Ocuphela mwaha

Ocuphela sampuwa

MWAHA WOOHUSERYA 12

Apwanne Munnoona Yeeyo Sakariya Oonneiye?

Apwanne Munnoona Yeeyo Sakariya Oonneiye?

“Mwa munepa aka, toneeraa owerye. Apwiya mwaneene a ikuru soothene tanaloca.”—ZAK. 4:6.

NCIPO 73 Munivahe Olipa Murima

YEEYO NNAHAALAAHU OHUSERYA *

1. Echu taani yoohakalaliha yeeren’ye wa Ayuta yaawo yaari wookapuroni?

 AYUTA yaahakalala vancipale. Yehova Muluku ‘aatannya munepa wa Siru’ Mwene o Persiya wi aataphule Aisarayeli, yaawo yaamalinhe iyaakha sincipale o Papulu ntoko akapuro. Mwene aapaka yoolokoha wi Ayuta ekookele owannyaya wi ‘yàtekele empa Apwiya, Muluku a Isarayeli.’ (Esd. 1:1, 3, BNM) Ela yaari yoohakalaliha chiryene! Ela yaataphulela wi malapelo a Muluku eeparipari yaahaala okookiheryiwa wanaawiili mu elapo yeeyo owo aavanheiye achu awe.

2. Vaavaa Ayuta yaawo yaari wookapuro yaakookenlaaya o Yerusalemu, tiheeni awo yaawenryaaya opaka woopaceryani?

2 Mu eyaakha ya 537 E.E.K., Ayuta oopacerya yaawo yaari wookapuroni yaaphiya o Yerusalemu, weiwo yaari epooma etokweene ya omwene woohico wo Yuteya. Ayuta yaale yaakoonke moohilekela yaapacerya oteka wanaawiili empa ya Muluku, nave mu 536 E.E.K., awo yaakwaaxa opaka mathipelo!

3. Waakaaha taani Ayuta yaahoolenlaaya?

3 Ayuta emanle opacerya oteka wanaawiili empa ya Muluku, achu ancipale yaapacerya owaakaaha yaawo. Maloko aawaacamela, “yaaneererya owoopopiha ni okookiherya oculi muloko wa Ayuta ni muteko yaapharaaya.” (Esd. 4:4) Ela yaari yoovila wa Ayuta, nyenya ichu saananara opwaha vaavaa. Mu 522 E.E.K., Artaxerxe aakhala mwene muvyaani o Persiya. * Alipa a waakaaha yaahoona matorokelo yaala a moomweneni okhala ekari ya omaaliha moomalela muteko wa oteka moorweela wa ‘otatusha malamulo okhala yoohoosha.’ (Sal. 94:20) Awo yaamurumihela ekaarata Mwene Artaxerxe nave eloca wi Ayuta yaachuna ommwareela yoowo. (Esd. 4:11-16) Mwene aaheemererya sawootha saya nave alamulela wi ehiye oteka empa ya Muluku. (Esd. 4:17-23) Nthowa na ohiiha yoola, Ayuta yaahiya oteka empa ya Muluku.—Esd. 4:24.

4. Tiheeni Yehova eenreiye vaavaa alipa awaakaaha yaamaalinhaaya muteko wa oteka empa ya Muluku? (Isaiya 55:11)

4 Achu yaakhala mu elapo yeele yaawo yahaachuna omulapela Yehova ni alamuleli akina o Persiya yaari oolakelela omaaliha muteko wa oteka wanaawiili empa ya Muluku. Nyenya Yehova aanachuna wi Ayuta ekwaase oteka wanaawiili empa ya Muluku, nave owo ilukuluku soothene onnaakhwaniherya yoolakelela awe. (Mwaalakhanye Isaiya 55:11.) Owo aamuthanla Sakariya wi akhale mulipa a miririmo awe nave aamvaha sawoona thanu nararu soohakalaliha. Voocharela, Sakariya aahaaleela Ayuta sawoona seihe wi aalipihe yaawo. Sawoona seihe saahaakhaviherya Ayuta woona wi hiyaaphwanela owoova yaawo yaawaakaaha nave saahaaceenyerya otitelela ophara muteko yoowo Yehova aachuneiye wi epake. Mu yaawoona yaneethanu, Sakariya aahoona muthiko ni miri miili sa olivera.

