Skip to content

Skip to table of contents

NHLOKOMHAKA YA XIDONDZRO 12

Xana Wa Swi Vona Leswi Zekariya A Swi Voniki?

Xana Wa Swi Vona Leswi Zekariya A Swi Voniki?

Hi moya wanga, ku hlaya Yehovha wa makhandzra.’—ZK 4:6.

LISIMU 73 Hi Nyike Xixixi

NKATSRAKANYU WA LESWI TAKA DONDZRIWA *

1. Hi wini ntxhumu wa ku hlamalisa lowu a wu ta yentxekela Vayuda?

 VHANU a va nyonxe swinene. Yehovha Xikwembu Nkulukumba a ‘pfuxe mbilu ya Korexi, a hosi ya Pérsia’, akuva a ntsrhunxa va-Israyele lava a va li wukazraweni a Babilona. A hosi yi tivise leswaku Vayuda va nga tlhelela a kaya kwavu akuva va ya ‘yaka yindlu ya Yehovha, Xikwembu Nkulukumba wa Israyele’. (Ezr 1:1, 3) Lowo kuve nkama wa ku nyonxisa ngopfu swinene hikusa a Vayuda a va ta pfuxeta wugandzreli lebyi xwengiki bya Xikwembu Nkulukumba a tikweni dzravu!

2. I yini leswi Vayuda a va tlheleliki Yerusalema va kotiki ku swi yentxa hi nkamanyana?

2 Hi 537 M.N.Y., a Yerusalema ku tlhase ntlawa wa ku sungula wa Vayuda lava a va li wukazraweni. A doropa ledzro a a li xifundzrankulu xa tiko dzra Yuda. Ntsrhaku ka nkamanyana va sungule ku yaka tempele kutani hi 536 M.N.Y., va hete ku hamba fundasawu.

3. Hi xini xikazratu lexi Vayuda va kumaniki na xone?

3 Kambe ntsrhakunyana ka loko va sungule ku yaka tempele, va sungule ku kanetiwa hi ndlela leyikulu. A vhanu lava a va va zrendzrelile ‘va helisa timbilu ta vhanu va Yuda, va va txhavisa a ku yakeni’. (Ezr 4:4) A xiyimu xavu xi ye xi bindzra swinene. Hi lembe dzra 522 M.N.Y., ku bekiwe hosi leyimpshwa a Pérsia ku nga hosi Artaxerxe. * Vapfukeli va vone ku ntxintxa koloko ka wuhosi na wu li mukhandlu lowunene wa ku yimisa ntizro wa ku yaka a Yerusalema, hi ku beka ‘milawu leya ku ka mi nga lulamanga’. (Ps 94:20) Ka milawu yoleyo va byele hosi Artaxerxe leswaku a Vayuda a va kunguhata ku pfukela hosi. (Ezr 4:11-16) A hosi yi kholwe madzrimi wolawu yi va yi yimisa a ntizro wa ku yaka a tempele. (Ezr 4:17-23) Kutani leswo swi hete ntamu ni ku nyonxa loku Vayuda a va li na kone ka ntizro wavu wa ku yaka.—Ezr 4:24.

4. I yini leswi Yehovha a swi yentxiki akuva a pfuna Vayuda lava a va langutana ni nkaneto? (Ezaya 55:11)

4 A vhanu lava a va nga tizreli Yehovha ni van’wana lava a va lumba mfumu wa Pérsia va yentxi hinkwaswu akuva va yimisa a ntizro wa ku pfuxeta tempele. Kambe Yehovha a a djula leswaku ntizro wa ku yaka wu ya mahlweni nakone minkama hinkwayu a hetisisa ku zrandzra kwake. (Dondzra Ezaya 55:11.) A zrumele muprofeta wa xixixi swinene ku nga Zekariya, a va a mu komba 8 wa swivono swa ku hlamalisa nakone a a fanela ku byela Vayuda swivono leswo akuva a va tiyisa. Swivono leswo swi pfune Vayuda ku twisisa leswaku a va nga fanelanga va txhava valala vavu ni leswaku a va fanela ku ya mahlweni ni ntizro wa Yehovha. Ka xivono xa wuntlhanu, Zekariya a vone xa ku hayeka mimotsre ni minsinya yibidzri ya minhlwazri.

