Ehecha oĩva pype

Ehecha oĩva pype

ARTÍKULO OJESTUDIÁVA 12

¿Mbaʼépa ñanemboʼe peteĩ visión ohecha vaʼekue Zacarías?

¿Mbaʼépa ñanemboʼe peteĩ visión ohecha vaʼekue Zacarías?

“‘Che espíritu rupive la oikóta koʼã mbaʼe’, heʼi Jehová, umi ehérsito yvagapegua ruvicha” (ZAC. 4:6).

PURAHÉI 73 Orembopyʼaguasúkena

¿MBAʼE REHEPA ÑAÑEʼẼTA? *

1. ¿Mbaʼépa ikatúta kuri ojapo jey umi judío oĩ vaʼekue prisionéro Babilóniape?

 ¡MBAʼEICHAITÉPA oiméne ovyʼa raʼe umi israelita Zacarías tiémpope! ¿Mbaʼérepa? Pórke Jehová opoko Ciro korasõre, haʼéva pe rréi de Persia, ha upéicha rupi haʼe olivera umi israelita oĩ vaʼekuépe prisionéro Babilóniape. Haʼe onohẽ avei peteĩ dekréto heʼíva ikatuha oho jey hikuái hetãme ha ‘omopuʼã jey Jehová Israel Jára róga’ (Esd. 1:1, 3). ¡Oiménengo ovyʼaite raʼe umi judío orresivírõ guare ko notísia iporãitéva! Pe rréi omeʼẽ rupi chupekuéra ko permíso, haʼekuéra ikatu jeýta kuri oho ivállepe ha oadora jey Jehovápe haʼe oipotahaichaite.

2. ¿Mbaʼépa ojapo vaʼekue umi judío og̃uahẽre voi Jerusalénpe?

2 Áño 537-pe a.C., unos kuánto judío oĩ vaʼekue prisionéro Babilóniape og̃uahẽ ñepyrũ ohóvo Jerusalénpe, haʼéva Judá kapitál. Umi judío og̃uahẽre voi upépe oñepyrũma ombaʼapo pe témplore. Ha upévare un áñonte upe rire, ja oĩmbaitéma katu pe simiénto.

3. ¿Mbaʼe mbaʼépa ojapo umi judío enemigokuéra?

3 Umi judío ovyʼaiterei ikatu haguére oñepyrũ jey omopuʼã pe témplo, péro ensegidamínte hetaiterei oñepyrũ iprovléma hikuái. Umi hénte oiko vaʼekue Jerusalén jerére oñemoĩ hesekuéra, ha “omongyhyje umi judíope anivéma hag̃ua omopuʼã pe óga ha kontinuadoite omokangy chupekuéra” (Esd. 4:4). Péro ndahaʼéi voi upévante. Upéi katu oikóma avei álgo ijetuʼuvéva, pórke áño 522-pe a.C., oñepyrũ omanda peteĩ rréi pyahu Pérsiape, pe rréi Artajerjes. * Umi judío enemigokuéra opensa ikatuha oipuru pe oportunida ojoko hag̃ua la traváho ojapóva hína hikuái. La Biblia heʼi haʼekuéra oñepyrũ hague ‘oplanea ivaíva ha upearã oipuru hague pe léi’ (Sal. 94:20). Haʼekuéra heʼi rréi Artajérjespe umi judío oplaneaha hína opuʼã hese, ha upéicha rupi ombaʼapoha hikuái pe témplore (Esd. 4:11-16). Ha pe rréi ohendu rire upéva, oproivi la konstruksión (Esd. 4:17-23). Entéro koʼã mbaʼe oforsaiterei kuri umi judíope, upévare ou ndovyʼavéi hikuái ha oparaite la óvra (Esd. 4:24).

4. ¿Mbaʼépa ojapo Jehová omokyreʼỹ jey hag̃ua umi judíope oĩrõ guare oñemoĩva hesekuéra? (Isaías 55:11).

4 Umi hénte ndoadoráiva Jehovápe ojedesidíma kuri ojapotaha oimeraẽ mbaʼe ojoko hag̃ua pe traváho, ha heta governánte ha funsionário persa ojapo avei upéva. Péro Jehová katu odesidíma kuri pe témplo oñemopuʼãmba vaʼerãha, ha ndaipóri mbaʼeve ni avave ikatúva ojoko Jehovápe (elee Isaías 55:11). Upévare haʼe onombra proféta Zacaríaspe. Haʼe ningo ipyʼaguasu vaʼekue, ha upévare okomparti umi judíondi 8 visión ñanesorprendetereíva Jehová ohechauka vaʼekue chupe. Umi visión oipytyvõ vaʼekue Jehová puévlope ohechakuaa hag̃ua natekotevẽiha okyhyje iñenemigokuéragui, ha osegi hag̃ua ombaʼapo Jehovápe g̃uarã. Ñaanalisamína pe quinta visión Jehová omeʼẽ vaʼekue Zacaríaspe, upévape haʼe ohecha kuri peteĩ kandelávro ha mokõi olívo máta.

