Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

NKHANI YAKUPFUNZA 12

Kodi Imwepo Mumbawona Bzomwe Zakariya Adawona?

Kodi Imwepo Mumbawona Bzomwe Zakariya Adawona?

“‘Bzimwebzi bzin’citika lini na mphanvu za acikunda, ayai na mphanvu iri-yentse, koma na mzimu wangu,’ alewa tenepo Yahova wa anyankhondo.ZAKARIYA 4:6.

NYIMBO 73 Tithandizeni Kukhala Wakukhwimika

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Kodi mpsinthu bziponi bzabwino bzomwe Adjuda omwe adatsudzulidwa ku ukapolo angadakwanisa kucita?

 ADJUDA adakomedwa kwene-kwene thangwe rakuti Yahova “adakhwimisa mtima wa Mambo Siro wa ku Perisi” kuti acose Ajirayeri ku ukapolo ku Babiloniya. Iwo akhadamala magole mazinji ali kumweko. Ndipo mamboyo adadziwisa Adjuda omwe akhali kumwekowo kuti angabwerere ku dziko lawo ‘kuti akamange pomwe nyumba ya Yahova Mulungu wa Ajirayeri.’ (Ezara 1:1, 3) Pomwe Adjuda adabva bzimwebzi, adakomedwa kwene-kwene! Thangwe akhadziwa kuti angadakayamba pomwe kunamata Mulungu wacadidi m’dziko lomwe iye adawapasa.

2. Kodi ni basa liponi lomwe Adjuda adayamba kucita pomwe adafika ku Jeruzalemu?

2 Mu gole la 537 pomwe Kristu akhanati kubwera, Adjuda omwe adayamba kucoka ku Babiloniya, adafika ku Jeruzalemu lomwe likhali likulu la umambo bwa Djuda. Pomwe adandoti fikeni, iwo adayambiratu kuphata basa. Ndipo mu gole la 536 pomwe Kristu akhanati kubwera, iwo akhadamala kale kumanga aliserse ya templo!

3. Kodi Adjuda adagumana na mabvuto yaponi?

3 Pomwe Adjuda adayamba kumanga templo, wanthu azinji adayamba kuwaphingiza. Wanthu amwewa akhakhala pafupi na iwo. Ndipo “adapitiriza kugopswa Adjuda na kuyezera kuimisa basa lakumangalo.” (Ezara 4:4) Bzimwebzi bzikhacitisa kuti Adjudawo aneseke kucita basalo. Tsono bzinthu bzidafika pa kuipiratu. Mu gole la 522 pomwe Kristu akhanati kubwera, mambo mupsa wa ku Perisi wakucemeredwa Artaxerxe, adayamba kutonga. * Wanthu omwe akhaipidwa na basa lakumanga templo lire adawona kuti umweyu ukhali mwayi wawo kuti aimisiretu basalo mwa “kuphatisa basa malamulo kuti ayambise mabvuto.” (Salimo 94:20) Iwo adanembera tsamba Mambo Artaxerxe acimuuza kuti Adjuda akufuna kumuphindukira. (Ezara 4:11-16) Mamboyo adakhulupira nkhani yakunamayo ndipo adauza Adjuda kuti aime kumanga templo. (Ezara 4:17-23) Thangwe ra bzimwebzi Adjuda adaima kumanga temploko.—Ezara 4:24.

4. Kodi n’ciyani comwe Yahova adacita pomwe anyamadulanthaka wa Adjuda adaphingiza basa lakumanga templo? (Zaiya 55:11)

4 Wanthu omwe akhanamata lini Yahova na wanthu winango wa mu utongi bwa Perisi akhafunisisa kuti basa lakumanga templo liime. Tsono Yahova akhafuna kuti Adjuda amalize kumanga templo ndipo iye nthawe zentse ambacita bzomwe akufuna. (Werengani Zaiya 55:11.) Iye adasankhula mpolofeta wakukhwimika wakucemeredwa Zakariya ndipo adamulatiza matsomphenya masere, yomwe Zakariya adafotokozera Adjuda kuti awalimbikise. Matsomphenya yamweya yadathandiza Adjudawo kuwona kuti iwo akhalibe mathangwe yakugopera anyamadulanthaka wawo ndipo yadawalimbikisa kuti apitirize kucita basa la Yahova. M’matsomphenya yacixanu, Zakariya adawona cakuikhira kandiyero na miti miwiri ya miolivera.

