A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

ZIR TUR THUZIAK 12

Zakaria Hmuh Chu I Hmu Em?

Zakaria Hmuh Chu I Hmu Em?

“‘Chakna ni lovin, thiltihtheihna ni hek lovin, ka thlarau zâwkin le,’ tiin sipaihote LALPA chuan a ti.”—ZAK. 4:6.

HLA 73 Min Huaisentîr Rawh

THLIR LAWKNA *

1. Juda sal tângte’n eng beiseina phûrawm tak nge an neih?

 JUDA mite chu an phûr hle a. Pathian Jehova chuan Babulon sala kum sâwmbi têl lo awm tawh Israel mite chhuah tûrin ‘Persia lal Kura thinlung chu a chawk tho va.’ Lal chuan Juda mite chu an rama kîr leh a, ‘LALPA, Israel-hote Pathian in han sa’ tûrin thu a pe a ni. (Ezr. 1:1, 3) Chu chu thupêk phûrawm tak a va ni êm! Pathian dik biakna chu a mite hnêna a pêk ram ngeiah din ṭhat leh a ni dâwn tihna a ni.

2. Sal tâng kîr lehte chuan a tîr lamah eng hlawhtlinna nge an neih?

2 B.C.E. 537-ah Juda sal tâng hmasate chu Juda chhim lam lalram khawpui Jerusalem-ah an thleng a. Chûng Juda kîr lehte chuan biak in sak ṭhat hna chu an ṭan ta thuai a, B.C.E. 536-ah a lungphûm chu an zo fel ta dêr mai!

3. Juda mite’n eng dodâlna nge an hmachhawn?

3 Mahse, biak in sak ṭhat hna an ṭan veleh, sal tâng kîr lehte chuan dodâlna nasa tak an hmachhawn nghâl a. An chhehvêla mite chuan “Juda mite kut chu an tihchauhsak a, an in sa chu an tibuai a.” (Ezr. 4:4) An hmachhawn dinhmun khirh tak chu a zual chho telh telh a ni. B.C.E. 522-ah Persia lal thar Artaxerxes-a’n ro a rêl ṭan a. * Dodâltute chuan chu rorêlna inthlâk hun chu ‘dâna thil tihsualna siamna’ hun remchâng anga thlîrin, biak in sak ṭhat hna chu tihtâwp hlen an tum a ni. (Sâm 94:20) Anni chuan Lal Artaxerxes-a hnênah thil dangte pawh tiamin, Juda mite chu a laka hel an tum thu lehkha thawnin an hrilh a. (Ezr. 4:11-16) Lal chuan an dâwt thu chu ringin, biak in sak hna chu chawlhsan tûrin thu a pe a. (Ezr. 4:17-23) Tichuan, hlim taka biak in satute hna chu tihkhaihlakin a awm ta a ni.—Ezr. 4:24.

4. Dodâltute’n biak in sak ṭhat hna an khap beh hnuah, Jehova’n eng nge a tih? (Isaia 55:11)

4 Chumi rama awm milem pathian betute leh Persia thuneitute zînga ṭhenkhat chuan biak in sak ṭhat lehna chu tihtâwp an tum tlat a. Mahse, Jehova chuan Juda mite chu biak in sak hna zo fel tûrin a duh a, a thiltum chu a hlen reng ṭhîn. (Isaia 55:11 chhiar rawh.) Zâwlnei huaisen Zakaria chu din chhuahtîrin, Juda mite tihchak nâna hman tûr inlârna phûrawm tak pariat a hmuhtîr a. Mi tichak thei tak chûng inlârnate chuan anmahni dodâltute hlauhna tûr chhan eng mah an nei lo tih hre tûr leh Jehova hna thawk zawm zêl tûrin a ṭanpui a. Chûng inlârna zînga a panganaah, Zakaria chuan khâwnvâr dahna leh olive thing pahnih a hmu a ni.

5. He thuziakah hian eng nge kan sawiho vang?

5 Kan za hian lunghnual châng kan nei ṭheuh va. Chuvângin, Zakaria hmuh inlârna pangana hmanga Jehova’n Israel mite a fuihna aṭangin hlâwkna kan hmu thei a. Chu inlârna hriatthiamna chuan mite’n min dodâl hunah te, kan dinhmun a inthlâk danglam hunah te, leh kan hriatthiam loh kaihhruaina kan dawn hunahte rinawm taka Jehova rawngbâwl tûrin min ṭanpui thei a ni.

