɔtanin lo Jehova fɛ, o ye ko u k’ale bato o batoso kɔnɔ i ko ale b’a fɛ cogo min na. Ni Yahutuw tun y’u jija ka Jehova bato  a ɲɛɛ ma ani k’u koo diya a ye, u tun bena ninsɔn diya kokura.

11. Gwɛlɛya jumanw lo be Jehova sagokɛla dɔw kan bi?

¹¹ N’an ka koow cogoya yɛlɛmana, o man nɔgɔ an caaman fɛ. Dɔw tun be kudayi cidenya baara dɔ la kabi wagatijan. Nka sisan, baara wɛrɛ kalifara u ma. Kunkanbaara min tun kalifara dɔw ma kafo kɔnɔ, o tun ka di u ye kosɔbɛ. Nka, u y’o baara dabila kɔrɔya kosɔn. A bɛnnin lo an dusu ka tiɲɛ n’o yɛlɛmaniw ɲɔgɔn kɛra an ka ɲɛnamaya kɔnɔ. N’a sɔrɔ a daminɛ na an t’o desizɔn faamu bɛrɛbɛrɛ wala a ka gwɛlɛ an ma ka sɔn a ma. An be se k’a miiri ko koow tun ka fisa fɔlɔ la ka tɛmɛ sisan kan. O be se k’a to an fari be faga ani an b’a miiri ko nafa bɛrɛ t’an na Jehova ɲɛɛ kɔrɔ (Talenw 24:10). Zakari ka yelifɛn be se k’an dɛmɛ cogo di an ka to k’an seko bɛɛ kɛ Jehova ka baara la?

12. Zakari ka yelifɛn be se k’an dɛmɛ cogo di an ninsɔn diyanin be to, hali n’an ka koow cogoya yɛlɛmana?

¹² N’an ka koow cogoya yɛlɛmana, a bena nɔgɔya an ma ka deli o la, n’an be koow jati i ko Jehova. Jehova be koobabaw kɛra bi ani nɛɛmaba lo an fɛ ka kɛ a baarakɛɲɔgɔnw ye (1 Kor. 3:9). An ka kunkanbaaraw be se ka yɛlɛma, nka Jehova b’an kanu cogo min na, o tɛna yɛlɛma. Yɛlɛmani dɔw be se ka kɛ Jehova ka ɔriganisasiyɔn kɔnɔ ani o b’a to i ka koow be yɛlɛma. N’o kɛra, kana i yɛrɛ tɔɔrɔ i kɛtɔ k’i yɛrɛ ɲininga tuma bɛɛ fɛɛn min kama o yɛlɛmani kɛra. Sanni i ka to ka miiri “fɔlɔfɔlɔ tile” koo la, Jehova deli a k’i dɛmɛ i ka koow filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye (Waaj. 7:10). I tɛ se ka koo minw kɛ tugun, sanni i ka to ka miiri o la, i be se ka min bɛɛ kɛ, miiri o lo la. Zakari ka yelifɛn b’an dɛmɛ k’a faamu ko a kɔrɔtanin lo an ka to ka koow filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye. O la, an bena to kantigiya la ani an ninsɔn diyanin bena to hali n’an ka koow cogoya yɛlɛmana.

13. Mun na Israɛlden dɔw tun be se k’a miiri ko ka Alabatosoba lɔli daminɛ, o tun tɛ desizɔn ɲuman ye?

¹³ Bali tun sigira Alabatosoba lɔli baara kan. Nka, sarakalasebagaw kuntigi Zozuwe ani gofɛrɛnɛrɛ Zorobabɛli minw tun be jama ɲɛminɛna, olu ye “Ala ka soo  lɔbaara daminɛ.” (Ɛsid. 5:1, 2). N’a sɔrɔ Yahutu dɔw tun b’a miiri ko o tɛ desizɔn ɲuman ye. Jama tun tɛ se ka dogo ka Alabatosoba lɔli baara kɛ. U tun b’a lɔn fana ko u juguw tun bena koo bɛɛ lajɛnnin kɛ walisa k’u bali u k’o baara kɛ. O kama, Zozuwe ni Zorobabɛli mako tun b’a la Jehova k’u hakili sigi ko a b’u dɛmɛna. Jehova fana y’o lo kɛ. Cogo di do?

14. Ka kɛɲɛ ni Zakari 4:12, 14 ye, Jehova ye sarakalasebagaw kuntigi Zozuwe ani gofɛrɛnɛrɛ Zorobabɛli hakili sigi cogo di?

¹⁴ Zakari 4:12, 14 kalan. * Mɛlɛkɛ y’a fɔ kira kantigi Zakari ye ko “cɛ fila minnu munna Matigi fɛ,” o kɔrɔ, Zozuwe ni Zorobabɛli, olu lo ye o olivuyiri fila tagamasiɲɛ ye. Mɛlɛkɛ ko a be komi o cɛɛ fila “jɔlen bɛ dugukolo bɛɛ Matigi ɲɛ kɔrɔ.” O ye nɛɛmaba yɛrɛ lo ye! Jehova tun lanin b’u la. A tun be tɛmɛna o cɛɛw fɛ ka Israɛldenw ɲɛminɛ. O kama u tun mana fɛɛn o fɛɛn ɲini Israɛldenw fɛ, u tun ka ɲi ka sɔn o ma.