5. Kodi tin’pfunza ciyani mu nkhani ino?

5 Tentsenefe timbawofoka nthawe zinango. Mu nkhani ino, tin’pfunza momwe Yahova adalimbikisira Ajirayeri mwakuphatisa basa matsomphenya yacixanu yomwe iye adalatiza mpolofeta Zakariya. Kubvesesa matsomphenyaya kungatithandize kutumikira Yahova mwakukhulupirika pomwe wanthu akuyezera kutiphingiza kutumikira Yahova, bzinthu bzikacinja pa moyo wathu na pomwe tatambira malango yomwe tikuyabvesesa lini.

POMWE WANTHU AKUTIPHINGIZA KUTUMIKIRA YAHOVA

Zakariya adawona matsomphenya ya miti miwiri ya miolivera yomwe ikuikha mafuta mu cakuikhira kandiyero comwe cikhana makandiyero 7 (Onani ndime 6)

6. Kodi matsomphenya yakulewa bza cakuikhira kandiyero na miti miwiri ya miolivera, yomwe yali pa Zakariya 4:1-3, yadalimbikisa tani Adjuda? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lakuyamba.)

6 Werengani Zakariya 4:1-3. Cakuikhira kandiyero na miti miwiri ya miolivera bzomwe Zakariya adawona m’matsomphenya, bzidapasa mphanvu Ajirayeri kuti apitirize kuphata basa lakumanga napo kuti wanthu winango akhawaphingiza. Thangwe ranyi tikulewa tenepo? Kodi imwepo mwakwanisa kuwona kuti cakuikhira kandiyeroco cikuikhidwa mafuta koma komwe mafutayo yakucoka yakumala lini? Onani kuti miti miwiri ya miolivera ikuikha mafuta mu kabasiya ndipo iko kakuikha mafutayo m’makandiyero yentse manomwe yomwe yali pa cakuikhira kandiyero. Mafutayo yakucitisa kuti makandiyeroyo yapitirize kugaka. Zakariya adabvunza kuti: “Kodi bzimwebzi bzin’funa kulewanyi?” Anjoyo adatawira na mafala yakucokera kwa Yahova, yakuti: “‘Bzimwebzi bzin’citika lini na mphanvu za acikunda, ayai na mphanvu iri-yentse, koma na mzimu wangu,’ alewa tenepo Yahova wa anyankhondo.” (Zakariya 4:4, 6) Mafuta yomwe yakhacokera m’miti miwiri ire, tingati yakhali mzimu wakucena wa Yahova omwe umbamala lini. Mzimu wakucena wa Mulungu ukhana mphanvu kwene-kwene kuposa acikunda wa mphanvu wa Utongi bwa Aperisi. Anyakumanga templowo angadakwanisa kukunda anyamadulanthaka wentse na kumaliza basalo mwakuthandizidwa na Yahova. Yamweya yakhali mafala yakulimbikisa kwene-kwene! Bzomwe Adjuda wentse akhafunika kucita ni kukhulupira Yahova na kuyamba pomwe kucita basalo. Ndipo iwo adacitadi bzimwebzo, napo pomwe akhanati kubvumizidwa kucita basalo.

