Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

NHLOKOMHAKA LEYI DYONDZIWAKA 12

Xana Wa Swi Vona Leswi Zakariya A Swi Voneke?

Xana Wa Swi Vona Leswi Zakariya A Swi Voneke?

“‘Ndzi ta tirhisa moya wa mina,’ ku vula Yehovha wa mavuthu.”—ZAK. 4:6.

RISIMU 73 Hi Nyike Xivindzi

LESWI HI NGA TA SWI DYONDZA *

1. Hi wihi nchumu wo tsakisa lowu a wu ta endlekela Vayuda lava a va ri evuhlongeni?

VAYUDA a va khapakhapa hi ntsako. Yehovha Xikwembu “u nyike Hosi Korexe wa le Peresiya miehleketo” ya leswaku a ntshunxa Vaisrayele lava heteke malembe yo tala va ri evuhlongeni eBabilona. Hosi yi tivise Vayuda leswaku va tlhelela eka rikwavo leswaku va ya “pfuxa yindlu ya Yehovha Xikwembu xa Israyele.” (Ezra 1:1, 3) Sweswo a swi tsakisa swinene! A swi vula leswaku Vaisrayele a va ta tlhela va gandzela Xikwembu xa ntiyiso etikweni leri xi va nyikeke rona.

2. Hi wihi nchumu wo sungula lowu Vayuda lava a va ri evuhlongeni va koteke ku wu endla loko va tlhelela eYerusalema?

2 Hi 537 B.C.E., Vayuda vo sungula va fike emutini wa Yerusalema lowu a wu ri ntsindza wa mfumo wa le dzongeni wa Yuda. Vayuda volavo va nambe va sungula ku aka tempele, lerova hi 536 B.C.E se a va hetile ku aka masungulo ya tempele!

3. Hi yihi mitlhontlho leyi Vayuda va langutaneke na yona?

3 Loko Vayuda va sungula ku aka tempele, vanhu vo tala a va va sivela ku aka. Vaakelani va vona a va “tshamela ku heta Vayuda matimba leswaku va ta tshika ku aka.” (Ezra 4:4) A swi tika kambe xiyimo xi ye emahlweni xi nyanya ku tika. Hi 522 B.C.E., ku ve na hosi leyintshwa ePeresiya leyi vuriwaka Atazekiseki. * Leswi a ka ha ku vekiwa hosi leyintshwa vakaneti lava va ringete ku yimisa ntirho wo aka hi ku va va “kunguhata ku endla swo biha hi ku tirhisa nawu.” (Ps. 94:20) Va byele Hosi Atazekiseki leswaku Vayuda a va kunguhata ku pfukela mfumo wakwe. (Ezra 4:11-16) Hosi yi tshembe mavunwa wolawo kutani yi lerisa leswaku ntirho wo aka tempele wu yirisiwa. (Ezra 4:17-23) Hikwalaho ka xileriso xexo Vayuda va boheke ku tshika ntirho wo aka tempele.—Ezra 4:24.

4. Xana Yehovha u endle yini endzhaku ka loko va kaneti va yirise ku pfuxetiwa ka tempele? (Esaya 55:11)

4 Mfumo wa Peresiya swin’we ni vanhu lava a va nga gandzeli Yehovha, a va tiyimisele ku yimisa ntirho wo pfuxeta tempele. Kambe Yehovha a a lava leswaku Vayuda va heta ntirho wo pfuxeta tempele naswona mikarhi hinkwayo u hetisisa swikongomelo swakwe. (Hlaya Esaya 55:11.) U hlawule Zakariya leswaku a va muprofeta wakwe naswona u n’wi kombe swivono swa nhungu leswi a swi ta khutaza Vayuda. Swivono swoleswo swi pfune Vayuda ku vona leswaku a va nga fanelanga va chava va kaneti va vona ni ku tlhela swi va khutaza leswaku va ya emahlweni va endla ntirho wa Yehovha. Eka xivono xa vuntlhanu, Zakariya u vone xo tlhoma timboni ni mirhi yimbirhi ya mitlhwari.

5. Hi ta kambisisa yini eka nhlokomhaka leyi?

5 Mikarhi yin’wana hinkwerhu hi pfa hi hela matimba. Hi nga vuyeriwa loko hi kambisisa ndlela leyi Yehovha a khutazeke Vaisrayele hayona hi ku tirhisa xivono xa vuntlhanu xa Zakariya. Ku twisisa xivono lexi swi ta hi pfuna ku ya emahlweni hi tirhela Yehovha hi ku tshembeka loko hi kanetiwa, loko swiyimo swa hina swi cinca ni loko hi nyikiwa nkongomiso lowu hi nga wu twisisiki.

