Skip to content

Skip to table of contents

NDRIMA NYA GIHEVBULO 12

Ina u ngu wona esi Zakariya a si wonidego?

Ina u ngu wona esi Zakariya a si wonidego?

“Khu Liphuvbo langu; a ngu ganela Jehovha nya Tshivba Yatshavbo.” — ZAK. 4:6NM.

NDZIMO 73 Hi tiyise hwambo

ESI HI NA SI HEVBULAGO AVBA NYA NDRIMA YEYI *

1. Gilo muni nyo tsakise gi nga hadzi gu dugeleya Vajudha va nga ba va ri dzigumbi?

 VAJUDHA va di gu tsakide ngudzu. Jehovha Nungungulu khendzugiside “liphuvbo la Kiro, mufumeli wa Perisiya” gasi gu ya tshudzisa Vaisrayeli va nga ba va vbanya Bhabhiloni khu myaga nya yingi. Pfhumu yi di tivisa gu khiyo, Vajudha va di yede gu bweleya tigoni gwawe va bwe va ya vbaha nyumba ya “Pfhumu Nungungulu wa Israyeli.” (Ezira 1:1, 3) Khu lisine isoso si di gu tsakisa ngudzu! Isoso si di gu thula gu khiso, Vajudha va di hadzi gu si kodza gambe gu khozeya Nungungulu nya lisine ga litigo a nga ba a va ningide.

2. Tepo Vajudha va nga ba va ri dzigumbi va nga bweleya Jerusalema khu gevbini gilo nyo pheye va nga gi kodza gu gira?

2 Khu mwaga nya 537 na ma si gu vbohi matshigu yathu, Vajudha nya gu pheye va di vboha Jerusalema a nga bari tshindza nya wufumu wa sul wa Judha. Vajudha va nga vbweleya nya mba hweya va di pheya gu vbahedza tempele, nigu khu mwaga nya 536 na ma si gu vbohi matshigu yathu avo va di gu vbedzide gu vbahedza tempele.

3. Khu vamani va nga wugeya Vajudha nigu khu ndziya muni?

3 Hwane nyo ba Vajudha va phede gu vbahedza tempele, vathu nya vangi va di pheya gu va wugeya. Mayigo ya vbafuvbi ma “di phela gu vbedza tshivba ya va na Judha va va himbedzela gu vbaha.” (Ezira 4:4) Gu diri giemo nya gu garadze ga va na Judha, ganiolu silo si di gu engedzeya gu vivba. Khu mwaga nya 522 na ma si vbohi matshigu yathu, Aritasesi a di khala pfhumu nya yiphya ya Perisiya. * Vawugeli va pimiside gu khavo, kha nga olu yi gu pfhumu nya yiphya va na si kodza gu emisa thumo nya gu vbahe khu va “dzega guwegela va gu gira nayo.” (Ndzi. 94:20) Avo va di rumeya lidangaliya ga pfhumu Aritasesi, na va gu mu embeya gu khavo Vajudha va di gu hunga gu mu wugeya. (Ezira 4:11-16) Khu kharato, pfhumu yi di khodwa malipha yawe yi bwe yi emisa gu vbahwa nya tempele. (Ezira 4:17-23) Khu kotani nya olu va nga himbedzedwa, Vajudha va di ema gu vbaha tempele. — Ezira 4:24.

4. Ginani egi Jehovha a giridego hwane nya gu ba vawugeyi va himbedzede gu vbahedza tempele? (Isaya 55:11)

4 Vathu va tigoni va nga ba va si khozeyi Jehovha ni dzimbe dzipfhumu dza Perisiya va di gu dzi emisede gu emisa gu vbahedzwa nya tempele. Ganiolu Jehovha a di gu vbweta gu khuye Vajudha va vbedzisa gu vbahedza tempele, nigu uye dzitepo dzatshavbo a ngu tadzisa esi a si tumbisago. (Leri Isaya 55:11.) Uye a hathide Zakariya gasi a mu gira muprofeti waye a bwe a mu ninga 8 siwoniso nya gu samadzise. Khu kharato, Zakariya embede Vajudha maningano ni siwoniso sesi gasi gu va tiyisa. Siwoniso sesi, si phaside Vajudha gu wona gu khavo va mwalo gighelo nya gu thave vawugeyi nigu si va tiyiside gasi gu simama gu gira thumo owu Jehovha a nga ba a vbweta gu avo va gira. Umo nya giwoniso nya wu 5, Zakariya a di wona khandriya ni misimbo mivili nya miolivha.