7. Kodi n’ciyani cidacitisa kuti basa lakumanga templo liyambe kufamba bwino?

7 Kucinja kudacitisa kuti basa lakumanga templo liyambe kufamba bwino. Kodi n’ciyani comwe cidacinja? Mu gole la 520 pomwe Kristu akhanati kubwera, mambo mupsa, wakucemeredwa Dariyo Wakutoma, adayamba kutonga mu umambo bwa Perisi. Mu gole laciwiri la utongi bwace, iye adazindikira kuti kuletsa basa lakumanga templo kukhabverana lini na malamulo. Ndipo Dariyo adalewa kuti Adjuda akhafunika kupitiriza kucita basalo mpaka kulimaliza. (Ezara 6:1-3) Nkhani imweyi idadabwisa wanthu azinji. Tsono mamboyo adacita pomwe bzinthu bzinango. Iye adauza wanthu wa mitundu inango omwe akhakhala pafupi na Adjuda kuti aleke kuphingiza basa lakumanga templo na kuti athandizirembo basalo mwa kupereka kobiri na bzinthu bzinango! (Ezara 6:7-12) Bzimwebzi bzidacitisa kuti Adjuda andomale magole manai basi akumanga templo, ndipo adaimaliza mu gole la 515 pomwe Kristu akhanati kubwera.—Ezara 6:15.

Mbathembani mphanvu ya Yahova pomwe wanthu akukuphingizani kumutumikira (Onani ndime 8)

8. Thangwe ranyi mungakhale wakukhwimika pomwe wanthu akukuphingizani kutumikira Yahova?

8 Ntsiku zino atumiki azinji wa Yahova akugumanambo na mabvuto. Abale winango akukhala m’madziko yomwe basa lathu ndakuletsedwa ayai alibe ufulu bwakucita bzinthu bzinango. M’madziko yamweya, abale wathu ambamangidwa aciyendesedwa “kwa atongi wa m’bzigawo na amambo” kuti akacitire umboni kwa iwo. (Mateu 10:17, 18) Tsono nthawe zinango bzomwe bzimbacitika mpsakuti kucinja kwa utongi kumbacitisa kuti abale na mpfumakazi akhale na ufulu bwa kutumikira bwino-bwino Yahova. Ayai mtongi wa nyumba ya mphala angatipase lazau pakutonga mulandu ticibvumizidwa kucita basa lathu bwino-bwino. Tsono atumiki winango wa Yahova ambagumana na mtundu winango wa mabvuto. Iwo ambakhala m’madziko yomwe ana ufulu bwa kutumikira Yahova, tsono wanthu wa m’banja mwawo ndiwo ambayezera kuwaphingiza kutumikira Yahova. Iwo ambacita ciri-centse kuti awacitise kusiya kutumikira Mulungu. (Mateu 10:32-36) Tsono kazinji-kazinji comwe cimbacitika n’cakuti, iwo akazindikira kuti bzentse bzomwe akhacita kuti atazise munthu kutumikira Mulungu bzayenda papezi, ambaleka kuwaphingizako. Ndipo nthawe zinango, ambadzakhala Mboni ya Yahova ya nyongo. Penu pana munthu omwe akukuphingizani kutumikira Yahova bwino-bwino, lekani kubwerera m’mbuyo! Khalani wakukhwimika. Imwepo mun’funika lini kucita mantha, thangwe Yahova an’dzakuthandizani mwakuphatisa basa mzimu wace wakucena!

POMWE BZINTHU BZACINJA PA MOYO WATHU

9. Thangwe ranyi Adjuda winango adasunama pomwe aliserse ya templo ipsa idayamba kumangidwa?

9 Pomwe aliserse ya templo idayamba kumangidwa, Adjuda winango omwe akhali wa kukalamba adalira. (Ezara 3:12) Iwo adawona ulemerero bwa templo yomwe idamangidwa na Salomau ndipo akhawona ninga kuti templo ipsayo “ni cinthu lini” pa kundendemezera na templo yakuyamba ire. (Hagai 2:2, 3) Kundendemezera templo yakuyamba na momwe ingadakhalira yaciwiriyi kudawacitisa kuti asuname. Tsono matsomphenya yomwe Zakariya adawona yangadawathandiza kukhala pomwe wakukondwa. Kodi yangadawathandiza tani?

