Ir al contenido

Ir al índice

12 YACHAQANA

¿Zacariaspa rikusqanta rikunchejchu?

¿Zacariaspa rikusqanta rikunchejchu?

“‘Espirituywan’, nispa nin angelesta kamachej Jehová Diosqa” (ZAC. 4:6).

73 TAKIY Kallpachawayku Diosníy

¿IMATÁ KAYPI YACHAKUSUN? *

1. ¿Imamantataj Babiloniapi presochasqa judíos mayta kusikorqanku?

 UJ PACHA judiosqa may kusisqapuni kasharqanku. Imajtinchus Jehová Diosqa, Persiaj reynin Ciroj sonqonta kuyuricherqa israelitasta kacharipunanpaj. Paykunaqa ashkha watastaña Babiloniapi presos kasharqanku. Reyqa nerqa: ‘Jerusalenman kutipuchunku. Israelpa Diosnin Jehovaj wasintataj watejmanta ruwamuchunku’, nispa (Esd. 1:1, 3). Chayta uyarispa judiosqa maytachá kusikorqanku. Paykunaqa Jehovaj qosqan jallpʼapi watejmanta payta yupaychayta aterqanku.

2. Babiloniamanta kacharichisqa judíos, ¿imatataj Jerusalenman chayaytawan ruwarqankupacha?

2 Babiloniamanta ñaupajta kacharichisqa judiosqa, 537 watapi Jesús niraj jamushajtin (J.n.j.) Jerusalenman chayarqanku. Jerusalenqa Judaj capitalnin karqa. Judataj sur ladomanta gobierno karqa. Chay judiosqa chayaytawan trabajayta qallarerqankupacha, 536 watapajtaj temploj cimientosninta churarqankuña.

3. ¿Imaspitaj judíos rikukorqanku templota ruwashaspa?

3 Judíos templota ruwayta qallarisqankutawan, ashkhas paykunaman churanakuyta qallarerqanku. Jerusalén qayllapi tiyakoj runasqa “judiosta iskayrayacherqanku, manchacherqankutaj chay llankʼayninkuta amaña ruwanankupaj” (Esd. 4:4). Judiosqa chay tukuy imaspi rikukuspapis, aswan llakiykunapiraj rikukorqanku. 522 watapi (J.n.j.) Persiapi rey Artajerjes kamachiyta qallarerqa. * Judiosman churanakojkunataj mosoj rey yaykusqantawan, astawanraj templo ruwakushasqanta sayachiyta munarqanku. Chaytataj ruwarqanku ‘leypa sutinpi problemasta rikhurichispa’ (Sal. 94:20). Chantapis reyman llullakuspa willacherqanku, judiosqa reypa contranpi oqharikuyta munashasqankuta (Esd. 4:11-16). Artajerjestaj chayta creespa nerqa judíos niña templota ruwanankuta (Esd. 4:17-23). Ajinamanta judiosqa templota ruwayta saqeporqanku (Esd. 4:24).

4. Templo ruwakushasqanta sayachiyta munajtinku, ¿imatataj Jehová ruwarqa? (Isaías 55:11).

4 Jerusalén qayllapi Jehovata mana yupaychaj runas, Persia gobiernomanta wakin runaspis, templo ruwakushasqanta sayachiytapuni munarqanku. Jinapis Jehová nerqa templo ruwakunantapuni, paytaj nisqanta juntʼanpuni (Isaías 55:11 leey). Chayrayku Zacariasta profeta kananpaj churarqa, pusaj tʼukuna imastataj mosqoypi jina rikucherqa. Zacariastaj chayta judiosman willarerqa paykunata kallpachananpaj. Chaytaj judiosta maytapuni kallpacharqa paykunaman churanakojkunata mana manchikunankupaj. Kallpachallarqataj templota ruwanallankupajpuni. Zacarías mosqoypi jina pusaj imasta rikusqanmanta phishqa kajqa, uj candelero iskay olivo sachʼaswan karqa.

5. ¿Imastataj kay yachaqanapi yachakusun?

5 Zacarías mosqoypi jina candelerota iskay olivo sachʼastawan rikusqanqa, maytapuni chay tiempomanta israelitasta kallpacharqa. Tukuypis desanimakuyta yachanchej. Wakin kutisqa pipis churanakuwajtinchej, kausayninchej cambiajtin chayrí Jehovaj kamachiykunasninta mana entiendespa desanimakunchej. Zacariaspa mosqoypi jina rikusqanta entiendeyqa, chay kutispi mayta yanapawasunman Jehovata tukuy sonqo sirvinallapajpuni. Kay yachaqanapitaj chay tukuy imasmanta yachakusun.

