1. Tae ǃgâi xūna Jodeǁîn ais ai ge hâ i?

 KAISE kai ǂkhîb ge ge hâ i Jehova Elob ge ‘Gao-aob Koreb. Persias diba’ a ǂkhâǃnâ o îb Israeǁîn hîna ge Babilons ǃnâ. ǂGui kurina tronkhes ǃnâ ǂnôa îna ǃnora kai. Gao-aob ge Jodeǁîna ge ǂanǂan. În ǁîn di hâ ǃkhaisa ǃoa-oa. ‘Î-i Jehovab, Israeli Elob di omma dī-unuhe.’ (Esr. 1:1, 3) ǁNā i ge kaise ge ǂoaǂamsa ǂanǂan i. ǁNās ge gere ǂâibasen Jodeǁîn ge. ǁKhāpa Eloba ǃoaba ǁkhā isa, ǁîb ge mā nî ǃhūb ǃnâ.

2. Jerusalems ǃoan ge oaǀkhī on ge Jodeǁîna tae-e ǂgurose dī?

² Jerusalems ǃnân ge ǂguro Jodeǁîna 537ǁî kurib Jesub ǃnaes aiǃâ ge sī. Hîna ge Judab ǃnâ hoa ǃādi xa kai isa. ǁNā ge ǀkhī Jodeǁîn ge nēsisa tempela gere om tsoatsoa. Tsî 536ǁî kuri Jesub ǃnaes aiǃân ge ǀnai ǃgaoǃgaoba ge ǁgui.

3. Jodeǁîna mati gere mâǃoahe?

³ Tempelan gere om tsoatsoa o. On ge ǁnā Jodeǁîna ǂgui khoen xa gere mâǃoahe. ǁÎn xōǀkhā ge hâ i khoen ge. ‘Judab ǁaesa gere ǂkhabuǂâi kai în om sîsen-e ǀû.’ (Esr. 4:4) Xawe xūn ge ǁgais ǀguisa gere dī. 522ǁÎ kurib ǃnâb ge Artasastaba ge ǀasa gao-ao kai. * Mâǃoa-aon ge gere ǂâi nēsisab ǀasa gao-aoba hâ. ǃKhais ǃaroma i sîsen-e nî ǀamsa.  Tsîn ge ‘ǂhanub ǀons ǃnâ ǃgomsina gere ǃaroma.’ (Psa. 94:20) ǁÎn ge gao-aob Artasastaba ge mîba. Jodeǁîn ge ra aiǂhomisen în ǁîba mâǃoa ǁkhā. (Esr. 4:11-16) Gao-aob ge ǁnā ǂhumiba ǂgom tsî sîsen-e ge ǀû kai. (Esr. 4:17-23) Tsî ǁnās ǀkha i ge Jodeǁîn di sîsen-e ge ǀû kaihe.—Esr. 4:24.

4. Jehovaba tae-e ge dī mâǃoa-aon ge tempeli sîsen-e gere ǀû kai ǂgao o? (Jesajab 55:11)

⁴ ǁNā khoen ǀkhara Eloga gere ǃoaban. Tsî ǀnîn hîna ge Persias di ǂhanub ǃnâ gere sîsenan ge. Hoa xūna gere dī ǂgao is tempeli di om sîsen-e ǀû kaihe. Xaweb ge Jehovaba gere ǂhâba. În Jodeǁîna tempela om toa. Tsîb ge ǁîba ǂâis ǃnâb ūhâ xūn hoana ra ī kai. (Khomai re Jesajab 55:11 sa.) ǁÎb ge ǃao tama kēbo-aob. Saxariab di ǀon hâba ge sîsenū. Tsî ǁîba ǂoaǂamsa ǁhapode ge mā. Tsîb ge ǁnā ǁhapode ge sîsenū Jodeǁîna omkhâis ǃaroma. ǁNā ǁhapodi ge ǁîna ge ǁgau în tā ǁnā mâǃoa-aona ǃao. Xawen ge nî aiǃgû Jehovab di sîsen-i ǀkha. Koroǁî ǁhapos ǃnâb ge Saxariaba. Lamps tsî ǀgam olaif haira ge mû.