5. Ginani hi na bhulago khigyo avba nya ndrima yeyi?

5 Dzimbe dzitepo hatshavbo hi ngu vbeya tshivba. Khu kharato, hi nga phasega khu gu wona edzi Jehovha a tiyisidego khidzo Vaisrayeli khu gu thumisa giwoniso nya wu 5 gya Zakariya. Gu pwisisa giwoniso gegi, gi nga hi phasa gu thumeya Jehovha na hi tumbegide tepo vathu va hi wugeyago, tepo giemo gyathu gi vbindrugedzago ni tepo hi hakhago sileletelo hi gu mba si pwisisa.

TEPO VATHU VA HI WUGEYAGO

Zakariya a di wona giwoniso nya misimbo mivili nya miolivha yi nga ba yi duga mafura ma beya umo nya 7 dzikhandriya (Wona ndrimana 6)

6. Giwoniso nya khandriya ni misimbo mivili nya miolivha gi khumbugwago umo ga Zakariya 4:1-3, gi tiyiside kharini Vajudha? (Wona fotu avba nya kapa.)

6 Leri Zakariya 4:1-3. Giwoniso nya khandriya ni misimbo mivili nya miolivha, gi ningide gutiya-hwambo Vajudha nya gu simame ni thumo wawe nya gu vbahe ambari olu va nga ba va wugedwa. Khu ndziya muni? U si tugude gu khuwe mafura nya khandriya yile ma di si vbeyi? Mafura ma di gu vbalaga khumo nya misimbo mivili nya miolivha ma beya umo nya tigela, khavbovbo mafura ya omu nya tigela ma di gu beya umo nya 7 dzikhandriya mweyo khu mweyo, mafura yaya ma gira gu dzikhandriya dzikhondra tepo yatshavbo. Zakariya a di wudzisa gu khuye: “Gasi sa gu tshamusela ginani silo sesi?” Ngilozi yi di hlamula khu malito matago khiyo ga Jehovha: “Khandri khu tshivba, mwendro khu dzihanyi, aholu, khu Liphuvbo langu; a ngu ganela Pfhumu Nungungulu nya Tshivba Yatshavbo.” (Zak. 4:4, 6) Mafura nya misimbo yeyi ma gu emeya liphuvbo nya guage nya tshivba ya Jehovha li gu mba vbeya. Liphuvbo nya guage la Nungungulu li diri ni tshivba ngudzu guvbindra libuthu la Peresiya. Kha nga olu va nga ba va phaswa khu Jehovha, vavbahe nya tempele va di hadzi gu si kodza gu vbedzisa thumo wawe ambari olu va nga ba va emisana ni gu wugedwa. Khu lisine gu diri malito nya gu tiyise ngudzu! Satshavbo esi Vajudha va nga ba va yede gu gira, gu diri gu tumba Jehovha ni gu pheledza gu vbahedza tempele. Isoso khiso kamwe va giridego ambari olu thumo wawe wu nga ba wu emisidwe.

