Hanenty ty anatiny ao

Ho amy loha hevitsy any

LAHATSORATSY FIANARA 12

Hitanao va ty Raha Nihitani-Zakaria?

Hitanao va ty Raha Nihitani-Zakaria?

“ ‘Tsy amy alalani-maramila na hery, fa amy alalani-fanahiko’, hoy Jehovah Tomponi-tafiky.”​—ZAK. 4:6.

HIRA 73 Omeo Fahasahiana Izahay

HO HITANAO ATO *

1. Ino ty raha niavaky niseho tamy Jiosy natao sesitany rey?

 NITSERIKY biby Jiosy rey. Fa nisy ino? Fa an-taony maro Israelita reo ro nipetraky ta Babylona tany, fe “nampirisihini-Jehovah” Ndranahary hanafaky an-drozy “Kyrosy mpanjakani-Persa.” Nanao fanambarà mpanjaka io hoe afaky mimpoly amy taniny any ty Jiosy mba “hamboatsy ndraiky ty tranoni-Jehovah Ndranaharin’Israely.” (Ezra 1:1, 3) Tena nahatseriky raha zay! Ho afaky hanompo ani-Ndranahary marina iny amy tany nameany an-drozy iny any ndraiky zany ty Jiosy.

2. Ino ty raha voalohany nataoni-Jiosy natao sesitany rey lafa rozy nimpoly ta Jerosalema tany?

2 Tamy tao 537 T.K., le niavy ta Jerosalema ao ty Jiosy sisany natao sesitany. Jerosalema io ty renivohitsini-fanjakàni-Joda tantimo any. Lafa niavy tany rozy, le avy le namboarin-drozy ty tempolini-Jehovah. Nivitan-drozy sahady ty fototsini-tempoly iny tamy tao 536 T.K.

3. Ino ty fanohera natrehini-Jiosy rey?

3 Laha vo nanomboky namboatsy ndraiky ani-tempoly iny Jiosy rey, le nimaro biby ty olo nanohitsy an-drozy. Nataoni-firenena nanodidy an-drozy teny rey avao ze ‘hahakivy ty olo nipetraky ta Joda tao, amy zay tsy hazoto hanao ani-fanorena iny sasy rozy.’ (Ezra 4:4) Tena tsy nimora tamy Jiosy rey ty niatriky ani-raha nahazo an-drozy io sady vomaiky niharaty avao raha zay. Tamy tao 522 T.K., le Artaksersesy ro nilasa mpanjaka vaovaoni-Persa. * Lafa nihitani-mpanohitsy rey hoe nisy mpanjaka vaovao ta Persa tao, le nieritseritsy rozy hoe ho vitan-drozy ty hampijano ani-fanamboara tempoly iny satria ‘hampiasan-drozy ty lalàna mba hamorona tetiky raty.’ (Sal. 94:20) Nandefa taratasy tamy Artaksersesy Mpanjaka tany rozy le nivola hoe manao tetiky hanohera azy Jiosy reo. (Ezra 4:11-16) Nino ani-vandin-drozy rey mpanjaka iny ka niraràny ty fanamboara ani-tempoly iny. (Ezra 4:17-23) Ino ty nataoni-Jiosy rey lafa nisy fandrarà zay? Najanon-drozy ty fanorena ani-tempoly iny.​—Ezra 4:24.

