Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

SEMANA 12

¿Exesïntsï ambe enga Sakaríasi exepka?

¿Exesïntsï ambe enga Sakaríasi exepka?

Juchiiti espiritu jingoni, ísï uandasïndi Tata Diosï Jeoba ejersituecheri” (ZAC. 4:6).

PIREKUA 73 Íntskujtsïni balori parachi no chéni

AMBE ENGACHI EXEAKA *

1. ¿Ambeksï ambakiti ambe erokuarhixapi judiuecha engaksï Babilonia japka?

 JUDIUECHAKSÏ sési pʼikuarheraxapti jimboka Tata Diosï Jeoba úspka eska Siru Persia anapu rei, pʼímutantaapiringa israelitechani engaksï ióni páni japkia Babilonia. Rei juramuspti eskaksï judiuecha kʼuanhatsentapiringa imeecheri ireta jimbo ka eskaksï úntapiringa “Tata Diosï Jeobaeri kʼumanchikuani, Israeliri Tata Diosï” (Esd. 1:1, 3). ¡Xáni ambakiti ambe! Úpirindiksïa ménderu kʼéri ambe arhini Tata Diosï jurhimbitini imani echeri jimbo enga ima íntskupka imeeri iretani.

2. ¿Ambeksï úspi judiuecha engaksï na kʼuanhatsentapkia Jerusaléni?

2 Uéxurhini 537 jimbo ante de Jesúsi, máru judiuechaksï kʼuanhatsentaspti Jerusaléni enga Judáeri kapitalipka, surirhu anapu reinu. Ka engaksï na niántapkia, jirejiresïksï ueenaspti ánchikuarhini ka uéxurhini 536 jimbo, templueri pítsekuechaksï kʼamaranhasptia.

3. ¿Náki uandanhiatechanksï jatsiaspi judiuecha?

3 Joperu, engaksï na ueenapkia templurhu ánchikuarhini, ueenasptiksï kánikua no sési kánhani. Kʼuiripuecha engaksï jimeesïsï irekapka, úsptiksï eska judiuecha nóteru tsípikua jingoni ánchikuarhipiringia ka no sésiksï pʼikuastaaspti “parakaksï no seguiripiringa templuni úntani” (Esd. 4:4). Judiuechaksï no sési nitamakuarhixapti, joperuksï sánderu no sési nitamakuarhipirindi. Uéxurhini 522 jimbo ante de Jesúsi, Artajerjesi * niáraspti Persia anapu reini. Imeechani engaksï judiuechani ikiakuauenga eratsesptiksï eska jimboka jimbanhi rei ma jarhaspkia, úpiringaksï pʼínguni ánchikuarhitani “leini úraparini” paraksï no sési ambe úni (Sal. 94:20). Pori ejemplu, arhisptiksï rei Artajerjesini eskaksï judiuecha nóteru uékaxapkia kurhajchani (Esd. 4:11-16). Artajerjesi jakajkukuaspti ka nóteru jurajkuasptia eskaksï úntapiringa templuni (Esd. 4:17-23). Ísï jimbo, judiuechaksï nóteru úsptia seguirini templuni úntani (Esd. 4:24).

4. ¿Ambe úspi Tata Diosï Jeoba engaksï judiuecha nóteru jurajkunhapkia paraksï templuni úntani? (Isaías 55:11).

4 Imeecha engaksï Israeli no iauanisï irekapka ka engaksï no Tata Diosï Jeobani kómarhienga ka ístu máru engaksï ánchikuarhikuenga juramuti Persia anapuni, jánguarhintasïrendiksï parakaksï judiuecha nóteru úntapiringia templuni. Peru Tata Diosï Jeoba eratsetixapti parakaksï seguiripiringa ánchikuarhini ka ima méntkisï úsïndi ambe enga eratsetini jarhajka (arhinta je Isaías 55:11). ¿Ambe úspi? Sakaríasini erakuspti paraka imeeri profetepiringa ka úspti eska ochu bisionichani exeapiringa. Sakaríasi jatsispti para aianguani judiuechani ambe enga exepka ka uinhaperaantani. Ini ambe jingoni enga Sakaríasi exepka, jarhuatapirindi judiuechani kurhanguni eskaksï no jatsispka para chérhiani imeechani engaksï ikiakuauenga ka eskaksï jatsispka para seguirini imani ánchikuarhita jingoni enga Tata Diosï Jeoba arhiapka eskaksï úpiringa. Bisioni sinko jimbo, Sakaríasi exespti kandelabru ma ka tsimani anhatapu olibusïcheri.