LOKO HI KANETIWA

Zakariya u vone xivono xa mirhi yimbirhi ya mitlhwari leyi mafurha ya kona ma cheriwaka eka xo tlhoma timboni lexi nga ni mavoni ya nkombo (Vona ndzimana 6)

6. Xivono xa mirhi yimbirhi ya mitlhwari ni xo tlhoma timboni lexi hlamuseriweke eka Zakariya 4:1-3, xi va khutaze njhani Vayuda? (Vona xifaniso xa xifunengeto.)

6Hlaya Zakariya 4:1-3. Xivono xa mirhi yimbirhi ya mitlhwari ni xo tlhoma timboni xi khutaze Vayuda leswaku va nga wi mapa. Njhani? Xiya leswaku mafurha ya xo tlhoma timboni a ma nga heli. Mirhi yimbirhi ya mitlhwari a yi chela mafurha enkambaneni kasi nkambana yona a yi chela mafurha eka mavoni ya nkombo eka xo tlhoma timboni. Mafurha lama a ma endla leswaku timboni ti nga timeki. Zakariya u vutise a ku: “Xana swilo leswi swi vula yini?” Ntsumi yi hlamule hi rungula leri humaka eka Yehovha leri nge: “‘A ndzi nge tirhisi masocha, kumbe matimba, kambe ndzi ta tirhisa moya wa mina,’ ku vula Yehovha wa mavuthu.” (Zak. 4:4, 6) Mafurha ya mirhi ma yimela matimba ya moya lowo kwetsima wa Yehovha lama nga ta tshama ma ri kona. Vuthu ra Mfumo wa Peresiya a ri nga ri nchumu loko ri ringanisiwa ni matimba ya moya lowo kwetsima wa Xikwembu. Leswi Yehovha a a va seketela vaaki va tempele a va ta swi kota ku hlula ku kanetiwa ivi va heta ntirho wa vona. Mhaka leyi a yi tiyisa nhlana! Lexi Vayuda a va fanele va xi endla a ku ri ku tshemba Yehovha ivi va nghena ehansi va tirha. Sweswo hi swona leswi va swi endleke hambileswi ntirho wa vona a wi yirisiwile.

7. Hi kwihi ku cinca loku endlekeke loku pfuneke vaaki va tempele?

7 Ku ve ni ku cinca ko karhi loku pfuneke vaaki va tempele. Hi kwihi? Hi 520 B.C.E., Dariyosi wo Sungula u fume Peresiya kutani hi lembe ra vumbirhi ra ku fuma kakwe u tshubule leswaku ku yirisiwa ka ku akiwa ka tempele a ku nga ri enawini. Dariyosi u va nyike mpfumelelo wa leswaku va hetisa ntirho wo aka. (Ezra 6:1-3) Xiboho lexi xi hlamarise vanhu hinkwavo naswona a swi nga helelanga kwalaho. Hosi yi lerise vaakelani leswaku va nga kavanyeti ntirho wo aka naswona a va fanele va humesa mali leswaku va seketela ntirho lowu! (Ezra 6:7-12) Hikwalaho ka sweswo Vayuda va kote ku heta ku aka tempele endzhaku ka malembe ya mune, hi 515 B.C.E.—Ezra 6:15.

Titshege hi matimba ya Yehovha loko u kanetiwa (Vona ndzimana 8)

8. Hikwalahokayini u fanele u va ni xivindzi loko u kanetiwa?

8 Namuntlha vanhu va Yehovha va kanetiwa. Hi xikombiso, van’wana va tshama ematikweni lama ntirho wa hina wu yirisiweke. Ematikweni wolawo vamakwerhu va nga ha khomiwa ivi va “yisiwa emahlweni ka tindhuna ni tihosi” leswaku byi va vumbhoni eka vona. (Mat. 10:17, 18) Mikarhi yin’wana ku cinca loku vaka kona eka vafumi ku nga ha tisa ntshuxeko. Kumbe muavanyisi loyi a nga ni ku twisisa a nga ha teka xiboho xo hi pfumelela leswaku hi gandzela hi ku ntshuxeka. Timbhoni tin’wana ti kanetiwa hi tindlela tin’wana. Laha ti tshamaka kona ntirho wa hina a wu yirisiwanga, kambe ti kanetiwa hi maxaka lama tiyimiseleke ku ti tshikisa ku tirhela Xikwembu. (Mat. 10:32-36) Mikarhi yo tala loko maxaka ya hina ma swi xiya leswaku hambi ko ba lexi dumaka a hi tshiki ku tirhela Yehovha ma tshika ku hi kaneta. Van’wana lava a va hi kaneta hi tihanyi mikarhi yin’wana va va Timbhoni to tshembeka. Loko u kanetiwa u nga wi mapa! Vana ni xivindzi. Yehovha u na wena naswona wa ku pfuna hi ku tirhisa moya lowo kwetsima kutani u nga chavi nchumu!