5. ¿Mbaʼépa ñaanalisáta ko artíkulope?

5 Enterovéva ningo sapyʼánte jaju jepi ñañedesanimaʼimi. Upévare ou porãitereíta ñandéve ñaanalisáramo pe quinta visión Zacarías ohecha vaʼekue. ¿Mbaʼérepa? Pórke ko visión ñanepytyvõta jasegi hag̃ua ñandefiél Jehovápe oĩramo jepe oñemoĩva ñanderehe, sapyʼánte tuichaiterei okambiáramo jepe ñane situasión, ha avei jarresivi jave umi instruksión nañantendéiva.

OĨ JAVE OÑEMOĨVA ÑANDEREHE

Zacarías ohecha vaʼekue peteĩ visiónpe mokõi olívo máta kontinuadoite okargáva aséite peteĩ kandelávro orekóvape 7 lámpara (Ehecha párrafo 6)

6. ¿Mbaʼérepa ikatu jaʼe pe visión ohecha vaʼekue Zacarías ombopyʼaguasu hague umi judíope? (Zacarías 4:1-3; ehecha taʼanga oĩva ko rrevísta apére).

6 (Elee Zacarías 4:1-3). Ko visión ohecha vaʼekue Zacarías ombopyʼaguasu vaʼekue umi judíope oaguanta hag̃ua oĩramo jepe heta oñemoĩva hesekuéra. ¿Mbaʼérepa? Pórke ko visiónpe Zacarías ohecha kuri oĩha mokõi olívo máta kontinuadoite okargáva aséite peteĩ tasónpe. Ha upe tasóngui osẽ 7 túvo oñekonektáva peteĩ kandelávrore ha omyendýva kontinuadoite umi 7 lámpara orekóva. Upéicha rupi pe tata rendy núnka ndoguéi. Zacarías ohecha rire ko visión, oporandu pe ánhelpe: “¿Mbaʼe piko heʼise koʼã mbaʼe che ruvicha?”. Ha pe ánhel katu orresponde chupe: “‘Ndahaʼéi peteĩ ehérsito podér rupive, ni yvypóra podér rupive, síno che espíritu rupive la oikóta koʼã mbaʼe’, heʼi Jehová, umi ehérsito yvagapegua ruvicha” (Zac. 4:4, 6). ¿Mbaʼe piko orrepresenta entéro koʼã mbaʼe ohecha vaʼekue Zacarías? Pe aséite oñehẽva umi olívo mátagui orrepresenta hína Jehová espíritu sánto, ha pe aséiteicha avei haʼe núnka ndopamoʼãi. Legálmente ipoderosoiterei kuri pe ehérsito oreko vaʼekue umi persa, péro oñekomparáramo Jehová espíriture haʼekuéra ndahaʼéi mbaʼevete asy. Jehová ningo oĩ kuri umi judío favórpe ha oipytyvõ chupekuéra. Upévare haʼekuéra ikatúta kuri oaguanta oĩramo jepe oñemoĩva hesekuéra, ha si o si okompletáta kuri pe traváho omoñepyrũ vaʼekue. ¡Ajépako oiméne omokyreʼỹete raʼe péva umi judíope! Haʼekuéra ontende ojeroviánte vaʼerãha Jehováre ha oñepyrũ jey ombaʼapo pe témplore, upévare oho jey ojeity hikuái la traváhope. Hiʼarive pe rréi Artajerjes neʼĩraiti kuri omeʼẽ jey chupekuéra permíso ojapo hag̃ua upéva.

7. ¿Mbaʼe mbaʼépa oiko okambia hag̃ua umi judiokuéra situasión?