4. Ino ty nataoni-Jehovah lafa niraràni-mpanohitsy rey ty fanamboara ani-tempoly iny? (Isaia 55:11)

4 Samby nitapa-kevitsy ty olo tsy nanompo ani-Jehovah nipetraky nanodidy teny noho ty olom-panjakà sisany ta Persa tao fa hampijano ty fanamboara ani-tempoly iny. Fe teani-Jehovah hamita ani-fanorena io zisiky farany Jiosy rey, sady ie manatanteraky ty sitrapony avao. (Vakio Isaia 55:11.) Nifily ani-Zakaria ie mba ho mpaminaniny, le nisy fahità valo tena miavaky nasehony azy. Tsy maintsy niresahini-Zakaria tamy Jiosy rey fahità rey mba hampahereza an-drozy. Nanampy an-drozy raha rey hahita hoe tsy misy antony tokony hatahoran-drozy an’olo manohitsy an-drozy rey. Lasa niparè koa rozy satria nihitan-drozy baka amy fahità rey hoe mila manohy ani-asa teani-Jehovah hampanaovy an-drozy io avao rozy. Tamy fahalimy amy fahità rey, le nahita fipetrahan-jiro raiky noho hazo oliva roe Zakaria.

5. Ino ty hodinihintsika amy lahatsoratsy toy ato?

5 Mety ho kivy iaby tsika kindraiky. Hahasoa antsika zany ty mandiniky ani-fahità fahalimy nihitani-Zakaria iny. Hohenteantsika ty fampahereza nameani-Jehovah an-drozy tanaty fahità io. Afaky manampy antsika tsy hivaliky amy Jehovah fahità io lafa misy olo manohitsy antsika, na lafa miova ty raha iainantsika, na lafa tsy azontsika soa ty toromariky amea antsika.

LAFA MANOHITSY ANTSIKA TY OLO

Nisy hazo oliva roe noho fipetrahan-jiro misy jiro fito nihitani-Zakaria tamy fahità. Misy menaky baka amy hazo oliva reo mampirehitsy ani-jiro reo (Fehintsoratsy 6)

6. Manino fahità mikasiky fipetrahan-jiro noho hazo oliva roe amy Zakaria 4:1-3 ao io ro nanome herim-po ani-Jiosy rey? (Henteo sary amy fononi-gazety toy.)

6 Vakio Zakaria 4:1-3. Nanampy ani-Jiosy rey fahità mikasiky fipetrahan-jiro noho hazo oliva roe rey, ka ndre nisy nanohitsy an-drozy le tsy natahotsy rozy fa nitohizan-drozy avao asan-drozy iny. Manino fahità io ro nanampy an-drozy? Vasa niambinao fa mahazo menaky avao fipetrahan-jiro iny. Misy menaky baka amy hazo oliva roe rey miìly anaty boly raiky. Bakeo menaky baka anaty boly ao iny mandeha mana amy jiro kiraidraiky amy fipetrahan-jiro eo iny. Lasa mirehitsy avao jiro fito rey fa tsy matimaty tratsini-menaky iny. Nanontany Zakaria hoe: “Ino ty dikani-reo, tompoko?” Ho zao ty hafatsy baka amy Jehovah navalini-anjely iny azy: “ ‘Tsy amy alalani-maramila, na hery, fa amy alalani-fanahiko’, hoy Jehovah Tomponi-tafiky.” (Zak. 4:4, 6) Menaky baka amy hazo oliva reo mampiseho ty fanahy masini-Jehovah. Tena mahery fanahy io sady tsy mety ritsy. Tsy misy dikany maramila iaby tamy fanjakàni-persianina tao rey laha ampitovizy amy ty fanahy masi-Ndranahary. Manampy ani-mpamboatsy ani-tempoly reo Jehovah, ka ho afaky hamita tanteraky ani-asan-drozy io rozy, ndre ino ino fanohera atrehin-drozy. Tena nampahery hafatsy iny! Fe ino ty raha mila ataoni-Jiosy reo? Mila matoky ani-Jehovah rozy sady mila manohy ani-asa iny ndraiky. Zay mihintsy ty nataon-drozy, ndre mbo nivoarara aza fanorena nataon-drozy iny.

