Skip to content

Skip to table of contents

NKHANI YOPHUNZILA N.° 12

Kansi mwewo muwona vinthu vechiwona Zekariya?

Kansi mwewo muwona vinthu vechiwona Zekariya?

“‘Koma mzimu wangu,’ wanena tetyo Yehova wa makamu.”ZEK. 4:6.

NYIMBO N.° 79 Ayavyeni kunkhala otang’a ntima

VATIKUTI TIPHUNZILE *

1. Kansi n’chiyembekezo chotyani chokondwelesha chenzeyembekezela akapolo Achiyuda?

 AYUDA enkhala okondwela ngakosoti. Yehova Mulungu “etang’isha ntima wa Koresi Mfumu ya Perisiya” kuti amasule Aisiraeli amene enze enkhala ku ukapolo ku Babulo kwa vyaka vinyinji. Mfumu yamene iyi ilengeza kuti Ayuda ajokele kwawo “na kuyamangasoti ng’anda ya Yehova Mulungu wa Aisiraeli.” (Ezara 1:1, 3) Vamene ivi venze vokondwelesha ngakosoti! Vamene ivi, venzetanthauza kuti Ayuda azakwanishe kulambilasoti Mulungu wachendi m’chalo chechiŵapasa.

2. Kansi Ayuda amene enze ku ukapolo pechijokela ku Yerusalemu, ekwanisha kuchita chinji?

2 M’chaka cha 537 B.C.E., akapolo Achiyuda oyambilila echizafwika ku Yerusalemu, yamene yenze likulu ya ufumu wa kummwela kwa Yuda. Ayuda amene awo amene ejokela, papita kanthawe katontho eyamba kumangasoti kachisi ndipo pofwika m’chaka cha 536 B.C.E., enze esilija kale kumanga fandeshoni yake.

3. Kansi niŵani enzeshusha Ayuda ndipo enzeŵashusha tyani?

3 Ayuda pechiyamba kumangasoti kachisi, ŵanthu anyinji eyamba kuŵashusha. Mitundu ya ŵanthu ŵenzenkhala nawo pafupi ‘ipitilija kufokesha ŵanthu aku Yuda noŵachitisha ulesi pa ntchito yawo yomanga.’ (Ezara 4:4) Vamene ivi venze vovuta ngako kuli Ayuda, koma vinthu vipitilija kuipila-ipila. M’chaka cha 522 B.C.E., Aritasasita echizankhala mfumu yanyowani ya Perisiya. * Oshusha amene awo eganiza kuti pakuti lomba pali mfumu yanyowani, akwanishe kukangisha ntchito yomanga mwa ‘kuyambisha mavuto ponkhazikisha malamulo.’ (Sal. 94:20) Ove etumija kalata kwa Mfumu Aritasasita nonena kuti Ayuda okonza chiwembu chakuti amupandukile. (Ezara 4:11-16) Mfumu yamene iyo ikhulupilila wenye wechitala ove ndipo ilesha ntchito yomanga kachisi. (Ezara 4:17-23) Chifukwa chakuti eleshewa, Ayuda eleka kumanga kachisi.—Ezara 4:24.

4. Kansi Yehova echita chinji oshusha pechilesha ntchito yomangasoti kachisi? (Yesaya 55:11)

4 Ŵanthu a m’chalo chamene icho amene enzetumikilalini Yehova pamozi na akulu-akulu ayakine a mu ufumu wa Perisiya esimikijila mofumila pansi pantima kuti apanamike ntchito yomangasoti kachisi. Koma Yehova enzefuna kuti Ayuda asilije kumangasoti kachisi, ndipo yove nthawe zonse okwanilisha cholinga chake. (Ŵelengani Yesaya 55:11.) Yove esankha Zekariya kunkhala mneneli wake ndipo emuwonesha mensomphenya okwana 8 ochitisha chidwi. Pavuli pake, Zekariya enzefunika kuuja Ayuda za mensomphenya amene awo kuti aŵalimbikise. Mensomphenya amene aŵa, eŵayavya Ayuda kuziŵa kuti enzefunikalini kuyopa ŵala amene enzeŵashusha ndipo eŵalimbikisa kuti apitilije kukata ntchito yenzefuna Yehova kuti ove aikate. M’mensomphenya a namba 5 Zekariya ewona choikapo laiti na vimiti viŵili va maolivi.

