Go na content

Go na table of contents

STUDIE-ARTIKEL 12

Yu e si san Sakaria ben si?

Yu e si san Sakaria ben si?

„’Nanga yepi fu mi yeye ala den sani disi o pasa’, na so Yehovah di e tiri den legre taki.”​—SAK. 4:6.

SINGI 73 Meki wi preiki sondro frede

SAN WI O LERI *

1. Sortu moi sani den Dyu ben o man du te den ben drai go baka na Yerusalem?

 DEN Dyu ben breiti srefisrefi. Yehovah Gado ben „meki Kownu Sirus fu Persia” seni den Israelsma go baka na den kondre, baka di den tan furu yari langa na ini Babilon. A kownu seni boskopu go na ala sei taki den Dyu ben kan drai go baka na den kondre fu „bow wan oso baka gi Yehovah, a Gado fu Israel” (Esra 1:1, 3). A boskopu disi ben gi den furu prisiri! Disi ben wani taki dati den Dyu ben o man dini a tru Gado baka na ini a kondre di a ben gi den.

2. San na a fosi sani di den Dyu ben man du di den doro baka na ini Yerusalem?

2 Na ini a yari 537 Fosi Krestes, den fosi Dyu ben doro na ini Yerusalem, di ben de a mamafoto fu a zuidsei kownukondre Yuda. Wantewante den Dyu disi bigin wroko na a tempel èn na ini yari 536 Fosi Krestes, den ben kaba seti a fondamenti.

3. Suma ben e gens den Dyu èn fa den du dati?

3 Syatu baka di den Dyu bigin bow a tempel baka, furu pipel na den lontu bigin gens den. Den pipel disi ben e „tan du sani fu meki den sma fu Yuda lasi-ati, èn den meki taki den sma fu Yuda no ben firi fu bow go doro” (Esra 4:4). Disi ben de wan muilek situwâsi gi den Dyu èn a ben kon moro ogri srefi. Na ini 522 Fosi Krestes, Artakserkses di ben tron a nyun kownu fu Persia, bigin tiri. * Den gensman ben prakseri taki fu di wan nyun kownu e tiri now, dan a ben o moro makelek gi den fu stop a bow-wroko. Dati meki den „meki wet fu kan du ogri” (Ps. 94:20). Den seni wan brifi gi Kownu Artakserkses taki den Dyu ben e seti sani fu opo densrefi teige en (Esra 4:11-16). A kownu ben bribi a sani disi èn dati meki a tapu den Dyu fu go doro nanga a bow fu a tempel (Esra 4:17-23). Fu dati ede den Dyu di ben e wroko nanga prisiri ben musu tapu nanga a bow-wroko.​—Esra 4:24.

4. San Yehovah du baka di den gensman tapu den Dyu fu bow a tempel? (Yesaya 55:11)

4 Den sma na ini a kondre di no ben e dini Yehovah nanga son heiheiman fu Persia, ben de nomonomo fu tapu den Dyu fu bow a tempel baka. Ma Yehovah ben wani taki den kaba bow a tempel èn noti no man tapu en fu du san a wani. (Leisi Yesaya 55:11.) A poti Sakaria leki profeiti èn a sori en aiti moi fisyun di a ben musu fruteri den Dyu fu gi den deki-ati. Den fisyun disi yepi den Dyu fu si taki den no abi fu frede den sma di ben e gens den èn a ben gi den deki-ati fu tan du a wroko di Yehovah ben gi den. Na ini a di fu feifi fisyun Sakaria si wan kandratiki nanga tu olèifbon.

5. San wi o luku na ini na artikel disi?

5 Wi alamala kan lasi-ati son leisi. Dati meki wi kan kisi wini te wi e luku a di fu feifi fisyun di Yehovah ben sori Sakaria. Te wi e frustan a fisyun disi, dan a kan yepi wi fu tan dini Yehovah nanga wi heri ati te sma e gens wi, te wi situwâsi kenki èn te wi e kisi rai di wi no e kaba frustan so bun.

TE SMA E GENS WI

Sakaria ben si wan fisyun fu tu olèifbon di e gi wan kandratiki oli. A kandratiki abi seibi lampu (Luku paragraaf 6)

6. Fa a fisyun fu a kandratiki nanga den tu olèifbon na ini Sakaria 4:1-3 gi den Dyu deki-ati? (Luku a fowtow na tapu a kafti.)