5. I yini leswi hi taka swi dondzra ka nhlokomhaka leyi?

5 Na hine namunhla, minkama yimbeni hi pfa hi hela ntamu. Xileswo, hi nga pfuneka loko hi kambisisa mazrito lama nyikanaka ntamu lawa Yehovha a ma byeliki va-Israyele hi ku tizrisa xivono xa wuntlhanu xa Zekariya. Ku twisisa xivono lexi, swi ta hi pfuna ku tama hi tizrela Yehovha hi ku dumbeka loko hi langusana ni nkaneto, ku ntxintxa ka kukazri ni loko hi yamukela nkongomiso lowu hi kalaka hi nga wu twisisi.

LOKO HI KANETIWA

Zekariya a vone xivono xa minsinya yibidzri ya minhlwazri leyi a yi txhela mafuzra ka 7 wa mimotsre leyi a yi li ka xa ku hayeka mimotsre (Vona mayava 6)

6. Xana xivono lexi nga ka Zekariya 4:1-3, xi nyike Vayuda xixixi hi ndlela yini? (Vona xifaniso lexi nga ka kapa.)

6 Dondzra Zekariya 4:1-3. A xivono xa mimotsre ni minsinya yibidzri ya minhlwazri xi pfune Vayuda nkama lowu a va kanetiwa. Hi ndlela yini? U swi xiyile leswaku a mimotsre ya le ka xivono a yi ni mafuzra minkama hinkwayu? A minsinya yibidzri ya minhlwazri a yi txhela mafuzra ka paratu dzra kukazri, a mafuzra a ma famba hi switubana leswi nga ka paratu ledzro ma kongoma ka 7 wa mimotsre. Xileswo, mimotsre leyo a yi tsrhama na yi pfuzra minkama hinkwayu. Loko a vona leswi ntsrumi a yi mu komba swone ka xivono, Zekariya a vutise leswi: ‘I ntxhumu muni wolowo?’ A ntsrumi yi mu hlamula yi ku: ‘Ku nga ka ku nga vi hi yimpi, kumbe hi ntamu, kambe hi moya wanga, ku hlaya Yehovha wa makhandzra.’ (Zk 4:4, 6) A mafuzra a ma fanekisela moya wa ku xwenga wa Yehovha nakone moya wa ku xwenga i ntamu lowu nga helikiki. Mfumu hinkwawu wa Pérsia a wu nga li wa ntxhumu loko wu pimanisiwa ni moya wa ku xwenga. Loko va na Yehovha a va ta swi kota ku heta ntizro hinkwawu wa ku yaka nambi loko va kanetiwa. Dzrungula ledzro hakunene dzri va tiyisile! Leswi Vayuda a va fanela ku swi yentxa i ku dumba Yehovha va ya mahlweni ni ntizro. Nakone hi leswi Vayuda va swi yentxiki. Va ye mahlweni va yaka nambi leswi ntizro lowo awa ha yilisiwa.

7. I yini leswi yentxekiki leswi pfuniki leswaku a tempele dzri yakiwa?

7 Kambe kuve ni ku txintxa loku nyonxisiki Vayuda. Hi kwini ku txintxa koloko? Hi 520 M.N.Y., hosi leyimpshwa, Dariyosi wa ku sungula, yi sungule ku fuma Pérsia. Hi lembe dzra wubidzri dzra ku fuma kwake, a gungule leswaku a milawu leyi a yi tsimbisa ku yaka a yi nga seketeliwanga mbangu. Xileswo, a pfumelele ku va ntizro wu ya mahlweni. (Ezr 6:1-3) Xiboho lexo xi hlamalise vhanu vanyingi kambe a ka ha ni swimbeni. A hosi yi tivise leswaku a vayakelani va yima ku hingeleta a ntizro wa ku yaka. Handle ka leswo, a va fanela ku humexa mali ni mintxhumu leyi a yi vileleka akuva a ntizro wu ya mahlweni. (Ezr 6:7-12) Xileswo, Vayuda va hete ku yaka tempele hi 515 M.N.Y., hi mune wa malembe ntsena.—Ezr 6:15.