5. Kansi tikambilane chinji mu nkhani ino?

5 Tonse tutaya ntima nthawe ziyakine. Tetyo, tingapindule tikagazila mwamene Yehova mwechilimbikisila Aisiraeli kupitila m’mensomphenya a namba 5 a Zekariya. Kumvwisha za mensomphenya amene aŵa, kungatiyavye kuti tikotumikila Yehova mokhulupilika keno ŵanthu otishusha, keno vinthu vachinja pa moyo wasu komasoti keno talondela malangizo amene sewo tuŵamvwishalini.

KENO ŴANTHU OTISHUSHA

Zekariya ewona mensomphenya a vimiti viŵili va maolivi vupeleka mafuta pa choikapo laiti chamene chenze na malampi okwana (Onani ndime 6)

6. Kansi mensomphenya a choikapo laiti na vimiti viŵili va maolivi otomolewa pa Zekariya 4:1-3, eŵatang’isha tyani Ayuda? (Onani chithunzi chapachikuto.)

6 Ŵelengani Zekariya 4:1-3. Mensomphenya a choikapo laiti na vimiti viŵili va maolivi, viŵatang’isha ntima Ayuda kuti apitilije kukata ntchito olo kuti enzeshushiwa. Motyani? Kansi mwakwanisha kuwona kuti choikapo laiti chenzenkhala na mafuta? Mafuta ofumila mu vimiti viŵili va maolivi enzeponela mmbale. Pavuli pake, mafuta amene enzechoka mmbale yamene iyo enzeluta ku lampi iliyonse pa malampi okwana 7. Mafuta amene aŵa, enzechitisha kuti malampi akonkhala oyaka nthawe zonse. Zekariya ekonsha kuti: “Kansi vamene ivi vutanthauza chinji”? Mngelo eyankha konsho yamene iyi na uthenga wofumila kwa Yehova kuti: “‘Pofunikalini gulu ya nkhondo, olo mphamvu, koma mzimu wangu,’ wanena tetyo Yehova wamakamu.” (Zek. 4:4, 6) Mafuta ochokela m’vimiti vamene ivo, enzepanamila mzimu utuŵa wamphamvu wa Yehova wamene usilalini. Mphamvu zonse za gulu ya nkhondo ya ufumu wa Perisiya zenzelini kanthu polinganija na mzimu utuŵa wamphamvu wa Mulungu. Chifukwa chakuti Yehova enze kumbali yawo venze vokwanishika kuti omanga kachisi amene awo apitilije kukata ntchito yawo yomanga olo kuti enzeshushiwa. Wamene uyu wenze uthenga wotang’isha ngako! Chenzefunika kuchita Ayuda, chenze kudalila Yehova noyambasoti kumanga. Vamene ivi, niye ngavo-ngavo vechichita ove olo kuti ntchito yenze ikali yoleshewa.