6 Leisi Sakaria 4:1-3. A fisyun fu a kandratiki nanga den tu olèifbon ben gi den Dyu deki-ati fu tan du den wroko, awansi sma ben e gens den. Fa so? Yu si taki den lampu na a kandratiki ben e bron doronomo? Tu olèifbon ben e sorgu taki oli no ben e kaba na ini a komki. Na oli ini a komki ben e lon go na den seibi lampu fu a kandratiki. Disi ben e sorgu taki den lampu ben e tan bron doronomo. Sakaria aksi: „San den sani disi wani taki?” Na engel taigi en san Yehovah taki: „’A no nanga yepi fu wan legre, noso wan makti, ma nanga yepi fu mi yeye ala den sani disi o pasa,’ na so Yehovah di e tiri den legre taki” (Sak. 4:4, 6). Na oli fu den bon e prenki a santa yeye fu Yehovah di no e kaba noiti. A heri legre fu Persia ben de noti te yu ben teki en gersi nanga a santa yeye fu Yehovah. Fu di Yehovah ben de nanga den Dyu, meki den ben o man kaba bow a tempel awinsi suma ben e gens den. A boskopu dati ben gi den furu deki-ati! A wan-enkri sani di den Dyu ben musu du, na fu frutrow tapu Yehovah èn fu go doro nanga a wroko. Dati na soifri san den du, awinsi sma ben e tapu den fu du dati.

7. Sortu kenki meki taki den bowman ben man go doro nanga a bow fu a tempel?

7 Te fu kaba, sani ben kenki èn den bowman ben man go doro nanga a wroko na a tempel. San ben kenki? Na ini 520 Fosi Krestes, Darius, a Fosiwan, tron kownu fu Persia. Na ini a di fu tu yari di a ben e tiri, a kon si taki sma ben tapu a bow fu a tempel aladi dati no ben musu pasa. Dati meki a taki dati den musu go doro fu kaba a wroko (Esra 6:1-3). Ala sma ben skreki fu san a kownu taki, ma dati no ben de ala ete. A kownu ben taki tu dati den pipel na den lontu no ben musu tapu den fu go doro nanga a bow-wroko èn den ben musu gi den moni nanga ala san den abi fanowdu fu kaba a wroko (Esra 6:7-12). A sani disi meki taki den Dyu kaba bow a tempel na ini a yari 515 Fosi Krestes. Dati na sowan fo yari baka di den bigin.​—Esra 6:15.

Frutrow tapu Yehovah te sma e gens yu (Luku paragraaf 8)

8. Fu san ede yu no abi fu frede te sma e gens yu?

8 Na ini a ten disi sma e gens furu anbegiman fu Yehovah tu. Fu eksempre, sonwan fu den e libi na ini kondre pe lanti e suku fu tapu a wroko fu wi. Lanti e kisi den brada nanga sisa fu wi na ini den kondre disi èn den tyari den „go na fesi granman nanga kownu”. Na so den sma dati ben o man si taki den brada nanga sisa disi abi a tru bribi (Mat. 10:17, 18). Son leisi sani e kenki te wan tra regering bigin tiri noso te wan krutuman teki wan bosroiti di e meki taki den brada nanga sisa kan dini Yehovah moro fri. Son Kotoigi e kisi gens na wan tra sortu fasi. Den e tan na ini wan kondre pe den kan dini Yehovah sondro taki sma tapu den, ma den abi en muilek fu di famiri de nomonomo fu tapu den fu dini Yehovah (Mat. 10:32-36). Furu leisi famiri no e gens den moro te den kon si taki den sani di den e du, no man tapu den fu dini Yehovah. Èn son leisi sonwan fu den famiri disi e drai kon dini Yehovah fayafaya. No gi abra te sma e gens yu! Ma abi deki-ati, yu no abi fu frede. Yehovah o yepi yu nanga en santa yeye.

TE YU SITUWÂSI KENKI

9. Fu san ede son Dyu ben sari di den si a fondamenti fu a nyun tempel?

9 Di den seti a fondamenti fu a nyun tempel, son Dyu di ben moro owru ben bari krei (Esra 3:12). Den ben sabi a moi tempel di Salomo ben bow èn den ben si taki a nyun tempel ben de „noti te yu e teki en gersi” nanga a fosiwan (Hag. 2:2, 3). Den ben sari srefisrefi fu di den ben teki a nyun tempel gersi nanga na owruwan. A fisyun di Sakaria ben si ben o yepi den fu de nanga prisiri baka. Fa so?