10. Kodi mafala ya anjo yomwe yali pa Zakariya 4:8-10 yangadathandiza tani Adjuda kukhala pomwe wakukondwa?

10 Werengani Zakariya 4:8-10. Kodi anjo ule akhafuna kulewanyi pomwe adalewa kuti “Adjuda an’dzakondwa ndipo an’dzawona cingwe cakulungamiza pa kumanga ciri m’manja mwa Zerubabeli,” omwe akhali mtongi wa Adjuda? Cingwe cimbaphatisidwa basa pakumanga kuti munthu akwanise kuwona penu nyumbayo idabenda ayai ne. Ndipopa, na mafala yamweya, anjoyo akhatsimikizira wanthu wa Mulungu kuti templo ipsayo ingadakhala lini yakundendemereratu na yakuyamba ire, koma ingadakhala yakubverana na bzomwe Mulungu akhafuna. Pakuti Mulunguyo angadakomedwa nayo, iwo akhalibe mathangwe yakukhalira wakusunama. Comwe cikhali cakufunika kwa Yahova cikhali cakuti iwo aphatise basa temployo pa kumunamata mwakubverana na bzomwe iye akhafuna. Adjuda angadapitiriza kutumikira Yahova mwakukhulupirika, iye angadabvuma kunamata kwawoko ndipo iwo angadakhala pomwe wakukondwa.

Pitirizani kuthemba Yahova bzinthu bzikacinja pa moyo wanu (Onani ndime 11-12) *

11. Kodi n’ciyani comwe cimbacitikira atumiki winango wa Yahova ntsiku zino?

11 Azinji wa ifepano timbabva lini bwino bzinthu bzikacinja pa moyo wathu. Abale winango omwe amala magole mazinji akucita utumiki bwa nthawe zentse, adauzidwa kuti akacite utumiki bunango. Winango adafunika kusiya utumiki bwawo thangwe ra kukalamba. N’cadidi kuti bzimwebzi bzikaticitikira, ifepano tingagoboke m’mabondo. Pakuyamba, tingabvesese lini kuti thangwe ranyi bzimwebzi bzikucitika. Tingayambe kukumbuka kuti bzinthu bzikhali bwino pomwe bzinthu bzikhanati kucinja pa moyo wathu. Ndipo tingayambe kugoboka m’mabondo ticimbakumbuka kuti tin’kwanisa lini pomwe kucita bzizinji pa kutumikira Yahova. (Mimwani 24:10) Kodi matsomphenya ya Zakariya yangatithandize tani kupitiriza kucita nyongo pa basa la Yahova?

12. Kodi matsomphenya ya Zakariya yakutipfunzisa kuti tin’funika kucita ciyani bzinthu bzikacinja pa moyo wathu?

12 Bzingakhale bzakusaya kunesa kwa ifepano kuzolowera kucinja komwe kwacitika pa moyo wathu tikambawona bzinthu ninga momwe Yahova ambabziwonera. Iye akucita bzinthu bzizinji ntsiku zino ndipo tina mwayi wakuphata naye basa pabodzi. (1 Akolinto 3:9) Utumiki bwathu bungacinje, koma Yahova ambacinja lini. Ndipopa iye an’dzapitiriza kutifuna. Mukawona kuti kucinja kunango komwe gululi lacita kwacitisambo moyo wanu kucinja, tcenkhani kumbakumbuka kuti n’ciyani comwe cacitisa kucinjako. Koma mbapembani kwa Yahova kuti ambakuthandizeni kumbawona bwino bzinthu sikuti kumbakumbukira “kale-kale.” (Mpalizi 7:10) Tin’funika lini kumbakumbukira bzinthu bzomwe tikukwanisa lini kucita koma timbakumbukire bzomwe tikukwanisa kucita. Matsomphenya ya Zakariya yakutipfunzisa kuti tin’funika kupitiriza kukhala wakuderekha bzinthu bzikacinja pa moyo wathu. Bzimwebzi bzin’dzatithandiza kupitiriza kukhala wakukondwa na wakukhulupirika bzinthu bzikacinja.