5. Tiheeni nnahaalaahu othokororya mmwaha yoola?

5 Mu ikwaha ikina oothene ahu ninnaceecheya. Mwawiihiiha nnanwerya ophuravo orweela wa nlipiho nenlo Yehova aavanheiye Aisarayeli moorweela wa yawoona yaneethanu ya Sakariya. Wiiwexexa yawoona yeela enanwerya onikhaviherya omurumeela Yehova moororomeleya vaavaa nnahoolelaahu wiiciwa, vaavaa mikhalelo sahu inatorokeyaaya, ni vaavaa nnaakhelaahu ohoolela yoowo nihiniwexexaahu.

VAAVAA NNIICIWAAHU

Sakariya avahiwaka yawoona ya miri miili sa olivera ivahereryaka makhurwa wa muthiko yoowo waarino mithiko thanu napiili (Moone iparakrafo 6)

6. Ti mwawiihai yawoona ya muthiko ni ya miri miili sa olivera enatharihiwa mu Zakariya 4:1-3 yaalipinhaaya Ayuta? (Moone eruku va ekaapa.)

6 Mwaalakhanye Zakariya 4:1-3. Yawoona ya muthiko ni ya miri miili sa olivera yaahaavaha a Yuta nlipiho wi etitelele olapa moohipwacha wiiciwa. Mwawiihai? Apwanne moowerya woona wi muthiko waahikhalano anaacuucu yaawo yaatitelela okhuma makhurwa? Makhurwa yaakhuma mu miri miili sa olivera yaamorela mu echupa. Voocharela makhurwa awo yaanakhuma mu echupa emorelaka mu mithiko mithanu namiili. Makhurwa yaala yaaneeriha wi mithiko sititeleleke ovarela. Sakariya aahikoha: “Sothene iha inataphulelani?” Munkeelo aamwaakhula ni muchaka ola woorweela wa Yehova: “Ohikhanle wa nthowa na wupa w’akhotxo à nari wa ikuru sà, nto wa nthowa na Munepa aka.” (Zak. 4:4, 6, BNM) Owerya wa munepa waweela wa Yehova, yoowo ohinakoma. Munepa waweela wa Muluku waari wooweryaxa waapwaha anakhoco o Persiya. Ni Yehova mmakupaaya, anamateka a empa ya Muluku yaahaala owerya ovootha waakaahiwa vyakala ni okhwaaniherya muteko aya. Ola waari muchaka woolipiha chiryene! Ayuta oothene yaala yaaphwanela omuroromela Yehova ni okookela oteka wanaawiili. Ela yaari chiryene yeeyo yeenraayano, naamwi nlelo awo yaakhwatiihiwaka.

7. Tiheeni yeeren’ye yeeyo yaakhavihenrye anamateka a empa ya Muluku?

7 Yaakhalavo matorokelo yaawo yaaruunhe otaphuwa wa anamateka a empa ya Muluku. Matorokelo taani? Mu 520 E.E.K., mwene muvyaani, Tariyu 1, aapacerya olamulela o Persiya. Mu eyaakha yanaawiili mu olamulelo awe, owo aahoona wi okhwatiihiwa wa otekiwa empa ya Muluku hiwiiwanana ni malamulo. Voocharela Tariyu aaloca wi awo yaaphwanela omaliha muteko yoole. (Esd. 6:1-3) Yoolakelela ya mwene yaahaatikhiniha achu oothene. Nyenya mwene aaheera sincipale ohiya pahiru weemererya muteko wa oteka. Mwene aahaalamulela achu yaawo yaarukurenrye wi emaale owoopopiha Ayuta nave wi yaavaheke ikhorowa ni ichu seiho saachuneya wi ekwaase oteka empa ya Muluku! (Esd. 6:7-12) Ntoko yookhumelela, Ayuta yaahikwaaaxa oteka empa ya Muluku pahiru iyaakha xexe soocharela, mu 515 E.E.K.—Esd. 6:15.