7. Ino ty raha niseho ka nanampy ani-mpamboatsy tempoly rey?

7 Afaky niasa malalaky avao mpamboatsy tempoly rey tafara atoy. Fa nisy ino? Tamy tao 520 T.K., le Dariosy I ro nilasa mpanjakani-Persa. Laha vo nanjaka roe tao ie, le nihitany hoe tsy ara-dalàna ty fandrarà natao tamy fanamboara tempoly iny. Bakeo nivola Dariosy hoe tokony ho vitàn-drozy zisiky farany asa io. (Ezra 6:1-3) Nitseriky iaby ty olo lafa naharè ani-fanapahan-kevitsini-mpanjaka iny. Tsy zay avao aza ty nataony, fa nandidy ty olo nipetraky nanodidy teny ie mba tsy hanakantsaka ani-Jiosy reo sasy. Nanome baiko mihintsy ie hoe tokony hamea ani-Jiosy reo ze drala noho ze raha hafa ilàn-drozy mba hahavitàn-drozy ani-fanamboara tempoly io! (Ezra 6:7-12) Ino ty vokany? Efatsy tao mahery kely avao, zany hoe tamy tao 515 T.K., le fa nivitan-drozy soa fanamboara tempoly iny.​—Ezra 6:15.

Miantehera amy ty herini-Jehovah lafa miatriky fanohera (Fehintsoratsy 8)

8. Manino iha ro afaky ho be herim-po lafa misy olo manohitsy anao?

8 Maro koa henanizao ty mpanomponi-Jehovah miatriky fanohera. Mipetraky amy tany andrarà ty asantsika, ohatsy, ty sisany. Amy tany manahaky ani-rey, le mety hogadrà ty rahalahintsika ka “handesy alohani-governera noho mpanjaka eo” mba ho vavolombelo amin-drozy. (Mat. 10:17, 18) Lafa miova kindraiky ty fanjakà, le mety ho afaky manompo ani-Jehovah malalaky rahalahy noho anabavintsika rey. Na misy mpitsara soa fanahy koa mety manapa-kevitsy hoe afaky manompo ani-Jehovah malalaky tsika. Tsy manahaky ani-zay ty fanohera atrehini-Vavolombeloni-Jehovah sisany. Tsy raràni-fanjakà ty fanompoa ani-Jehovah amy tany ipetrahan-drozy, fe manohitsy an-drozy koa ty longon-drozy, ka misaka an-drozy tsy hanompo a Ndranahary. (Mat. 10:32-36) Matetiky ro tsy manohitsy antsika sasy ty fianakaviantsika lafa hitan-drozy hoe tsy afaky hiforosè antsika tsy hanompo ani-Jehovah rozy. Misy olo sisany aza namango mihintsy na nanao raha raty hafa mba hisakana ani-longony iny tsy hanompo ani-Jehovah, fe lasa ie koa ro mpitory mazoto henanizao. Ka kivy lafa iha miatriky fanohera fa manompoa ani-Jehovah avao! Manana herim-po. Mampiasa ty fanahiny mahery Jehovah mba hanampea anao. Tsy tokony hatahotsy zany iha!

LAFA MISY FIOVÀ

9. Nanino ro nalahelo ty Jiosy sisany lafa nahita ty fototsini-tempoly vaovao iny?

9 Lafa nitafapetraky ty fototsini-tempoly vaovao iny, le nitany ty sisany amy nahoda Jiosy rey. (Ezra 3:12) Nihitan-drozy ty hasoani-tempoly namboarini-Solomona taloha tany iny, ka nieritseritsy rozy hoe ‘tsy hisy dikany’ tempoly vaovao io laha ampitovizy amy azy taloha iny. (Hag. 2:2, 3) Nalahelo biby rozy satria nampitahan-drozy amy tempoly vaovao io azy taloha iny. Fe hanampy an-drozy ho falifaly ndraiky fahità nihitani-Zakaria iny. Amy fomba akory?