5. Nē ǁkhāǁkhāǃâs ǃnâ da tae-e nî ǃhoaǃgao?

⁵ Hoada ge ǀnî ǁaegu ai ra ǂkhabuǂâi. ǁNā-amaga da ge ǃgâiba. Saxariab di koroǁî ǁhaposa xu hō ǁkhā. Nē ǁhaposa ǁnâuǃās ge nî hui da, Jehovaba ǂgomǂgomsase ǃoabasa. Mâǃoahe da ga xawe. Tsî da ga ǁnâuǃā tama da hâ daoǁgaude hō o.

6. Saxariab 4:1-4 ǃnâ hâ ǁhapo ra mati Jodeǁîna ge ǂkhâǃnâ? (Tsoatsoas ai hâ ai-īsiba kō re)

⁶ Khomai re Saxariab 4:1-3 sa. ǁHapos hîna ǃamamǀaes tsî ǀgam olaif haira xa hâs ge. Jodeǁîna ge ǂkhâǃnâ în ǁîn sîsen-i ǀkha aiǃgû. Mâǃoahen gere xawe. Mati? Mû i du go ǃamamǀaes hoaǁae oli-e ūhâsa? Nē ǀgam olaif haira xu i ge oli-e xapas ǃnâ gere ǃgûǂgâ. Tsî i ge ǁnā oli-e hû ǃamamǀaedi. Tamas ka io Lamde oli-e gere mā. Nē oli-i ge lamde ǀû tamase gere kau kai. Saxariab ge ge dî: “Tarexūna nēna?” ǀHomǃgāb ge Jehovaba xub ge ǃkhōǃoa haisi-ams ǀkha ge ǃeream: ‘Toroǃkham-aogu ǀgaiba xu tama i. Tsî ǁkhāti ǀgaidība xu tama i. Tsî ti Gagaba xus ge nē xūn nîra īsa. Tib ra Jehovab ǂnubidi diba mî.’ (Sax. 4:4, 6) Nē haide xu ra hā oli-i ge. Jehovab di ǀgaisa ǃanu gagab. Hîna toa tamaba gere ǂnûǁkhaeba. Jehovab di ǃanu gagab ge. Persiab di toroǃkham-aogu xa a ǀgaisa. Jehovab ge tempel om-aoga gere hui. Amagan ge mâǃoahen gere xawe. Nē tempela ga om toa hâ. Nē haisi-ams ge ge ǂkhâǃnâxa i. ǁÎn ge Jehovab ǃnâ ǂgoms ǀguisa ge ǂhâ hâ i. Tsî ǁîn di sîsen-i ǀkha aiǃgûsa. ǁÎn ge nēsa ge dī sîsen-i ǀkha aiǃgûs ge ǂkhāsa i xawe.

7. Mâ ǀkharaǀkharana ǃgâiba tempel om-aogu ai ge ǀkhī-ū?

⁷ Nē ǀkharaǀkharan ge tempel sîsen-aoga sâsasiba ge mā. Tae ǀkharaǀkharana? 520ǁî kurib ǃnâb ge Dariaba ge ǀasa gao-i Persiab diba. ǁÎb di ǀgamǁî ǂgaeǂguis kurib ǃnâb ge ge ǂanǂui. Tempela om ǀûs xa ge hâ i mîǁguib ge ǂhanu tama hâ isa. Dariab ge ge mî în tempela oms ǀkha aiǃgû. (Esr. 6:1-3) Gaob di mîǁguib ge khoena ge buru kai. Xaweb ge gaoba ǃnāsa-e ge dī. Tempela om toas di aiǂhanuba mās xa. Gaob ge Jodeǁîn ǂnamipe ge hâ i. Khoena ge mîba în Jodeǁîna mâǃoa ǀû. Tsî mari-i tsî ǂhân hâ xū-i hoa-e mā nî în tempela om toa. (Esr. 6:7-12) Nēs xa ǃaromahe hâsen ge. Jodeǁîna tempela  haka kurigu khaoǃgâ. 515ǁÎ kurib ǃnâ ge om toa.—Esr. 6:15.