LOKO SWIYIMO SWA HINA SWI CINCA

9. Hikwalahokayini Vayuda van’wana a va hele matimba loko va vona masungulo ya tempele leyintshwa?

9 Van’wana va Vayuda lava dyuhaleke va ririle hi xiviti loko va vona ku akiwa masungulo ya tempele leyintshwa. (Ezra 3:12) Phela va vone vuxongi bya tempele yo sungula leyi a yi akiwe hi Solomoni, kutani a va vona onge tempele leyi a yi akiwa a yi ‘tluriwa hi leyo sungula.’ (Hag. 2:2, 3) Leswi tempele leyintshwa a yi hambane ngopfu ni leya khale, sweswo a swi nga va dyisi byi rhelela. Kambe xivono xa Zakariya a xi ta va pfuna leswaku va tlhela va tsaka. Njhani?

10. Xana marito ya ntsumi lama kumekaka eka Zakariya 4:8-10 ya va pfune njhani Vayuda leswaku va tlhela va tsaka?

10 Hlaya Zakariya 4:8-10. Xana ntsumi a yi vula yini loko yi ku Vayuda “va ta tsaka loko va vona [ndhunankulu ya Muyuda] Zerubabele a khome ntambhu yo pima”? Ntambhu yo pima a yi tirhisiwa ku vona loko nchumu wo karhi wu yime thwii! Ntsumi a yi tiyisekisa vanhu va Xikwembu leswaku a swi nga ri na mhaka ku tempele yi languteka njhani, xa nkoka i ku a yi ta akiwa yi hela naswona a yi ta amukeleka eka Yehovha. Leswi Yehovha a a ta yi amukela, a va nga ri na xivangelo xo khunguvanyeka. Leswi a swi ri swa nkoka eka Yehovha a ku ri leswaku vugandzeri lebyi a byi ta endliwa eka tempele leyintshwa byi fambisana ni ku rhandza kakwe. Loko ntsena Vayuda a va gandzela Yehovha hi ndlela leyi a lavaka yona ni ku tikarhatela ku va lava amukelekaka eka yena, sweswo a swi ta endla leswaku va tlhela va tsaka.

Vana ni langutelo lerinene hi xiyimo xa wena lexintshwa (Vona tindzimana 11-12) *

11. Hi yihi mitlhontlho leyi vagandzeri va Yehovha va langutanaka na yona namuntlha?

11 Loko swiyimo swi cinca ku nga va tlhontlho eka vo tala va hina. Van’wana lava tirheke malembe yo tala eka ntirho wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo va kume xiavelo lexintshwa. Van’wana va boheke ku tshika ku endla mitirho leyi a va yi rhandza hikwalaho ka leswi ti dyaka ti ya emagoveni. Hi nga ha hela matimba loko ku cinca koloko ku endleka. Eku sunguleni hi nga ha va hi nga xi twisisi hi ku helela xiboho lexi kumbe hi nga pfumelelani na xona. Hi nga ha tsundzuka ndlela leyi a hi tiphina ha yona khale. Hi nga ha hela matimba ivi hi vona onge leswi hi swi endlaka a swa ha pfuni nchumu eka Yehovha. (Swiv. 24:10) Xivono xa Zakariya xi nga hi pfuna njhani leswaku hi ya emahlweni hi tirhela Xikwembu hilaha hi nga kotaka hakona?