10. Manino ty safàni-anjely amy Zakaria 4:8-10 ao iny ro nanampy ani-Jiosy rey tsy ho diso fanantenà?

10 Vakio Zakaria 4:8-10. Ino ty teani-anjely iny hovolany lafa ie nivola hoe ‘ho falifaly ty Jiosy hahita ani-plon an-tanani-Zerobabela eny iny’? Ino tse moa plon zao? Plon zao fitaova ahaiza hoe mitsanga mahity soa va ty raha raiky. Ta hivola tamy vahoaki-Ndranahary rey zany anjely iny hoe ndre atao raha tsy mitovy amy azy taloha iny aza ty fahitan’olo sisany ani-tempoly vaovao io, le ho vita soa avao sady hifanaraky amy ty itiavani-Jehovah azy. Ho falifaly amy tempoly io Jehovah ka tokony ho falifaly manahaky ani-zay koa Jiosy reo. Ty tena vatan-draha tamy Jehovah le hoe hanompo azy mifanaraky amy ty itiavany azy rozy amy tempoly vaovao io ao. Laha miezaky manompo ani-Jehovah amy fomba teany Jiosy reo sady miezaky hahazo hatò aminy, le tena ho falifaly ndraiky rozy.

Miezaha hana toe-tsay soa avao lafa miova ty raha iainanao (Fehintsoratsy 11-12) *

11. Ino ty raha sarotsy amy mpanomponi-Jehovah sisany?

11 Sarotsy amy ty ankamaroantsika ty miatriky fiovà. Misy, ohatsy, fa ela nimisionera, na nimpanao fanorena, na nibetelita, na nanao fanompoa amy fotoa iaby hafa, fe lasa nahazo fanendrea vaovao. Tsy maintsy nijano tamy fanendrea azy koa ty sisany satria fa mihabe, ndre teany aza raha iny. Ara-dalàna aloha laha malahelo tsika lafa miova ty fanendrea azontsika. Mety tsy ho azontsika soa fanapahan-kevitsy iny na tsy hekentsika mihintsy. Mety hahatsapa tsika hoe nandeha soa ty fiainantsika taloha. Mety ho kivy amy zay tsika ka hieritseritsy hoe fa tsy afaky hanao raha maro ho ani-Jehovah sasy. (Ohab. 24:10) Manino raha nihitani-Zakaria io ro manampy antsika hanao ze fara herintsika ho ani-Ndranaharintsika iny?

12. Manino raha nihitani-Zakaria io ro afaky manampy antsika tsy ho kivy lafa miova ty raha iainantsika?

12 Ho mora amintsika ty hizatsy ani-fiainantsika vaovao iny laha miezaky tsika mba hitovy amy ty ahini-Jehovah ty fahitantsika ani-raha iainantsika iny. Manao raha miavaky ie henanizao, ka mana tombontsoa bevata tsika satria miaraky miasa aminy. (1 Kor. 3:9) Mety hiova ty fanendrea antsika, fe ty fitiavani-Jehovah antsika tsy hiova mihintsy. Ka laha misy vokany aminao ty fanovà ataoni-fandamina, le ka mieritseritsy marè hoe ino ty antony nahavy ani-zay. Aleo mivavaky amy Jehovah mba hanampy anao hahita hoe ino ty nahasoa ani-fanovà iny, fa ka mandany fotoa mieritseritsy ani-fiainanao “taloha” iny. (Mpito. 7:10) Aleo mifantoky amy ze raha azonao atao tozay hieritseritsy ty raha fa tsy ho azonao atao sasy. Misy fianara ho antsika raha nihitani-Zakaria io. Ino zay? Tena mila miezaky mifantoky amy lafy soan-draha avao tsika. Ho falifaly avao tsika amy zay sady tsy hivaliky mihintsy lafa miova ty raha iainantsika.