Dumba ntamu wa Yehovha loko u kanetiwa (Vona yava 8)

8. Ha yini u nga fanelanga u txhava loko u kanetiwa?

8 Timboni tinyingi ta Yehovha namunhla ti langusana ni nkaneto. Hi xikombiso, a mimbangwini yimbeni a ntizro wezru wa yilisiwa. A mimbangwini leyo vamakwezru va yisiwa a “mahlweni ka tindzruna ni tihosi” akuva va ya nyikela wumboni. (Mt 10:17, 18) Minkama yimbeni ku humelela ku txintxa ka mimfumu leswi yentxaka va gandzrela hi ku ntsrhunxeka. Ka swiyimu swimbeni, vatsremi va timhaka lava kalaka va nga na xihlawuhlawu va teka swiboho leswi seketelaka ntizro wezru. Kasi vamakwezru vambeni va langusana ni swikazratu leswi hambaniki. Va hanya ka matiko lawa ku nga ni ntsrhunxeko wa ku tizrela Yehovha, kambe maxaka yavu ma va kaneta nakone ma yentxa hinkwaswu akuva ma va tsrhikisa ku tizrela Yehovha. (Mt 10:32-36) Ka swiyimu swinyingi, loko ma vona leswaku a ma nge swi koti ku va tsrhikisa ku tizrela Yehovha, ma gama ma tsrhika ku va kaneta. Ka swiyimu swimbeni, lava a va li vakaneti va gama va ndzruluka Timboni ta Yehovha. Kutani loko u langusana ni nkaneto, u nga kazrali! Vana ni xixixi. Yehovha a na wene nakone a ta tizrisa moya wa ku xwenga akuva a ku pfuna. Xileswo, a wu fanelanga u txhava!

LOKO U LANGUSANA NI KU TXINTXA

9. I yini lexi khunguvanyisiki Vayuda va kukazri loko va vona ku hela ka fundasawu dzra tempele?

9 Loko fundasawu dzra tempele dzri helile Vayuda lava kuliki hi ntanga va dzrilile. (Ezr 3:12) A va vone tempele dzra ku xonga ledzri Solomoni a a dzri yakile nakone kwavu a tempele ledzrimpshwa a dzri nge dzra ‘ntxhumu’ loko dzri pimanisiwa ni dzra ku sungula. (Hg 2:2, 3) A ku hambana ka matempele lamabidzri a ku nga va nyonxisi vavanuna lavayani kambe a xivono xa Zekariya a xi ta va pfuna kuva va tlhela va nyonxa. Hi ndlela yini?

10. Xana mazritu ya ntsrumi lama kumekaka ka Zekariya 4:8-10 ma va pfune hi ndlela yini Vayuda akuva va tlhela va kuma ku nyonxa?

10 Dondzra Zekariya 4:8-10. Xana a ma tlhamuxela yini mazritu ya ntsrumi loko hi hlaye leswaku a Vayuda a va ta ‘tsrhava, va vona mpimu a vokweni dzra Zerubabele’, muzrangeli wa Yuda? A mpimu i ntxhumu lowu tizrisiwaka akuva ku dzringanisiwa a ntxhumu wa kukazri ni ku vona kumbe wu lulamile. Ntsrumi a yi djula ku hlaya leswaku nambi leswi a tempele a yi nge ti xonga ku fana ni leyi ya ku sungula, a yi ta hetiwa nakone a yi ta fambisana ni milawu ya Yehovha. Loko a li leswaku Yehovha a a ta yi nyonxela a tempele, handle ka ku ganaganeka Vayuda na vone a va fanela ku nyonxa. Xa lisima ka Yehovha a ku li kuva va mu gandzrela ka tempele ledzrimpshwa hi lani a a djula ha kone. Kutani loko a ve beka miyanakanyu yavu ka ku tizrela Yehovha ni ku yentxa leswi yamukelekaka kwake, a va ta tlhela va kuma ku nyonxa.