TIKATAMBIRA MALANGO YOMWE TIKUYABVESESA LINI

13. Thangwe ranyi Ajirayeri winango angadawona ninga kusaya nzeru kupitiriza kumanga templo?

13 Basa lakumanga pomwe templo likhadaletsedwa. Napo bzikhali tenepo, Mkulu wa Antsembe Djesuwa omwe akhadziwikambo na dzina kuti Djoswe pabodzi na Mtongi wa m’Cigawo wakucemeredwa Zerubabeli, omwe akhatsogolera pa nthawe imweyire, adayamba basi “basa lakumanga nyumba ya Mulungu.” (Ezara 5:1, 2) Kucita bzimwebzi kungadawoneka ninga kusaya nzeru kwa Adjuda winango. Thangwe ranyi? Thangwe anyamadulanthaka wawo angadadziwa kuti iwo ayamba pomwe basa lakumanga templo ndipo angadacita ciri-centse kuti aimise basalo. Amuna awiri omwe akhatsogolera, omwe akhali Djoswe na Zerubabeli, akhafunika kutsimikiziridwa kuti Yahova angadawathandiza. Ndipo iwo adatsimikiziridwadi. Kodi bzimwebzi bzidacitika tani?

14. Mwakubverana na Zakariya 4:12, 14, kodi Mkulu wa Antsembe Djoswe na Mtongi wa m’Cigawo Zerubabeli adalimbikisidwa tani?

14 Werengani Zakariya 4:12, 14. Pa mbali imweyi ya matsomphenya ya Zakariyaya, anjo adauza mpolofeta wakukhulupirika wa Mulunguyu kuti miti miwiri yomwe iye adawona “ni anyakudzozedwa awiri,” Djoswe na Zerubabeli. M’matsomphenyamo, bzikhali ninga kuti amunawo “adaima ku mbali kwa Mbuya wa dziko lentse la pantsi,” Yahova. Umweyu ukhali mwayi ukulu kwene-kwene kwa iwo! Thangwe bzimwebzi bzikhalatiza kuti Yahova akhawakhulupira. Ndipopa, Ajirayeri wentse akhafunika kukhulupira cinthu ciri-centse comwe iwo akhalewa thangwe rakuti Yahova akhawaphatisa basa pa kuwatsogolera.

15. Kodi tingalatize tani kuti timbalemekeza malango ya Yahova yomwe yali m’Bibliya?

15 Cinthu comwe Yahova akuciphatisa basa ntsiku zino kuti apitirize kutsogolera wanthu wace ni Fala lace, Bibliya. Bukhu limweri limbatiuza bzomwe tingacite pa kumunamata. Kodi ifepano tingalatize tani kuti timbalemekeza malango yomwe timbatambira kucokera m’Fala la Mulungu? Tingacite bzimwebzi mwa kumbatetekera bwino-bwino na kupambula nthawe yakupfunza kuti tibvesese bzomwe timbawerenga. Bzibvunzeni kuti: ‘Ndikakhala ndikuwerenga Bibliya ayai mabukhu yathu manango, kodi nimbaima ndicikumbukira? Kodi nimbafufudza “bzinthu bzinango bzakunesa kubvesesa” bzomwe nimbawerenga m’Bibliya? Ayai pinango nimbandowerenga nkhaniyo mwakuthamanga-thamanga?’ (2 Pedru 3:16) Tikapambula nthawe yakukumbukira bzomwe Yahova ambatipfunzisa, tin’dzakwanisa kuteweza malango yace na kucita bwino basa lathu lakupalizira.—1 Timotio 4:15, 16.

Mbakhulupirani malango yomwe mumbatambira kucokera kwa “kapolo wakukhulupirika na wanzeru” (Onani ndime 16) *

16. Kodi n’ciyani cin’dzatithandiza kubvera malango yakucokera kwa “kapolo wakukhulupirika na wanzeru” yomwe tiribe kuyabvesesa bwino?

16 Cinthu cinango comwe Yahova ambaphatisa basa kuti atipase malango ni “kapolo wakukhulupirika na wanzeru.” (Mateu 24:45) Nthawe zinango, kapoloyu angatipase malango yomwe tingayabvesese lini bwino-bwino. Iye angatipase malango yakuti tin’funika kukonzekera malengwa ya pantsi yomwe ifepano tikuwona ninga kuti yangacitike lini komwe timbakhala. Ayai tingayambe kukumbuka kuti malango yomwe iye akutipasa pa nthawe ya matenda ino yalemwa. Kodi n’ciyani comwe tin’funika kucita tikawona ninga kuti malango yomwe tikupasidwa yangaphate lini basa kwa ifepano? Tin’funika kukumbukira phindu lomwe Adjuda adakhala nalo pomwe adateweza malango ya Yahova yomwe iye adayapereka mwakuphatisa basa Djoswe na Zerubabeli. Tingakumbukirembo nkhani zinango za m’Bibliya zomwe tidaziwerenga kale. Nthawe zinango wanthu wa Mulungu ambapasidwa malango yomwe munthu angayawone ninga kuti ngakusaya basa koma yambapulumusa moyo.—Wayeruzi 7:7; 8:10.