7. Ginani gi giregidego gi nga phasa vavbahe nya tempele?

7 Guvbindrugedza nyo khaguri gu ningide gutshulega vavbahe nya tempele. Khu gwevbini guvbindrugedza gwakone? Khu mwaga nya 520 na ma si vbohi matshigu yathu, Dhariyo a diri uye pfhumu ya Perisiya. Ga mwaga nya wuvili nya mufumo waye, uye a di tugula gu khuye gu himbedzedwa nya gu vbahe tempele gu diri mwalo nayoni. Khavbovbo, Dhariyo a di va embeya gu khuye va di yede gu vbedzisa thumo wawe. (Ezira 6:1-3) Esi pfhumu yi hungidego si hlamadziside vathu vatshavbo, ganiolu pfhumu yi di gira nya singi guvbindra basi gu va dzumeleya gu gira thumo wawe nya gu vbahe. Pfhumu yi di ruma gu khiyo vathu va ema gu wugeya Vajudha va bwe va va ninga dzitsapawu ni satshavbo va nga ba va si vbweta gasi gu vbedzisa gu vbaha tempele. (Ezira 6:7-12) Kha nga handro wakone, Vajudha va vbedzide gu vbaha tempele khu 4 myaga ni guvbindra khu 515 na ma si vbohi matshigu yathu.— Ezira 6:15.

Tumba tshivba ya Jehovha tepo u wugedwago (Wona ndrimana 8)

8. Khu ginani u yedego gu tiya hwambo tepo vambe va gu wugeyago?

8 Muhuno gambe, vakhozeyi nya vangi va Jehovha va ngu emisana ni gu wugedwa. Khu giyeyedzo, vambe va gu vbanya ga mayigo aya mifumo yi himbedzeyago thumo wathu. Ga mayigo yoyo, vandriyathu adzina va nga khothedwa nigu “yiswa ga vaghovhernadhori ni dzipfhumu” gasi gu ya va ninga wufakazi. (Mat. 10:17, 18) Dzimbe dzitepo mufumo wu ngu vbindrugedza, khu kharato vandriyathu va nga si kodza gu khozeya Jehovha na va tshulegide. Mwendro mulamuli nya wadi a nga hunga gilo gi hi dzumeleyago gu khozeya Jehovha na hi tshulegide. Dzimbe dzifakazi dza Jehovha dzi ngu wugedwa khu dzindziya nyo hambane. Avo va gu vbanya ga litigo va tshulegidego gu khozeya Jehovha, ganiolu avo va ngu wugedwa khu valongo va dzi emisidego gu va emisa gu thumeya Nungungulu. (Mat. 10:32-36) Ga siemo nya singi, valongo vava va nga ema gu hi wugeya tepo va tugulago gu khavo kha va na nga si kodza gu hi gurumedzeya gu ema gu thumeya Jehovha. Nigu ga siemo nyo khaguri vale va nga ba vari vawugeyi va khade Dzifakazi nya sighingi. Tepo u emisanago ni gu wugedwa u nga emi gu thumeya Jehovha. Tiya hwambo. Jehovha a ngu gu phasa khu gu thumisa tshivba nya liphuvbo laye nya guage, khu kharato u nga thavi!

TEPO GIEMO GYATHU GI VBINDRUGEDZAGO

9. Khu ginani Vajudha nyo khaguri va nga swihala tepo va nga wona gu vbahwa nya tempele nya yiphya?

9 Tepo tempele nya yiphya yi nga ba yi vbahwa, Vajudha nyo khaguri va dandridego khu tanga va di liya. (Ezira 3:12) Avo va di wonide tempele yi vbahidwego khu Solomoni, nigu va di gu pimisa gu khavo tempele va nga ba va vbaha “khandri ya gilo” wa gu yi fananisa ni tempele ya Solomoni. (Agewu 2:2, 3) Avo va di gu swihade kholu va di gu fananisa tempele nya yiphya ni eyi ya gale. Giwoniso gya Zakariya gi va phaside gu mana gutsaka. Khu ndziya muni?