5. ¿Ambechi exeni jaua ini jorhenguarhikua jimbo?

5 I bisioni kánikua uinhaperaantaspti israelitechani Sakaríasiri jurhiatikuecha jimbo. Iásï iáminduechachi ménichani niárasïnga chkétakuarhitini pʼikuarherani. Ísï jimbo, jorhenguarhini i bisioniri ambe uaatijtsïni jarhuatani parachi sési marhuakuni Tata Diosï Jeobani engachi no sési kánhani jauaka, engachi nóteru uaakia ísï úni ambe ma eska antesi o engachi no kurhanguaka ambe engachi arhinhaaka para úni.

ENGACHI NO SÉSI KÁNHANI JAUAKA

Bisioni ma jimbo, Sakaríasi exesïndi tsimani anhatapu olibusïcheri engaksï aseiti uérani japka ka inde aseiti kandelabrurhu ma niárasïndi enga siete lamparechani jukaaka (Exe je párrafu 6)

6. Bisioni enga Zacarías 4:1-3 jimbo jaka, ¿néna úspi eskaksï judiuecha balori jukapiringa? (Exe je dibuju enga ueenakuarhu jaka i rebistarhu).

6 (Arhinta je Zacarías 4:1-3). Kandelabrueri ka tsimani olibusïcheri bisioni, jarhuataaspti judiuechani balori jukani engaksï no sési kánhani japka. ¿Andi? Bisionirhu xarharasïndi eskaksï i tsimani olibusïcha aseiti uérani jarhasïnga enga platueni jásï ma jimbo niárajka ka i aseiti úsïndi eskaksï siete lamparecha kandelabrueri tixarani jauaka. Jimboka aseiti no méni kʼamakurhisïnga, kandelabrueri lamparechaksï no méni pátakuarhisïndi. Sakaríasi kurhamarhispti ánjelini: “Juchiiti tata, ¿ambe arhikuekasïni i ambe?” Ka ánjeli arhispti ambe enga Tata Diosï Jeoba uandapka: “‘Ni ma ejersitueri uinhapikua jingoni, ni kʼuiripuecha jingoni, sino juchiiti uinhapikua jingoni’, ísï uandasïndi Tata Diosï Jeoba ejersituecheri” (Zac. 4:4, 6). Olibusïcheri aseiti, arhikuekasïreendi Tata Diosï Jeobaeri espiritu santuni enga no méni kʼamakurhijka. Ísï jimbo, Persia anapu ejersitu méntku no ma ambe máespti Tata Diosïri espiritu santu jingoni. Jimboka Tata Diosï Jeoba jarhuataxapka judiuechani, úpirindiksï orhepani uérakuani náki uéjki uandanhiatechani ka únksï kʼamarani templuni. ¡Kánikuaksï sési pʼikuarherapti engaksï aiangunhapka ini ambe! Soluksï jatsispti para mintsikani Tata Diosï Jeobani ka ménderuksï ueenani ánchikuarhini. Ka indeni ambeksïsï úpti nájkirukaksï nótki jurajkunhani japka.

7. ¿Andiksïsï judiuecha úpi kʼamarani templuni?

7 Ma repentku, úkuarhispti ambe ma enga jarhuataapka judiuechani. Uéxurhini 520 jimbo ante de Jesúsi, Daríu I niáraspti reini Persia. Enga tsimani uéxurhini páni japkia juramuni, kuenta íntskukuarhespti eska no sési jarhaspka engaksï no jurajkuani japka judiuechani paraksï templuni úntani. Ísï jimbo, Daríu sésikua íntskuaspti parakaksï kʼamarapiringa templuni (Esd. 6:1-3). Enga Daríu i ambe aianguapka judiuechani, imeechaksï ísku pakaraspti. Joperu no indeni ambejkusï úpti. Rei juramukuaspti iretechani engaksï jimeesïsï japka eskaksï no ójkutaapiringa judiuechani ka eskaksï íntsaapiringa sentabu ka ístu ambe engaksï uétarhinchapiringa para ánchikuarhini (Esd. 6:7-12). Indeni ambe jimbo, judiuechaksï kʼamaraspti templuni uéxurhini 515 jimbo ante de Jesúsi, jukari kuatru uéxurhini jimbo (Esd. 6:15).