Vana ni vonela ledzrinene loko u langusana ni ku txintxa a wuton’wini (Vona mayava 11, 12) *

11. He swini swin’we swa swikazratu leswi malandzra ya Yehovha ma langutanaka na swone namunhla?

11 Ku tala kwezru swa hi kazratela ku langutana ni ku txintxa. Vamakwezru va kukazri lava a va li ka ntizro wa nkama hinkwawu ku dzringana malembe manyingi va yamukele xiyavelo leximpshwa. Hi kola ka ntanga vambeni va tsrhike swiyavelo leswi a va swi zrandzra ngopfu. I swa ntumbuluku ku titwa hi hele ntamu loko ku txintxa koloko ku yentxeka. Swi nga yentxeka ku sunguleni swi hi kazratela ku txintxa kumbe ku twisisa xivangelo xa txintxa koloko. Swi nga ha yentxeka hi xuva minkama ya khale. Leswo swi nga ha hi yentxa hi godola hi va hi sungula ku pimisa leswaku a ha ha swi koti ku yentxela Yehovha leswi a hi swi yentxa khale. (Pr 24:10) Loko hi li ka xiyimu lexo, xana xivono xa Zekariya xi nga hi pfuna hi ndlela yini akuva hi tama hi yentxela Xikwembu Nkulukumba leswi hi nga swi kotaka?

12. Xana xivono xa Zekariya xi nga hi pfuna hi ndlela yini kuva hi tama hi nyonxa loko hi langusana ni ku txintxa?

12 Swi nga ha nabyala ku langutana ni ku txintxa loko hi vona mintxhumu hi ndlela leyi Yehovha a yi vonaka ha yone. Namunhla wa siku Yehovha a yentxa mintxhumu ya ku hlamalisa swinene nakone hine hi ni tovoko dzra ku va vatizrikulobye na yene. (1Ko 3:9) Swiyavelo swezru swi nga ha txintxa kambe lizrandzru ledzri Yehovha a nga na dzrone ha hine a dzri txintxi. Kutani loko ku txintxa ka kukazri a nhlengeletanwini ya Yehovha ku hi khumba hi ku kongoma a hi fanelanga hi heta nkama na hi yanakanya hi swivangelo swa ku txintxa koloko. A matsrhan’wini ya ku tsrhamela ku pimisa hi ‘masiku ya khale’, khongota ka Yehovha u mu kombela a ku pfuna ku titwananisa ni xiyimu leximpshwa. (Ekl 7:10) A matsrhan’wini ya ku pimisa hi leswi u nga kotikiki ku swi yentxa, pimisa hi leswi u kotaka ku swi yentxa. Ka xivono xa Zekariya hi dondzra lisima dzra ku va ni langutelo ledzrinene. Nambi loko xiyimu xezru xi txintxa, hi ta tama hi nyonxa ni ku dumbeka ka Yehovha.

LOKO HI YAMUKELA NKOMGOMISO LOWU HI KALAKA HI NGA WU TWISISI

13. I yini lexi nga ha vaka xi yentxe Vayuda va kukazri va nga dzri yamukeli vonela dzra ku ya mahlweni ni ku yakiwa ka tempele?

13 A ntizro wa ku yaka tempele a wa ha yilisiwa. Nambi swi li tanu muprista lwenkulu Yexuwa na muzrangeli Zerubabele, ‘va tlhele va yaka yindlu ya Xikwembu Nkulukumba’. (Ezr 5:1, 2) Swi nga yentxeka Vayuda van’wana a va yanakanya leswaku a xiboho lexo a xi nga li xinene. A va ta tumbelisa ku yini ka valala vavu na va li ku yakeni ka tempele? A valala vavu a va ta va vangela swikazratu swinyingi. Xileswo, vavanuna lava a va zrangela, ku nga Zerubabele na Yexuwa, a va fanela ku tiyisekisa Vayuda leswaku Yehovha a a li kusuhi na vone nakone va xi yamukelile xitiyisekiso lexo. Hi ndlela Yini?