Muroromele ikuru sa Yehova vaavaa munahoolelaanyu wiiciwa (Moone eparakrafo 8)

8. Ntakhara heeni munaphwanelaanyu okhala oolipa murima vaavaa munahoolelaanyu wiiciwa?

8 Olelo tho, ancipale a alapeli a Yehova annahoolela wiiciwa. Ntoko yootakiherya, ancipale anakhala mu ilapo seiho muteko ahu onakhwatiihiwaaya. Mu ilapo ntoko seiha, anna ananwerya ophariwa ni ‘okerihiwa wa makuverno ni wa mamwene’ wi yeerele onamoona wa yaawo. (Mat. 10:17, 18, BNM) Mu ilukuluku ikina, otorokeya wa olamulelo onanwerya oruuha otaphuwa. Naari muthoriha ooreera murima onanwerya opaka yoolakelela wi nimurumeeleke Yehova mootaphuwa. Anamoona a Yehova akina annahoolela wiica mmukhalelo mukina. Awo anakhala mu ilapo seiho aryaaya ootaphuwa omulapela Yehova, nyenya naamwi hiihaa annahoolela wiica orweela wa amusi yaawo ari oolakelela waahiiha omurumeela Muluku aya. (Mat. 10:32-36) Mu ikwaha sincipale, vaavaa alipa awiica anasuwelaaya wi wiilipixerya waya wi yaaceecheihe amusi aya yaawo ari Anamoona a Yehova honaphura echu, awo annamaala owiica yaawo. Nave mu ikwaha ikina, yaale ananiica vancipale ohoolo waya annakhala Anamoona a Yehova amvai. Waakhanle wi munnahoolela wiiciwa, muhivelavele! Mukhale oolipa murima. Yehova onamookhaviheryaani ni munepa awe waweela wooweryaxa, mwawiihiiha nyuwaano hamunaphwanela woova echu!

VAAVAA MIKHALELO SAHU INATOROKEYAAYA

9. Ntakhara heeni Ayuta akina yaaceecheya vaavaa yoonnaaya mathipelo a empa ya Muluku exaani?

9 Vaavaa mathipelo a empa exaani ya Muluku yeemexiwaaya, akina a Ayuta yaawo yaari awuuluvala yaahinla. (Esd. 3:12) Awo yaahoona oreera wa empa ya Muluku yaatekiwe ni Solomoni, nave awo yuupuwela wi empa yeeyo yaatekiwa hiyaahaala okhala ‘echweenevo’ moohiyana ni ele yoopacerya. (Ageu 2:2, 3) Awo yaahikhala oothananaxa nthowa na olikanyiha empa exaani ya Muluku ni ele yakhalai. Yawoona ya Sakariya yaanwerya waakhaviherya awo ochikela ohakalala. Mwawiihai?

10. Ti mwawiihai masu a munkeelo anaphwanyeya mu Zakariya 4:8-10 yaakhavihenryaaya Ayuta ovootha oceecheya?

10 Mwaalakhanye Zakariya 4:8-10. Tiheeni munkeelo aataphuleleiye vaavaa aalonceiye wi Ayuta yaaphwanela ‘ohakalala vaavaa Soropapeli [mulamuleli a Ayuta] aaphimeiye?’ Mphimo ekaruma yeeyo enooniherya waakhanle wi echu yohookowa, naari yooheemela phaama. Masu a munkeelo yaahiwooniherya achu a Muluku wi naamwi yuupuwelaka wi empa eyo yaahaala okhala ekhaani ohiyana ni ele yoopacerya, eyo yaahaala okwaaxiwa nave yaahaala okhala hiihaa ntoko Yehova aachuneleiye. Yehova aahaala ohakalala ni empa yeela, mwawiihiiha Ayuta tho yaaphwanela ohakalala ni yeeyo. Echu yaari yoochuneya wa Yehova waari wi awo emulapeleke yoowo mmukhalelo owo aachuneiye mu empa yeela exaani. Waakhanle wi Ayuta yaatikitheren’ye mu omulapela Yehova mmukhalelo owo oneemereryeiye ni okhalano weemereryiwa wawe, awo yaahaala okhala oohakalala wanaawiili.