7 Péro upéi tuichaiterei ou okambia la isituasionkuéra. ¿Mbaʼépa la oiko vaʼekue? Pe áño 520-pe a.C., oñepyrũ ogoverna Pérsiape rréi Darío I. Ha 2 áño oñepyrũ rire ogoverna, opilla ndahaʼéi hague legál la ojapo vaʼekue umi judío kontrariokuéra ojeproivírõ guare la konstruksión. Upémarõ haʼe omeʼẽ la permíso omoñepyrũ jey hag̃ua hikuái pe traváho (Esd. 6:1-3). ¡Oiménengo ovyʼaite raʼe umi judiokuéra orresivírõ guare ko notísia! Ha hiʼarive ndahaʼéi voi upévante, pórke pe rréi onohẽ avei peteĩ mandáto heʼíva umi diferénte puévlo ndojapovéima vaʼerãha mbaʼevete ojoko hag̃ua pe óvra. Ha hiʼarive omeʼẽ vaʼerãha hikuái umi judíope entéro mbaʼe oikotevẽva otermina hag̃ua la traváho pe témplope (Esd. 6:7-12). Oiko rupi entéro koʼã mbaʼe umi judío osegi ombaʼapo, ha 4 áño rasamínte upe rire omopuʼãmbaite jeýma hikuái pe témplo áño 515-pe a.C. (Esd. 6:15).

Ejeroviákena Jehováre oĩ jave oñemoĩva nderehe (Ehecha párrafo 8)

8. ¿Mbaʼépa nepytyvõta ndepyʼaguasu hag̃ua oĩ jave oñemoĩva nderehe?

8 Ñane tiémpope oĩ avei heta oñemoĩva ñanderehe jaservi rupi Jehovápe. Por ehémplo, oĩ voi umi país umi goviérno oproivihápe umi testígo de Jehovágui hembiapo. Umichahárupi heta vése ojegueraha ñane ermáno ha ermanakuérape kárselpe jepe, péro haʼekuéra oaprovecha upe oportunida opredika hag̃ua ‘umi governadór ha umi rréipe’ (Mat. 10:17, 18). A vése katu koʼã lugárpe oñekambia pe goviérno, ha upéicha rupi oñemeʼẽmie liverta ñane ermanokuérape. Térã ikatu avei oĩ umi hués ipyʼaporãva ha odesidíva oipytyvõtaha ñane ermanokuérape umi huísiope. Péro inklúso umi lugár ndoikoihápe koʼã mbaʼe, oĩnte avei oñemoĩva ñanderehe jaservi rupi Jehovápe. Por ehémplo ikatu hína oñemoĩ ñanderehe ñane hentekuéra, ha a lo mehór haʼekuéra ojapo voi oimeraẽ mbaʼe ñandejoko hag̃ua pono jaservi Jehovápe (Mat. 10:32-36). Upéicharõ jepe sapyʼánte oiko jepi avei álgo ñanesorprendetereíva, pórke haʼekuéra nañanemolestavéima ohechakuaávo ndajahejamoʼãiha mbaʼeve ñandejoko jaservi hag̃ua Jehovápe. Ha oĩ voi umíva apytépe kon el tiémpo oñepyrũva oservi Jehovápe fiélmente. Upévare, ¿mbaʼépa ikatu rejapo oĩramo oñemoĩva nderehe? ¡Aníkena rekyhyje, ha ndepyʼaguasúkena! Jehová nepytyvõta ijespíritu sánto rupive, ha upéicha rupi ndaipóri mbaʼeve ikatu vaʼerã ipuʼaka nderehe.

OKAMBIA JAVE ÑANE SITUASIÓN

9. ¿Mbaʼérepa unos kuánto judío oñedesanima vaʼekue ohechárõ guare pe témplo simiénto?

9 Oĩ vaʼekue heta judío ijedámava oñepyrũ vaʼekue hasẽ soro ohechárõ guare oñemoĩmbáma hague pe témplo simiénto (Esd. 3:12). ¿Mbaʼérepa? Pórke haʼekuéra imanduʼa kuri mbaʼeichaitépa iporã pe témplo ojapo vaʼekue Salomón, ha opensa pe témplo oñemopuʼãva hína koʼág̃a ndahaʼemoʼãiha mbaʼevete asy oñembojojátarõ pe ótrore (Ageo 2:2, 3). Péva pe kámbio osuperaite voi chupekuéra. Péro pe visión ohecha vaʼekue Zacarías oipytyvõta kuri koʼã judíope ovyʼa jey hag̃ua. Jahechamína mbaʼéichapa.

10. ¿Mbaʼéichapa oiméne omokyreʼỹ jey raʼe umi judíope la heʼi vaʼekue pe ánhel Zacarías 4:8-10-pe?