12. Xivono xa Zakariya xi nga hi pfuna njhani leswaku hi tshama hi tsakile hambiloko swiyimo swa hina swi cinca?

12 Hi kota ku fambisana ni swiyimo loko hi languta swilo hilaha Yehovha a swi langutaka hakona. U endla swilo swo hlamarisa namuntlha naswona hi ni nkateko wo tirha swin’we na yena. (1 Kor. 3:9) Swiavelo swa hina swi nga ha cinca kambe ndlela leyi Yehovha a hi rhandzaka hayona a yi nge cinci. Loko xiavelo xa wena xi cinca, papalata ku handzahandza swivangelo swa leswaku hikwalahokayini xi cincile. Ematshan’weni yo ehleketa ngopfu hi “mikarhi ya khale,” khongela leswaku u va ni langutelo lerinene hi ku cinca koloko. (Ekl. 7:10) Ehleketa hi swilo leswi u kotaka ku swi endla ematshan’weni yo ehleketa hi swilo leswi u nga ha kotiki ku swi endla. Xivono xa Zakariya xi hi dyondzisa leswaku i swa nkoka ku tshama hi ri ni langutelo lerinene. Kutani hi ta tshama hi tshembekile hi tlhela hi tsaka hambiloko swiyimo swa hina swi cinca.

LOKO SWI NGA OLOVI KU YINGISA NKONGOMISO

13. Hikwalahokayini Vaisrayele van’wana va vone onge xileriso xa leswaku va ya emahlweni va aka tempele a xi nga twali?

13 Ntirho wo pfuxeta tempele a wu yirisiwile. Vavanuna lava a va rhangela ku nga Muprista Lonkulu Yexuwa (kumbe Yoxuwa) na Ndhunankulu Zerubabele va “[sungule] ku pfuxa yindlu ya Xikwembu.” (Ezra 5:1, 2) Kumbexana eka Vayuda van’wana xiboho lexi a xi fana ni ku tlhontlha tinyoxi. Ntirho wo aka tempele a wu ta va wu lo tlangandla eka valala va vona, lava a va ta endla xin’wana ni xin’wana leswaku va pfuxa hoyihoyi. Vavanuna lava a va rhangela ku nga Zerubabele na Yoxuwa a va lava ku tiyisekisiwa leswaku Yehovha u na vona. Va tiyisekisiwe njhani?

14. Hi ku ya hi Zakariya 4:12, 14, Ndhunankulu Zerubabele na Muprista Lonkulu Yoxuwa va tiyisekisiwe njhani?

14 Hlaya Zakariya 4:12, 14. Eka xiphemu lexi xa xivono xa Zakariya, ntsumi yi paluxele muprofeta loyi wo tshembeka wa Xikwembu leswaku mirhi yimbirhi yi yimela “vahlawuriwa vambirhi” ku nga Yoxuwa na Zerubabele. Vavanuna lavambirhi a swi fana ni loko va yime ‘etlhelo ka Yehovha Hosi ya misava hinkwayo.’ Mawaku nkateko wonghasi! Yehovha a a va tshemba. Vaisrayele a va fanele va tshemba leswi vavanuna lava a va va byela swona tanihi leswi Yehovha a a tirhisa vona leswaku va va rhangela.

15. Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi xixima nkongomiso wa Yehovha lowu kumekaka eRitweni rakwe?

15 Yehovha u ya emahlweni a kongomisa vanhu vakwe namuntlha hi ku tirhisa Rito rakwe ku nga Bibele. Ebukwini leyi yo kwetsima u hi byela ndlela leyi a lavaka hi n’wi gandzela hayona. Hi nga swi kombisa njhani leswaku ha wu xixima nkongomiso lowu humaka eRitweni ra Xikwembu? Hi ku wu hlaya ni ku tlhela hi wu twisisa. Tivutise: ‘Xana loko ndzi hlaya Bibele kumbe yin’wana ya tibuku ta hina, ndzi tinyika nkarhi wo ehleketisisa hi leswi ndzi swi hlayaka? Xana ndza wu endla ndzavisiso hi timhaka ta le Bibeleni leti vonakaka ti “tika ku [ti] twisisa”? Kumbexana ndzi ti kela ehenhla?’ (2 Pet. 3:16) Loko hi tinyika nkarhi wo ehleketisisa hi leswi Yehovha a hi dyondzisaka swona, hi ta swi kota ku landzelela nkongomiso ni ku endla ntirho wo chumayela.—1 Tim. 4:15, 16.

Tshemba nkongomiso lowu humaka eka “nandza wo tshembeka ni wo tlhariha” (Vona ndzimana 16) *

16. Loko hi nga wu twisisi hi ku helela nkongomiso lowu humaka eka “nandza wo tshembeka ni wo tlhariha,” i yini lexi nga ta hi pfuna leswaku hi wu yingisa?