8. Tae-i ǃaroma du nî ǁkhoaǂgao, mâǃoahe du ga ra o?

⁸ Nētsēs tsînan ge ǂgui ǃoaba-aon Jehovab dina ra mâǃoahe. Aiǁgause, ǀnîn ge ǃhūgu hîna i sada sîsen-e. Mā-amhe tama gu ǃnâ ra hâ. Nēti i ǃhūgu ǃnân ge sada ǃgâsana ǃkhōsis ǃnâ ūhe. Tsî “danakhoegu tsî gao-aogu” aiǃâ a sī-ūhe ǁkhā. (Mat. 10:17, 18) ǀNî ǁaegu ai gu ga ǀasa ǂhanuga ǂgaeǂgui. On ge sada ǃgâsana ǃnorasase ǃoabas di aiǂhanuba a hō ǁkhā. Tamas ka iob ge ǂhanu ǂâiǀgauba ūhâ. ǂHanuba sada ǃgâsan ǃgao ǃgâi mîǁguiba a dī ǁkhā. ǀNî ǃoaba-aon ge ǃkharagagu ǁgâiǀāga ra hōǃâ. ǁÎn ra hâǃnâ ǃhūgu ǃnân ge ǃnorasasiba ūhâ. Jehovaba ǃoabas ǃaroma. Xawen ge ǁîn omaridi ǁanin xa ra mâǃoahe. Eloban nî ǃoaba ǀû ǃkhaisa ǂhâba hâna. (Mat. 10:32-36) ǃNāsa ǁaeban ge sada omaris ǁanina ra ǀûsen. Jehovaba ǃoaba ǀû kai das ǃnân ga dan tama io. ǀNî ǁaegan ge ǀgaisase ra mâǃoa da khoena. Ôasase Jehovaba ega ra ǃoaba tsoatsoa. Mâǃoa-e du ga xawe tā Jehovaba ǃoaba ǀû re, î ǁkhoaǂgaoxa. Jehovab tsî ǁîb ǃanu gagab. Tsîna du ge sadu ǀkhab ai ūhâ. Tsî du ge ǃao du nî xū-e ūhâ tama hâ.

9. Tae-i ǃaroman ge ǀnî Jodeǁîna ǃoa, Tempeli di ǃgaoǃgaoban ge mû o?

⁹ ǀAsa tempeli di ǃgaoǃgaoban ge mû. On ge Jodeǁîna ge ā tsoatsoa. (Esr. 3:12) ǁÎn ge Salomob ge om îsa tempela ge mû. Tsî nēn gere om tempeli ‘xū tamase nî ī.’ Salomob di tempeli xa di gere tsâ. (Hag. 2:3, 4) ǁÎn ge kaise ge ǃoa hâ i. ǀAsa tempelan ge ǀorob ǀkha gere ǀgopeǀnō o. Saxariab di ǁhapos ge ge hui nî, în ǁîn di ǂkhîba hō-oa. Mati?

10. ǀHomǃgāb mîdi hîna Saxariab 4:8-10 ǃnâ hâde, mati Jodeǁîna ge hui în ǂkhîba ūhâ?