10 (Elee Zacarías 4:8-10). Pe ánhel heʼi kuri Zacaríaspe: “Umi hénte ningo ovyʼáta, ha ohecháta pe plomáda Zorobabel pópe”. ¿Mbaʼépa heʼise raʼe upéva? Pe plomáda ningo haʼe peteĩ erramiénta ojepurúva ojekuaa hag̃ua oimépa peteĩ mbaʼe oñemboʼy hína derechoite. Upévare ikatu jaʼe pe ánhel heʼi vaʼekue heʼise hague pe témplo ojepurutaha ojeadora hag̃ua Jehovápe haʼe oipotahaichaite, lomímonte oiméramo jepe oĩ heta opensáva michĩ hague upe témplo. Jehovápe ogusta kuri la traváho ojapo vaʼekue umi judío pe témplope, ha upévare chupekuéra ogusta vaʼerã avei kuri upéva. La iñimportánteva Jehovápe g̃uarã haʼe kuri ojeadora chupe haʼe oipotahaichaite pe témplope, ha ndahaʼéi pe konstruksión ijehegui reínte. Upévare umi judío oñekonsentráramo la Jehová ojerurévare chupekuéra, katuete ovyʼa jeýta kuri.

Esegíkena ndepositívo okambiáramo jepe ne situasión (Ehecha párrafo 11 ha 12) *

11. ¿Mbaʼeichagua kámbiopa ombohovái jepi heta Jehová siervokuéra koʼág̃arupi?

11 Hetápe ningo oforsaiterei jepi okambia jave la isituasión. Por ehémplo oĩ umi oservi vaʼekue de tiémpo kompléto hetaiterei áñore, ha upéi oñekambia chugui la iñasignasión. Ótro katu ijedáma rupi ohóvo tekotevẽ oheja peteĩ priviléhio ogustaiterei vaʼekue chupekuéra. Ha legálmente normál la ñañeñandu vai upéicha jave, pórke ñandeafekta ningo umichagua kámbio. Ikatu hína por ehémplo nañantendeporãi mbaʼérepa ojedesidi raʼe upéva, térã katu nañandegustái voi pe desisión. A lo mehór avei ikatu jahechagaʼu umi mbaʼe jajapo vaʼekue ymave, ha avei ñañedesanima, pórke ñapensa pe kámbio rire saʼivéma jajapoha Jehovápe g̃uarã (Prov. 24:10). Oiméramo jahasa hína peichagua situasiónre, ¿mbaʼéichapa ikatu ñanemokyreʼỹ pe visión ohecha vaʼekue Zacarías?

12. ¿Mbaʼéichapa pe visión ohecha vaʼekue Zacarías ikatu ñanepytyvõ okambia jave ñane situasión?

12 Ifasilvéta ñandéve ñaaguanta hag̃ua okambia jave ñane situasión ñañehaʼãmbaitéramo ñantende mbaʼérepa Jehová opermiti umíva. Iñorganisasión ningo ohupyty hína hetaiterei mbaʼe ñane tiémpope, ha ñande jareko peteĩ priviléhio ijojahaʼỹva, pórke ikatu ñaipytyvõ Jehovápe koʼã mbaʼépe (1 Cor. 3:9). Avei ikatu ñaime segúro okambiáramo jepe ñane situasión ha umi priviléhio jaguerekóva, nokambiamoʼãiha la Jehová oñandúva ñanderehe. ¡Haʼe siémpre osegíta ñanderayhu peteĩchaite! Upévare, oiméramo okambia ñane situasión térã ñane asignasión, ndovaléi ñapensa upéva oiko hague ndajajapoporãi rupi ñande traváho. La Biblia heʼi voi ndovaleiha ñapensa ñane situasión yma guare iporãve hague koʼag̃aguágui (Ecl. 7:10). Upévare ñañemboʼe vaʼerã Jehovápe ha jajerure chupe tañanepytyvõ jahechakuaa hag̃ua iporã hague pe kámbio. Natekotevẽi avei jaiko ñapensa umi mbaʼe ndaikatúivare jajapo, síno umi mbaʼe si ikatúvare jajapo. Pe visión ohecha vaʼekue Zacarías ñanepytyvõ ñantende hag̃ua mbaʼeichaitépa iñimportánte ñandepositívo okambia jave ñane situasión, ha upéva ñanepytyvõta ikatu hag̃uáicha jasegi javyʼa ha ñandefiél Jehovápe.

IJETUʼU JAVE JASEGI UMI INSTRUKSIÓN

13. ¿Mbaʼérepa ikatu kuri algúno judío opensa naisentídoi hague oñemopuʼã jey pe témplo?