7. Kansi ni kuchinja kotyani kwamene kwichitisha ŵala enzemanga kachisi kuti mitima yawo inkhale mmalo?

7 Kuchinja kwamene uku kwichitisha kuti mitima ya ŵala enzemanga kachisi inkhale mmalo. Kansi kuchinja kwake n’kotyani? M’chaka cha 520 B.C.E., Dariyo woyamba echizankhala mfumu ya Perisiya. M’chaka chachiŵili cha ulamulilo wake yove echizaziŵa kuti kulesha ntchito yomanga kachisi kwenze kosaloleka. Pavuli pake, Dariyo enena kuti ove enzefunika kusilija ntchito yawo. (Ezara 6:1-3) Lamulo yamene iyo ya mfumu idabwisa aliyense. Koma mfumu ichita vinyinji kupambana kungovomekeja ntchito yamanga. Mfumu ilamula ŵanthu ŵenzenkhala nawo pafupi kuti aleke kushushana na Ayuda, ndipo ilamulasoti kuti aŵapase ndalama na vinthu vonse venzefunikila kuti asilije kumanga kachisi wamene uyo! (Ezara 6:7-12) Monga vokonkhapo vake, Ayuda echizasilija ntchito yomanga kachisi wamene uyo papita tyala vyaka 4 mu 515 B.C.E.—Ezara 6:15.

Mukodalila mphamvu za Yehova keno mushushiwa (Onani ndime 8)

8. Ndaŵa yanji mungakwanishe kunkhala wotang’a ntima keno ayakine okushushani?

8 Masiku ŵanosoti ŵanthu anyinji amene otumikila Yehova oshushiwa. Mwachisanzo, ayakine onkhala m’vyalo mwamene ntchito yasu ni yoleshewa. M’vyalo vamene ivi abale angamangiwe ‘nopelekewa kuli abwanankubwa na mafumu’ kuti vinkhale umboni kuli ove. (Mt. 10:17, 18) Nthawe ziyakine, boma yuchinja ndipo abale ŵasu komasoti alongo okwanisha kulambila Mulungu mwaufulu. Olo woweluza muweme ntima angapange chosankha chamene chingachitishe kuti tikolambila Mulungu mwaufulu. Amboni ayakine olimbana na vuto yoshushiwa mwanjila iyakine. Ove onkhala m’chalo chamene ali nawo ufulu wolambila Yehova, koma olo n’tetyo oshushiwa na achibale ŵawo amene ofunishisha kuŵalesha kutumikila Mulungu wawo. (Mt. 10:32-36) Kanyinji-kanyinji achibale ŵasu oleka kutishusha akaziŵa kuti angakwanishelini kutikakamija kuti tileke kutumikila Yehova. Komasoti ayakine amene kale enze oshusha nochita vinthu mwankhanza, achinja nonkhala Mboni zakhama. Keno mwewo mushushiwa, osaleka kutumikila Yehova! Nkhalani otang’a ntima. Yehova okuyavyani na mzimu wake utuŵa wamphamvu ngako, tetyo paliye chilichonse chamufunika kuyopa!

KENO VINTHU VACHINJA PA MOYO WASU

9. Ndaŵa yanji Ayuda ayakine ekhumudwa pechiwona kumangiwa kwa fandeshoni ya kachisi wanyowani?

9 Fandeshoni ya kachisi wanyowani peiyambiwa, Ayuda ayakine achikulile elila. (Ezara 3:12) Ove enze emuwonako kachisi muweme wechimanga Solomo ndipo eganiza kuti kachisi wamene uyo wenzemanga ‘azaŵeve ulemelelo polinganija na mwewenzele poyamba.’ (Hag. 2:2, 3) Ove enkhala na chisoni ngako chifukwa cholinganija kachisi wamene uyo wanyowani na wakale. Mensomphenya a Zekariya eŵayavya kufwanasoti chisangalalo. Motyani?