CHURANAKUWAJTINCHEJ

Zacariasqa mosqoypi jina rikorqa iskay olivo sachʼasmanta aceite surushasqanta qanchis mecherosniyoj candeleroman (6 parrafota qhawariy).

6. Zacarías 4:1-3 versiculospi, imatachus profeta Zacarías rikusqan, ¿imaynatataj judiosta kallpacharqa? (Kay revistaj tapanpi dibujota qhawariy).

6 (Zacarías 4:1-3 leey). Zacarías mosqoypi jina uj candelerota iskay olivo sachʼastawan rikusqanqa, judiosta maytapuni kallpacharqa runas churanakojtinkupis templota ruwanallankupajpuni. Chay iskay olivo sachʼasmantaqa uj fuenteman aceite surusharqa. Chaywantaj candeleroj qanchis mecherosnin kʼanchasharqa. Chay aceite mana tukukuspa surusqanrayku, candeleroj mecherosnenqa kʼanchallarqapuni. Zacariastaj angelta taporqa: “Wiraqochíy, ¿ima niytá munan kay imasri?”, nispa. Angeltaj Jehovaj nisqanta kuticherqa: “‘Mana uj ejercitoj atiyninwanchu, nitaj atiywanchu kay imasqa ruwakonqa, manachayqa espirituywan’, nispa nin angelesta kamachej Jehová Diosqa”, nispa (Zac. 4:4, 6). Chay willayqa may sumajpuni karqa. Chay olivo sachʼasmanta suroj aceiteqa, Jehovaj espíritu santonwan ninakorqa. Jehovaj espíritu santontaj mana tukukuyniyoj. Persiamanta tukuynin soldadosqa Jehovaj espíritu santonmanta nisqa ni imapis karqankuchu. Chayrayku judiosqa runas mayta churanakojtinkupis, Jehovaj yanapayninwan templota tukunankukama ruwanallankupuni karqa. Paykunaqa churanakojkuna manaña templota ruwanankuta nejtinkupis, Jehovapi confiaspa tukuchanankukama ruwanallankupuni karqa. Chaytapunitaj ruwarqanku.

7. ¿Imataj judiosta yanaparqa templota tukunankupaj?

7 Jaqay 520 watapi (J.n.j.) Persiapi waj reyñataj kamachiyta qallarerqa. Payqa Darío I karqa. Pay iskay watataña kamachishajtin, repararqa templota manaña ruwanankuta kamachikusqanqa, mana leyesman jinachu kasqanta. Chayrayku watejmanta kamacherqa templota ruwayta tukuchanankuta (Esd. 6:1-3). Chaytaj tʼukunapaj jina karqa. Mana chayllachu, reyqa judiosman churanakoj runasman nerqa: ‘Saqeychej judíos Diospa wasinta ruwanankuta’, nispa. Chantapis kamachillarqataj judiosman qolqeta qonankuta, imastachus necesitasqankutapis. Ajinamanta templota ruwayta tukuchanankupaj (Esd. 6:7-12). Judiosmanqa manaña pipis churanakorqankuchu. Chaytaj may sumajpuni paykunapaj karqa. Chayrayku judiosqa tawa wata kurajllapi templota tukucharqanku, 515 watapi (J.n.j.) (Esd. 6:15).

Qhatiykachasqa kaspapis Jehovapi atienekunallapuni (8 parrafota qhawariy).

8. ¿Imajtintaj mana manchachikunanchejchu tiyan runas churanakuwajtinchejpis?

8 Kay tiempopipis testigosmanqa runas churanakuwanchej. Wakin hermanosqa tiyakunku, gobiernos mana willajta saqewanchejchu chay lugarespi. Chay hermanosmanta wakenqa presochasqas kanku, apasqastaj kanku “kamachejkunaman, reyesman ima”. Ajinamanta autoridadespis Diosmanta willayta uyarinku (Mat. 10:17, 18). Wakin lugarespeqa waj gobiernoñataj yaykusqanrayku, hermanosqa Jehovata watejmanta sirviyta atinku. Wakin kutistaj uj kʼacha juez noqanchejmanta allinta parlasqanrayku, Jehovata sirviyta atillanchej. Wakin hermanosninchejtaj waj llakiykunasniyoj kanku. Paykunataqa tiyakunku chaypi mana gobiernos qhatiykachajtinkupis, familiaresninkuñataj mana Jehovata sirvejta saqenkuchu (Mat. 10:32-36). Jinapis wakin hermanostaqa Jehovata sirvillasqankupunirayku, niña familiaresninku imatapis ninkuchu. Chantapis ñaupajta mayta churanakuwarqanchej chay runasmanta wakenqa, kunanqa Jehovata sirvishanku. Chayrayku pí churanakuwajtinchejpis mana manchachikuspa Jehovata sirvinallapuni. Noqanchejtaqa Jehová yanapawasun espíritu santonwan. Chayrayku ama imatapis manchachikunachu.