MITE’N MIN DODAL HUNAH

Zakaria chuan khâwnvâr pasarih nei khâwnvâr dahnaa hriak petu olive thing pahnih chungchânga inlârna a hmu (Paragraph 6-na en rawh)

6. Engtin nge Zakaria 4:1-3-a târ lan khâwnvâr dahna leh olive thing pahnih chungchânga inlârna chuan Juda mite chu huaisenna a neihtîr? (A kâwma milem en rawh.)

6 Zakaria 4:1-3 chhiar rawh. Khâwnvâr dahna leh olive thing pahnih chungchânga inlârna chuan Juda mite chu dodâlna hmachhawn tûrin huaisenna a neihtîr a ni. Engtin nge? Chu khâwnvârah chuan hriak a awm reng tih i lo chhinchhiah em? Olive thing pahnih aṭanga chhuak hriak chu berhbuah a luang lût a; tichuan, berhbu-a hriak chu khâwnvâr dahnaa khâwnvâr pasarihah a luang lût leh a. Chu hriak chuan khâwnvârte chu mit lo tûrin a tialh reng a ni. Zakaria chuan: “Hêng hi eng nge ni?” tiin a zâwt a. Vântirhkoh chuan Jehova hnên aṭanga lo chhuak he thuchah hi a hrilh a ni: “‘Chakna ni lovin, thiltihtheihna ni hek lovin, ka thlarau zâwkin le,’ tiin sipaihote LALPA chuan a ti e,” tiin. (Zak. 4:4, 6) Olive kûng aṭanga chhuak hriak chuan tâwp chin nei lo Jehova thlarau thianghlim thiltithei tak chu a entîr a. Persia Empire-a sipai chak zawng zawngte chu Pathian thlarau thianghlim thiltihtheihna nêna khaikhin chuan eng tham mah a ni lo. Jehova chu an lama a ṭan avângin, biak in satute chuan dodâlna eng pawh an hmachhawn theiin, an hnate chu an hlen thei a ni. Mi tichak thei tak thuchah a va ni êm! Juda mite tih tûr awm chhun chu Jehova rinchhan leh an hna thawh chhun zawm hi a ni a. Khap beh an ni chung pawhin, chutiang chiah chuan an ti a ni.

7. Eng inthlâk danglamnain nge biak in satute chu zalênna eng emaw chen neihtîr?

7 Inthlâk danglamnain biak in satute chu zalênna eng emaw chen a neihtîr a ni. Eng inthlâk danglamna nge? B.C.E. 520 aṭangin lal thar Daria I-na chuan Persia ramah ro a rêl ṭan a. A rorêl kum hnihnaah, biak in sak khap behna chu dân nên a inmil lo tih a hmu chhuak a. Tichuan, Daria chuan hna chu thawk zo tûrin thu a pe ta a ni. (Ezr. 6:1-3) Chumi chanchin ringawt pawh chu mi tin tân thil mak a tling tawh a; mahse, chu aia nasa pawh a la awm. Lal chuan an chhehvêla mite chu biak in sak ṭhat lehna tibuai tawh lo va, ṭanpui zâwk tûrin thu a pe a nih chu! (Ezr. 6:7-12) Chuvângin, Juda mite chuan kum li a liam hnu, B.C.E. 515-ah biak in sak hna chu an zo fel ta a ni.—Ezr. 6:15.

Dodâlna i hmachhawn hunah Jehova thiltihtheihna rinchhan rawh (Paragraph 8-na en rawh)

8. Engvângin nge dodâlna kan hmachhawn hunah kan huaisen theih?

8 Tûn laiah pawh, Jehova chibai bûktu tam tak chuan dodâlnate an hmachhawn a. Entîr nân, unau ṭhenkhat chu kan rawngbâwlna khap behna ramahte an awm a. Chûng rama awm unaute chuan man an tawh avângin “hotute leh lalte hmaah” thute an sawi theih phah a ni. (Mt. 10:17, 18) Sawrkâr lama inthlâk danglamnain zalênna eng emaw chen a thlen chângte pawh a awm a. A nih loh leh, dikna ngaina mi rorêltu chuan zalên taka Pathian biakna min neihtîr theitu thu tlûkna a siam mai thei bawk. Kan unau ṭhenkhat chuan dodâlna dang an hmachhawn a. Zalên taka Jehova biak theihna ramah awm mah se, an râwngbâwlna tihtâwp tumtu an chhûngte hnên aṭangin dodâlnate an hmachhawn a ni. (Mt. 10:32-36) Dinhmun tam takah, chûng dodâltute chuan Thuhretu an chhûngte tibeidawng tûra an beihnate a hlawhtling lo tih an hriat chuan an dodâl zawm tawh lo va. Chutianga nasa taka lo dodâl tawh ṭhîn mi ṭhenkhat chu a hnuah Thuhretu ṭhahnemngai takte an rawn ni a. Chuvângin, dodâlna i hmachhawn hunah tlâwm mai suh! Huaisen takin awm rawh. Jehova leh a thlarau thianghlim thiltithei tak i neih avângin, hlauh tûr eng mah i nei lo!