10. Kansi mawu ŵa mngelo opezeka pa Zekariya 4:8-10, eŵayavya tyani Ayuda kulimbana na vinthu vokhumudwisa?

10 Ŵelengani Zekariya 4:8-10. Kansi mngelo wamene uyo enzetanthauza chinji pechinena kuti Ayuda “azakondwele ndipo azawone nthambo yopimila ya bilida mmanja mwa [bwanankubwa wa Chiyuda] Zerubabele”? Nthambo yopimila ni kanthu kamene kowonesha keno chinthu n’choyondoloka chendi olo n’chobenda. Mawu ŵa mngelo eŵawonesha ŵanthu a Mulungu kuti olo kuti ŵanthu ayakine enzewona kachisi kunkhala wosiyana polinganija na wala woyamba, azasilijiwe kumangiwa monga ni mwenzefunila Yehova. Yehova ekondwela naye kachisi wamene uyo, tetyo Ayuda nawo enzefunika kukondwela. Chinthu chofunika ngako kwa Yehova chenze chakuti ove akomulambila mu njila yakufuna yove mu kachisi wamene uyo wanyowani. Kuti Ayuda eika maganizo ŵawo pa kulambila Yehova mu njila yovomelejeka, nochita vinthu na cholinga chakuti Yehova akoŵakonda sembe enkhalasoti osangalala.

Mukonkhala na maganizo aweme keno vinthu vachinja pa moyo wanu (Onani ndime 11-12) *

11. Kansi n’chinji chunkhala chovuta kuli atumiki a Yehova ayakine masiku ŵano?

11 Kuchinja kwa vinthu pa moyo kunkhala kovuta kuli anyinji a sewo. Ayakine amene echitapo kale utumiki wa nthawe zonse kwa nthawe itali, elondelasoti utumiki uyakine. Ayakine efunikila kulekeja kuchita utumiki uyakine wenzekonda chifukwa cha uchikulile. Ni vachibadwa kumvwa chisoni keno vinthu vachinja. Poyamba payakine tingamvwishelini kuchinja kwamene uko olo kuvomekeja. Payakine tingayambe kuwona kuti vinthu venzebwino kale. Ndipo payakine tingayambe kufoka noganiza kuti lomba tingakwanishelini kumuchitila vinyinji Yehova. (Miy. 24:10) Kansi mensomphenya a Zekariya angatiyavye tyani kupitilija kupeleka vonse vatingakwanishe kwa Mulungu wasu?

12. Kansi mensomphenya a Zekariya angatiyavye tyani kupitilija kunkhala osangalala keno vinthu vachinja pa moyo wasu?

12 Vunkhala vosavuta kuti tiyoloŵele vinthu vanyowani keno tuyeja kuwona vinthu mwakuviwonela Yehova keno vinthu vachinja pa moyo wasu. Yehova ochita vinthu vinyinji masiku ŵano, ndipo tili na mwayi ukulu wokata naye ntchito. (1 Akor. 3:9) Maudindo ŵasu angachinje, koma chikondi cha Yehova kuli sewo chuchinjalini. N’chifukwa chake, keno kuchinja kwa vinthu mu gulu ya Yehova kwakukhuzani mwewo, osawononga nthawe ikulu yoganizila vifukwa vonse vachitisha kuti vinthu vichinje pa moyo wanu. Mmalo mofunishisha kuti moyo wanu unkhale monga ni mwewenzele “kale,” mukomusenga Yehova kuti akuyavyeni kuwona ubwino wa kuchinja kwamene uko. (Mlal. 7:10) Mmalo mwa kungoganizila tyala za vinthu vamene mungakwanishelinisoti kuvichita, mukoganizila za vonse vamungakwanishe kuchita. Kufumila pa mensomphenya a Zekariya tuphunzilapo kufunika kopitilija kunkhala na maganizo aweme. Mwa kuchita vamene ivi, tipitilije kunkhala osangalala komasoti okhulupilika olo vinthu vingachinje pa moyo wasu.

KENO N’VOVUTA KUTI TIKONKHEJE MALANGIZO

13. Ndaŵa yanji Aisiraeli ayakine enzewona kuti malangizo akuti ayambe kumangasoti kachisi enze ophoniyeka?

13 Ntchito yomangasoti kachisi yenze ileshewa. Koma olo ntetyo, Nkulu wa Ansembe zina yake Yesuwa (Yoswa) pamozi na Bwanankubwa zina yake Zerubabele, analume amene esankhiwa kuti akosogolela ŵanthu—‘eyamba kumangasoti ng’anda ya Mulungu.’ (Ezara 5:1, 2) Ayuda ayakine payakine eganiza kuti chamene icho chenze chosankha chiipa. Venze vosakwanishika kuti vilekeziŵika kuti Ayuda omangasoti kachisi. Ndipo ove enzeziŵa kuti adani ŵawo azachite vonse vangakwanishe kuti aleshe ntchito yamene iyo yomanga. Analume aŵili amene enze na udindo, Yoswa pamozi na Zerubabele, enzefunika kusimikijiliwa kuti Yehova ali nawo. Ndipo esimikijiliwa chendi. Motyani?