ONANI BZOMWE ZAKARIYA ADAWONA

17. Kodi matsomphenya ya cakuikhira kandiyero na miti miwiri ya miolivera yadathandiza tani Adjuda?

17 Pinango matsomphenya yacixanu yomwe Zakariya adawona yadakhala yacigwatira, koma iyo yadathandiza Adjuda kuphata basa na nyongo na kunamata Mulungu. Pomwe iwo adaphatisa basa bzomwe adapfunza m’matsomphenyayo, adakwanisa kuwona kuti Yahova akuwafuna, akuwathandiza na kuwatsogolera. Yahova adaphatisa basa mzimu wace wakucena, omwe ngwamphanvu, kuti athandize Ajirayeri kupitiriza kucita basa lawo na kuti akhale pomwe wakukondwa.—Ezara 6:16.

18. Kodi matsomphenya yomwe Zakariya adawona yangakuthandizeni tani?

18 Matsomphenya ya cakuikhira kandiyero na miti miwiri ya miolivera yomwe Zakariya adawona yangakuthandizeni kwene-kwene pa moyo wanu. Ninga momwe tapfunzira, iyo yangakuthandizeni kugumana mphanvu pomwe wanthu akuyezera kukuphingizani kutumikira Yahova, yangakuthandizenimbo kukhala wakukondwa bzinthu bzikacinja pa moyo wanu ndipo yangakuthandizeni kukhulupira Yahova kuti mubvere malango yomwe mwapasidwa napo kuti mulibe kuyabvesesa. Tsono, n’ciyani comwe mun’dzafunika kucita mukagumana na mabvuto pa moyo wanu? Cakutoma, onani bzomwe Zakariya adawona, bzomwe ni umboni bwakuti Yahova akutsogolera wanthu wace. Ndipo citani bzinthu mwakubverana na bzomwe mwawonabzo mwa kukhulupira Yahova na kupitiriza kumunamata na mtima wanu wentse. (Mateu 22:37) Mukacita bzimwebzi, Yahova an’dzakuthandizani kupitiriza kumutumikira mwakukondwa mpaka kale-kale.—Akolose 1:10, 11.

NYIMBO 7 Yahova ni Mphanvu Yathu

^ ndi. 5 Yahova adalatiza mpolofeta Zakariya matsomphenya yakusiyana-siyana yakudabwisa kwene-kwene. Bzomwe Zakariya adawona m’matsomphenyayo bzidamupasa mphanvu ndipo bzidapasambo mphanvu wanthu wa Yahova kuti akwanise kukunda mabvuto yomwe akhagumana nayo pa nthawe yomwe akhabwezeresa kunamata kwa cadidi. Matsomphenya yamweya yangatithandize kutumikira Yahova mwakukhulupirika napo kuti tikugumana na mabvuto. Mu nkhani ino, tiniwona nfundo zakufunika kwene-kwene zomwe ifepano tingapfunze na matsomphenya yomwe Zakariya adawona. M’matsomphenyayo, iye adawona cakuikhira kandiyero na miti miwiri ya miolivera.

^ ndi. 3 Pomwe padapita magole, mambo munango wakucemeredwambo Artaxerxe adadekera mtima Adjuda. Iye akhatonga pa nthawe yomwe Nehemiya akhali mtongi wa m‘cigawo.

^ ndi. 60 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: M’bale akuwona kuti an’funika kuzolowera kucinja komwe kwacitika pa moyo wace thangwe ra kukalamba na kuduwala-duwala.

^ ndi. 62 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Mpfumakazi ikukumbukira momwe Yahova akuthandizira “kapolo wakukhulupirika na wanzeru” ninga momwe adacitira na Djoswe pabodzi na Zerubabeli.