Mintsika je Tata Diosï Jeobaeri uinhapikuani engajtsï no sési kánhani jauaka. (Exe je párrafu 8).

8. ¿Andijtsïsï uaa balori jukani nájkirukajtsï no sési kánhaaka?

8 Ístu ini jurhiatikuechani jimbo, uánikua Tata Diosïri marhuarhichanksï no sési kaasïndi. Máruksï jimeesïsï irekasti nani engajtsïni juramuticha no jurajkujka parachi tánguarhini ka aianhpini. Imani lugaricha jimbo úsïndiksï ónhaani ka peerasïndiksï juramutichani ka reichani japarini, ka i ambe marhuasïndi parakaksï ícha míteaka Tata Diosïri ambe (Mat. 10:17, 18). Ménichani jimboka máteru juramuti ma niárasïngia, erachichaksï úsïndi agustu marhuakuni Tata Diosïni. O jamberi ambakiti juesi ma uaxastani juramukua ma enga marhuakuauaka erachichani. Joperuksï máteru testiguecha máteru járhati uandanhiatechanksï jatsiasïndi. Máruksï jimeesïsï irekasïndi nani engaksï újka agustu marhuakuni Tata Diosï Jeobani, joperuksï imeecheri familiaricha mámaru ambe jirinhakuntasïndi parakaksï no uaaka ísï úni (Mat. 10:32-36). Ka sáno méntkisï, íksï familiaricha kuenta íntskukuarhesïndi eska para no ma ambe marhuasïnga ambe engaksï xáni újka ka jurajkuasïndiksïa eskaksï kʼéri ambe arhiaka Tata Diosïni. Ka máruksï engaksï no sési káuenga erachichani tátsekuaksï niárasïndi ambakiti Testigu máeni. Ísï jimbo, seguiri je marhuakuni Tata Diosï Jeobani. Balori jingoni jáma je. Tata Diosï Jeobaksïni jarhuataxati imeeri espiritu santu jingoni. Ísï jimbo, ¡asï jáma je chéni!

ENGACHI NÓTERU ÚJKIA ÚNI AMBE ENGACHI ANTESI UEENGA

9. ¿Andiksïsï kómu pʼikuarherapi máru judiuecha engaksï na kʼamarapkia templueri pítsekuechani?

9 Engaksï na kʼamaraapkia templueri pítsekuechani, máru judiuecha engaksï jatiripkia úndasptiksï uerani (Esd. 3:12). Jimbokaksï exespka na enga xáni sési jáxepka templu enga Salomóni úpka, kómu pʼikuarherasptiksï jimbokaksï ísï exesïreenga enajki jimbanhi, nóteru ísï jáxespkia eska primeru (Ageo 2:2, 3). ¿Néna úpirini jarhuataani judiuechani ambe enga Sakaríasi exepka parakaksï nóteru xáni no sési pʼikuarherapiringia?

10. Ambe enga ánjeli uandapka ixú Zacarías 4:8-10, ¿néna jarhuataaspi judiuechani parakaksï sési pʼikuarherantapiringa?

10 (Arhinta je Zacarías 4:8-10). ¿Ambe arhikuekaxapi ánjeli enga arhiapka judiuechani eskaksï kánikua sési pʼikuarherantapiringa ka eskaksï exepiringa plomadani juramuti Sorobabeliri jájki jimbo? Plomada ánchitarakua máesti enga konstruksionirhu úranhajka ka marhuasïndi para exeni sini ambe ma jurhimbiti jarhaski. Ísï jimbo, ambe enga ánjeli arhipka Tata Diosïri iretani, arhikuekaxapti eska templu kʼamarakuarhipiringa ka eska Tata Diosï Jeoba jaiapanhentapiringa, nájkirukaksï máru ísï exepiringa eska jimbanhi templu no ísï jáxespka eska máteru. Ka enga Tata Diosï Jeoba sési p’ikuarherapiringa imani templu jingoni, judiuechajtuksï jatsipirindi para sési pʼikuarherani. Ísï jimbo, engaksï judiuecha jánguarhintapiringa kʼéri ambe arhini Tata Diosïni ísï eska ima na uékeenga ka jaiapanherantani, úpirindiksï sési pʼikuarherantani.