Mukhaleno moonelo woophwanelela vooloca sa mikhalelo mivyaani (Moone iparakrafo 11-12) *

11. Makacamiho taani alapeli a Yehova akina anahoolelaaya olelo?

11 Onnakhala woovila wa ancipale a hiyo vaavaa mikhalelo sahu inatorokeyaaya. Akina yaawo arumeenle mmuteko wa elukuluku yoothene wa vameekhaaya mu ilukuluku sincipale ahaakhela matorokelo mmurici aya. Akina aahiya orumeela mmurici yoowo waasivela nthowa na iyaakha saya. Chiryene nnanwerya othanana vaavaa nnahoolelaahu matorokelo yaala. Woopaceryani, akhweya nnanwerya ohiiwexexa mwawaakhwanela yoolakelela naari oheemererya yeeyo. Nnanwerya woona wi ichu saahikhala phaama khalai. Nave nnanwerya okhala ooceecheya ni wuupuwela wi vano hannawerya opaka sincipale ntakhara Yehova. (Masi. 24:10) Ti mwawiihai yawoona ya Sakariya eneeraaya enikhaviherye otitelela omvaha owetha wahu Muluku ahu?

12. Ti mwawiihai yawoona ya Sakariya eneeraaya enikhaviherye otitelela okhala oohakalala vaavaa mikhalelo sahu inatorokeyaaya?

12 Onnakhala wookhweya ovilela ni matorokelo wakhala wi ninnoona ichu mmukhalelo Yehova onooneiye. Owo onnapaka ichu itokweene olelo, nave hiyaano nookhalano ekari yavameekhaaya ya okhala anamuteko akhwaawe. (1 Kor. 3:9) Mirici sahu inanwerya otorokeya, nyenya osivela wa Yehova ntakhara hiyo horwa otorokeya. Mwawiihiiha, waakhanle wi matorokelo a mmarehereryo ahoovolowelaani, muhimalihe elukuluku yincipale muupuwelelaka mathowa yeerinhe wi epakiwe matorokelo awo. Ohiya oweherya wi okumi anyu okhale ntoko waaryaaya ‘khalai,’ mumveke Yehova wi ookhaviheryeeni woonaka ichu saphaama mmatorokelo awo. (Ekle. 7:10) Ohiya wuupuwela ichu seiho muhinaweryaanyu opaka, muupuweleke vooloca wa ichu seiho munaweryaanyu opaka. Orweela wa yawoona ya Sakariya, noohuserya ochuneya waya otitelela okhalano moonelo woophwanelela. Neerano yeela, nnahaala okhala oohakalala ni oororomeleya naamwi mikhalelo sahu itoroken’ye.

VAAVAA ONAKHALAAYA WOOVILA OCHARIHA OHOOLELA

13. Ntakhara heeni akhweya Aisarayeli akina yuupuwela wi oteka empa ya Muluku wanaawiili hisaari miruku soophwanelela?

13 Muteko wa otekiwa wanaawiili empa ya Muluku waahikhwatiihiwa. Naamwi hiihaa, alopwana yaawo yaathanliwe wi ehooleleke—Mulipa a Mukucho Mutokweene Yeshuwa (Yosuwa) ni Mulamuleli Soropapeli—“yaapacerya wuuluula oteka empa ya Muluku.” (Esd. 5:1, 2) Ayuta akina akhweya yaahuupuwela wi yoolakelela ela yaari yoonanara. Ayuta hiyaahaala owerya okhuwa wi yaanateka empa ya Muluku. Nave awo yaahisuwela wi amwiicani aya yaahaala opaka soothene enaweryaaya wi emaalihe muteko yoola. Alopwana yaala apiili yaahoolela, Yosuwa ni Soropapeli, yaaphwanela waaroromeliha wi Yehova aahaala waakhaviherya. Awo yaaheemererya yeela. Mwawiihai?