DINHMUN A INTHLAK DANGLAM HUNAH

9. Engvângin nge Juda ṭhenkhat chu biak in thar lungphûm phûm a nih khân an lunghnual?

9 Biak in thar lungphûm phûm a nih chuan, kum upa lam Juda ṭhenkhat chu an ṭap a. (Ezr. 3:12) Anni chuan Solomona sak biak in ropui tak chu an hmu tawh ṭhîn a, tûna biak in sak thar hi chu a hmasa nêna khaikhin chuan “eng tham mah a ni lo” niin an ngai a. (Hag. 2:2, 3) Biak in hlui leh thar danglamna chuan anni chu a tilunghnual a ni. Zakaria hmuh inlârna chuan an lunghnualna hneh tûrin a ṭanpui ngei ang. Engtin nge?

10. Engtin nge Zakaria 4:8-10-naa chhinchhiah vântirhkoh thusawi chuan Juda mite chu an lunghnualna hneh tûra a ṭanpui?

10 Zakaria 4:8-10 chhiar rawh. Vântirhkohvin Juda mite chu “hlim takin an awm ang a, Zerubabela [Judate ram awptu] kuta dâr mûm khai chu an hmu dâwn si a,” tia a sawi khân eng a tihna nge ni? Dâr mûm khai chu thil a din ngîl leh ngîl loh tehna hmanrua a ni a. Chuvângin, vântirhkoh chuan mi ṭhenkhat tân biak in chu tlâwm tak angin lang mah se, sak zawh a ni ang a, Jehova tehna mila sak a ni bawk ang, tih Pathian mite chu a hriat chiantîr a ni. Pathian mahin chu biak in sak chu a lawm chuan, Juda mite pawh an lâwm tûr a ni lâwm ni? Jehova ngaih pawimawh chu a thil phûtte mila biak in thara amah chibai an bûk hi a ni a. Juda mite chuan Jehova pawm tlâka amah chibai bûk leh a duhsakna dawn an ngaihven tlat a nih chuan, hlimna an nei leh ang.

Dinhmun tharte chu a êng zâwngin thlîr tum rawh (Paragraph 11-12-na en rawh) *

11. Tûn laia Jehova chibai bûktu ṭhenkhatin eng harsatnate nge an hmachhawn?

11 Kan zînga tam tak chuan inthlâk danglamna siam chu harsa an ti a. Kum tam tak chhûng hunbi kima rawng lo bâwl tawh mi ṭhenkhat chuan chanvo dang an dawng a ni. Unau dang lehte chuan kum upatna avângin an ngainat tak chanvote chu an chawlhsan a ngai bawk. Kan chunga chutiang inthlâk danglamna a lo thlen huna lunghnualna neih chu thil pângngai tak a ni. A tîr chuan, thu tlûkna siam chhante chu kan hre thiam lo emaw, kan pawm lo emaw a ni thei a. Kan chanvo hmasate chu kan ngai pawh a ni thei. Chu bâkah, dinhmun tharah chuan Jehova tân ṭangkai vak lo nia inhriain, kan lunghnual ṭan pawh a ni thei bawk. (Thuf. 24:10) Engtin nge Zakaria hmuh inlârna chuan Pathian tâna a ṭha thei ang bera thawk zawm zêl tûra min ṭanpui theih?

12. Engtin nge Zakaria hmuh inlârna chuan kan dinhmuna inthlâk danglamnate avânga lunghnualna hneh tûra min ṭanpui theih?