KAUSAYNINCHEJ CAMBIAJTIN

9. ¿Imajtintaj wakin judíos llakikorqanku mosoj temploj cimientosninta rikuspa?

9 Ashkha machitusqa, mosoj temploj cimientosninta rikuspa waqarikorqanku (Esd. 3:12). Paykunaqa Salomonpa ruwasqan templota rikorqankuraj. Mosoj templo ruwakushasqanta rikuspataj, repararqanku ñaupaj templomanta nisqaqa ni imapis kasqanta. Chayrayku mayta llakikorqanku (Ageo 2:2, 3). Jinapis Zacariaspa mosqoypi jina rikusqanqa, mayta yanaparqa niña llakikunankupaj.

10. Zacarías 4:8-10 versiculospi angelpa nisqan, ¿imaynatá judiosta yanaparqa watejmanta kusikunankupaj?

10 (Zacarías 4:8-10 leey). Jehovaj angelnin nerqa: ‘Judiosqa mayta kusikonqanku, Zorobabelpa makinpitaj plomadata rikonqanku’, nispa. ¿Imatá chaywan niyta munasharqa? Plomadataqa construccionpi apaykachakun, cheqantachus manachus ruwakushasqanta yachanapaj. Chayrayku plomadamanta parlaspaqa niyta munasharqa, mosoj templo mana ñaupaj templo jinachu kajtinpis tukuchasqapuni kananta, Jehovaj munayninman jinataj ruwasqa kananta. Jehovaqa chay mosoj templowan kusisqa kasharqa. Chayrayku judiospis kusikunallankutaj karqa. Jehovaqa astawan munarqa, chay mosoj templopi munayninman jina payta yupaychanankuta. Chayrayku judiosqa kallpachakunanku karqa Jehovata munayninman jina yupaychanankupaj, allinpajtaj qhawasqa kanankupaj. Ajinamanta watejmanta kusisqa kayta atinkuman karqa.

Kausayninchejpi cambios kajtin allin imaspi yuyana (11, 12 parrafosta qhawariy). *

11. ¿Ima cambiosmantaj wakin mana yachaykukuyta atillanchejchu?

11 Kausayninchejpi cambios kajtin, wakin kutisqa mana chayman yachaykukuyta atillanchejchu. Wakin hermanosqa unaytaña misioneros jina, Betelpi, construccionpi chayrí waj imaspi llankʼashaspa, waj asignacionta japʼerqanku. Wakintaj Diospa llajtanpi imatachus ruwashasqanku mayta gustajtinpis, kurajsitusña kasqankurayku ichá saqeporqanku. Chay imastaj wakin kutisqa llakichiwanchejpuni. Ichá imajtinchus mosoj asignacionta qowasqanchejtaqa mana entiendeyta atillasunchu, nitaj allinchu rijchʼawasun. Ichá faltachasun ñaupaj asignacionninchejpi imastachus ruwasqanchejta. Chantapis ichá Jehovapaj pisillataña llankʼashasqanchejta yuyasqanchejrayku llakikusun (Pro. 24:10). ¿Imaynatá Zacarías mosqoypi jina rikusqan Jehovata tukuy atisqanchejta sirvinallapajpuni yanapawanchej? Chayta qhepan parrafopi qhawarisun.

12. Zacarías mosqoypi jina rikusqan, ¿imaynatá yanapawanchej kausayninchejpi cambios kajtinpis kusisqallapuni Jehovata sirvinapaj?