LAFA SAROTSY AMINTSIKA TY MANORIKY TOROMARIKY

13. Manino ty Israelita sisany ro nieritseritsy hoe tsy mety ty hanamboara ani-tempoly io ndraiky?

13 Nivoarara ty fanamboara ani-tempoly iny. Fe “nanomboky namboatsy ani-trano-Ndranahary iny” avao Jesoa (Josoa) Mpisorobe noho Zerobabela Governera. Rozy moa ro lahilahy nivoatendry hitariky ani-vahoaky rey tamy zay. (Ezra 5:1, 2) Mety nieritseritsy ty Jiosy sisany hoe tsy nety fanapahan-kevitsy io. Tsy afaky havonin-drozy moa lahy hoe mamboatsy ani-tempoly iny rozy. Hain-drozy koa fa tsy maintsy hanao ze fara heriny fahavalon-drozy rey mba hampijanona ani-asa io. Nila toky baka amy Jehovah Josoa noho Zerobabela hoe hanampy an-drozy ie. Nahazo toky vatany rozy. Tamy fomba akory?

14. Laha hentea ty Zakaria 4:12, 14, ino ty fanomezan-toky niazoni-Josoa Mpisorobe noho Zerobabela Governera?

14 Vakio Zakaria 4:12, 14. Nambarani-anjely iny tamy mpaminani-Ndranahary tsy mivaliky io amy tampany etoa toy hoe hazo oliva roe reo le manondro “voahosotsy roe”, zany hoe Josoa noho Zerobabela. Nivola anjely iny fa sahala ‘mitsanga anilani-Jehovah azy Tomponi-tany iaby toy iny’, lahilahy roe reo. Tena tombontsoa bevata raha zay! Hita hoe natoky an-drozy Jehovah. Tokony hatòky ani-ze raha ampanaovini-lahilahy reo an-drozy zany ty Israelita satria Jehovah ro nampiasa an-drozy roe mba hitariky ty Israelita.

15. Akory ty ampisehoantsika hoe mankasitraky ty toromariky ameani-Jehovah amy Safàny ao tsika?

15 Mbo mitariky ty vahoakiny avao Jehovah henanizao ka mampiasa ty Safàny, zany hoe ty Baiboly. Resahiny amy boky masy io ao hoe manao akory ty teany hanompoa azy. Akory ty ampisehoantsika hoe mankasitraky ty toromariky azontsika baka amy Safà-Ndranahary ao tsika? Manao ani-zay tsika laha manoka fotoa hamakia noho hametsevetsea ty raha volaniny. Eritsereto zao: ‘Mba mijano kelikely va aho saky mamaky Baiboly na boky noho gazety, le mametsivetsy ani-raha vakiko iny? Manao fikaroha va aho lafa misy fahamarina “sarotsy azo” amy Baiboly ao? Sa vakiko malakilaky avao raha iny?’ (2 Pet. 3:16) Laha tsika manoka fotoa hametsevetsea ze raha ampianarini-Jehovah antsika, le ho vitantsika ty hanoriky ty tari-dalany noho hanatanteraky soa ty asa fitoria.​—1 Tim. 4:15, 16.

Atokiso ty toromariky azonao baka amy “mpanompo azo atokisa noho mahihitsy” (Fehintsoratsy 16) *

16. Ino ty hanampy antsika hanoriky ty toromariky ameani-“mpanompo azo atokisa noho mahihitsy”, ndre tsy de mazava amintsika aza raha iny?

16 Mampiasa ty “mpanompo azo atokisa noho mahihitsy” koa Jehovah mba hanomeza toromariky antsika. (Mat. 24:45) Mety tsy tena azontsika kindraiky ty toromariky ameani-mpanompo io. Mety mahazo toromariky voafaritsy soa, ohatsy, tsika mba hanampea antsika ho voaaro lafa misy loza, kanefa mieritseritsy tsika hoe tsy hisy ani-zay amy faritsy misy antsika eo. Na mety hahatsapa koa tsika hoe mitandrina loatsy mpanompo io lafa misy arety mandripaky. Ino ty tokony hataontsika laha mahatsapa tsika hoe tsy de mety ty toromariky amea antsika? Afaky mieritseritsy an’Israelita rey tsika. Nahasoa an-drozy ty nanao ani-ze raha nampanaovini-Josoa noho Zerobabela an-drozy. Afaky mieritseritsy tantara hafa fa nivakintsika amy Baiboly ao koa tsika. Kindraiky ty vahoaki-Ndranahary nahazo toromariky atao raha tsy de soa, fe nanavotsy an-drozy raha zay.​—Mpits. 7:7; 8:10.