14. Hi ku ya hi Zekariya 4:12, 14, Muzrangeli Zerubabele kun’we ni Muprista Lwenkulu Yexuwa va tiyisekisiwe yini?

14 Dondzra Zekariya 4:12, 14. Ka xiyenge lexi xa xivono xa Zekariya, ntsrumi yi byela muprofeta wa ku dumbeka wa Xikwembu Nkulukumba leswaku a minsinya mibidzri ya minhlwazri a yi fanekisela vatotiwa vabidzri ku nga Yexuwa na Zerubabele. A ntsrumi yi hlaye leswaku a swi fana ni loko vavanuna lavabidzri va yime ni ‘hosi ya misava hinkwayu’ ku nga Yehovha. Yehovha a a va dumba swinene vavanuna lavo, xileswo a Vayuda a va fanela ku swi dumba hinkwaswu leswi vavanuna lavo a va swi hlaya hikusa a va kongomisiwa hi Yehovha.

15. Hi nga swi kombisa hi ndlela yini leswaku ha yi hlonipha milawu leyi Yehovha a hi nyikaka yone hi ku tizrisa Bibele?

15 Namunhla, Yehovha a ha tama a kongomisa vhanu vake hi ku tizrisa zritu dzrake ku nga Bibele. A Bibeleni a hi byela leswi hi fanelaka ku swi yentxa akuva hi mu gandzrela hi ndlela leyinene. Hi nga swi kombisa hi ndlela yini leswaku ha wu pfumela nkongomiso lowu hi wu kumaka a Zritwini dzra Xikwembu Nkulukumba? Hi fanela ku tinyika nkama wa ku dondzra ni ku yanakanyisisa hi leswi hi swi dondzraka a Bibeleni. Ti vutise leswi: ‘Loko ni dondzra Bibele kumbe mabuku mambeni lama humexiwiki hi nhlengeletanu, xana na yima ni yanakanyisisa hi leswi ni swi dondzriki? Xana na setxha akuva ni twisisa ‘leswa ku nonoha ku yingelisisa ku swone’ a Bibeleni? Kumbe no dondzrela ku hetisisa nawu?’ (2Pe 3:16) Hi to kota ku landzra nkongomiso wa Yehovha ni ku hetisisa wutizreli byezru loko hi yanakanyisisa hi leswi a hi dondzrisaka swone.—1Tm 4:15, 16.

Dumba minkongomiso leyi u yi yamukelaka ka “nandzra wa ku dumbeka ni ku tlhazriha” (Vona yava 16) *

16. I yini lexi nga hi pfunaka ku yamukela nkongomiso wa “nandzra wa ku dumbeka ni ku tlhazriha” nambi loko wu voneka ingiki a wu twisiseki ka hine?

16 Yehovha a tlhela a hi kongomisa hi ku tizrisa “nandzra wa ku dumbeka ni ku tlhazriha”. (Mt 24:45) Swi nga yentxeka minkama yimbeni nandzra wa ku dumbeka a hi nyika minkongomiso leyi swi nga ha hi kazratelaka ku yi twisisa. Hi xikombiso, va nga ha ku nyika nkongomiso lowu kongomiki akuva u tilulamisela mhangu ya ntumbuluku leyi u yanakanyaka leswaku swi nga ha kazrata kuva yi yentxeka lomu u tsrhamaka kone. Kumbe hi nga ha yanakanya leswaku swa kazrata ku landzra swileleto leswi hi swi kumaka mayelana ni ku tivhikela ka ntungu. Hi nga yentxa yini loko hi vona ingiki swa kazrata ku landzra nkongomiso lowu hi wu yamukeliki? Hi nga yanakanyisisa hi ndlela leyi Vayuda va pfunekiki ha yone hi ku yamukela nkongomiso wa Yexuwa na Zerubabele. Hi nga tlhela hi yanakanyisisa hi madzrungula mambeni ya le Bibeleni. Minkama yimbeni vhanu va Xikwembu Nkulukumba va yamukele minkongomiso leyi a yi tikomba yi nga li yinene kambe yi huluxiki wutomi byavu.—Abaṭ 7:7; 8:10.