12 Kausayninchejpi ima cambiostapis Jehová jina qhawana. Ajinamanta chay cambiosman yachaykukullasun. Jehovaqa kay tiempopi tʼukuna imasta ruwashan, noqanchejtaj chaypi yanapakushanchej (1 Cor. 3:9). Jehovaj llajtanpi asignacionesninchej cambiajtinpis, Jehovaqa munakullawasunpuni. Chayrayku Diospa llajtanpi waj asignacionman cambiawanchej chayqa, ama imaraykuchus cambiawasqanchejpi yuyanallapunichu. “Unay tiemposqa aswan sumaj karqa” ninamantaqa, Jehovamanta mañakuna mosoj asignacionninchejpi allin imasta reparachinawanchejta (Ecl. 7:10). Imastachus niña ruwayta atisqanchejpi yuyanamantaqa, ruwayta atisqanchej imaspi yuyanapaj kallpachakuna. Zacarías mosqoypi jina imastachus rikusqanmantaqa yachakunchej, imatachus ruwayta atisqanchejpi astawan yuyanata. Ajinamanta kausayninchejpi cambios kajtinpis, kusisqallapuni Jehovata sirvisun.

KAMACHIYKUNATA MANA KASUKUYTA ATILLAJTINCHEJ

13. ¿Imaraykutaj wakin judíos mana allinpajchu qhawarqanku templota watejmanta sayarichiyta?

13 Judíos templota watejmanta ruwashajtinku, uj tiempota sayachisqa karqa. Jinapis kuraj sacerdote Jesuawan (Josué) kamachej Zorobabelwanqa, “Diospa wasinta watejmanta ruwaj churakorqanku”. Paykunaqa chay tiempopi Diospa llajtanta ñaupajman apasharqanku (Esd. 5:1, 2). Ichá wakin judiosqa chayta nipuni allinpajchu qhawarqanku. Imajtinchus templota ruwashasqankoqa sutʼi karqa, enemigosninkupis tukuy imata ruwankuman karqa mana ruwajta saqenankupaj. Josuewan Zorobabelwantaj chay templo ruwakunanmanta encargados karqanku. Chayrayku Jehová paykunawanchus manachus kashasqanta yachayta necesitarqanku. Jehovataj sutʼita rikucherqa paykunawanpuni kashasqanta. Qhawarina imaynatachus chayta rikuchisqanta.

14. ¿Imajtintaj Zacarías 4:12, 14 versiculospi nisqan kuraj sacerdote Josueta, Zorobabelta ima kallpacharqa?

14 (Zacarías 4:12, 14 leey). Kay versiculospi nisqanman jina Jehovaj angelnenqa profeta Zacariasman nerqa, chay iskay olivo sachʼasqa ‘iskay ajllasqaswan’ ninakusqanta. Paykunataj karqanku Josuewan Zorobabelwan. Angelqa nerqa chay iskay runas, “jallpʼantinmanta Señorpa ladonpi” sayasqaspis kashankuman jina kashasqankuta. Jallpʼantinmanta Señortaj Jehová. Chaytaj may sumajpuni paykunapaj karqa. Imajtinchus chaywanqa Jehová rikucherqa paykunapi confiasqanta. Chayrayku judiosqa paykuna imatachus ajllasqankupi confiananku karqa. Imajtinchus Jehovaqa paykunanejta llajtanta ñaupajman pusasharqa.

15. ¿Imatá ruwasunman Jehová Palabrannejta yanapawasqanchejta jatunpaj qhawanapaj?

15 Kay tiempopipis Jehovaqa, Biblianejta llajtanta yanapashallanpuni. Bibliapeqa niwanchej imaynatachus yupaychananchejta munasqanta. ¿Imatá ruwasunman Palabrannejta yanapawasqanchejta jatunpaj qhawanapaj? Tiempochakuna sumajta leenapaj, entiendenapaj ima. Kay tapuykunapi piensarisunman: “Bibliata chayrí publicacionesninchejta leeshaspa, ¿imatachus leeshasqanchejpi tʼukurinchejchu? Bibliamanta wakin yachachiykunata mana entiendeyta atillaspa, ¿astawan ukhuncharinchejchu? Chayrí, ¿usqhay usqhayllatachu leerpanchej?” (2 Ped. 3:16). Jehová imastachus yachachiwasqanchejpi tʼukurinapaj tiempochakusun chayqa, Jehovaj kamachiykunasninta kasukuyta atillasun, paypaj llankʼasqanchejtapis allinta juntʼasun (1 Tim. 4:15, 16).

Allin kamachi yuyayniyoj ima kamachiykunatachus qowasqanchejta kasukuna (16 parrafota qhawariy). *

16. ¿Imatá ruwasunman allin kamachi yuyayniyoj imastachus kamachiwasqanchej mana allinchu rijchʼawajtinchej?