DINIHO TY RAHA NIHITANI-ZAKARIA

17. Ino ty vokatsini-fahità mikasiky fipetrahan-jiro noho hazo oliva roe iny tamy Jiosy reo?

17 Boribory avao fahità fahalimy nihitani-Zakaria iny, fe nanampy ani-Jiosy reo hazoto hanohy ty asan-drozy noho ty fanompoan-drozy avao. Lafa norihin-drozy soa ty raha nianaran-drozy baka amy fahitàni-Zakaria iny, le lasa tsapan-drozy hoe nanoha an-drozy Jehovah sady nitariky an-drozy. Nampiasa ty fanahiny masy Jehovah mba hanampea an-drozy hanohy ani-asan-drozy iny noho ho falifaly ndraiky.​—Ezra 6:16.

18. Ino ty vokatsini-fahità nihitani-Zakaria iny aminao?

18 Afaky hisy vokany amy ty fiainanao fahità nihitani-Zakaria mikasiky fipetrahan-jiro noho hazo oliva roe rey. Nianarantsika tato hoe afaky manampy anao hahazo hery fahità iny lafa misy olo manohitsy anao, le manampy anao ho falifaly raha io lafa miova ty raha iainanao, sady manampy anao hatòky noho hanoriky avao lafa misy toromariky tsy de mazava aminao. Ino ty tokony hataonao lafa iha miatriky raha sarotsy? Voalohany, diniho raha nihitani-Zakaria iny satria manaporofo hoe mikarakara ty vahoakiny Jehovah. Bakeo manaova raha mifanaraky amy zay ka matokisa ani-Jehovah le manompoa azy avao amy fonao iaby. (Mat. 22:37) Laha manao ani-zay iha, le hanampy anao Jehovah ka ho falifaly avao iha manompo azy.​—Kol. 1:10, 11.

HIRA 7 Jehovah, Herinay sy Tanjakay

^ feh. 5 Nisy fahità maromaro sady tena niavaky nasehoni-Jehovah ani-Zakaria mpaminany. Ino ty vokani-fahità io tamy Zakaria noho tamy vahoakini-Jehovah rey? Niatriky raha sarotsy rozy lafa nampimpoly ndraiky ty fivavaha marina, fe nanome hery an-drozy fahità io ka nivitan-drozy avao raha zay. Afaky manampy antsika tsy hivaliky amy Jehovah koa fahità io ndre eo aza ty raha sarotsy atrehintsika. Nahita fahità mikasiky fipetrahan-jiro noho hazo oliva roe Zakaria. Misy fianara bevata baka amy fahità io hodinihintsika amy lahatsoratsy toy ato.

^ feh. 3 Tao vitsivitsy tafara atoy, tamy androni-Nehemia Governera, le nisy mpanjaka hafa mana anara Artaksersesy koa nisoa fanahy tamy Jiosy rey.

^ feh. 60 SARY: Niova ty fiainani-rahalahy toy lafa nihaantitsy noho tsy salama ie, fe eritseretiny hoe akory ty hataony mba hahavy azy ho zatsy ani-zay.

^ feh. 62 SARY: Vetsevetseni-ranabavy toy ty fomba anampeani-Jehovah ty “mpanompo azo atokisa noho mahihitsy”, manahaky ty nataony tamy Josoa noho Zerobabela.