14. Mwawiiwanana ni Zakariya 4:12, 14, yoororomeliha taani Mulipa a Mukucho Mutokweene Yosuwa ni Mulamuleli Soropapeli yaakhenlaaya?

14 Mwaalakhanye Zakariya 4:12, 14. Mu nikupa nenla na yawoona ya Sakariya, munkeelo aahimuleela mulipa a miririmu oororomeleya a Muluku wi miri miili sa olivera saaweemelela ‘oothanliwa eeli’—Yosuwa ni Soropapeli. Munkeelo aaloca wi ela yaari ntoko wi alopwana yaala eeli “enamulapa mwaneene eelapo yoothene,” Yehova. Nla naari ncicimiho ntokweene! Yehova aanaaroromela yaawo. Mwawiihiiha, Aisarayeli yaaphwanela ororomela echu vyakala alopwana yaala yaaleelaaya wi epake, woona wi Yehova aapharihela yaawo wi aahoolele Aisarayeli.

15. Ti mwawiihai nneeraahu nooniherye wi ninnacicimiha ohoolela wa Yehova yoowo onaphwanyeya Mmasu awe?

15 Olelo Yehova onnatitelela waahoolela achu awe moorweela wa Masu awe, Piipiliya. Moorweela wa liivuru yoola aweela, owo onnanleela mukhalelo nneeraahu nimulapele owo mwaweemereryeya. Nni nooniherye hai wi ninnacicimiha ohoolela yoowo nnaakhelaahu orweela Mmasu a Muluku? Moorweela wa waavya elukuluku wi nimwaalakhanye moopwacha ni omwiiwexexa yoowo. Mwiikohe: ‘Vaavaa kinamwaalakhanyaaka Piipiliya naari emoha ya soolaleeryiwa sahu, apwanne kinnamaala ni wuupuwelela vooloca sa yeeyo kaalakhannyaaka? Apwanne kinnatholathola yootaphulela ya iparipari sa Mpiipiliyani “soovila wiiwa?” Naari wi kinaalakhanya sooleeliherya mwawaakuveya?’ (2 Ped. 3:16) Wakhala wi ninnaavya elukuluku wi nuupuwelele mwawiixeela yeeyo Yehova onanihusiheiye, nnanwerya ochariha ohoolela wawe ni waakhwaniherya muteko ahu woolaleerya.—1 Tim. 4:15, 16.

Muroromele ohoolela yoowo munaakhelaanyu orweela wa “namuteko oororomeleya ni a miruku” (Moone eparakrafo 16) *

16. Vaavaa nihiniwexexaahu phaama ohoolela yoowo nnaakhelaahu orweela wa “namuteko oororomeleya ni a miruku,” tiheeni enahaala onikhaviherya ochariha yoowo?

16 Mukhalelo mukina Yehova onavahereryeiye ohoolela ori moorweela wa “namuteko oororomeleya ni a miruku.” (Mat. 24:45) Mu ikwaha ikina, namuteko yoola onanwerya ovahererya ohoolela onahaala wooneya ntoko wi ti woovila wiiwexexa. Ntoko yootakiherya, nnanwerya waakhela sooleeliherya sooluluwanya wi niirehererye ntakhara epahu ya maphacuwelo yeeyo akhweya nnuupuwelaahu wi heni yeereye mmukuma ahu. Naari nnanwerya wuupuwela wi namuteko yoola onnatepiha sooleeliherya variyari va epahu. Tiheeni nnaphwanelaahu weera wakhala wi ninnoona wi sooleeliherya nnaakhelaahu tahi soophara muteko? Nnaphwanela wuupuwelela vooloca sa mukhalelo Aisarayeli yaaphunraaya orweela wa ochariha miruku seiho yaakhenlaaya wa Yosuwa ni Soropapeli. Nnaphwanela tho wuupuwelela saweereya sa Mpiipiliya seiho naalakhannyaahu. Mu ilukuluku ikina achu a Muluku yaahaakhela ohoolela yoowo wooneya wi hiwaari wamphurelo mmoonelo wa achu nyenya ochariha yoowo waahivuluxa ikumi saya.—Amut. 7:7; 8:10.