16 Jehovaqa llajtanta ñaupajman pusashallantaj ‘allin kamachi yuyayniyojnejta’ (Mat. 24:45). Allin kamachi ima kamachiykunatachus qowasqanchejtaqa, ichá wakin kutis mana entiendeyta atillanchejchu. Por ejemplo, allin kamachi yuyayniyojqa, niraj sinchʼi llakiykuna kashajtin ashkha kamachiykunata qowanchej. Noqanchejtaj ichá yuyasunman: “Kaypeqa ni chay jina sinchʼi llakiykuna kanmanchu”, nispa. Chantapis ichá yuyasunman uj onqoy rikhurejtin, allin kamachi yuyayniyojqa anchatañataj cuidakunanchejta niwasqanchejta. ¿Imatá ruwasunman ajinata yuyaspa? Allin kanman kaypi piensarinanchej: Judiosqa Josuej kamachisqanta Zorobabelpa kamachisqanta kasukorqanku. Chaytaj allinninkupaj karqa. Chantapis waj versiculospi imastachus leesqanchejpi piensarillasunmantaj. Jehovaqa llajtanman unaymantapacha ashkha kamachiykunata qon. Chaykunamanta wakintaj runaj qhawayninman jinaqa mana valechinapaj jina. Jinapis kamachisnenqa chay kamachiykunata kasukusqankurayku salvakorqanku (Jue. 7:7; 8:10).

¿ZACARIASPA RIKUSQANTA RIKUSHANCHEJCHU?

17. ¿Imaynatá judiosta yanaparqa Zacarías mosqoypi jina candelerota iskay olivo sachʼastawan rikusqan?

17 Zacariasqa phishqa kaj mosqoypi jina rikusqanpi, pisi imasllata rikorqa. Jinapis judiosta kallpacharqa mosoj templota ruwanallankupajpuni, Jehovatataj chaypi yupaychanankupaj. Zacariaspa mosqoypi jina rikusqanmanta yachakusqankuman jina ruwaspataj, repararqanku Jehovaqa paykunawan kashasqanta, munakuywantaj yanapashasqanta. Jehovaqa espíritu santonwan judiosta yanaparqa templota ruwanallankupajpuni, watejmantataj kusisqa kanankupaj (Esd. 6:16).

18. ¿Imaynatá yanapawanchej Zacarías mosqoypi jina imatachus rikusqan?

18 Zacarías mosqoypi jina uj candelerota iskay olivo sachʼastawan rikusqanqa, noqanchejtapis yanapawasunman. Kay yachaqanapi yachakorqanchej jina, yanapawasun pipis churanakuwajtinchej ñaupajllamanpuni rinapaj. Yanapallawasuntaj kausayninchejpi cambios kajtin kusisqallapuni kanapaj. Chantapis yanapallawasuntaj Diospa kamachiykunasninta mana entiendespapis, chaypi confiaspa kasukunallapajpuni. Chanta, ¿imatá ruwasunman llakiykunapi rikukuspa? Ñaupajtaqa yuyarikuna imatachus Zacarías rikusqanta, nisunman sutʼita reparana imaynatachus Jehová llajtanta cuidashasqanta. Chaymantataj Jehovapi confiana, tukuy sonqotaj yupaychanallapuni (Mat. 22:37). Ajinamanta Jehová yanapawasun payta wiñaypaj kusisqallapuni sirvinapaj (Col. 1:10, 11).

7 TAKIY Jehová Diosmin kallpachawanchej

^ Jehovaqa profeta Zacariasman mosqoypi jina tʼukuna imasta rikucherqa. Diospa llajtanqa watejmanta templota sayarichishaspa ashkha llakiykunapi rikukorqa. Zacariaspa rikusqan imastaj payta, Jehovaj llajtanta ima maytapuni kallpacharqa. Noqanchejtapis yanapawasunman, llakiykunapi kajtinchejpis Jehovata sirvinallapajpuni. Kay yachaqanapeqa parlarisun Zacariaspa rikusqan candeleromanta, iskay olivo sachʼasmantawan. Qhawarisuntaj imastachus chaymanta yachakuyta atisqanchejta.

^ Kay rey Artajerjesqa mana Nehemiaspa tiemponpi kamacherqa chay Artajerjesllatajchu. Nehemiaspa tiemponmanta Artajerjesqa judioswan kʼacha karqa.

^ FOTO: Uj onqosqa kuraj hermanito reparakun, kausaynin manaña ñaupajta jinachu kananta.

^ FOTO: Uj hermana reparashan Jehová ‘allin kamachi yuyayniyojta’ yanapashasqanta, imaynatachus Josueta, Zorobabelta ima yanaparqa ajinata.