¹⁰ Khomai re Saxariab 4:8-10 sa. ǀHomǃgāba tae-e gere ǂâibasen mîb ge o. Jodeǁîn nî “ǃgâiaǂgao xawe, ǀhaiǀuriǃgomman ga Serubabeli ǃomǁaeb hâ ǃkhaisa mû ǃnubai”? ǀHaiǀuriǃgommi ge xū-i a ǂhanu tamas ka io ǂgō ǃkhaisa ra ǀnō-ūhe. ǀHomǃgāb mîdi ge Elob khoena ge ǁgau. Tempeli ga ǂguro tempeli khami îsa tama i. Xaweb ga omhe toa, ob Jehovab ǂhâba hâ khami nî isa. Jehovab ge  tempeli ǀkha nî ǂkhî. Nēs ǃaroman ge Jodeǁîn tsîna nî ǂkhî. Jehovaba ge ǂhâǂhâsaba i xū-i ge în ǀasa tempeli ǃnâ. ǁÎba ǂhâba hâ khami ǃoaba. Jodeǁîn ga Jehovaba ǁîb ǂhâba hâ khami ǃoaba. Tsî ǁîb xa ūǃoahe on ge ǁîn di ǂkhîba nî hō-oa.

11. Mâ ǃgomsinan Jehovab ǃoaba-aona ra hōǃâ nētsē?

¹¹ ǂGui da ge ǃgomsiba ūhâ ǀkharaǀkharana dīs ǀkha. ǀNîn hîna kaxu ǁaeba ǀoasase. Aoǁnâ sîsen-i ǃnâ sîsen hân ge. ǀNî hâ ǁgaumâide ge māhe. ǀNîn ge kaisen a ǀnam aiǂhanu-e. ǁÎn kurin xa ǃaromahe hâse ge ǀam kai. ǁNâuǃāxa i ge a nē ǀkharaǀkharan ga sada tsâsiga tsâǀkhā o. ǁAen ai da ge nē mîǁguiga ǁnâuǃā tide. Tamas ka io ǁîn ǀkha ǃgûǀhao tide. Xūn gere ǂguro sîsen ǀgauba da ge a ǁkhōre ǁkhā. Tsî da ge ǂkhabuǂâi tsî a ǂâi ǁkhā. Jehovaba da ǃnāsa-e dība tama di. (ǂKhm. 24:10) Saxariab di ǁhaposa mati a hui da ǁkhā î da aiǃgû. Tsî Eloba sadu di ǃgâina mā?

12. Saxariab ǁhaposa mati ra hui da î da. ǀKharaǀkharasen ra mâsigu ra ǃaroma tsûaǂgaob ǃnâ mâǀgai?

¹² ǀKharaǀkharasen ra mâsigu ǃnâ da ge a mâǀgai ǁkhā. Jehovab ūhâ mûǂuiba da ga sada tsîna ūhâ o. ǁÎb ge kai xūna nētsē ra dīǀoaǀoa. Tsî da ge sada kai aiǂhanuba ūhâ. ǁÎb di sîsenǁae-aose is diba. (1Kor. 3:9) Sada di ǁgaumâidi ge a ǀkharaǀkharasen ǁkhā. Xawe Jehovab sada ūba hâ ǀnammi ge ǀkhara tama hâ. Mîǁgui-i hîna ǀapeǂhumis ǃnâ ra dīhe î ga sado tsâǀkhā o. Tā ǂgui ǁaeba tae-i ǃaromas go nē ǀkharaǀkharasa a dīhe. ǃKhais ai sadu ǂâisa ǂnûi re. ‘ǃKharuge tsēdi’ ǃoa kō-oas xa. ǀGore tsî ǃgâiba nē ǀkharaǀkharan ǃnâ mû re. (Aoǁn. 7:10) Dīǁoa du a xūn xa ǂâis xa, dīǁkhā du a xūn xa ǂâi re. Saxariab di ǁhaposa xu da ge ǃgâi ǂâiǀgauba ūhâs xa ra ǁkhāǁkhāsen. Nēs ǃaroma da ge ǂgomǂgomsasib. Tsî ǂkhîb tsîna ǀkharaǀkharasen ra mâsigu ǃnâ nî ūhâ.