MOONEKE YEEYO SAKARIYA OONNEIYE

17. Yawoona ya muthiko ni miri miili sa olivera yaavolowenle hai Ayuta?

17 Yawoona yaneethanu Sakariya oonihiweiye akhweya yaari yookhuveya, nyenya eyo yaahakhaviherya Ayuta okhalano moonelo woophwanelela vooloca sa muteko aya ni malapelo aya. Nave vaavaa yeenraaya ichu mwawiiwanana ni yeeyo Sakariya oonneiye, awo yaahoona nikhaviheryo ni ohoolela woosivela wa Yehova. Moorweela wa munepa awe waweela wooweryaxa, Yehova aahaakhaviherya awo otitelela olapa muteko aya ni okhala oohakalala.—Esd. 6:16.

18. Mmukhalelo taani yawoona ya Sakariya eneeraaya yoovoloweleeni?

18 Yawoona ya Sakariya ya muthiko ni miri miili sa olivera enanwerya woovolowelaani mwakuru mu okumi anyu. Ntoko nthokoronryaahu, eyo enanwerya woovahaani ikuru munachunaanyu wi mvoothe wiiciwa, ohakalala yoowo munachunaanyu wi nvilele vaavaa mikhalelo sanyu inatorokeyaaya, ni nroromelo nenlo munachunaanyu wi mukhale awiiwelela vaavaa munaakhelaanyu ohoolela yoowo muhiniiwexexaanyu. Tiheeni munaphwanelaanyu weera vaavaa munahoolelaanyu makacamiho mu okumi anyu? Yoopacerya, mooneke yeeyo Sakariya oonneiye, ela tiwi, sawooniherya sawi Yehova onnaakhapelela achu awe. Voocharela, mweere ichu mwawiiwanana ni yeeyo munoonaanyu moorweela wa omuroromela Yehova nave mutitelele omulapela owo ni murima anyu woothene. (Mat. 22:37) Wakhala wi moheerano yeela, Yehova onahaala wookhaviheryaani wi mmurumeele yoowo moohakalala okhala wookhala.—Kol. 1:10, 11.

NCIPO 7 Yehova ti Ikuru Sahu

^ par. 5 Yehova aamvaha mulipa a miririmo Sakariya sawoona sincipale sootikhiniha. Yeeyo Sakariya oonneiye yaahimvaha owo ni achu a Yehova ikuru wi evilele makacamiho yaawo yaahoolelaaya vaavaa yeereryaaya wi etikitherye malapelo aweela. Sawoona seihe inanwerya tho onikhaviherya omurumeela Yehova moororomeleya moohipwacha makacamiho ahu. Mmwaha yoola, nnahaala othokororya mahusiheryo oochuneya yaawo nnahuseryaahu orweela wa emoha ya sawoona sa Sakariya, yeeyo yaavolowela muthiko ni miri sa olivera.

^ par. 3 Iyaakha ohoolo waya, mmahiku a mulamuleli Nehemiya, mwene mukina awiichaniwa Artaxerxe aahooniherya oreera murima wa Ayuta.

^ par. 60 ERUKU VA EPAAXINA: Munna onnoona ochuneya waya wiikhoveleliha otorokeya wa mikhalelo seiyo sinakhumelela wa nthowa na wuuluvala ni okotakota wa okumi.

^ par. 62 ERUKU VA EPAAXINA: Murokora uupuwelelaka vooloca sa mukhalelo Yehova onamukhaviheryeiye “namuteko oororomeleya ni a miruku,” hiihaa ntoko eenreiye ni Yosuwa vamoha ni Soropapeli.