12 Jehova thlîrna aṭanga thilte kan thlîr hian inthlâk danglamnate chu ṭha lehzualin kan hmachhawn thei a. Ani chuan tûn laiah thil ropui tak takte a hlen mêk a, a hnathawhpuite nih theihna chanvo hlu kan nei a ni. (1 Kor. 3:9) Kan chanvote chu a inthlâk danglam pawh a ni thei; mahse, Jehova min hmangaihna erawh a danglam lo vang. Chuvângin, inawpna pâwla inthlâk danglamnain a mi mal takin a nghawng che a nih chuan, chutianga inthlâk danglamna siam a nih chhante chu ngaihtuah reng duh suh. “Hmân lai nîte” anga awm leh duhna neih ai chuan, inthlâk danglamna avânga lo awm thil ṭhate chu ṭawngṭaiin ngaihtuah zâwk ang che. (Thur. 7:10) I tih theih tawh lohte chungchâng ngaihtuah aiin, i tih theihte chu ngaihtuah zâwk rawh. Zakaria hmuh inlârna aṭangin rilru put hmang dik neih reng a pawimawhzia kan zir a. Chutianga kan tih chuan, kan dinhmunte a inthlâk danglam hunah pawh kan hlimin, rinawmna kan vawng reng thei ang.

KAIHHRUAINA ZAWM A HARSAT HUNAH

13. Engvângin nge Israel ṭhenkhatin biak in sak ṭhat hna chhunzawm tûra kaihhruaina chu thil âtthlâk tak nia an ngaih mai theih?

13 Biak in sak ṭhat hna chu khap beh a ni a. Mahse, hruaitu atâna ruat mipate—Puithiam Lal Jesua (Josua) leh Ram Awptu Zerubabela te—chuan “Pathian in chu an han bei ṭan leh ta a.” (Ezr. 5:1, 2) Chu thu tlûkna chu Juda mi ṭhenkhat tân chuan thil âtthlâk tak niin a lang mai thei. Biak in sak hna chu kawng tinrênga tihbuai tumtu hmêlmate laka thup theih a ni si lo va. Mawhphurhna neitu Josua leh Zerubabela chuan Jehova ṭanpuina an dawng tih an hriat chian a ngai a ni. Ṭanpuina chu an dawng rêng a ni. Engtin nge?

14. Zakaria 4:12, 14-a sawi angin, Puithiam Lal Josua leh Ram Awptu Zerubabelate’n eng tiamkamna nge an dawn?

14 Zakaria 4:12, 14 chhiar rawh. Zakaria hmuh inlârnaah hian vântirhkoh chuan Pathian zâwlnei rinawm hnênah olive thing pahnih chuan mi “pahnih, hriak ngah takte,” Josua leh Zerubabela a entîr tih a hrilh a. Hêng mi pahnihte hian “lei pum pui Lalpa [Jehova] kianga dingte chu” an entîr a ni. Chawimawina ropui tak a va ni êm! Jehova’n anni chu a ring tlat a. Chuvângin, Pathianin chûng mi pahnihte chu Israel mite kaihruaitu atâna a hman avângin ti tûra an hrilh apiang chu an ring tlat thei a ni.

15. Engtin nge Bible-a kan hmuh Jehova kaihhruainate chu kan zahzia kan lantîr theih?

15 Jehova’n tûn laia a mite hnêna kaihhruaina a pêk dân kawng khat chu a Thu, Bible hmangin a ni a. Chu a lehkhabu thianghlimah chuan a pawm tlâka amah chibai kan bûk theih dân min hrilh a ni. Engtin nge Bible aṭanga kan dawn kaihhruainate chu kan zahzia kan lantîr theih? Ngun taka chhiarin leh hriatthiam tuma chhût ngunna hmangin kan lantîr thei a ni. Heti hian inzâwt rawh: ‘Bible leh kan thu leh hla chhuahte ka chhiar hian châwl lawkin ka chhût ngun ṭhîn em? Bible-a “thu hriat har takte” awmzia hre tûrin zir bingna ka nei ṭhîn em? Nge ni a, chûngte chu ka chhiar liam mai zâwk?’ tiin. (2 Pet. 3:16) Jehova zirtîrnate chu hun pea kan chhût ngun ṭhîn a nih chuan, a kaihhruainate chu kan zâwm thei ang a, thu hrilh rawngbâwlna pawh kan hlen thei bawk ang.—1 Tim. 4:15, 16.

“Bawih rinawm, fing tak” kal tlanga i dawn kaihhruainate chu ring tlat rawh (Paragraph 16-na en rawh) *

16. “Bawih rinawm, fing tak” kal tlanga kan dawn kaihhruainate kan hriatthiam loh hunah engin nge zâwm tûra min ṭanpui ang?