15. Jehova ka cikan minw be sɔrɔ a ka Kuma kɔnɔ, an be se k’a yira cogo di ko u kɔrɔtanin lo an fɛ?

¹⁵ Bi, Jehova bele be tɛmɛ a ka Kuma fɛ k’a sagokɛlaw ɲɛminɛ. O kitabu senuman kɔnɔ, a b’a yira an ka ɲi k’a bato cogo bɛnnin min na. Cikan minw be sɔrɔ Bibulu kɔnɔ, an be se k’a yira cogo di ko u kɔrɔtanin lo an fɛ? An be se k’o yira an kɛtɔ ka wagati ta k’a kalan koɲuman ani k’a ɲini k’a faamu. I yɛrɛ ɲininga ko: “Ni n’ be Bibulu wala an ka gafe dɔ kalanna, yala n’ be lɔ ani n’ ye min kalan, n’ be miiri o kan wa? Bibulu ka tiɲɛnkalan minw “faamu ka gwɛlɛ,” yala n’ b’a ɲini k’u kɔrɔ faamu wa? Wala n’ b’o kalan joona joona ani ka tɛmɛ o kan?” (2 Piyɛri 3:16). Jehova b’an kalan min na, an ka wagati ta ka miiri o kan. O la, an bena se k’a ka cikanw labato ani ka waajuli baara kɛ k’a dafa.—1 Tim. 4:15, 16.

16. N’an ye cikan dɔ sɔrɔ ka bɔ “jɔncɛ kantigiman hakiliman” fɛ ani an t’o faamu bɛrɛbɛrɛ, mun lo bena an dɛmɛ k’o labato?

¹⁶ Bi, Jehova be tɛmɛ “jɔncɛ kantigiman hakiliman” fɛ fana k’an ɲɛminɛ (Mat. 24:45, NW). Tuma dɔw la, o jɔncɛ be se ka cikan dɔ di an ma an tɛ min faamu bɛrɛbɛrɛ. Misali la, a be se ka cikan tigitigi  dɔw di an ma walisa k’an labɛn balawo dɔ kama. N’a sɔrɔ an b’a miiri ko o balawo ɲɔgɔn tɛna kɛ an ka mara la. Wala an be se k’a miiri ko jɔncɛ be cikan minw di an ma fɔɲɔbana tuma na, o b’a dama tɛmɛ. An ka ɲi ka mun lo kɛ n’an b’a miiri ko an ye cikan minw sɔrɔ u bɛnnin tɛ? Israɛldenw ye nafa min sɔrɔ u kɛtɔ ka mɛnni kɛ Zozuwe ani Zorobabɛli fɛ, an be se ka miiri o la. An be se ka miiri Bibulu ka maana wɛrɛw la fana. Tuma dɔw la, Ala tun ye cikan dɔw di a ka jama ma ani a tun b’u ɲɛɛ na ko u bɛnnin tɛ. Nka a laban, u kisira o cikanw lo sababu fɛ.—Kirit. 7:7; 8:10.

17. Zakari ye yelifɛn min ye fitinɛ ani olivuyiri fila koo la, o ye nɔɔ juman lo to Yahutuw kan?

¹⁷ N’a sɔrɔ Zakari ka yelifɛn duurunan ma mɛɛn. Nka, o ye Yahutuw dɛmɛ u tora k’u ka baara ani u ka batoli kɛ ni kisɛya ye. U ye min faamu o yelifɛn na, tuma min na u y’o sira tagama, u y’a ye ko Jehova b’u dɛmɛna ani k’u ɲɛminɛ ni kanuya ye. Jehova tɛmɛna a ka hakili senu barikaman fɛ k’u dɛmɛ u tora k’u ka baara kɛ ani u ye ninsɔndiya sɔrɔ kokura.—Ɛsid. 6:16.

18. Zakari ka yelifɛn be se ka nɔɔ juman lo to i kan?

¹⁸ Zakari ye yelifɛn min ye fitinɛ ani olivuyiri fila koo la, o be se ka nɔɔba to i kan. I ko an y’a ye cogo min na, i mako be fanga min na walisa ka kɔrɔbɔliw muɲu, a be se k’i dɛmɛ k’o sɔrɔ. N’i ka koow cogoya yɛlɛmana, a be se k’i dɛmɛ ka ninsɔndiya sɔrɔ. A be se k’i dɛmɛ fana ka la “jɔncɛ kantigiman hakiliman” na, n’a ye cikan dɔ di i tɛ min faamu. O la, i ka ɲi ka mun lo kɛ gwɛlɛyaw tuma na? A fɔlɔ, kira Zakari ye min ye, i ɲɛɛ lɔnin to o kan. O ye daliluw ye minw b’a yira ko Jehova b’a jantora a sagokɛlaw la. O kɔ, i ye min ye, koow kɛ ka kɛɲɛ n’o ye, i kɛtɔ k’i jigi la Jehova kan ani ka to k’a sago kɛ n’i dusu bɛɛ ye (Mat. 22:37). N’i y’o kɛ, Jehova bena i dɛmɛ k’a sago kɛ ni ninsɔndiya ye fɔɔ abada!—Kɔlɔs. 1:10, 11.