10. Fa den sani di na engel taki na ini Sakaria 4:8-10 yepi den Dyu fu no sari moro?

10 Leisi Sakaria 4:8-10. Na engel ben taki dati den Dyu ben o „prisiri te den si taki Serubabel [a granman fu den Dyu] abi wan pisi loto na ini en anu fu marki sani”. San na engel ben wani taki nanga dati? Sma ben e gebroiki a pisi loto disi fu marki efu wan sani de leti-opo. Sobun na engel ben sori a pipel fu Gado taki awansi a tempel no ben moi so leki a fosiwan, toku den ben o kaba meki en èn Yehovah ben o feni en bun. Yehovah ben o breiti nanga a tempel disi. Sobun, den srefi ben musu breiti tu. A sani di ben prenspari gi Yehovah, na taki den ben musu dini en na ini a nyun tempel èn den ben musu du dati na wan fasi di a feni bun. Efu den Dyu ben tan dini Yehovah na a fasi di a feni bun, den ben o de nanga prisiri baka.

Leri fu si sani na a yoisti fasi te yu situwâsi kenki (Luku paragraaf 11-12) *

11. Sortu sani muilek gi son futuboi fu Yehovah na ini a ten disi?

11 A e muilek gi furu fu wi te wi situwâsi kenki. Son Kresten di ben e du a spesrutu furuten diniwroko wan langa pisi ten kaba, kisi wan nyun toewijzing. Trawan ben abi fu libi wan toewijzing di den lobi, fu di den kon owru. A no fowtu fu sari te disi pasa nanga wi. Na a bigin, wi no e kaba frustan kande fu san ede so wan bosroiti teki èn a kan muilek gi wi fu agri nanga dati. A kan taki wi e misi a fasi fa sani ben de fosi. Wi kan lasi-ati èn wi kan denki taki Yehovah no man gebroiki wi bun moro (Odo 24:10). Fa a fisyun di Sakaria ben si kan yepi wi fu tan du san wi man gi wi Gado?

12. Fa a fisyun di Sakaria ben si kan yepi wi fu tan de nanga prisiri, awansi wi situwâsi kenki?

12 A o moro makelek gi wi fu fiti wisrefi na wan nyun situwâsi te wi e du muiti fu si sani soleki fa Yehovah e si en. Yehovah e du bigi sani na ini a ten disi èn wi abi a moi grani fu wroko makandra nanga en (1 Kor. 3:9). Den toewijzing fu wi kan kenki, ma a lobi di Yehovah abi gi wi noiti e kenki. Efu sani e kenki na ini na organisâsi èn yu kisi wan tra toewijzing, dan no lasi furu ten fu go denki fu san ede a kenki disi kon. Na presi fu denki taki „fosi, sani ben moro betre”, begi Yehovah fu yepi yu fu si den bun sani di a kenki disi tyari kon (Preik. 7:10). Na presi fu tan denki den sani di yu no man du moro, prakseri ala den sani di yu man du now. A fisyun di Sakaria ben si, e leri wi taki a prenspari fu tan abi wan bun denki fu sani. Sobun wi musu tan de nanga prisiri èn tan du wi diniwroko awansi wi situwâsi kenki.

TE A MUILEK FU FITI DEN RAI DI WI KISI

13. Fu san ede son Dyu ben denki taki a no ben de wan koni sani fu go doro nanga a bow fu a tempel?

13 A bow-wroko fu a tempel ben tapu. Toku Granpriester Yesuwa (Yosua) nanga Granman Serubabel di ben e teki fesi, „bigin bow na oso fu Gado baka” (Esra 5:1, 2). Kande son Dyu ben feni taki disi no ben de wan koni sani fu du. Den Dyu ben sabi taki trawan ben o si taki den ben e bow a tempel èn den ben sabi tu taki den feanti ben o du ala san den man fu tapu a wroko. Dati meki Yosua nanga Serubabel di ben e teki fesi, ben musu de seiker taki Yehovah de nanga den. Èn Yehovah sori den dati. Fa so?

14. Soleki fa Sakaria 4:12, 14 e sori, dan fu sortu sani Granpriester Yosua nanga Granman Serubabel ben de seiker?

14 Leisi Sakaria 4:12, 14. Na ini a pisi disi fu a fisyun di Sakaria kisi, na engel e taigi a profeiti taki den tu olèifbon e prenki Yosua nanga Serubabel, ’den tu salfuwan fu Yehovah’. Na engel ben taki dati den tu man disi „e tanapu na sei [Yehovah] a Masra fu heri grontapu”. Dati ben de wan bigi grani! Yehovah ben e frutrow den. Sobun, den Israelsma ben kan du iniwan sani di den man disi taigi den fu du, fu di na Yehovah ben e gebroiki den fu tiri a pipel.