10. Malito ma gomogo umo ga Zakariya 4:8-10, ma phaside kharini Vajudha gu mba vbeya tshivba?

10 Leri Zakariya 4:8-10. Ginani esi ngilozi yi nga vbweta gu ganeya tepo yi nga khiyo Vajudha va di hadzi gu “kulungela gikhati va na wonago giwindri giri mandzani ga [mufumeli wa Judha] Zorobhabheli.” Giwindri mwendro prumo, ferameta yi thumiswago gasi gu wona gu gilo nyo khaguri gi wegede mwendro ne. Malito ya ngilozi ma di gu yeyedza ga vathu va Nungungulu gu khayo, ambari tempele yi nga ba yi wonedwa vbavbatshi khu vathu nyo khaguri wa gu yi fananisa ni eyi ya gale, iyo yi di hadzi gu vbeya gu vbahwa nigu yi di hadzi gu khala nga edzi Jehovha a nga ba a yi vbweta khidzo. Jehovha a di hadzi gu tsaka khu tempele, khu kharato Vajudha navo va di yede gu tsaka khiyo. Esi si nga ba ri ni lisima ga Jehovha gu diri gu wukhozeyi wu nga ba wu giredwa ndrani nya tempele nya yiphya wu gimbidzisana ni esi a nga ba a si vbweta. Vajudha va gu vega gupima avbo nya gu khozeye Jehovha khu ndziya nya yadi gasi gu tsakedwa khuye, avo va di hadzi gu tsaka gambe.

Zama gu wona siemo nya siphya khu ndziya nya yadi (Wona dzindrimana 11-12) *

11. Gigaradzo muni egi vakhozeyi nyo khaguri va Jehovha va tshanganago nagyo muhuno?

11 Nya vangi gwathu si ngu va garadzeya tepo giemo gi vbindrugedzago. Vathu nyo khaguri va nga ba va thuma avbo nya thumo nya tepo yatshavbo khu tepo nyo laphe, va vbindrugedzide thumo. Vambe si lombide gu va diga gu gira thumo wawe va nga ba va wu gola khu kotani nya tanga yawe. Si olovegide gu hi vbeya tshivba tepo hi tshanganago ni gu vbindrugedza gogu. Gupheyani adzina kha hi pwisisi esi si hungidwego khu gu vbeleya mwendro gu mba dzumeleyana naso. Ethu adzina hi nga pimisa gu khethu si diri tshukwana gale. Nigu ethu adzina hi nga vbeya tshivba, hi pimisa gu khethu kha hi ngo si kodza gu gireya nya singi Jehovha. (Mav. 24:10) Giwoniso gya Zakariya gi na hi phasa kharini gasi hi simama gu gireya esi hi si kodzago Nungungulu wathu?

12. Giwoniso gya Zakariya gya gu hi phasa kharini gu simama na hi tsakide ambari giemo gyathu gya gu vbindrugedza?

12 Si ngu hi vbevbugeya gu dzi pwananisa ni giemo nya giphya tepo hi zamago gu wona giemo gyathu nga edzi Jehovha a gi wonago khidzo. Uye a ngu gira silo nya si khongolo muhuno, nigu hi na ni lithomo nya gu thume gumogo naye. (1 Kor. 3:9) Thumo wathu adzina wu nga vbindrugedza, ganiolu lihaladzo la Jehovha khethu kha li na nga vbindrugedza. Wa gu tshuka u kuhwa khu gu vbindrugedza nyo khaguri gu giridwego hengeledzanoni, u nga vbedzi tepo na wu gu pimisa khu satshavbo sighelo si nga girisa gu gu manega gu vbindrugedza gogo. Wulangani nya gu vireye gu khuwe womi wago wu khala nga edzi wu nga ba wu khade khidzo ga “dzinango dza gale”, lomba Jehovha gasi a gu phasa gu wona silo nya sadi avba nya gu vbindrugedza gu giridwego. (Muh. 7:10) Wulangani nya gu khaleye gu pimisa khesi u gu mba si kodza gu gira, dundrugeya khu satshavbo u si kodzago gu gira. Avba nya giwoniso gya Zakariya ha gu hevbula lisima nya gu simame ni mawonelo nya yadi khu silo. Khu kharato, hi na simama na hi tsakide ni gu tumbega ambari giemo gyathu gya gu vbindrugedza.