16 Ndlela yin’wana leyi Yehovha a hi kongomisaka hayona i ku tirhisa “nandza wo tshembeka ni wo tlhariha.” (Mat. 24:45) Mikarhi yin’wana nandza a nga hi nyika nkongomiso lowu hi nga wu twisisiki kahle. Hi xikombiso, mikarhi yin’wana hi nga ha byeriwa leswaku hi tshama hi vambe ngoma leswaku hi ta pona mhangu ya ntumbuluko leyi hi vonaka onge a yi nge endleki emugangeni wa ka hina. Kumbexana hi nga ha vona onge nandza wa hundzeleta hi nkarhi wa ntungu. Hi fanele hi endla yini loko hi nyikiwa nkongomiso lowu hi vonaka onge a wu twali? Hi nga ehleketa hi ndlela leyi Vaisrayele va vuyeriweke ha yona loko va yingisa nkongomiso wa Yoxuwa na Zerubabele. Hi nga ha tlhela hi ehleketisisa hi swikombiso swin’wana leswi hi dyondzeke ha swona eBibeleni. Mikarhi yin’wana vanhu va Xikwembu va nyikiwe nkongomiso lowu a wu vonaka wu nga twali kambe wu poniseke vutomi bya vona.—Vaav. 7:7; 8:10.

VONA LESWI ZAKARIYA A SWI VONEKE

17. Xivono xo tlhoma timboni ni mirhi yimbirhi ya mitlhwari xi va khumbe njhani Vayuda?

17 Xivono xa vuntlhanu lexi Zakariya a xi voneke a xi nga lehanga, kambe xi nyike Vayuda langutelo lerinene hi ntirho wa vona ni ndlela leyi a va gandzela hayona. Loko va tirhisa leswi va swi dyondzeke eka xivono xa Zakariya, a va vona nkongomiso wa Yehovha ni ndlela leyi a a va seketela hayona. Yehovha u tirhise matimba ya moya lowo kwetsima ku va pfuna leswaku va ya emahlweni ni ntirho wa vona ni leswaku va kuma ntsako.—Ezra 6:16.

18. Xivono xa Zakariya xi nga ku pfuna njhani?

18 Xivono xa Zakariya xa mirhi yimbirhi ya mitlhwari ni xo tlhoma timboni xi nga ku vuyerisa swinene. Hilaha hi dyondzeke hakona xi nga ku pfuna leswaku u va ni matimba yo jamelana ni vakaneti, u tsaka hambiloko swiyimo swa wena swi cinca ni ku tshemba nkongomiso lowu u nyikiwaka wona hambiloko u nga wu twisisi. U fanele u endla yini loko u langutana ni mitlhontlho evuton’wini? Vona leswi Zakariya a swi voneke, ku nga vumbhoni bya leswaku Yehovha wa va khathalela vanhu Vakwe. Kutani tshemba Yehovha naswona u ya emahlweni u n’wi tirhela hi mbilu ya wena hinkwayo. (Mat. 22:37) Loko u endla tano, Yehovha u ta ku pfuna leswaku u n’wi tirhela u tsakile hilaha ku nga heriki.—Kol. 1:10, 11.

RISIMU 7 Yehovha Ntamu Wa Hina

^ par. 5 Yehovha u kombe muprofeta Zakariya swivono swo tsakisa. Leswi Zakariya a swi voneke swi tiyise yena ni vanhu va Yehovha ku hlula mitlhontlho leyi a va langutane na yona loko va ri karhi va pfuxeta vugandzeri bya ntiyiso. Swivono leswi swi nga hi pfuna leswaku hi tirhela Yehovha hi ku tshembeka hambiloko hi hlangana ni mitlhontlho. Eka nhlokomhaka leyi hi ta bula hi tidyondzo ta nkoka leti hi tikumaka eka swivono swa Zakariya, leswi katsaka xo tlhoma timboni ni mirhi ya mitlhwari.

^ par. 3 Endzhaku ka malembe yo hlayanyana, emasikwini ya Ndhunankulu Nehemiya, hosi yin’wana leyi a yi vitaniwa Atazekiseki a yi va rhandza Vayuda.

^ par. 60 NHLAMUSELO YA XIFANISO: Makwerhu wa swi vona leswaku u fanele a fambisana ni xiyimo lexintshwa hikwalaho ka leswi a dyuhaleke naswona a vabyaka.

^ par. 62 NHLAMUSELO YA XIFANISO: Makwerhu wa xisati a ri karhi a ehleketisisa hi ndlela leyi Yehovha a seketelaka “nandza wo tshembeka ni wo tlhariha,” hayona hilaha a seketeleke Yoxuwa na Zerubabele.