14. Mokatijana na Zekariya 4:12, 14, kansi Nkulu wa Ansembe Yoswa komasoti Bwanankubwa zina yake Zerubalele esimikijiliwa chinji?

14 Ŵelengani Zekariya 4:12, 14. Pa mbali yamene iyi ya mensomphenya a Zekariya, mngelo oululila mneneli wokhulupilika wa Mulungu kuti vimiti viŵili va maolivi, vupanamila “ozozewa aŵili”—Yoswa na Zerubabele. Mngelo wamene uyo enena kuti venze monga analume amene awo apanama “ku mbali iyi na ku mbali iyakine ya Ambuya wa chalo chonse,” wamene ni Yehova. Wamene uyu wenze mwayi ukulu ngako. Yehova enzeŵakhulupilila. N’chifukwa chake Aisiraeli enzefunika kukhulupilila chilichonse changalamule analume amene aŵa chifukwa chakuti Yehova enzekatishila ntchito analume aŵili amene aŵa kuti akosogolela Aisiraeli.

15. Kansi tingawoneshe tyani kuti tulemekeza malangizo a Yehova opezeka m’Mawu ŵake?

15 Masiku ŵano Yehova opitilija kusogolela ŵanthu ŵake pokatishila ntchito Mawu ŵake, Baibolo. M’buku yopatulika yamene iyi, yove otiuja mwatingachitile kuti tikomulambila mu njila yakuvomeleja yove. Kansi tingawoneshe tyani kuti tulemekeza malangizo ŵatulondela kupitila m’Mawu a Mulungu? Tingawoneshe vamene ivi, mwa kupatulako nthawe yoŵelenga mosamala ngako nomvwishisha tanthauzo ya vala vatuŵelenga. Likonsheni kuti: ‘Keno nuŵelenga Baibolo olo mabuku ŵasu, kansi nupanamako noyamba kuganizila vanuŵelenga? Kansi nuyeja-yeja kumvwisha chonadi cha m’Baibolo chamene ni “chovuta kuchimvwisha”? Olo nikungoŵelenga nkhani yamene iyo mokulumija?’ (2 Pet. 3:16) Keno tupatulako nthawe kuti tikoganizila vakutiphunzisa Yehova, tikokwanisha kukonkheja malangizo ŵake nokwanilisha ntchito yasu yolalikila.—Tim. 4:15, 16.

Mukokhulupilila malangizo ŵamulondela kufumila kuli “kapolo wokhulupilika na wanzelu” (Onani ndime 16) *

16. Keno tumvwishalini bwino-bwino malangizo ŵakutipasa “kapolo wokhulupilika na wanzelu,” kansi n’chinji chingatiyavye kuŵakonkheja malangizo amene awo?

16 Njila iyakine yakupelekela malangizo Yehova ni kupitila muli “kapolo wokhulupilika na wanzelu.” (Mt. 24:45) Nthawe ziyakine, kapolo wamene uyu payakine angapeleke malangizo amene tuŵamvwishalini bwino-bwino. Mwachisanzo, tingalondele malangizo otikonzekelesha kuti tipulumuke ku masoka achilengedwe ŵatuganiza kuti angachitikelini ku dela kwatunkhala sewo. Olo payakine tingoganiza kuti kapolo wamene uyu otisamalila tyala luweme muno nkati mwa mulili. Kansi tufunika kuchita chinji keno tawona kuti malangizo amene awo apelekewa ni osathandiza? Tufunika kuganizila mwechipindulila Aisiraeli chifukwa chokonkheja malangizo epelekewa kupitila muli Yoswa na Zerubabele. Tufunikasoti kuganizila nkhani ziyakine za m’Baibolo zatuŵelenga. Nthawe ziyakine, ŵanthu a Mulungu elondela malangizo amene enzewoneka kunkhala osathandiza koma amene epulumusha miyoyo yawo.—Ower. 7:7; 8:10.