TEPO SI GARADZAGO GU LANDRISA GILELETELO

13. Khu ginani Vaisrayeli nyo khaguri adzina va pimisidego gu khavo mawonelo nya gu vbahedze tempele ma diri wupumbu?

13 Thumo nya gu vbahe tempele wu di gu emisidwe. Ganiolu, Mupristi nya khongolo Joshua ni Mufumeli Zerobhabheli, vama va hathidwego gasi gu thangeya vathu va di “pheledza guvbaha Nyumba ya Nungungulu.” (Ezira 5:1, 2) Vajudha nyo khaguri adzina va pimiside gu khavo, esi si hungidwego si diri wupumbu. Vajudha va di hadzi gu mba kodza gu siha gu khavo va di gu vbaha tempele, nigu avo va di gu dziti gu khavo valala vawe va di hadzi gu gira ni gevbini gasi gu emisa thumo wawe. Vama vava va vavili, Joshuwa ni Zorobhabheli, va di gu vbweta gu tiyisega gu khavo Jehovha a ngu va phasa. Avo va hakhide giphaso gyogyo. Khu ndziya muni?

14. Guya khu Zakariya 4:12, 14, gitiyisegiso muni egi Mupristi nya khongolo Joshuwa ni Mufumeli Zorobhabheli va gi hakhidego?

14 Leri Zakariya 4:12, 14. Ga gipandre gegi nya giwoniso gya Zakariya, ngilozi ya gu yeyedza Muprofeti nya gu tumbege wa Nungungulu gu khiyo misimbo mivili nya miolivha ya gu emeya “vama vavili va todzidwego” a gu Joshuwa ni Zerobhabheli. Ngilozi yi di ganeya gu khiyo vama vava vo gira khatshi va di ema “bambe ni bambe ni Pfhumu nya litigo latshavbo, Jehovha, NM”. Isoso si diri lithomo nya likhongolo! Jehovha a di gu va tumba. Khu kharato, Vaisrayeli va di yede gu tumba satshavbo esi avo va nga ba va va ruma gu gira kholu Jehovha a di gu thumisa vama vava va vavili gasi gu thangeya Vaisrayeli.

15. Hi nga yeyedza kharini gu khethu hi ngu ninga githawo gileletelo gya Jehovha gi gomogo umo nya Lito laye?

15 Muhuno, Jehovha a ngu simama gu thangeya vathu vaye khu gu thumisa Lito laye a gu Bhibhiliya. Umo nya libhuku nya guage, Uye a ngu hi embeya edzi hi nga mu khozeyago khidzo gasi a hakha wukhozeyi wathu. Hi nga yeyedza kharini gu khethu hi ngu ninga githawo gileletelo hi gi manago umo nya Lito la Nungungulu? Khu gu hi dzi ninga tepo nya gu hevbule gwadi Bhibhiliya ni gu yi pwisisa. Dzi wudzise gu khuwe: ‘Tepo nyi lerigo Bhibhiliya mwendro limwedo nya mabhuku yathu, ina nyi ngu ema nyi dundrugeya khesi nyi si hevbudego? Ina nyi ngu zama gu pwisisa lisine nya Bhibhiliya li garadzago gu li pwisisa? Mwendro nya gu vbindrisa maho basi?’ (2 Ped. 3:16) Ha gu dzi ninga tepo nya gu dundrugeye khesi Jehovha a hi hevbudzago, hi na si kodza gu landrisa sileletelo saye hi bwe hi tadzisa thumo wathu nya gu tshumayele. — 1 Thim. 4:15, 16.

Tumba gileletelo u ningwago khu “githumi nya gutumbege ni nya gugengeye” (Wona ndrimana 16) *

16. Ha gu mba pwisisa gwadi gileletelo hi ningwago khu “githumi nya gutumbege ni nya gugengeye,” ginani gi na hi phasago gu gi landrisa?

16 Yimbe dziya eyi Jehovha a hi ningago khiyo sileletelo, khu gu thumisa “githumi nya gutumbege ni nya gugengeye.” (Mat. 24:45) Dzimbe dzitepo, sithumi sesi nya gutumbege si nga ningeya sileletelo adzina si nga hi garadzeyago gu si pwisisa. Khu giyeyedzo, adzina hi nga hakha sileletelo nyo kongome nya gu hi dzi dongiseya gasi hi vbuluga ga mhango nya tumbunugo hi pimisago gu khethu kha yi na nga girega gipandreni gwathu. Mwendro si nga hi gira hi pimisa gu khethu githumi nya gutumbege gyo vbindrisa avbo nya sileletelo gi hi ningago ndrani nya tungu. Ginani hi yedego gu gira ha gu pimisa gu khethu sileletelo hi ningwago kha si yeyedzi wugengeyi? Hi nga dundrugeya khedzi Vaisrayeli va phasegidego khidzo tepo va nga gira esi Joshuwa ni Zorobhabheli va nga va embeya gu gira. Hi nga dundrugeya gambe khu mambe matimo nya Bhibhiliya hi ma hevbudego. Dzimbe dzitepo, vathu va Nungungulu va di gu hakha gileletelo gi nga ba gi gira gu khatshi kha gi pwali gwadi ganiolu gi nga vbulugisa womi wawe. —  Val. 7:7; 8:10.