Asï chkétakuarhi je enga mójtakurhiska ambe ma. (Exea je párrafuechani 11 ka 12). *

11. ¿Ambeksï úkua jukanchasïni jiókuarhini máru Tata Diosï Jeobaeri marhuaricha?

11 Sáno iáminduechachi úkua jukanchasïnga nóteru únia imani ambe engachi antesi ueenga. Uánikuecha engaksï ióni páni jakaia marhuani tiempu kompletueri, iásïksï arhinhastia paraksï máteru ambe úni. Máteruecha, jimbokaksï jatiriskia jamberiksï jatsiti para jurajkuni ánchikuarhitani ma engaksï kánikua tsitienga úni. Enga i ambe úkuarhijka, normalisti no sési pʼikuarherani. Jamberichi ueenakuarhu no kurhanguaka andisï ísï úkuarhi ka ni jiókuarhini imani ambe. Jamberichi eratseaka eska sánderu sési jarhaspka na enga úkuarhienga ambe ma antesi. O ístuchi úpiringa chkétakuarhini ka eratseni eskachi nóteru uaakia xáni marhuakuni Tata Diosï Jeobani ísï eska antesi (Prov. 24:10). Ju je exeni na engajtsïni jarhuatajka ambe enga Sakaríasi exepka parachi seguirini marhuakuni Tata Diosïni xáni eskachi xáni uaaka.

12. ¿Nénajtsïni jarhuatasïni ambe enga Sakaríasi exepka parachi no chkétakuarhini enga mójtakurhiaka ambe ma?

12 Ambe ma engajtsïni jarhuataaka jiáni enga mójtakurhiaka ambe ma, jindeesti ísï exeni ambe ma eska Tata Diosï Jeoba. Ini jurhiatikuechani jimbo, Tata Diosï Jeoba kʼéri ánchikuarhitechani uaaxati ka juchachi kʼéri kóntperata jatsiska imani jingoni ánchikuarhini jarhani (1 Kor. 3:9). Juchaari pribilejiuechaksï uaati mójtakurhini. Peru ambe enga no uaaka mójtakurhini, jindeesti na engajtsïni xáni xénchajka juchaari Tata Diosï Jeoba. Ísï jimbo, enga ambe ma mójtakurhiska Tata Diosïri kúnguarhikuarhu ka chájtsï nóteru únia ambe engajtsï antesi ueenga, asï eratsentani pakara je andisï ísï úkuarhi. Enbesi de eratsentani “ióntki anapu tiempuecha”, kurhaku je Tata Diosïni eskaksïni jarhuataaka sési pʼikuarherani imani ambe jingoni engajtsï uaaka úni (Ecl. 7:10). Asï eratsenta je imani ambe engajtsï nóteru újkia úni, sino ambe engajtsï uaaka úni. Ambe enga Sakaríasi exepka, jorhendasïndijtsïni eska jukaparhakueska ambakiti ambe eratseni parachi seguirini sési pʼikuarherani ka parachi úni sési marhuakuni Tata Diosïni nájkiruka mójtakurhiaka ambe ma.

ENGACHI ÚKUA JUKANCHAAKA ÚNI AMBE ENGACHI ARHINHAAKA

13. ¿Andiksïsï máru judiuecha úpirini eratseni eska no sési jarhaspka ménderu ueenani templu úntani?

13 Nájkirukaksï útasï nótki jurajkunhani japka paraksï templuni úntani, ima acheeticha engaksï orhejtsïkuenga iretani, kʼéri saserdoti Jesúa (Josué) ka juramuti Sorobabeli, ménderuksï ueenaspti úntani Tata Diosïri kʼumanchikuani (Esd. 5:1, 2). Jamberiksï máru judiuecha úpirindi eratseni eska no sési jarhaspka templuni úntani jimbokaksï no úpiringa jískani ka imeecha engaksï ikiakuenga mámaru ambeksï úpirindi para pʼínguani. Josué ka Sorobabeli engaksï orhejtsïkuni japka ánchikuarhitani, uétarhinchasïrendiksï míteni eska Tata Diosï Jeoba jarhuataaxapka. Ka Tata Diosï íntskuaspti ambe engaksï uétarhinchani japka. Ju je exeni néna ísï úspi.