VONA LESWI ZEKARIYA A SWI VONIKI

17. Xana xivono xa wuntlhanu xa muprofeta Zekariya xi va pfunise kuyini Vayuda?

17 A xivono xa wuntlhanu xa Zekariya xi ve xitsrongo kambe xi ve ni ntamu swinene nakone xi pfune Vayuda ku va ni langutelo ledzrinene hi ntizro wavu wa ku yaka ni wugandzreli byavu. Nakone loko va tizrise leswi va swi twiki ka xivono xa Zekariya va vone ndlela ya lizrandzru leyi Yehovha a va seketeliki ni ku va kongomisa ha yone. Hi ku tizrisa ntamu wake, ku nga moya wa ku xwenga, Yehovha a va pfune ku ya mahlweni ni ntizro wavu wa ku yaka va tlhela va nyonxa.—Ezr 6:16.

18. Xana xivono va Zekariya xi nga ku khumba hi ndlela yini?

18 Xivono xa wuntlhanu xa muprofeta Zekariya xi nga ku pfuna swinene a wuton’wini byaku. Xi nga ku pfuna kuva u kuma ntamu loko u langutana ni ku kanetiwa, kuva u nyonxa loko u langutana ni ku txintxa a wuton’wini byaku ni ku dumba minkongomiso nambi loko u nga yi twisisi. Kutani hi fanela ku yentxa yini loko hi kumana ni swikazratu a wuton’wini byezru? Xa ku sungula, vona leswi Zekariya a swi voniki, ku nga xivono lexi nyikelaka wumboni bya leswaku Yehovha a va hlayisa ha hombe vhanu vake. Na u ni xivono lexo miyanakanywini, tama u dumba ni ku tizrela Yehovha hi mbilu yaku hinkwayu. (Mt 22:37) Hi ndlela leyo, Yehovha a ta ku pfuna kuva u tama u mu tizrela na u nyonxile hi lani ku nga helikiki.—Kl 1:10, 11.

LISIMU 7 Yehovha I Ntamu Wezru

^ par. 5 Yehovha a kombe muprofeta Zekariya swivono swa kukazri leswi hlamalisaka. A nkameni lowo, malandzra ya Xikwembu Nkulukumba a ma fanela ku pfuxeta wugandzreli lebyi xwengiki, kambe a swi nga nabyali. Swivono leswo swi nyike Zekariya kun’we ni vhanu va Xikwembu Nkulukumba ntamu lowu a va wu vilela. Na hine swi nga hi pfuna kuva hi tama hi dumbeka ka Yehovha nambi loko hi langutana ni swikazratu. Ka xidondzro lexi, hi ta vona leswi hi nga swi dondzraka ka xin’we xa swivono swa Zekariya, ku nga xivono xa mimotsre ni minhlwazri.

^ par. 3 A masikwini ya Nehemiya ku bekiwe hosi yimbeni leyi na yone yi vitaniwiki Artaxerxe leyi pfuniki Vayuda.

^ par. 60 MINTLHAMUXELO YA XIFANISO: Makwezru lweyi a lwelaka ku ti twananisa ni xiyimu leximpshwa hi kola ka lihanyu dzrake ni ntanga.

^ par. 62 MINTLHAMUXELO YA XIFANISO: Makwezru wa xisati a pimisa hi ndlela leyi Yehovha a pfunaka “nandzra wa ku dumbeka ni ku tlhazriha” hi lani a pfuniki ha kone Yexuwa na Zerubabele.