15. Fa wi kan sori taki wi e lespeki a tiri di wi e kisi fu Yehovah nanga yepi fu en Wortu?

15 Na ini a ten disi Yehovah e tan tiri en pipel nanga yepi fu en Wortu, Bijbel. A e sori wi na ini a santa buku disi fa a wani taki wi musu dini en. Fa wi kan sori taki wi e lespeki a tiri di wi e kisi fu Gado Wortu? Wi kan du dati te wi e teki ten fu leisi en èn fu frustan en. Aksi yusrefi: ’Te mi e leisi Bijbel noso wan fu den tra buku fu wi, mi e stop èn teki ten fu denki dipi fu san mi leisi? Mi e du muiti fu kon sabi den sani di „muilek fu frustan”? Noso mi e leisi frafra nomo?’ (2 Petr. 3:16) Efu wi e teki ten fu denki dipi fu den sani di Yehovah e leri wi, wi o meki a tiri wi èn wi o du wi preikiwroko bun.​—1 Tim. 4:15, 16.

Frutrow „a koni srafu di de fu frutrow” te den e gi yu rai (Luku paragraaf 16) *

16. San o yepi wi fu teki den rai fu „a koni srafu di de fu frutrow”, awinsi wi no e frustan den son leisi?

16 Yehovah e gebroiki „a koni srafu di de fu frutrow” fu tiri wi tu (Mat. 24:45). Son leisi a srafu disi e gi wi rai di wi no e frustan wantewante. Fu eksempre, wi kan kisi finifini rai fa fu sreka wisrefi gi wan rampu, ma kande wi e denki taki dati no o pasa na ini a kontren fu wi. Noso wi kan si leki a srafu e broko en ede tumusi te wan siki panya na ala sei. San wi musu du te wi si leki a no de wan koni sani fu wroko nanga den rai di den gi wi? Wi kan prakseri fa den Israelsma kisi wini di den ben wroko nanga den rai di den kisi fu Yosua nanga Serubabel. Wi kan denki dipi tu fu tra Bijbel tori di wi ben leisi. Na ini owruten a pipel fu Gado ben e kisi rai tu èn son leisi a ben gersi leki den rai no ben o wroko, ma bakaten na den rai dati kibri den libi.​—Krut. 7:7; 8:10.

SI SAN SAKARIA BEN SI

17. Fa a fisyun fu a kandratiki nanga den tu olèifbon yepi den Dyu?

17 A di fu feifi fisyun di Sakaria si ben syatu, ma a ben yepi den Dyu fu tan dini Yehovah fayafaya. Di den du san a fisyun ben taki, den si fa Yehovah horibaka gi den èn fa a tiri den. Yehovah gebroiki en santa yeye fu yepi den fu go doro nanga a wroko fu den èn fu de nanga prisiri.​—Esra 6:16.

18. Fa a fisyun di Sakaria ben si kan yepi yu?

18 A fisyun fu a kandratiki nanga den tu olèifbon kan yepi wi furu. Soleki fa wi si, a kan gi wi krakti fu go doro te sma e gens wi, a e yepi wi fu de nanga prisiri te wi situwâsi kenki, èn a kan yepi wi fu frutrow tapu Yehovah te wi e kisi rai di wi no e frustan wantewante. San yu musu du te yu de na ini wan muilek situwâsi? A fosi sani, na taki yu musu si san Sakaria ben si. Dati wani taki dati yu musu si fa Yehovah e sorgu gi en pipel. Baka dati, frutrow tapu Yehovah èn tan dini en nanga yu heri ati (Mat. 22:37). Efu yu du dati, Yehovah o yepi yu fu dini en nanga prisiri ala ten.​—Kol. 1:10, 11.

SINGI 7 Yehovah e gi wi krakti

^ paragraaf 5 Yehovah ben meki Sakaria si wan tu moi fisyun. Den fisyun disi ben gi Sakaria nanga a pipel deki-ati fu seti a tru anbegi baka, aladi a no ben makelek. Den fisyun disi kan yepi wi tu fu tan dini Yehovah, aladi wi e kisi fu du nanga furu problema. Na ini na artikel disi wi o taki fu wan tu prenspari sani di wi kan leri fu wan fu den fisyun di Sakaria ben si fu a kandratiki nanga den olèifbon.

^ paragraaf 3 Furu yari baka dati di Nehemia ben de granman, wan tra kownu di ben nen Artakserkses ben e du bun gi den Dyu.

^ paragraaf 60 SAN WI E SI TAPU A PRENKI: Wan brada e si taki a musu fiti ensrefi fu di a situwâsi fu en kenki. A kon moro owru èn en gosontu no de so bun moro.

^ paragraaf 62 SAN WI E SI TAPU A PRENKI: Wan sisa e prakseri fa Yehovah e horibaka gi „a koni srafu di de fu frutrow”, neleki fa a ben du dati gi Yosua nanga Serubabel.