14. Eska na uandajka Zacarías 4:12, 14, ¿ambeeriksï úpirini seguru jarhani kʼéri saserdoti Josué ka juramuti Sorobabeli?

14 (Arhinta je Zacarías 4:12, 14). Ini parti jimbo i bisioniri, ánjeli aiangusïndi Tata Diosïri profetani eskaksï tsimani olibusïcha arhikuekasïnga tsimani erakukatechani: Josuéni ka Sorobabelini. Ánjeli uandaspti eskaksï i tsimani acheeticha, pori ísï arhini máekanduksï anhandetixapka Juramuti iámindu echeriri enga jindeeka Tata Diosï Jeoba. Engaksï ísï máekandu japka, xarhatasïreendi eska Tata Diosï Jeoba kánikua mintsikaasïreenga. Ísï jimbo, judiuechaksï uánikua ambe jatsispti engaksï jimbo úpiringa mintsikani Josuéni ka Sorobabelini jimboka Tata Diosï Jeoba úraaxapka parakaksï orhejtsïkupiringa iretani.

15. ¿Nénachi xarhatasïni eskachi janhanharhisïnga ambe engajtsïni Tata Diosï Jeoba arhijka imeeri Karakatarhu?

15 Ini jurhiatikuecha jimbo, Tata Diosï Jeoba seguirixati orhejtsïkuni imeeri iretani Bibliani úraparini. Imeeri Karakatarhu, imajtsïni arhisïndi néna uékasïni eskachi marhuakuaka. ¿Ka nénachi xarhatasïni eskachi janhanharhisïnga ambe engajtsïni arhijka imeeri Karakatarhu? Engachi arhutaska tiempu para arhintani ka jánguarhintani kurhanguni. Kurhamarhikuarhi je: “Engani arhintani jarhajka Bibliani o juchaari publikasionini ma, ¿eratsentasïni ambe engani arhintajka? ¿Jirinhantasïni sánderu informasioni ima ambeeri enga úkua jukajka para kurhanguni? ¿O nomaskuni arhintasïni?” (2 Ped. 3:16). Engachi arhutaska tiempu parachi eratsentani ambe engajtsïni jorhendajka Tata Diosï Jeoba, uaakachi úni ambe engajtsïni ima arhijka ka ístuchi seguirini jauaka aianhpini (1 Tim. 4:15, 16).

Mintsika je ambe engaksïni arhiaka para úni “jántspiri enga mintsinharhikueka” ka jánhastiini. (Exe je párrafu 16). *

16. ¿Ambejtsïni jarhuataa parachi ísï úni eskajtsïni na arhiaka “jántspiri enga mintsinharhikueka” ka jánhastiini nájkirukachi no uaaka kurhanguni iámindu ambe?

16 Tata Diosï Jeoba ístu úrasïndi “jántspirini enga mintsinharhikueka” ka jánhastiini para orhejtsïkuni imeeri iretani (Mat. 24:45). Ménichani i jántspirijtsïni arhisïndi ambe engachi jatsika para úni, joperuchi jucha jamberi no kurhangujka andiksïsï ísï uandajki. Jamberijtsïni arhiati ambe engachi jatsika para úni parachi no ma ambe úkuarhinchani enga desastre naturali ma úkuarhiaka, nájkirukachi jucha eratseaka eska jimeesïsï engachi jucha irekaka no méni úkuarhiaka desastre naturali ma. O jamberichi eratsejka eska jántspiri somenijtsïni arhini jarhasïnga eskachi jingontku jámaaka enga k’éri pʼamenchakua ma jarhajka. Jimajkani, ¿ambechi uaa úni engachi ísï eratseaka eska ambe engajtsïni arhijka no marhuauaka? Sési jauati engachi miántaaka na enga xáni sési nikuapka judiuechani engaksï Josuéni ka Sorobabelini kurhajchapka. Ístuchi úpiringa eratsentani máteru ejempluechani engachi Bibliarhu arhiantaka. ¡Tata Diosïri marhuaricha uánikua xanhariksï arhinhaspti eskaksï imani ambe úpiringa enga ísï xarharenga enajki no ma ambe marhuapiringa paraksï úni tsípiti pakarani! (Juec. 7:7; 8:10).