13 Ojeproivírõ guare la konstruksión ojapo vaʼekue umi judío omopuʼã jey hag̃ua pe témplo, pe súmo saserdóte Jesúa, térã Josué, ha pe governadór Zorobabel heʼi ojesegínte hag̃ua pe traváho (Esd. 5:1, 2). Ikatu oime heta judío opensa raʼe naisentídoi hague péva pe instruksión omeʼẽva hikuái. Haʼekuéra ndaikatumoʼãi kuri ojapo mbaʼeve ani hag̃ua ojepilla ombaʼapoha hína hikuái pe témplore. Hiʼarive ikontrariokuéra oĩ kuri ojapo hag̃uáicha oimeraẽ mbaʼe ojoko hag̃ua chupekuéra. Upévare tekotevẽ kuri oñemomanduʼa Josué ha Zorobabélpe Jehová ndohejareíri hague ipuévlope. Jahechamína mbaʼépa ojapo raʼe Jehová oasegura hag̃ua chupekuéra upéva.

14. Ohechaukaháicha Zacarías 4:12, 14, ¿mbaʼépa oasegura Jehová pe súmo saserdóte Josué ha pe governadór Zorobabélpe?

14 (Elee Zacarías 4:12, 14). Ko pártepe pe ánhel oexplika Zacaríaspe umi mokõi olívo máta ohecha vaʼekue pe visiónpe orrepresentaha Josué ha Zorobabélpe haʼéva hína ‘umi mokõi ojeporavo vaʼekue’. Pe visiónpe ojeʼe voi hesekuéra oĩha Ñandejára Jehová ykerete. ¡Aje piko tuichaite pe priviléhio oreko vaʼekue hikuái! Upéva oasegura chupekuéra Jehová ojeroviaha hesekuéra, ha upéicha rupi umi ótro israelita ojerovia vaʼerã kuri avei umi mbaʼe odesidívare koʼã kuimbaʼe, ha oĩ vaʼerã kuri segúro Jehová ogiaha chupekuéra.

15. ¿Mbaʼéichapa jahechaukáta jarrespetaha pe gía Jehová omeʼẽva ñandéve la Biblia rupive?

15 Koʼág̃arupi, ñandegia hag̃ua Jehová oipuru Iñeʼẽ la Biblia, ha upépe haʼe omombeʼu ñandéve mbaʼéichapa oipota jaadora chupe. ¿Ha mbaʼéichapa ñande ikatu jahechauka jarrespetaha pe gía haʼe omeʼẽva ñandéve? Tekotevẽ jastudia porã la Biblia, ha ñañemotiémpo jajepyʼamongeta ha ñantende hag̃ua la jastudiáva. Upévare, eñeporandumína por ehémplo koʼã mbaʼe: “¿Añemotiémpopa ikatu hag̃ua ajepyʼamongeta alee rire la Biblia térã umi puvlikasión? Atopa jave peteĩ mbaʼe nantendeporãiva, ¿ainvestigápa aikuaa hag̃ua mbaʼépa heʼise upéva? ¿Térãpa pyaʼe pyaʼénte alee umi informasión?” (2 Ped. 3:16). Ñañemotiémporamo jajepyʼamongeta hag̃ua umi mbaʼe Jehová ñanemboʼévare, jasegi porãta la igía ha jajapo porãta la haʼe onkarga vaʼekue ñandéve (1 Tim. 4:15, 16).

Ejeroviákena umi instruksión oúvare ‘pe esklávo de konfiánsa ha iñarandúvagui’ (Ehecha párrafo 16) *

16. ¿Mbaʼépa ñanepytyvõta jasegi hag̃ua umi instruksión omeʼẽva pe esklávo nañantendeporãirõ jepe umíva?

16 Jehová ojevale avei pe ‘esklávo de konfiánsa ha iñarandúvare’ ñandegia hag̃ua (Mat. 24:45). Ha sapyʼánte ikatu hína pe esklávo omeʼẽ ñandéve algúna instruksión nañantendeporãiva. Por ehémplo, oĩ umi instruksión heʼíva mbaʼéichapa jajeprepara vaʼerã oikórõ g̃uarã peteĩ desástre naturál, ha a lo mehór ikatu hína ñapensa peichagua desástre núnka ndoikomoʼãiha pe sóna ñande jaikohápe. Térã ikatu avei ñapensa umi medída de segurida ojesegíva ko pandémia aja ijexaheradoitereimaha. ¿Mbaʼépa ikatu jajapo nañantendeporãiramo umi instruksión oñemeʼẽva ñandéve, térã ñapensáramo ijexaheradoitereimaha? Ikatu ñanemanduʼa umi rreláto bíblico jastudiáma vaʼekuére. Por ehémplo, ikatu ñanemanduʼa la oiko vaʼekuére umi israelítare orresivírõ guare instruksión Josué ha Zorobabélgui. Heta vése Jehová puévlope oñemeʼẽma vaʼekue umi instruksión nontendeporãiva hikuái upe momentoitépe, péro tiémpo rire ohechakuaa hikuái umíva umi instruksión osalvaite hague chupekuéra (Juec. 7:7; 8:10).