13. Tae-i ǃaroman ge ǀnî Jodeǁîna gere ǂâi tempela ǁkhawa om tsoatsoas ge tsū isa?

¹³ Tempela oms di mîǁguib ge ge ǂkhāhe. Xawegu ge ǂgaeǂguisa gere ū aogu. ǀGapi pristeri Josuab tsî ǂgaeǂgui-aob. Serubabeli “tsîkha khâi tsî Elob” omma ge om tsoatsoa. (Esr. 5:1, 2) ǀNî Jodeǁîn ge ǀnîsi gere ǂâi nēb ǃgâi tama mîǁgui di. Tempela oms di sîsen-i  ge mâǃoa-aona xu ge sâuhe ǁoa i. Hîna dīǁkhān an hoana gere dīna ǃgomsiga ǃaromasa. Serubabeli tsî Josuab hîna ge nē sîsen-i ǃnâ gere ǂgaeǂgui kha ge. Jehovab nî ǂkhâǃnâ kha ǃkhaisa ge ǂan i. ǁÎkha ge nēsa ge ǃkhōǃoa. Mati?

14. Saxariab 4:12, 14 ǃoagu kha ǂgaeǂgui-aob Serubabeli. Tsî ǀgapi pristeri Josuab tsîkha tae ǂkhâǃnâ ra mîǁguiga ge ǃkhōǃoa?

¹⁴ Khomai re Saxariab 4:12, 14 sa. Nē ǃâb ǁhapos dib ǃnâb ge Elob ǀhomǃgāba. ǂGomǂgomsa kēbo-aob Elob diba. Nē olaif haira tae-e ra ǂnûǁkhaeba ǃkhaisa ge mîba. Tsî nēs ge Josuab tsî Serubabeli ǃoa ra ǁnaeǁgau. ǁNā ǀgam ‘ǂkhauhesa’ kha ge ‘ǃKhūb ǃhūbaib hoaragab dib aiǃâ mâba’ gere ǂnûǁkhaeba. Nēb ge kai aiǂhanub hîna kha ge ǁîkha ūhâ iba. Jehovab ge ǁîkha ǃnâ ge ǂgomǃgâ hâ i. Nēs ǃaroman ge Israelǁîna ǁîkha gere mî xūn ǃnâ ǂgomǃgâsiba ge ūhâ ǁkhā i. Jehovab ge ǁîkha gere sîsenūse ǁîna gere ǂgaeǂgui.

15. Mati da ǁgau ǁkhā Jehovab daoǁgaus Elobmîs ǃnâ da ra hōsa da ra ǃgôaǃgâsa?

¹⁵ ǀGui ǀgaub Jehovab ǁîb khoena daoǁgausa ra mās ge, Elobmîs ǃnâ-ūsa. Nē ǂkhanis ǃnâb ge ra ǁgau da. Mati da ǁîba a ǃgâiba ǀgaub ǃnâ a ǃoababi ǁkhāsa. Mati da ǁgau ǁkhā Elobmîsa xu da ra hō. Daoǁgaude da ra ǃgôaǃgâ ǃkhaisa? ǁAeba ū tsî da ge Elobmîsa ǃamkuse nî khomai. Dîsen re: ‘Elobmîs tamas ka io Elobmîs ai ǃgaoǃgaosa. ǂKhanina ta ga khomai o. Ta ǁaeba ū tsî ra ǂâiǃgâ? ǀNî xūn Elobmîs ǃnâ hân hîna ‘ǁnâuǃāsa a ǃgomna’ ta ra ôaǃnâ? Tamas ka io ta ǃhaese ra khomai?’ (2Pet. 3:16) ǁAeba ū tsî da ga Jehovab ra ǁkhāǁkhā da xūna ǂâiǃgâ. O da ge ǁîb di daoǁgaude a sao ǁkhā. Tsî sada aoǁnâ sîsen-e ǃgâise nî dī.—1Tim. 4:15, 16.