EXE JE AMBE ENGA SAKARÍASI EXEPKA

17. ¿Néna jarhuataaspi judiuechani kandelabrueri ka tsimani olibusïcheri bisioni?

17 Bisioni sinkurhu, Sakaríasi no xáni uánikua ambe exespti, peru ambe enga exepka jarhuataaspti judiuechani parakaksï kʼéri ambe arhipiringa Tata Diosïni ka ístu parakaksï seguiripiringa tsípikua jingoni ánchikuarhini. Ka engaksï úpka ambe engaksï jorhenguarhipka Sakaríasiri bisioni jimbo, exesptiksï eska Tata Diosï Jeoba jarhuataaxapka ka eska uékperakua jingoni orhejtsïkuaxapka. Tata Diosï Jeoba imeeri espiritu santu jingoni enga kánikua uinhapitiika, jarhuataaspti judiuechani parakaksï seguiripiringa templuni úntani ka parakaksï tsípikua jingoni irekapiringa (Esd. 6:16).

18. ¿Nénaksïni jarhuataa ambe enga Sakaríasi exepka?

18 Kandelabrueri ka tsimani olibusïcheri bisioni, uaatiksïni kánikua jarhuatani. Eskachi na exekia, íntskuatiksïni uinhapikua engajtsï no sési kánhani jauaka, jarhuataatiksïni parajtsï tsípikua jingoni irekani nájkirukajtsï nóteru uaakia imani ambe engajtsï antesi ueenga ka ístu parajtsï mintsikani ambe engajtsï arhinhaaka para úni, nájkirukajtsï no iámindu ambe kurhanguaka. Jimajkani, ¿ambejtsï uaa engajtsï uandanhiatechani jatsiauaka? Orheta, exe je ambe enga Sakaríasi exepka, í ambe arhikuekasïndi exeani pruebechani engaksï xarhatajka eska Tata Diosï Jeoba kuidarixaka imeeri iretani. Ka tátsekua mintsika je Tata Diosï Jeobani ka seguiri je iámindu chaari mintsita jingoni kʼéri ambe arhini (Mat. 22:37). Engajtsï ísï úska, jarhuataatiksïni parajtsï tsípikua jingoni marhuakuni para méntkisï (Kol. 1:10, 11).

PIREKUA 7 Jeobarini kuájchakusïndi ka uinhapikua íntskuni

^ Tata Diosï Jeoba úspti eska profeta Sakaríasi exeapiringa máru bisionichani. Ambe enga ima exepka, kánikua jarhuataspti imani ka ístu iámindu Tata Diosïri iretani parakaksï úpiringa orhepani uérakuani uandanhiatechani engaksï jatsiapka jiáni engaksï ménderu ueenani japka sési kómarhini Tata Diosïni. Ístujtsïni uaati jarhuatani juchantsïni para sési marhuakuni Tata Diosï Jeobani nájkirukachi uandanhiatechani jatsiauaka. Ini jorhenguarhikua jimbo, exeakachi ambechi uaa jorhenguarhini bisioniri enga Sakaríasi exepka kandelabrueri ka anhatapu olibusïcheri.

^ I rei Artajerjesi, no ima reisti enga juramuti Neemíasiri jurhiatikuecha jimbo sési kaapka judiuechani.

^ AMBE ENGAKSÏ XARHATAJKA IMAJENICHA: Erachi ma enga jatirikia ka enga pʼamenchani jaka, kuenta íntskukuarhesïndi eska jatsiska para sési pʼikuarherani imani ambe jingoni enga uaaka úni.

^ AMBE ENGAKSÏ XARHATAJKA IMAJENICHA: Pirenchi ma eratsentaxati na enga Tata Diosï jarhuatani jaka “jántspirini enga mintsinharhikueka” ka jánhastiini ísï eska na jarhuatapka Josuéni ka Sorobabelini.