¿MBAʼÉPA ÑANEMBOʼE ZACARÍAS VISIÓN?

17. ¿Mbaʼéichapa oipytyvõ kuri umi judíope Zacarías visión?

17 Ko visión ohecha vaʼekue Zacarías ningo mbyky raʼymi, péro oipytyvõ umi judíope ikyreʼỹ hag̃ua ha vyʼápe oadora hag̃ua Jehovápe. Haʼekuéra ontende porã kuri mbaʼépa heʼise umi mbaʼe ohecha vaʼekue Zacarías, ha upévare ohechakuaa Jehová ohayhu ha oipytyvõha chupekuéra. Upévare haʼe oipuru ijespíritu sánto ha oipytyvõ umi judíope osegi hag̃ua ombaʼapo pe témplore, ha ovyʼa jey hag̃ua ombohováiramo jepe heta mbaʼe ijetuʼúva (Esd. 6:16).

18. ¿Mbaʼéichapa ikatu nepytyvõ pe visión ohecha vaʼekue Zacarías?

18 Pe visión ohecha vaʼekue Zacarías ikatu avei tuichaiterei nepytyvõ ndéve. ¿Mbaʼérepa jaʼe upéva? Pórke ikatu nepytyvõ nembarete hag̃ua oĩ jave oñemoĩva nderehe, avei resegi hag̃ua revyʼa okambia jave ne situasión, ha rejerovia hag̃ua Jehováre tekotevẽ jave esegi umi instruksión nerentendeporãiva. Ñaanalisa rire entéro koʼã mbaʼe, ¿mbaʼépa jajapo vaʼerã peichahágui okambiáramo tuichaiterei la ñane situasión? Ñanemanduʼa vaʼerã ko visión ohecha vaʼekue Zacarías ohechaukaha ñandéve Jehová okuida porãha la ipuévlore. ¡Jasegíkena jajerovia Jehováre, ha jaservi chupe ñande pyʼaite guive! (Mat. 22:37). Jajapóramo entéro koʼã mbaʼe, Jehová ñanepytyvõta jaservi hag̃ua chupe vyʼápe pára siémpre (Col. 1:10, 11).

PURAHÉI 7 Jehová, nde añoite oreprotehe

^ párr. 5 Jehová ohechauka vaʼekue proféta Zacaríaspe unos kuánto visión ñanesorprendetereíva, ha upéva omokyreʼỹeterei kuri chupe. Koʼã visión omokyreʼỹeterei avei kuri umi israelítape, oĩramo jepe heta ojokoséva chupekuéra ani hag̃ua oadora Jehovápe. Ha umi visión haʼe ohecha vaʼekue ikatu avei ñanepytyvõ koʼág̃a ñandefiél hag̃ua Jehovápe sapyʼánte ijetuʼúramo jepe ñanendive. Ko artíkulope ñaanalisáta mbaʼépa ikatu ñaaprende pe quinta visión oreko vaʼekuégui Zacarías. Upévape haʼe ohecha vaʼekue peteĩ kandelávro de óro ha mokõi olívo máta.

^ párr. 3 Unos kuánto áño upe rire, pe governadór Nehemías tiémpope, oĩ vaʼekue ótro rréi hérava avei Artajerjes. Péro ko rréi ikalidaiterei vaʼekue umi judíondi.

^ párr. 60 JAHECHÁVA PE TAʼANGÁPE: Peteĩ ermáno ijedáma ha hasykatu, upéicha rupi okambiaite la isituasión ha ohechakuaa tekotevẽha ojadapta upévare.

^ párr. 62 JAHECHÁVA PE TAʼANGÁPE: Peteĩ ermána ojepyʼamongeta ha ohechakuaa Jehová ogiaha pe esklávo de konfiánsa ha iñarandúvape, ogia haguéicha Josué ha Zorobabélpe.