MUKOWONA VINTHU VECHIWONA ZEKARIYA

17. Kansi mensomphenya a choikapo laiti na vimiti viŵili va maolivi viŵakhuza tyani Ayuda?

17 Mensomphenya a namba 5 ŵechiwona Zekariya owoneka kuti enze achidule, koma eyavya Ayuda kunkhala na maganizo aweme pa ntchito yawo nopitilija kulambila kwawo. Ndipo pechikatishila ntchito vinthu vechiphunzila kufumila m’mensomphenya a Zekariya, ewona kuti Yehova oŵayavya noŵasogolela mwachikondi. Kupitila mu mzimu wake utuŵa wamphamvu, Yehova eŵayavya kupitilija kukata ntchito yawo nonkhalasoti osangalala.—Ezara 6:16.

18. Kansi mensomphenya a Zekariya angakuyavyeni tyani mwewo?

18 Mensomphenya a Zekariya a choikapo laiti na vimiti viŵili va maolivi, vingankhale na tanthauzo ikulu pa moyo wanu. Monga mwatafotokozela, mensomphenya amene aŵa angakuyavyeni kufwana mphamvu zamufunikila keno ŵanthu ayakine okushushani, angakuyavyeni kufwana chisangalalo chamufunikila keno vinthu vachinja pa moyo wanu, komasoti angakuyavyeni kunkhala na chikhulupililo chamufunikila kuti mukomvwila malangizo ŵamulondela olo kuti muŵamvwishalini. Kansi mufunika kuchita chinji keno mulimbana na vinthu vovuta pa moyo wanu? Choyamba, mukowona vinthu vechiwona Zekariya—kapena kuti, mukowona umboni wakuti Yehova osamalila ŵanthu ŵake. Pavuli pake, mukochita vinthu mokatijana na vamuwona mwa kumudalila Yehova nopitilija kumutumikila na ntima wonse. (Mt. 22:37) Mukochita tetyo, Yehova akuyavyeni kuti mukomutumikila mokondwela mpaka kale-kale.—Akol. 1:10, 11.

NYIMBO N.° 3 Nimwe mphamvu zasu, chiyembekezo chasu komasoti tukudalilani

^ ndime 5 Yehova ewonesha mneneli Zekariya mensomphenya ochitisha chidwi. Vechiwona Zekariya vimulimbikisa yove pamozi na ŵanthu a Yehova kuti apilile mavuto ŵechikumana nawo poyeja-yeja kuti ajoshelesoti kulambila kutuŵa. Mensomphenya amene aŵa angatiyavyesoti kuti tikotumikila Yehova mokhulupilika olo kuti tukumana na mavuto. Mu nkhani ino, tikambilane mfundo zofunika ngako zatingaphunzile kufumila pa mensomphenya a Zekariya, onena za choikapo laiti na vimiti va maolivi.

^ ndime 3 Pavuli pake, papita vyaka vitontho mmasiku a Bwanankubwa zina yake Nehemiya, wolamulila muyakine zina yake Aritasasita enzeŵawamila ntima ngako Ayuda.

^ ndime 60 MAWU OFOTOKOZA VITHUNZI: M’bale owona kufunika koyoloŵela kuchinja kwa vinthu pa moyo chifukwa cha kukulukaja na matenda.

^ ndime 62 MAWU OFOTOKOZA VITHUNZI: Mulongo oganizila mwamene Yehova mwakuyavyila “kapolo wokhulupilika na wanzelu,” monga mwechichitila poyavya Yoswa na Zerubabele.