16. “ǂGomǂgomsa tsî gā-ai ǃgāb” ra mā da daoǁgaude da ga ǁnâuǃā tama io. Tae-e nî hui da î da nē daoǁgaude sao?

¹⁶ ǀNî hâ ǀgaub Jehovab daoǁgausa ra mā dab ge. “ǂGomǂgomsa tsî gā-ai ǃgāb” ǃnâ-ūsa. (Mat. 24:45) ǀNî ǁaegu aib ge gā-ai ǃgāba. ǁNâuǃā tama da hâ daoǁgaude a mā da ǁkhā. Aiǁgause, da ge sada ǂharis ǃnâ nî ī di da ǂâi tama hâ. Daoǁgaude a ǃkhōǃoa ǁkhā hîna. Tsūkēǃgâgu ǃgao nî aiǂhomi da na. Tamas ka io da ge a tsâ ǁkhā. Gā-ai ǃgāb ǃhūbaib hoaragaba ra tsâǀkhā. ǀAegu di ǁaeb ǃnâ kaise ra ǁkhauba dasa. Tae-e da nî dī māhe da  hâ daoǁgaudi gā-ai tama di da ga ǂâi o? ǂÂi ǁkhā da ge a tae ǃgâiban ge Israelǁîna gere hōsa. Serubabeli tsî Josuab tsîkha gere mā nî daoǁgauden gere ǃgâ o. ǀNî hâ Elobmîs ǃâgu hîna da ra khomai gu xas. Tsîna da ge a ǂâi ǁkhā. Xawe ega ǁîn ûiga gere sâude.—ǂHǂh. 7:7; 8:10.

17. Tae sîsenǂuibas ge ǁhapos hîna Lamdi. Tsi ǀgam olaif haira xa hâsa Jodeǁîn ai ge ūhâ i?

¹⁷ Koroǁî ǁhapos Saxariab ge mûs ge ǁnātikōse ge ǃgāsa tama hâ i. Xawe i ge Jodeǁîna ge hui în ǃgâi mûǂuiba. ǁÎn di sîsen-i tsî ǃoabas xa ūhâ. Saxariab ge ǁîb ǁhapos ǃnâ mû xūnan ge sao. On ge Jehovab di ǀnamxaǃnâ ǂkhâǃnâs tsî daoǁgaus tsîna ge hōǃâ. Jehovab di ǃanu gagab di huib ǀkhan ge. ǁÎn di sîsen-i ǀkha aiǃgû tsî ǂkhîba ge hō-oa.—Esr. 6:16.

18. Saxariab di ǁhaposa mati tsâǀkhā du ǁkhā?

¹⁸ Saxariab ǁhapos hîna Lamdi tsî ǀgam olaif haira xa hâs ge. ǃGâi sîsenǂuiba sadu ûib ai a ūhâ ǁkhā. ǃHoaǃgao da go khami i ge nî hui du. Î du ǀgaiba ūhâ, mâǃoan ǃnâ mâǀgaisa. Tsî i ge ǃgâiaǂgaoba nî mā du. ǀKharaǀkharasen ra mâsigu ǃnâ du ǂhâ hâba. Tsî i ge ǂgomǃgâsib tsîna nî mā du. ǁNâuǃā tama du hâ daoǁgaudi ǃoagu. Tae-e du nî dī ǃgomsina du ga sadu ûib ǃnâ hōǃâ o? ǂGurose, kō re Saxariab ge tae-e mûsa. Mûǂan nî ge ge Jehovab ǁîb khoena ra kōǃgâsa. ǁNāpaxu mû du ran ǃoagu tanisen re. Jehovab ǃnâ ǂgoms ǃnâ-ū. Tsî aiǃgû re sadu ǂgaob hoab ǀkha ǁîba ǃoabasa. (Mat. 22:37) ǁNāsa du ga dī ob ge Jehovaba nî hui du. ǂKhîb ǀkha ǀamosib kōse ǃoababi sa.—Kol. 1:10, 11.