16 Jehova kaihhruaina min pêk dân kawng dang leh chu “bawih rinawm, fing tak” kal tlangin a ni a. (Mt. 24:45) A châng chuan, chu bawih rinawm chuan kan hriatthiam loh kaihhruainate min pe mai thei. Entîr nân, kan chênna hmuna thleng ngai lo tûra kan ngaih leilung chhiatna atâna inbuatsaih lâwkna chungchângah kaihhruainate kan dawng pawh a ni thei a. A nih loh leh, chu bawih chu hripui lên chhûng hian a fîmkhur leh lutuk niin kan ngai thei bawk. Kaihhruaina kan dawnte chu ṭangkai lo nia kan ngai a nih chuan eng nge kan tih ang? Israel mite’n Josua leh Zerubabela kal tlanga an dawn kaihhruaina an hlâwkpui dânte chu kan ngaihtuah thei a ni. Bible-a kan chhiar thu dangte pawh kan ngaihtuah thei bawk. Pathian mite chuan mihring thlîrna aṭanga ṭangkai lo anga lang; mahse, nun chhanhim thei kaihhruainate dawn châng an nei a ni.—Ro. 7:7; 8:10.

ZAKARIA HMUH CHU HMU RAWH

17. Khâwnvâr dahna leh olive thing pahnih chungchânga inlârnain Juda mite chungah eng nghawng nge a neih?

17 Zakaria hmuh inlârna pangana chu tâwi tê mah ni se, chu chuan Juda mite chu an hnathawh tûr leh Pathian an biak dân tûr chungchângah hma thlîr êng tak a pe a. Zakaria hmuh inlârna aṭanga an thu hriatte an nunpui hnu chuan Jehova ṭanpuina leh kaihhruaina an dawng tih an hria a. Jehova chuan a thlarau thianghlim thiltithei tak hmangin an hna thawk zawm tûr leh hlimna nei leh tûrin a ṭanpui a ni.—Ezr. 6:16.

18. Engtin nge Zakaria hmuh inlârnain i nunah nghawng a neih theih?

18 Khâwnvâr dahna leh olive thing pahnih chungchânga Zakaria hmuh inlârna chuan i nunah nghawng ṭha tak a nei thei a. Kan hriat tawh angin, chu chuan dodâltute i hmachhawn huna i neih ngai chakna te, i dinhmun a inthlâk danglam huna i neih ngai hlimna te, leh i hriatthiam loh kaihhruaina i dawn huna thuawihna lantîr tûra i mamawh rinnate nei tûrin a ṭanpui thei che a ni. Harsatnate i hmachhawn hunah eng nge i tih ang? A hmasain, Zakaria hmuh chu hmu rawh—Jehova’n a mite a ngaihsak tih finfiahna chu. Chumi hnuah, Jehova rinchhan tlatin leh thinlung zawng zawnga amah chibai bûk zawm zêlin i thil hmuhte milin nung ang che. (Mt. 22:37) Chutianga i tih chuan, Jehova’n a rawng i bâwlnaah hlimna nei reng tûrin a ṭanpui ang che.—Kol. 1:10-12.

HLA 7 Jehova, Kan Chakna

^ par. 5 Jehova chuan zâwlnei Zakaria chu inlârna phûrawm tak eng emaw zât a hmuhtîr a. Zakaria thil hmuhte chuan amah leh Jehova mite chu biakna thianghlim din ṭha leh tûra harsatna an hmachhawnte hneh tûrin a ṭanpui a ni. Chûng inlârnate chuan keini pawh harsatnate hmachhawn chung pawha rinawm taka Jehova rawngbâwl tûrin min ṭanpui thei a. He thuziakah hian khâwnvâr dahna leh olive thingte chungchânga Zakaria hmuh inlârna aṭanga zir tûr hlu takte chu sawiho a ni ang.

^ par. 3 A hnu lam kum, Ram Awptu Nehemia hun laiin, Artaxerxes-a tih hmingpu rorêltu dang chu Juda mite chungah a ṭha hle a ni.

^ par. 60 MILEM HRILHFIAHNA: Unaupa chuan kum upatna leh hrisêl lohna avânga dinhmun inthlâk danglamna milin insiamrem a ngai tih a hria.

^ par. 62 MILEM HRILHFIAHNA: Unaunu chuan Jehova’n Josua leh Zerubabela a ṭanpui anga “bawih rinawm, fing tak” a ṭanpui dân chu a ngaihtuah.