WONA ESI ZAKARIYA A SI WONIDEGO

17. Giwoniso nya kandriya ni misimbo mivili nya miolivha gi kuhide kharini Vajudha?

17 Giwoniso Zakariya a gi wonidego adzina gi di rode, ganiolu igyo gi phaside Vajudha gu manega ni mawonelo nya yadi maningano ni thumo wawe ni wukhozeyi wawe. Nigu tepo avo va nga thumisa esi va si hevbudego avbo nya giwoniso gya Zakariya va dzipwide na va gu thangedwa khu Jehovha ni gu phaswa khuye. Khu gu phaswa khu tshivba nya liphuvbo laye nya guage, Jehovha a va phaside gu simama ni thumo wawe ni gu wusedza gutsaka gwawe. — Ezira 6:16.

18. Giwoniso gya Zakariya gi nga kuha kharini womi wago?

18 Giwoniso gya Zakariya nya misimbo milivi nya miolivha gi nga kuha womi wago khu ndziya nya gu hlamadzisi. Kha nga hi si hevbudego, igyo gi nga gu phasa gu mana tshivba u yi vbwetago tepo vambe va gu wugeyago, u mana gutsaka u gu vbwetago tepo giemo gyago gi vbindrugedzago ni gu tumba u gu vbwetago tepo u ningwago gileletelo u gu mba gi pwisisa gwadi. Ginani u yedego gu gira wa gu tshangana ni sigaradzo womini gwago? Gupheya, wona esi Zakariya a si wonidego a gu giyeyedzo nya gu khigyo Jehovha a ngu khathala khu vathu Vaye. Khavbovbo, gira esi u si wonago khu gu tumba Jehovha ni gu simama gu mu khozeya khu monyo wago watshavbo. (Mat. 22:37) Wa gu gira isoso, Jehovha a na gu phasa gu mu thumeya na wu tsakide kala gupindruga. — Kol. 1:10, 11.

NDZIMO 7 Jehovha, tshivba yathu

^ par. 5 Jehovha ningide siwoniso nya singi Muprofeti Zakariya nyo hlamadzise. Esi Zakariya a si wonidego si ningide tshivba uye ni vathu va Jehovha nya gu wusedze wukhozeyi nya guage, ambari olu si nga ba si si vbevbugi. Siwoniso sesi, si nga hi phasa nethu gu thumeya Jehovha khu gu tumbega ambari na hi gu emisana ni sigaradzo. Avba nya ndrima yeyi, hi na bhula khu silo nya lisima hi nga si hevbulago avba nya gimwegyo nya siwoniso sa Zakariya si patago khandriya ni misimbo nya miolivha.

^ par. 3 Hwane nya myaga nyo khaguri, matshigoni ya mufumeli Nehemiya, pfhumu mweyo nyo pwane khu Aritasesi yi yeyedzide wuwadi Vajudha.

^ par. 60 MITSHAMUSELO NYA DZIFOTO: Ndriyathu nya mwama a gu wona lisima nya gu dzi pwananise ni gu vbindrugedza nya siemo gu residwego khu tanga ni gigaradzo nya madwali.

^ par. 62 MITSHAMUSELO NYA DZIFOTO: Ndriyathu nya nyamayi a gu dundrugeya khedzi Jehovha a phasago khidzo “githumi nya gutumbege ni nya gugengeye,” nga edzi a phasidego khidzo Joshuwa ni Zorobhabheli.